"Tụt hậu" trong đánh giá công nghệ y tế

Tại hội thảo "Ứng dụng đánh giá công nghệ y tế ở cấp độ bệnh viện: Kinh nghiệm trên thế giới và thực trạng tại Việt Nam" trong 2 ngày 26 - 27/5 tại TPHCM, PGS Trần Thị Trung Chiến - nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế - nhận định, đánh giá công nghệ y tế rất quan trọng trong thực hiện khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân một cách khoa học, ít tốn kém và hiệu quả tốt.

Lĩnh vực công nghệ phát triển ngày càng hiện đại nhưng các giải pháp ứng dụng đánh giá công nghệ trong lĩnh vực y tế của Việt Nam đang đi chậm hơn với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Bà Chiến cho biết, năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định ứng dụng công nghệ và đánh giá công nghệ trong y tế nhưng phải đến năm 2018, Bộ Y tế mới ra quyết định về chuyên đề này. Việc này có chậm nhưng các quyết định của Bộ Y tế đã xây dựng được hành lang pháp lý để hướng dẫn thực hiện công nghệ và đánh giá công nghệ trong các hoạt động của ngành.

Trong rất nhiều lĩnh vực đang được triển khai, nổi bật nhất là giải pháp xây dựng bệnh án điện tử để quản lý sức khỏe của cộng đồng từ khi sinh ra đến khi qua đời. Tuy nhiên, ngành y tế đang đối diện với thách thức về nhân sự chuyên môn, đồng bộ hóa dữ liệu, đầu tư trang thiết bị, lưu trữ dữ liệu lớn (big data)...

Ứng dụng đánh giá công nghệ để giảm chi phí

Nguyên Bộ trưởng Y tế Trần Thị Trung Chiến nhận định, về mặt chuyên môn trong lĩnh vực y tế Việt Nam đã phát triển rất tốt. Chính vì thế, để toàn diện hơn nữa, trong thời đại 4.0, ngành y tế cần tiếp tục chuyển mình mạnh mẽ hơn để phát triển ứng dụng công nghệ và đánh giá công nghệ đạt hiệu quả tốt hơn, phục vụ việc chăm sóc sức khỏe nhân dân, phát triển y học nước nhà và hội nhập toàn cầu.

Đồng quan điểm, GS Phạm Văn Lình - Hiệu trưởng Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng - bày tỏ, đại dịch COVID-19 vừa qua đã đặt ra nhiều thách thức trong tìm kiếm các giải pháp công nghệ để ứng phó với dịch bệnh, bảo vệ cộng đồng, hạn chế gián đoạn trong hoạt động khám chữa bệnh.

Với những giải pháp ứng dụng công nghệ vào khám chữa bệnh, Việt Nam đang từng bước triển khai áp dụng y tế thông minh nhằm tối ưu hóa hệ thống vận hành.

"Hiện nay, đánh giá công nghệ y tế là giải pháp xây dựng, phát triển và áp dụng các công cụ tối ưu trong việc lựa chọn phương pháp kỹ thuật mới phục vụ chẩn đoán, điều trị, giảm chi phí từ người dân và của nhà nước", GS Phạm Văn Lình chia sẻ.

Các nhà khoa học nước ngoài là GS.TS Yagudina Roza Ismailovna - Trường ĐH Y khoa Quốc gia Sechenov, Liên Bang Nga, ThS Saudamini Vishwanath Dabak - HITAP, Thái Lan, ThS Pwee Keng Ho - Bệnh viện đa khoa Changi, Singapore đã chia sẻ nội dung về ứng dụng đánh giá công nghệ y tế tại các nước.

Theo đó, tại nhiều quốc gia trên thế giới, đánh giá công nghệ y tế nói chung và phân tích tác động ngân sách đã và đang được coi là công cụ quan trọng đối với quá trình thiết lập ưu tiên và hoạch định chính sách y tế, đặc biệt trong việc xây dựng các gói quyền lợi bảo hiểm y tế (BHYT) về thuốc chữa bệnh.

Thông tin về sự cần thiết của đánh giá công nghệ y tế ở cấp độ bệnh viện tại Việt Nam ngay thời điểm này, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thủy - Trưởng Khoa Dược HIU - cho biết, đánh giá công nghệ y tế sẽ góp phần giải bài toán trong bối cảnh nguồn ngân sách hạn chế, chi phí y tế ngày một gia tăng, nhưng vẫn đảm bảo chăm sóc, can thiệp y tế tốt nhất cho người bệnh. Đây không chỉ là vấn đề mà các bệnh viện, ngành y tế quan tâm mà là vấn đề "nóng" của cả xã hội.

Việc này giúp xây dựng chính sách y tế, đặc biệt là xây dựng gói quyền lợi BHYT có những thay đổi mang tính đột phá, ngày càng minh bạch, dựa trên bằng chứng khoa học rõ ràng, bảo đảm lợi ích hài hòa của tất cả các bên liên quan, bảo đảm khả năng chi trả của quỹ BHYT.

