Một buổi biểu diễn Nhã nhạc cung đình Huế

Theo đó, Bộ VHTT&DL đề nghị các tỉnh, thành phố có di sản được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia tiếp tục bố trí kinh phí để Sở VHTT&DL, Sở VHTT ở các địa phương triển khai tổng kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn và lựa chọn di sản tiêu biểu để lập hồ sơ đề nghị đưa vào Danh mục Quốc gia này.

Bên cạnh đó, đối với những di sản văn hóa phi vật thể đã được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, UBND các tỉnh, thành phố trên cả nước cần khẩn trương chỉ đạo các Sở VHTT&DL, Sở VHTT lập và triển khai Dự án bảo tồn và phát huy giá trị gửi Bộ VHTT*DL thỏa thuận trước khi trình UBND tỉnh, thành phố phê duyệt.

Khánh An

Đây là tập thơ thứ 49 của tôi vừa ra mắt tại Canada, tiếp theo mạch nguồn được khai sinh từ năm 1986, năm bắt đầu đổi mới ở Việt Nam, về số phận con người. Mà con người, như có lần tôi đã nói, là vấn đề trung tâm của thơ ca nhân loại, mang tính toàn cầu. Càng ngày, chúng ta càng sống trong một thế giới không ổn định với chiến tranh, khủng bố, sự bất công, áp bức và đói nghèo.

- Có nhận xét rằng thơ ông thể hiện nỗi buồn của con người khi cái thiện bị cái ác lấn lướt và sự thật - giả lẫn lộn. Ý kiến của ông thế nào?

Tôi nghĩ, từ xưa đã thế nhưng hiện nay nó thành vấn đề gay gắt vì chúng ta chú ý nhiều hơn. Và nó cũng thể hiện với cấp độ cao hơn, tương ứng với sự phát triển của kinh tế và đời sống xã hội. Ngày xưa không có cướp ngân hàng, không có các vụ lừa đảo chiếm đoạt nhiều tỷ đồng qua Internet… Tôi có câu thơ: “Cái ác vỗ vai cái thiện/ Cả hai cùng cười đi về tương lai…” mà một số tỉnh thành đã lấy làm đề thi chọn học sinh giỏi. Dường như không cách nào hạn chế vấn nạn này. Ngay cả đình, chùa, đền, miếu linh thiêng cũng thành nơi kinh doanh kiếm tiền. 

- Nhà thơ Hữu Thỉnh cho rằng ông luôn thu nạp được những dung lượng của văn hóa và có phong cách sáng tạo riêng. Ông có thể nói về quá trình hình thành phong cách này và làm thế nào để duy trì sự độc đáo đó?

Tên tập thơ Đi một mình(Go alone)là tôi lấy ý từ hai chữ "Độc hành" của nhà thơ Hữu Thỉnh khi ông nhận xét về thơ tôi. Ông nói: “Trần Nhuận Minh có nhiều bài thơ rất hay. Ông có nhiều thành tựu, được tặng nhiều giải thưởng. Nhưng ông không dừng lại ở đâu hết. Ông đang độc hành trên con đường sáng tạo, một mình một kiểu…”.

Còn hình thành được phong cách hay duy trì sự độc đáo thì theo tôi, điều tưởng như rất khó ấy, thực ra lại dễ dàng đạt được. Bạn hãy lắng nghe trái tim nói gì, có nghe thấy không? Có khi tiếng tim ấy “một mình mình biết, một mình mình hay” (Truyện Kiều- Nguyễn Du). Nghĩa là nó "tự có" ở trong bạn, lặng lẽ và bền bỉ, bạn chỉ cần nhận ra, nhân rộng lên và bắt nó phải theo mình đến tận cùng; thôi thúc bạn cầm bút, có khi không cần cả bút, nó vẫn tự ra đời trong trí nhớ hay hiển hiện ở giấc mơ… Tôi nhớ một câu nói của một nhà thơ Pháp: “Hãy đập vào trái tim mình. Thiên tài là ở đấy!” 

