Chiều 12/4, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã tổ chức công bố cuốn sách: “GS,TSKH Vũ Đình Cự - Cả đời cống hiến”, với sự có mặt của TSKH Phan Xuân Dũng, Ủy viên TƯ Đảng, Chủ nhiệm Ủy Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, TSKH Nghiêm Vũ Khải, Phó Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học & Kỹ thuật Việt Nam, cùng đại diện các cơ quan của Quốc hội, đại diện các cơ quan Khoa học, Công nghệ, các các nhà giáo, nhà khoa học, đồng nghiệp, bạn bè và đại diện gia đình của GS Vũ Đình Cự.

GS,TSKH Vũ Đình Cự (1936 – 2011) là một trong những đại diện ưu tú nhất của thế hệ các nhà khoa học lớn lên và trưởng thành sau cách mạng Tháng Tám năm 1945. Cuộc đời giảng dạy, nghiên cứu khoa học và hoạt động chính trị của ông gắn liền với những cái nôi hàng đầu của nền giáo dục và khoa học nước nhà: Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, Viện Khoa học Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội. Là một nhà giáo, nhà khoa học và nhà chính khách tên tuổi, ở cương vị nào ông cũng để lại những dấu ấn, những thành tựu rất đáng ghi nhận.

Để ghi nhớ những công lao, đóng góp của GS,TSKH Vũ Đình Cự đối với sự nghiệp giáo dục, khoa học và hoạt động của Quốc hội cũng như lưu giữ những ký ức tốt đẹp về ông, Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội phối hợp với Viện Ứng dụng Công nghệ (Bộ KH&CN) cùng một số bạn bè, học trò thân thiết của ông và gia đình đã biên soạn cuốn sách: "GS,TSKH Vũ Đình Cự - Cả đời cống hiến"(Nxb Gíao dục, tháng 1 năm 2018).

Cuốn sách, như tên gọi của nó, có thể coi như là một cuốn “biên niên sử” về cuộc đời của GS,TSKH Vũ Đình Cự với các phần nội dung khá đa dạng, phong phú.

Phần Mở đầu, sau Lời giới thiệu của GS,TSKH Đặng Vũ Minh, Chủ tịch Liên hiệp các hội KH&KT Việt Nam là bài viết: Cuộc đời khoa học và cống hiến của GS,TSKH Vũ Đình Cự của PGS, NGND Nguyễn Xuân Chánh, nguyên Viện trưởng Viện Vật lý kỹ thuật (Trường ĐH Bách khoa HN), một người bạn thân thiết của GS Vũ Đình Cự, đồng thời là người góp công lớn trong việc biên soạn cuốn sách này.

Với tâm huyết và tình cảm của mình, NGND Nguyễn Xuân Chánh đã thực hiện một bài viết công phu, chi tiết, khái quát toàn bộ cuộc đời của Vũ Đình Cự, từ hoàn cảnh gia đình xuất thân, thời thơ ấu ở quê hương Đông Hưng, Thái Bình, những năm lặn lội vào Thanh Hóa học trung học trong kháng chiến chống Pháp.

Những năm học khóa 1 Trường ĐH Sư phạm Hà Nội ngay sau kháng chiến thành công năm 1954, những năm về đặt những “viên gạch” đầu tiên xây dựng bộ môn Vật lý của Trường ĐH Bách khoa HN, những năm đi Liên xô làm nghiên cứu sinh phó tiến sỹ, rồi tiến sỹ khoa học ở Trường ĐHTHQG Matxcơva mang tên Lômônôxốp, sau đó, về nước tiếp tục xây dựng ngành đào tạo Kỹ sư vật lý của Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội.

Sau thời gian ở ĐH Bách Khoa Hà Nội, GS Vũ Đình Cự được biệt phái sang Bộ Giao thông Vận tải làm Tổ trưởng Tổ nghiên cứu cơ bản và thiết kế phương án để rà phá thủy lôi và bom từ trường (Tổ GK1) với công trình nghiên cứu ứng dụng thành công vào việc rà phá thủy lôi, bom từ trường do Mỹ rải xuống cảng Hải Phòng năm 1972.