Đi xe đạp để di chuyển, chẳng hạn như đi làm, mang lại lợi ích của việc kết hợp tập thể dục vào cuộc sống hàng ngày, giảm chi phí liên quan đến việc lái ô tô hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng… 

Nhiều nghiên cứu cho thấy đạp xe giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường và tử vong sớm, đồng thời có thể ngăn ngừa tăng cân hoặc béo phì. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu đều mang tính quan sát hoặc cắt ngang, sử dụng các khảo sát tự báo cáo về tần suất đạp xe.

Dưới đây là một số lợi ích sức khỏe khi bạn đạp xe hằng ngày:

Bệnh tim mạch

Một phân tích tổng hợp của 23 nghiên cứu tiền cứu cho thấy những người tham gia di chuyển tích cực (đạp xe hoặc đi bộ đi làm) có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn đáng kể.

Một nghiên cứu lớn của Thụy Điển theo dõi hơn 23.000 đàn ông và phụ nữ trong 10 năm đã phát hiện ra rằng những người đi làm bằng xe đạp so với những người lái xe hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng đã giảm nguy cơ mắc một số yếu tố nguy cơ tim mạch như béo phì, huyết áp cao, cao huyết áp…

Một nghiên cứu lớn khác đã theo dõi hơn 53.700 đàn ông và phụ nữ Đan Mạch lớn tuổi từ 50 đến 65 trong 20 năm. Kết quả cho thấy những người tham gia chuyển từ không đạp xe sang đạp xe có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn 26% so với những người chưa bao giờ đạp xe.

Một nghiên cứu quan sát ở 2.364 thanh niên (độ tuổi 18-30) cho thấy những người đàn ông tích cực đi lại đã giảm nguy cơ béo phì, đồng thời giảm nguy cơ tăng mức chất béo trung tính (triglyceride), huyết áp và insulin. 

Béo phì

Mối liên quan giữa việc đạp xe và thay đổi cân nặng đã được nghiên cứu trong một nhóm gồm hơn 18.000 phụ nữ tiền mãn kinh. Sau 16 năm, kết quả cho thấy mức tăng cân ít hơn đáng kể ở những người đi bộ nhanh hoặc đạp xe. 

Một nghiên cứu quan sát lớn bao gồm hơn 72.000 nam giới và 82.000 phụ nữ cho thấy việc đi lại tích cực có liên quan đáng kể đến chỉ số khối cơ thể. Họ cũng có tỷ lệ phần trăm mỡ cơ thể thấp hơn so với những người lái xe hoặc đi phương tiện giao thông công cộng.

Theo Healthline, đạp xe theo thói quen, đặc biệt là ở cường độ cao, có thể giảm lượng mỡ trong cơ thể, thúc đẩy việc quản lý cân nặng lành mạnh.

Các nghiên cứu bổ sung cho thấy rằng việc kết hợp chạy nước rút và rèn luyện sức mạnh với đạp xe thường xuyên có thể tạm thời làm tăng quá trình trao đổi chất và xây dựng cơ bắp, cho phép bạn đốt cháy nhiều calo hơn, ngay cả khi đang nghỉ ngơi.

Đạp xe sẽ giúp đôi chân săn chắc hơn

Đạp xe cải thiện chức năng tổng thể ở phần dưới cơ thể và tăng cường cơ bắp chân mà không gây căng thẳng quá mức cho các khớp. Nó nhắm vào cơ tứ đầu, cơ mông, cơ gân kheo và bắp chân của bạn.

Để làm cho đôi chân của bạn khỏe hơn nữa và nâng cao hiệu suất đạp xe của bạn, hãy thử thực hiện các bài tập cử tạ, chẳng hạn như squat vài lần mỗi tuần.

Đạp xe có thể làm giảm cholesterol

Tác dụng tăng cường sức khỏe của việc đạp xe có thể cải thiện mức cholesterol, điều này có thể tăng cường sức khỏe tim mạch của bạn và giảm nguy cơ đột quỵ, đau tim.

Theo một đánh giá của 300 nghiên cứu, đạp xe trong nhà có tác động tích cực đến tổng lượng cholesterol. Nó có thể tăng mức cholesterol HDL (cholesterol tốt) đồng thời giảm mức cholesterol LDL (cholesterol xấu) và chất béo trung tính.

Đạp xe tăng cường sức khỏe tinh thần và trí não

Đạp xe có thể làm giảm cảm giác căng thẳng, trầm cảm hoặc lo lắng. Tập trung vào con đường hoặc nhịp điệu của bạn khi đạp xe có thể giúp bạn phát triển khả năng tập trung và nhận thức về thời điểm hiện tại. 

Nghiên cứu ủng hộ điều này. Một nghiên cứu cho thấy rằng đạp xe ngoài trời đã cải thiện chức năng nhận thức và sức khỏe cho người lớn tuổi.

Nếu bạn thấy mình cảm thấy uể oải, bơ phờ hoặc như não đang chuyển động chậm, hãy đạp xe ít nhất 10 phút. Tập thể dục thúc đẩy giải phóng endorphin trong cơ thể khiến bạn cảm thấy dễ chịu hơn đồng thời giảm mức độ căng thẳng. 