- Nhà nghiên cứu Hoa Kỳ - William Hanbury Tenison đánh giá thơ ông có khả năng thu hút người đọc bằng tính chất vô thường và phù du. Ông xây dựng hình ảnh và nhịp điệu trong thơ như thế nào để đạt được hiệu quả đó?

Tôi có may mắn là được các nhà phê bình và bạn đọc chú ý, kể cả ở trong nước và quốc tế. Các bài viết đã đăng báo in sách về thơ tôi, rút ra chọn lại rồi đưa in cũng được đến 4 tập, mỗi tập khoảng 300 - 400 trang. Ông William viết về tôi có 2 điều: Một là, về chủ thuyết, tôi không theo hẳn một chủ nghĩa nào. Tuy thế, vẫn thấy triết học của Lão Tử ảnh hưởng đến tôi nhiều hơn. Hai là, thơ tôi không giáo huấn, không bắt buộc người đọc phải hiểu theo cách hiểu của tác giả.

William viết một câu rất lạ: “Tôi đang đọc bài thơ này hay nó đang đọc tôi?”. Thật sự, chưa thấy ai viết về thơ tôi như thế. 

- Là một nhà thơ hào phóng trong việc chia sẻ trải nghiệm cá nhân, ông muốn độc giả cảm nhận điều gì khi đọc thơ mình? 

Tôi quan niệm rằng ai cũng có quyền cảm nhận theo cách của mình, có thể tự đưa ra kết luận, thậm chí chả cần kết luận nào. Người đọc cứ bị dẫn dụ bởi các câu thơ, đơn giản vậy thôi. 

Nhưng tôi rất muốn độc giả đọc thơ Trần Nhuận Minh sẽ biết thương người hơn và sống tốt hơn, biết chia sẻ và giúp đỡ người khác, hay ít nhất cũng không làm tổn thương đến ai. Đó cũng là thông điệp giản dị của thơ tôi.

Nhà thơ Trần Nhuận Minh sinh năm 1944, tại Hải Dương, sống và viết tại Quảng Ninh từ năm 1962 đến nay, nhiều năm được bầu làm Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh, ủy viên Hội đồng thơ Hội Nhà văn Việt Nam...

Ông đã ra mắt 52 tác phẩm ở nhiều thể loại: sáng tác (thơ và tiểu thuyết), lý luận phê bình văn học, nghiên cứu văn hóa và lịch sử, biên khảo giới thiệu một số nhà thơ lớn nước ngoài. Nhiều tác phẩm được dịch ra các ngôn ngữ khác nhau, được tái bản nhiều chục lần ở trong nước, được đưa vào dạy và học trong trường phổ thông từ năm 1980 đến nay, được tặng nhiều giải thưởng văn học ở trong nước và khu vực sông Mekong trong đó có Giải Nhà nước đợt 2 năm 2007.

Với chủ đề Dưới ánh đèn sân khấu, NSND Thúy Hường có nhiều cảm xúc sau 40 năm biểu diễn ở nhiều sân khấu lớn nhỏ khác nhau.

Trong cuộc trò chuyện, NSND Thúy Hường nhớ lại những khó khăn ngày đầu theo nghề. Chị cùng cả đoàn phải đẩy xe bò chở đồ nghề, âm thanh, ánh sáng để đi diễn. Tuy nhiên, mọi người vẫn luôn hăng say, đam mê với nghề. Có những khi đi hát, cát-sê của NSND Thúy Hường chỉ là chiếc oản, quả chuối nhưng chị vẫn luôn vui vẻ.

Cũng trong dịp này, NSND Thúy Hường chia sẻ về lần được nhận mức cát-sê cao nhất trong đời đến thời điểm này là 150 triệu đồng. Đó là lần NSND Thúy Hường hát tại đám cưới của một đại gia ở Ninh Bình.

Trong suốt 40 năm theo nghề, NSND Thúy Hường nhớ nhất kỷ niệm khi tới nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp hát vào dịp sinh nhật ông năm 2006.