 
Công trình này sau đó được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh (tập thể) đợt đầu tiên. Tiếp đó là thời kỳ sau năm 1975, Vũ Đình Cự lại bước vào một chặng đường mới trong cuộc đời với việc được điều động và bổ nhiệm làm Phó Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), trở thành một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên đặt nền móng xây dựng nên trung tâm nghiên cứu phát triên hàng đầu đất nước này.

Từ Viện Khoa học Việt Nam, Vũ Đình Cự bước vào hoạt động chính trị với vai trò Đại biểu QH các khóa VII, VIII, IX, X, Ủy viên BCHTW Đảng các khóa VII, VIII, làm Phó Chủ nhiệm, rồi Chủ nhiệm Ủy ban KH, CN&MT của Quốc hội rồi trở thành Phó Chủ tịch Quốc hội khóa X trước khi nghỉ hưu.

Bên cạnh những nội dung về sự nghiệp giảng dạy, nghiên cứu khoa học, hoạt động chính trị của GS Vũ Đình Cự, bài viết của NGND Nguyễn Xuân Chánh cũng dành một phần nói về đời sống riêng, sức khỏe, tình cảm của ông với những thông tin đầy xúc động.

Sau phần Mở đầu, nhóm biên soạn tập trung vào phần nội dung quan trọng nhất của cuốn sách với tiêu đề: Khoa học và cống hiến. Trong phần này, các tác giả tập trung làm nổi bật những thành tựu, đóng góp của Vũ Đình Cự trong các lĩnh vực khoa học công nghệ mà ông nghiên cứu hoặc tổ chức, chỉ đạo công tác nghiên cứu.

Qua nhiều cương vị khác nhau, từ vai trò một chuyên gia, một nhà nghiên cứu, đến vai trò người lãnh đạo, đứng đầu các tổ chức khoa học công nghệ hàng đầu của đất nước, rồi đến vai trò một chính khách, một nhà lãnh đạo cơ quan lập pháp, ở cương vị nào, Vũ Đình Cự cũng để lại những công trình, những tác phẩm rất có giá trị, có đóng góp đáng ghi nhận cho sự phát triển của khoa học – công nghệ và các lĩnh vực khác của đất nước nói chung.

Từ công trình đầu tiên và cũng là luận án phó tiến sỹ và luận án tiến sỹ khoa học trong lĩnh vực vật lý chất rắn, các công trình nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trong các lĩnh vực công nghệ cao như: CNTT, điện tử, tự động hóa… đến các công trình nghiên cứu về khoa học luận, về chiến lược, chính sách khoa học công nghệ, về phát triển công nghệ cao gắn liền với kinh tế tri thức, các báo cáo thẩm tra của Quốc hội đối với các dự án Luật của Chính phủ do ông chủ trì soạn thảo, những bài báo về khoa học – công nghệ, tất cả đều cho thấy một quá trình hoạt động sáng tạo đầy tâm huyết, với các lĩnh vực phong phú, đa dạng, với tài năng và niềm say mê, tinh thần trách nhiệm cao nhất của Vũ Đình Cự trên mỗi cương vị, mỗi vai trò mà mình đảm nhận.

Hai phần cuối của cuốn sách với tiêu đề: Tiễn biệt GS Vũ Đình Cự và GS Vũ Đình Cự sống trong lòng người thân và đồng nghiệp, lại cho thấy những những khía cạnh, những phần khác trong cuộc đời Vũ Đình Cự. Đó là một Vũ Đình Cự bản lĩnh, luôn nghiêm túc, khắt khe, nguyên tắc trong công việc nhưng lại hết sức giản dị, khiêm nhường, tình cảm trong cuộc sống; Một Vũ Đình Cự đã trở thành tấm gương hết mình vì sự nghiệp chung nhưng bản thân lại chọn cho mình cuộc sống độc thân thanh bạch, không màng tiền tài, danh lợi, một người thầy đáng kính, người đồng nghiệp quý mến của nhiều người. 

Chính vì vậy, sự ra đi của ông đã để lại bao niềm tiếc thương cho gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp, học trò. Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã dành cho ông những sự đánh giá trân trọng, sự ghi nhận xứng đáng cho những công lao, đóng góp, cho di sản mà ông để lại cho đời sau.