Đạp xe có thể giúp ích cho người mắc bệnh ung thư

Đạp xe là một sự bổ sung tuyệt vời cho kế hoạch chăm sóc của bạn nếu bạn đang hồi phục sau bệnh ung thư. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân ung thư cảm thấy mệt mỏi và đau đớn trong quá trình điều trị, vì vậy hãy lắng nghe cơ thể mình và chỉ tập thể dục nếu bạn sẵn sàng.

Đạp xe cũng có thể giúp bạn giữ dáng và cân đối, điều này có thể làm giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư, bao gồm cả ung thư vú.

Theo nghiên cứu từ năm 2019, nếu bạn bị ung thư vú, duy trì hoạt động có thể giảm tác dụng phụ của việc điều trị ung thư, bao gồm mệt mỏi và cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể của bạn. 

Đạp xe có thể giúp ngăn ngừa và kiểm soát một số bệnh

Bạn muốn ngăn chặn những lo ngại về sức khỏe phát sinh hay kiểm soát các tình trạng hiện tại, tập thể dục thường xuyên là chìa khóa. Đạp xe thường xuyên là một cách để tránh lối sống ít vận động và những lo ngại về sức khỏe có thể đi kèm.

Tập thể dục thường xuyên có thể ngăn ngừa các vấn đề về tim như đột quỵ, đau tim và huyết áp cao.

Đạp xe cũng có thể ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường type 2. Trên thực tế, nghiên cứu gần đây cho thấy đạp xe thường xuyên có thể làm giảm tỷ lệ tử vong ở người mắc bệnh tiểu đường xuống 24% và nếu tiếp tục trong ít nhất 5 năm, có thể giảm tỷ lệ tử vong xuống 35%.

Thực phẩm giàu protein

- Bệnh nhân bị xơ gan và ung thư gan nên có chế độ dinh dưỡng giàu protein, với khoảng 1,2g protein/kg trọng lượng cơ thể. Tốt nhất nên sử dụng lượng protein này từ nguồn gốc thực vật để hạn chế hấp thu chất béo và cholesterol từ động vật.

- Một số loại thực vật chứa protein cao gồm có: súp lơ xanh, ngô ngọt, khoai tây, đậu lăng, măng tây, đậu hà lan, củ cải trắng, đậu bắp… và đặc biệt là các loại nấm.

Thực phẩm giàu axit amin

- Axit amin rất có lợi cho bệnh nhân ung thư gan vì giúp khôi phục khối lượng nạc của cơ thể, cải tạo trao đổi chất, kích thích quá trình tái tạo gan.

- Các loại thực phẩm giàu axit amin như: ngũ cốc, các loại đậu, các loại hạt, các loại tảo biển, sữa, trứng, cá…

Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất

- Cơ thể bệnh nhân ung thư gan giai đoạn cuối thường thiếu hụt nhiều vitamin và khoáng chất như: vitamin A, B, C và E.

- Các loại thực phẩm có hàm lượng vitamin A, B, C và E cao như: các loại rau ăn lá, các loại củ: cà rốt, khoai tây, trái cây và các loại hạt.

Thực phẩm chứa magie và trytophan

- Magie và trytophan là các nguyên tố vi lượng giúp cải thiện tình trạng mất ngủ, sợ hãi và trầm cảm, qua đó hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị ung thư gan giai đoạn cuối.

- Một số thực phẩm giàu magie là: hoa quả khô, lúa mì, vừng, hẹ, rong biển…

- Một số thực phẩm giàu tryptophan gồm có: thịt gà, sữa, thịt bò, chuối tiêu...

Ngoài ra, bệnh nhân ung thư gan giai đoạn cuối nên kiêng một số thực phẩm như:

- Bệnh nhân ung thư gan nói chung và ung thư gan giai đoạn cuối nói riêng không nên ăn thức ăn có nhiều dầu mỡ động vật. Nếu cần sử dụng trong nấu nướng nên thay thế bằng dầu thực vật.

- Cần hạn chế những loại thực phẩm chứa hàm lượng cholesterol cao như: nội tạng động vật, lòng trắng trứng.

- Kiêng thực phẩm giàu chất béo như: khoai tây chiên, thức ăn nhanh vì chúng tạo thêm gánh nặng cho gan trong quá trình tiêu hóa thức ăn.

- Không ăn thực phẩm có hàm lượng muối cao vì sẽ làm trầm trọng thêm các triệu chứng của ung thư gan và gây tích tụ dịch trong gan của bệnh nhân.

- Tuyệt đối không tiêu thụ thức uống có cồn vì chúng khiến gan phải làm việc rất căng thẳng.

Chế độ vận độngvà sinh hoạt

- Vận động nhẹ nhàng.

- Luyện tập thể dục vừa sức để tăng cường sức khỏe.

- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Súc miệng thường xuyên bằng nước muối sinh lý.

- Vệ sinh chân sonde dạ dày và chân canuyn hằng ngày ( nếu có).

- Tái khám khi có dấu hiệu sốt cao, đau nhiều, khó thở, nôn nhiều… hay bất cứ dấu hiệu sức khỏe bất thường khác.