“Tôi rất cảm động khi Đại tướng ngồi đánh đàn piano và cùng hát với mình. Đại tướng Võ Nguyên Giáp thuộc rất nhiều làn điệu dân ca quan họ, hát đúng nhạc, đúng lời, rất chuẩn. Cụ đã dành cho tôi cảm xúc đặc biệt nên tôi cảm thấy dân ca quan họ càng cần được gìn giữ và phát triển”, nghệ sĩ Thúy Hường kể lại.

Không chỉ là một nghệ sĩ biểu diễn, NSND Thúy Hường còn luôn đau đáu việc dạy và truyền nghề cho thế hệ trẻ.

“Tôi dạy dân ca quan họ rất nhiều. Tôi dạy ở nhà, dạy cho các câu lạc bộ quan họ, dạy online cho những anh chị muốn học ở nước ngoài. Dân ca quan họ muốn được trường tồn và lan tỏa cần phải có những nghệ sĩ giảng dạy, truyền lửa cho thế hệ sau hay những người muốn theo học. Tôi tự thấy đó là trách nhiệm của một NSND. Tình yêu của tôi dành cho dân ca quan họ là trọn đời”, NSND Thúy Hường bày tỏ.

NSND Thúy Hường sinh năm 1967 ở Cách Bi, Quế Võ, Bắc Ninh. NSND Thúy Hường đã ra mắt một số album như: Người ở đừng về, Lúng liếng, Nhớ mãi khôn nguôi, Cắp nón đón đò, Bạn tình ơi, Lý giao duyên, Cây trúc xinh.Bên cạnh hát Quan họ, NSND Thúy Hường còn tham gia diễn xuất trong 3 bộ phimNgã ba Đồng Lộc, Thương nhớ đồng quê và Đầm hoang.

Mỹ Hà
Ảnh: FBNV
Clip: VTV

Dù đã bước sang tuổi 54 nhưng NSND Thúy Hường vẫn giữ được nét trẻ trung, tươi mới như chính giọng hát của cô.

Ảnh: T.Lê

Khi đang hoạt động nghệ thuật, Ngọc Ánh Kim bất ngờ rẽ lối sang lĩnh vực kinh doanh. Năm 2017 cô sang Mỹ định cư. 

Sau 7 năm sống và làm việc tại Hoa Kỳ, Ngọc Ánh Kim quyết định trở lại ca hát. Cô ấp ủ thực hiện đêm nhạc riêng với mong muốn tái ngộ khán giả và đồng nghiệp. 

Theo nữ ca sĩ, cô may mắn vì có sự hậu thuẫn từ chồng - nhạc sĩ Dương Hùng. 24 năm kết hôn, cặp đôi vẫn mặn nồng hạnh phúc. Nam nhạc sĩ luôn ủng hộ mọi quyết định của cô trong nghệ thuật lẫn cuộc sống. 

“Ông xã là người có lối sống healthy (lành mạnh) nên khi về Việt Nam lần này anh luôn chăm sóc cho tôi tối đa. Anh hướng dẫn tôi cách ăn uống, tập luyện, sinh hoạt khoa học. Nhờ thế tôi tự tin giữ gìn vóc dáng, sức khỏe tốt để hát hàng chục bài”, cô chia sẻ. 

Ở tuổi ngoài 40, Ngọc Ánh Kim vẫn trẻ trung, năng động. Cô quan niệm vẻ đẹp của người phụ nữ không liên quan đến tuổi tác. 

“Cái đẹp không chỉ xét về mặt hình thể mà phải được đánh giá qua sự nho nhã, tự tin, điềm tĩnh và khí chất, sự trải nghiệm qua thời gian. Tôi không níu giữ nhan sắc, tuổi xuân một cách mù quáng mà luôn trân trọng bản thân, làm đẹp thận trọng, an toàn. 

Việc già đi theo thời gian, tuổi tác là điều tự nhiên, tôi thấy bình thường, không quá bận tâm hay lo lắng”, Ngọc Ánh Kim chia sẻ quan điểm về cái đẹp của người phụ nữ hiện đại.