Có thể nói rằng, cuốn sách: GS, TSKH Vũ Đình Cự - Cả đời cống hiến là một món quà tri ân, thể hiện sự tưởng nhớ sâu sắc của những người đi sau đối với một nhà giáo, nhà khoa học, một chính khách tài năng, đức độ, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho khoa học và cho đất nước. Ông ra đi đã được 7 năm nhưng những dấu ấn ông để lại, những ký ức về ông vẫn còn sâu đậm trong những người còn sống. Ông xứng đáng là tấm gương sáng cả về lao động khoa học, cả về tinh thần và tâm huyết phục vụ đất nước, phục vụ nhân dân.

(Theo Infonet)

Không giống như nhiều cơ quan báo chí địa phương khác, khi quyết định triển khai ứng dụng AI, người đứng đầu Báo Hải Dương không hề lăn tăn, tự ti về chuyện mình chỉ là một cơ quan báo chí nhỏ. 

Trong tâm niệm của ông Trọng, dù là báo địa phương hay báo trung ương thì khi lên trên không gian mạng cũng đều bình đẳng. Thực tiễn thời gian qua, Báo Hải Dương có không ít bài viết đạt lượng chia sẻ rất lớn.

Đề cao tầm quan trọng của công nghệ khi làm báo, đôi khi chỉ cần thay đổi một chút về công nghệ thì sự tương tác, lượng người đọc cũng tăng lên rất nhiều, Báo Hải Dương mạnh dạn đầu tư hoàn thiện tòa soạn hội tụ, trong đó từng bước ứng dụng AI vào các khâu trong quy trình hoạt dộng của tòa soạn. Hàng năm, Báo Hải Dương đều có kế hoạch gia tăng tỷ lệ phóng viên có thể sử dụng được công nghệ mới, tác nghiệp đa phương tiện...

“Chúng tôi có nhiều đơn vị đồng hành là công ty công nghệ. Có những thứ mình chỉ cần nghe tư vấn, giới thiệu là có thể thuê, mua, thậm chí có những thứ miễn phí. Vì thế, kinh phí đầu tư công nghệ không phải chuyện đáng ngại. Cho tới giờ, đầu tư vào AI nói riêng, chuyển đổi số nói chung tại Báo Hải Dương không quá tốn kém mà vẫn mang lại hiệu quả cao”, ông Trọng cho hay.

Để “giải bài toán” nhân lực khi ứng dụng AI trong tòa soạn hội tụ, Báo Hải Dương không chỉ tuyển dụng những người học về báo chí mà còn chú trọng tuyển dụng cả kỹ sư công nghệ thông tin. Từ năm ngoái, các phòng phóng viên đều có người làm kỹ thuật hỗ trợ để sản xuất các sản phẩm đa phương tiện.

“Quan điểm của chúng tôi là cái gì máy móc, AI làm được, thay thế được con người thì sẵn sàng triển khai. Từ hành chính, tài chính, quản trị tòa soạn…, dần dần sẽ cố gắng ứng dụng AI thay thế con người, để con người tập trung vào việc sáng tạo, tư duy. Các phóng viên đừng sợ mất việc bởi AI. Hãy coi AI là bạn đồng hành giúp mình ngày càng giỏi hơn, làm được nhiều việc hơn”, ông Trọng chia sẻ thêm.

AI là “đường cao tốc” của sự phát triển báo chí

Bộ phận đọc morat của Báo Nghệ An suốt một thời gian dài “đứng ngoài cuộc” chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số, nhưng gần đây đã có “luồng gió mới”, khi ChatGPT được ứng dụng hiệu quả trong khâu soát và sửa lỗi chính tả.

Không chỉ riêng bộ phận đọc morat, tại các phòng/ban khác của Báo Nghệ An, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành “chuyện thường ngày ở huyện”. 50% phóng viên, biên tập viên thường xuyên sử dụng AI. Với sự hỗ trợ của AI, năng suất, chất lượng của tòa soạn không ngừng được cải thiện.