Với minishow mang tên Cứ lừa dối đi, nữ ca sĩ muốn đánh dấu một sự trở lại rực rỡ ở tuổi 43. Vừa về Việt Nam, cô dành thời gian luyện thanh cùng thầy giáo mỗi ngày. Ngọc Ánh Kim hy vọng cô sẽ đạt phong độ tốt về giọng hát. 

Ca sĩ nói đùa cô thực hiện show với nhiều chữ “tự”: Tự làm show, tự thiết kế vé, tự vận động khán giả mua vé… Trong show diễn, nữ ca sĩ sẽ thể hiện lại các ca khúc yêu thích một thời của mình, bên cạnh những bản hit được ưa chuộng hiện nay. 

Ngọc Ánh Kim bất ngờ vì nhiều người ủng hộ sự trở lại của cô. Các anh chị em trong nghề như Thuỳ Linh nhóm 5 Dòng Kẻ, Phan Anh, Hoàng Hiệp, Vũ Quang Vinh, ca sĩ Myra Trần sẵn sàng tham gia show để động viên người chị.

Các khách mời đa số là anh chị em thân thiết trong nghề. Riêng với Myra Trần là một lựa chọn khác. Ngọc Ánh Kim cho rằng khoảng cách đến 20 tuổi sẽ không thể ngăn cách sự bùng nổ lẫn cá tính giọng hát của cả hai. 

Ngọc Ánh Kim hát "Dĩ vãng nhạt nhòa"

Ảnh: NVCC

Toạ đàm tập trung 3 chủ đề chính: Tiểu sử, hành trạng của Thiền sư Huyền Quang - vị tổ sư đời thứ ba của Phật phái Trúc Lâm Yên Tử; Tư tưởng thiền học và vai trò của Thiền sư với Phật giáo Trúc Lâm thời Trần; Vị trí của cụm di tích Phật giáo Ngọa Vân trong hệ thống di tích Phật giáo Yên Tử từ lịch sử - hiện nay và những phát hiện mới nhất của khảo cổ học. 

Trọn vẹn với hạnh nguyện, cống hiến hết tài năng và trí tuệ cho đạo và đời

Theo Thượng tọa Thích Đạo Hiển, Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội, Thiền sư Huyền Quang thế danh là Lý Đạo Tái. Căn cứ bộ Tam tổ thực lục, Thiền sư “tổ tướng mạo kỳ dị, có chí khí của một bậc trác việt, được cha mẹ hết lòng yêu thương, dạy dỗ, học một biết mười”. 

Cuộc đời của Trúc Lâm Đệ Tam tổ - Thiền sư Huyền Quang trọn vẹn với hạnh nguyện cống hiến hết tài năng và trí tuệ cho đạo và đời. Thuở trai trẻ làm quan trong triều hết lòng phụng sự triều đình rồi từ quan xuất gia tu Phật, cùng với Trúc Lâm Sơ tổ và Nhị tổ Pháp Loa đi mọi nẻo đường nỗ lực hoằng dương Phật pháp Trúc Lâm.

Thiền sư Huyền Quang biên soạn kinh sách, xây dựng đạo tràng, đào tạo tăng tài, đăng đàn thuyết pháp, xây dựng chùa chiền, viết vịnh đề thơ... Ngài đã làm cho dòng chảy Phật pháp Trúc Lâm lưu truyền mãi mãi trong dân gian để nhiều đời sau, dù không còn ghi nhận sự truyền thừa chính thức nhưng tinh thần, trí tuệ, tư tưởng và giá trị của Phật giáo Trúc Lâm vẫn trong lòng dân tộc.

Từ đời thực bước vào thần điện và thánh điện

Nghiên cứu về Thiền sư Huyền Quang, bà Đinh Thị Thùy Hiên, giảng viên khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội khẳng định, ảnh hưởng của Đệ Tam tổ Thiền phái Trúc Lâm để lại rất lớn.

"Huyền Quang hiện diện trên Phật điện ở vị trí Tổ thứ ba của Thiền phái. Và một điều hầu như chưa được quan tâm nhiều là từ đời thực, ông còn bước vào thần điện của tín ngưỡng dân gian Việt. Trước tác mà ông để lại, sách sử, sách truyền đăng, bia ký, các pho tượng và bài vị Đệ Tam tổ Huyền Quang trong bộ tượng, bộ bài vị Tam tổ ở một số ngôi chùa cổ… từ lâu đã thu hút học giả nhiều lĩnh vực, cả trong lẫn ngoài Giáo hội Phật giáo. Những kết quả nghiên cứu đã đem lại nhận thức phong phú và sâu sắc về một nhân vật lịch sử tài năng xuất chúng, có nhiều đóng góp cho đất nước thời nhà Trần; về một vị thiền sư có ảnh hưởng lớn trong lịch sử Phật giáo Đại Việt",  bà Đinh Thị Thùy Hiên khẳng định.

TS. Nguyễn Văn Phong, Viện Trần Nhân Tông, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, quá trình khảo sát, nghiên cứu 12 văn bia ở 4 chốn Tổ Trúc Lâm có 10 văn bia niên đại từ năm 1604 - 1720 tôn vinh Huyền Quang là Đệ Tam tổ, 2 văn bia ở chùa Đại Bi ngay trong tên đã ghi rõ Huyền Quang là Trúc Lâm Đệ Tam tổ.

"Những văn bia này được soạn khắc từ đời Trần, thời Lê trung hưng. Năm nay, Viện Trần Nhân Tông sẽ tổ chức hội thảo về Đệ Tam tổ, qua đó, đào sâu nghiên cứu, sưu tập thêm tư liệu về Thiền sư", TS. Nguyễn Văn Phong bày tỏ.

Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam cho biết, sau buổi toạ đàm, BTC sẽ tiếp tục cùng các nhà khoa học, chuyên gia hoàn thiện báo cáo, biên tập thành cuốn kỷ yếu, lưu lại những cống hiến của Đệ Tam tổ Huyền Quang với sự phát triển của Phật giáo Việt Nam và Ngoạ Vân - Bảo đài sơn không chỉ là điểm nhấn vẻ đẹp mênh mang huyền diệu của cánh cung Đông Triều, mà còn linh thiêng bởi đây là nơi "Vua hoá Phật" - "nơi kết thúc trọn vẹn cuộc đời vì đạo thuyết pháp độ tăng, vì đời xây dựng và bảo vệ đất nước" của Phật Hoàng Trần Nhân Tông.

Tư tưởng thiền học trong thơ Thiền sư Huyền Quang

Trong khuôn khổ toạ đàm, tối cùng ngày tại thiền đường Trúc Lâm Ngoạ Vân diễn ra đêm thơ Huyền Quang với chủ đề Ngoạ vân cư.

Thơ của Thiền sư Huyền Quang không chỉ là những vần thơ đẹp về thiên nhiên, tình người và tư tưởng thiền học, mà còn là hành trình tâm linh của chính bản thân ông - một hành trình không ngừng tìm kiếm sự giác ngộ và giải thoát. Sống một mình giữa nơi hoang sơ, nơi chỉ có tiếng chim và thiên nhiên làm bạn, với rất ít sự qua lại của con người, trở thành cơ hội quý báu để lắng lòng mình, thiền định và suy tư về một cuộc sống tĩnh lặng và tự tại.

Mỗi bài thơ, mỗi câu từ là những bài học về cách sống, về cách nhìn nhận và đối diện với thế giới này một cách nhẹ nhàng, bình an. Thông qua thơ, thiền sư muốn nhắn nhủ: Dù cuộc sống có bộn bề, tấp nập đến đâu, chúng ta vẫn có thể tìm thấy sự bình yên, sự giải thoát trong tâm hồn mình.

Thơ của Thiền sư Huyền Quang không chỉ là một phần của Di sản văn hóa Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai tìm kiếm sự bình yên, sự giác ngộ trong cuộc sống. 

Bài thơCư trần lạc đạo 

Ở đời vui đạo hãy tuỳ duyên 
Đói đến thì ăn, nhọc ngủ liền 
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm 
Đối cảnh không tâm chớ hỏi thiền. 

(Hoà thượng Thích Thanh Từ dịch)