“Ứng dụng AI được chúng tôi quan tâm từ rất sớm, triển khai cũng rất quyết liệt. Từ 2 năm trước, chúng tôi đã tích hợp công nghệ đọc tự động vào CMS rồi. Vừa qua, chúng tôi ra mắt giao diện mới, còn ứng dụng AI sâu hơn. 100% đội ngũ làm báo điện tử tăng hiệu quả tác nghiệp trên CMS hàng ngày nhờ AI”, ông Ngô Đức Kiên, Tổng Biên tập Báo Nghệ An kể.

Đối với từng phóng viên, AI làm thay một số công việc mà trước đây con người làm rất vất vả, chẳng hạn bóc băng sau khi đi phỏng vấn về, hay sử dụng AI để đọc lướt các tài liệu, văn bản dài, từ đó tóm lược ý chính để triển khai dàn ý cho tác phẩm báo chí.

Hiện đã có một số sản phẩm của tòa soạn được triển khai bằng AI, ví dụ như video ngắn, tổng hợp tin tức trong ngày bằng ứng dụng text-to-speech (văn bản chuyển sang giọng nói).

Trên phần mềm tòa soạn hội tụ mới, AI giúp gợi ý nội dung cho từng loại hình báo chí. Ví dụ, từ một bài viết cho ấn phẩm điện tử, hệ thống phần mềm với sự hỗ trợ của AI có thể dễ dàng chuyển đổi sang kịch bản video clip ngắn rất chi tiết, gợi ý từng cảnh quay trong clip…

Bên cạnh đó, AI cũng được ứng dụng để gợi ý các xu hướng đọc của độc giả, sắp xếp các trường thông tin theo chủ đề, theo dòng sự kiện, theo địa phương trên trang Báo Nghệ An...  

“Muốn trở thành một tờ báo bắt nhịp với dòng chảy chuyển đổi số thì có 2 ứng dụng không thể bỏ qua, đó là AI và dữ liệu lớn (big data). Các cơ quan báo chí không thể đứng ngoài cuộc, không chần chừ được nữa. Ứng dụng AI chính là “đường cao tốc” của sự phát triển báo chí”, ông Kiên nhận định.

Chia sẻ hiệu quả thực tế của AI tại Báo Nghệ An, Tổng Biên tập Ngô Đức Kiên đánh giá cao việc AI hỗ trợ rất tốt khâu phân phối nội dung, giúp tăng lượng truy cập, đặc biệt, có thể ngăn ngừa, hạn chế tương tác với những nội dung mang tính tiêu cực.

“Nguồn kinh tế báo chí đến từ người đọc là nguồn kinh tế sạch nhất, ổn định nhất.  Với sự hỗ trợ của AI, thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục kiến tạo những thông tin tích cực đến với công chúng, tham gia xây dựng các giá trị đạo đức cũng như các giá trị cốt lõi một cách hiệu quả hơn”, ông Kiên chia sẻ thêm.

Phải thay đổi để theo kịp xu thế báo chí hiện đại

Cũng như nhiều cơ quan báo chí địa phương khác, vài năm trước, tại Báo Thái Nguyên, chuyện một phóng viên phải “gánh” nhiều “vai” và nhiều khi không thể làm “tròn vai” không phải chuyện lạ.

Tại phòng điện tử, không có phát thanh viên chuyên nghiệp, phóng viên vừa phải viết tin bài, vừa làm biên tập viên, vừa dẫn chương trình, lại vừa phải làm MC, thậm chí cả dựng hình. Có khi mất nửa ngày đi tác nghiệp, phóng viên mới về tới tòa soạn để đọc tin.

Nhằm cải thiện tình trạng đó, cách đây hơn 2 năm, lãnh đạo Báo Thái Nguyên quyết định triển khai ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) với khả năng đọc tự động. Ngay sau khi có thông tin, bộ phận trực kỹ thuật đưa ngay bản text (nội dung văn bản) cho AI đọc luôn, đảm bảo độ “mới nóng” của thông tin báo chí.

“Đầu tiên chúng tôi cũng chỉ đi thuê phần mềm, công cụ AI, chứ không thể tự viết phần mềm đấy. Qua một thời gian sử dụng tính năng đọc tự động, cơ bản cũng có hiệu quả. Chúng tôi sớm nhận ra, ứng dụng AI vào các nghiệp vụ làm báo là xu thế tất yếu. Chúng tôi sẽ sử dụng tối đa các công cụ AI để hỗ trợ quá trình làm báo nhanh hơn, chính xác hơn, hiệu quả hơn, đảm bảo đúng đúng tôn chỉ, mục đích của báo”, ông Chu Thế Hà, Phó Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên nhớ lại.

Đại hội Đảng bộ Báo Thái Nguyên giai đoạn 2021 – 2025 ban hành riêng một Nghị quyết chuyên đề về phát triển báo đa phương tiện, trong đó đặt mục tiêu phấn đấu đến hết năm 2025, 70% phóng viên của tòa soạn sẽ là phóng viên đa phương tiện.

Từ đó tới nay, mỗi năm, Báo Thái Nguyên mời khoảng 4 lượt chuyên gia đến đào tạo, tập huấn triển khai AI cho tòa soạn; cử khoảng 20 lượt phóng viên về Hà Nội tham gia các lớp về ứng dụng công nghệ số (gồm cả AI).

3 năm trước, trong tổng số 74 nhân sự của Báo Thái Nguyên, mới chỉ vỏn vẹn 3 người có khả năng làm đa phương tiện. Nhưng giờ, tổng số phóng viên đa phương tiện đã tăng lên 20 người, khá thuần thục việc dùng công cụ AI để tạo bài, sửa ảnh, làm e-magazine, infographics… 

Nhờ AI, tốc độ làm báo nhanh hơn, tốt hơn, nhiều ý tưởng sáng tạo hơn. Chẳng hạn, trước kia, họa sĩ cặm cụi ngồi vẽ mãi mới được một bức tranh minh họa, giờ sử dụng AI chỉ trong 1 phút xong ngay, và AI có thể đề xuất nhiều lựa chọn thú vị.

AI cũng giúp tòa soạn cải thiện cách làm, đáp ứng đúng nhu cầu, thị hiếu của công chúng. Qua khảo sát bằng các công cụ AI, Báo Thái Nguyên đã chuyển từ hướng làm clip dài 5 – 10 phút sang clip ngắn chỉ 30 giây – 1,5 phút; định lượng được số ảnh nên có trong 1 bài e-magazine...

Một trong những “bí quyết” thúc đẩy triển khai ứng dụng AI tại Báo Thái Nguyên là quy định “nếu trong 1 tháng không có tác phẩm đa phương tiện thì phóng viên bị hạ một bậc thi đua”.

Quyết tâm cao của Báo Thái Nguyên đã mang lại kết quả định lượng đáng khích lệ. Về hiệu quả kinh tế, thay vì phải trả 100.000 đồng cho 1 người đọc 1 tin, khi sử dụng AI chỉ mất vài triệu đồng/tháng mà số lượng tác phẩm đọc được có thể gấp 100 – 1.000 lần. Mặt khác, sau khi ứng dụng AI, lượng truy cập tăng gần 30% so với trước. 

“Công nghệ luôn đổi mới nhưng nguồn tiền để đầu tư cho một báo địa phương như Báo Thái Nguyên vẫn còn hạn chế. Đây là một trong những rào cản khiến chúng tôi vẫn chưa với tới những hệ thống công nghệ phức tạp, chất lượng cao. Rất mong các doanh nghiệp công nghệ có chính sách hỗ trợ các cơ quan báo chí địa phương dù nguồn kinh phí hạn hẹp vẫn có thể sử dụng được những công nghệ mới nhất để tiếp cận kịp thời xu hướng làm báo hiện đại trên thế giới”, Phó Tổng Biên tập Chu Thế Hà bày tỏ.

Bình Minh

- Nghĩ rằng những mâu thuẫn này tiếp nối thì chỉ khổ chồng tôi ở giữa nên tôi rất băn khoăn với quyết định chuyển về ở cùng mẹ chồng…

TIN BÀI KHÁC: