Tổng thống Nga Vladimir Putin. (Ảnh: Sputniknews)

Tổng thống Nga đã bắt đầu cuộc hỏi đáp marathon thường niên với người dân tại thủ đô Moscow vào trưa 14/4 (giờ địa phương) trong chương trình mang tên "Đường dây trực tiếp với Putin".

Đây là lần thứ 14 Tổng thống Vladimir Putin tham gia giao lưu trực tuyến trên truyền hình. Sự kiện đầu tiên diễn ra vào năm 2011. Tổng thời lượng của 13 cuộc giao lưu trực tuyến trước đó lên tới 40 giờ đồng hồ. Tính tới nay, chương trình dài nhất mà ông từng tham gia là vào năm 2013, kéo dài 4 tiếng 47 phút.

"Đường dây trực tiếp với Putin" năm nay bắt đầu nhận câu hỏi từ người dân trước ngày phát sóng 1 tuần, vào buổi trưa ngày 7/4. Tính đến ngày 14/4, số lượng câu hỏi gửi về cho chương trình đã vượt quá 2 triệu.

Các chính trị gia và những nhân vật xã hội nổi tiếng của Nga đã tập trung tại một trường quay ở trung tâm thủ đô Moscow, nơi Putin trả lời câu hỏi gửi về từ khắp nơi trong nước Nga. Năm 2015, ông đã trả lời 74 trong số hơn 3 triệu câu hỏi được gửi tới trong vòng 3 giờ 57 phút.

Dưới đây là một số nội dung đáng chú ý trong cuộc hỏi đáp marathon năm 2016:

Mở màn cuộc giao lưu trực tuyến người dẫn chương trình đã hỏi Tổng thống Vladimir Putin rằng: "Nền kinh tế của chúng ta đang trong thời kỳ 'màu đen' hay 'màu trắng'”?

Tổng thống Putin cho biết nền kinh tế Nga đang bước vào “giai đoạn u ám” và tình hình không được cải thiện nhiều nhưng xu thế chung vẫn lạc quan. Theo ông, vấn đề chính của nền kinh tế Nga là đảm bảo các dòng đầu tư, đảm bảo lượng cầu và tăng thu nhập cho người dân. Dự trữ vàng và ngoại tệ của Nga đủ để đất nước duy trì hoạt động trong ít nhất 4 tháng, kể cả khi tất cả các hoạt động kinh tế ngừng lại.

Trả lời câu hỏi “liệu tổng thống sẽ cứu ai nếu cả Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Ukraina Petro Poroshenko cùng chết đuối” của một bé gái 12 tuổi, Tổng thống Putin nói rằng nước Nga sẵn sàng dang tay để cứu bất cứ chính trị gia nào nếu họ sẵn sàng chấp nhận điều đó.

“Chiến dịch quân sự của Nga tại Syria đã thành công và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã suy yếu, nhưng liệu tổ chức khủng bố này sẽ trỗi dậy lại ngay sau khi Nga rời đi?”một người dân có tên Maria Finoshina hỏi.

Tổng thống Putin cảnh báo nếu hoạt động chống IS bị xao lãng, tổ chức này có thể sẽ trỗi dậy trở lại, vì thế Nga sẽ luôn theo dõi chặt chẽ tình hình để ngăn ngừa những kẻ khủng bố phối hợp với nhau. Sau khi rút một phần lực lượng không quân Nga khỏi Syria, Nga đang nỗ lực hết sức để tình hình ở Syria không trở nên tồi tệ hơn.

Đề cập tới vấn đề cá nhân của Tổng thống Putin, một người dân đã nêu câu hỏi: “Vợ cũ của ngài đã tái hôn. Khi nào thì ngài sẵn sàng giới thiệu Đệ nhất phu nhân mới của Nga?

Trả lời câu hỏi trên, ông Putin cho biết cuộc sống cá nhân của ông vẫn ổn và ông thỉnh thoảng vẫn gặp vợ cũ, đồng thời nhấn mạnh rằng họ vẫn giữ quan hệ bạn bè.

“Tôi biết cô ấy đã có cuộc sống tốt hơn và tôi cũng vậy. Một ngày nào đó tôi sẽ thỏa mãn sự tò mò của bạn”, ông nói.

Vụ bê bối mang tên “Hồ sơ Panama” cũng là chủ đề được quan tâm trong cuộc đối thoại năm nay. Tổng thống Nga cho rằng người đứng sau vụ rò rỉ này là các luật sư chứ không phải các nhà báo. Chủ của tờ báo Đức đăng tải thông tin về vụ việc là hãng đầu tư Mỹ Goldman Sachs.

Theo ông Putin, Nga càng tiến gần đến bầu cử thì càng có thêm những vụ rò rỉ tài liệu tương tự.

Trước câu hỏi giữa hai ứng viên Tổng thống Mỹ là ông Donald Trump và bà Hillary Clinton, ai nguy hiểm hơn đối với Nga, Tổng thống Putin cho biết "chúng ta nên tìm người tốt hơn, không phải nguy hiểm hơn".

Khi được hỏi “liệu khi nào thì các lệnh cấm vận đối với phương Tây sẽ được dỡ bỏ”, Tổng thống Putin trả lời rằng ông không tin rằng các đối tác phương Tây sẽ sớm dỡ bỏ lệnh cấm vận mà họ đã đặt ra mặc dù thực tế là Thỏa thuận Minks phần lớn đã được thực hiện. Điều này đồng nghĩa với việc chính phủ Nga sẽ duy trì các lệnh cấm vận của mình đối với các sản phẩm của họ.

Nhắc tới Ukraina, Tổng thống Putin cho biết Nga cần một Ukraina ổn định và thịnh vượng. “Chúng tôi muốn Ukraina đứng trên đôi chân của họ”, ông Putin nói và cho biết “ông không nghĩ gì” về chính quyền mới được bổ nhiệm của Ukraina.

Ngoài ra, ông cũng cáo buộc Kiev không thực hiện đầy đủ nghĩa vũ theo Thỏa thuận Mink, bao gồm hoãn thay đổi Hiến pháp Ukraina. 

Trước câu hỏi “có thể để các giáo viên và sinh viên nước ngoài tới thăm Nga một cách dễ dàng hơn không?”, Tổng thống Nga nhấn mạnh rằng câu trả lời của ông không hề mang ý chế nhạo và nói rằng trước hàng loạt các cuộc tấn công khủng bố trong thời gian gần đây tại châu Âu, các sinh viên ở châu Âu sẽ được an toàn hơn tại Nga vì các biện pháp chống khủng bố của Nga mạnh hơn rất nhiều so với các nước châu Âu.

Bé Alena, học sinh lớp 1 hỏi “liệu một phụ nữ có thể trở thành Tổng thống Nga. Bởi vì cha cháu nói rằng chỉ có Putin mới xử lý được những người Mỹ?”

 “Nước Mỹ không phải vấn đề duy nhất của chúng ta, chúng tả phải xử lý những chuyện nội bộ để trở nên hùng mạnh”, Tổng thống Putin đáp. Ông cũng nói rằng một phụ nữ có thể giải quyết được những vấn đề như vậy tốt hơn một người đàn ông.

Nhắc tới việc Tổng thống Mỹ Barack Obama thừa nhận sai lầm ở Libya, ông Putin cho biết “Đây là một bằng chứng khác cho thấy Tổng thống Mỹ là một người tử tế”.

Tổng thống Nga cũng nói rằng khi Obama là một thượng nghị sĩ, ông từng chỉ trích chính phủ Mỹ về chuyện can thiệp vào Iraq, sau đó, khi trở thành Tổng thống, ông ấy đã phạm phải lỗi lầm tương tự ở Libya.

“Thật tốt khi người đồng cấp của tôi dũng cảm thừa nhận lỗi lầm của ông ấy nhưng thật tệ khi những sai lầm đó tiếp tục lặp lại”, ông nói.

"Đường dây trực tiếp với Putin" lần thứ 14 đã kết thúc sau 3 tiếng 40 phút. Trung bình, cứ mỗi phút lại có 2.500 cuộc gọi và 8.000 tin nhắn được gửi tới cho Tổng thống Nga.

Sầm Hoa

Bên trong tiệm cà phê Putin ở Nga

Bạn có thể tìm thấycả thế giới của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong quán cà phê này.

Trong cuộc đối thoại trực tuyến lần thứ 14 với người dân, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thẳng thắn trả lời các câu hỏi về kinh tế, chính trị cũng như đời tư của mình.

Tổng thống Nga Vladimir Putin. (Ảnh: Sputniknews)

Tổng thống Nga đã bắt đầu cuộc hỏi đáp marathon thường niên với người dân tại thủ đô Moscow vào trưa 14/4 (giờ địa phương) trong chương trình mang tên "Đường dây trực tiếp với Putin".

Đây là lần thứ 14 Tổng thống Vladimir Putin tham gia giao lưu trực tuyến trên truyền hình. Sự kiện đầu tiên diễn ra vào năm 2011. Tổng thời lượng của 13 cuộc giao lưu trực tuyến trước đó lên tới 40 giờ đồng hồ. Tính tới nay, chương trình dài nhất mà ông từng tham gia là vào năm 2013, kéo dài 4 tiếng 47 phút.

"Đường dây trực tiếp với Putin" năm nay bắt đầu nhận câu hỏi từ người dân trước ngày phát sóng 1 tuần, vào buổi trưa ngày 7/4. Tính đến ngày 14/4, số lượng câu hỏi gửi về cho chương trình đã vượt quá 2 triệu.

Các chính trị gia và những nhân vật xã hội nổi tiếng của Nga đã tập trung tại một trường quay ở trung tâm thủ đô Moscow, nơi Putin trả lời câu hỏi gửi về từ khắp nơi trong nước Nga. Năm 2015, ông đã trả lời 74 trong số hơn 3 triệu câu hỏi được gửi tới trong vòng 3 giờ 57 phút.

Dưới đây là một số nội dung đáng chú ý trong cuộc hỏi đáp marathon năm 2016:

Mở màn cuộc giao lưu trực tuyến người dẫn chương trình đã hỏi Tổng thống Vladimir Putin rằng: "Nền kinh tế của chúng ta đang trong thời kỳ 'màu đen' hay 'màu trắng'”?

Tổng thống Putin cho biết nền kinh tế Nga đang bước vào “giai đoạn u ám” và tình hình không được cải thiện nhiều nhưng xu thế chung vẫn lạc quan. Theo ông, vấn đề chính của nền kinh tế Nga là đảm bảo các dòng đầu tư, đảm bảo lượng cầu và tăng thu nhập cho người dân. Dự trữ vàng và ngoại tệ của Nga đủ để đất nước duy trì hoạt động trong ít nhất 4 tháng, kể cả khi tất cả các hoạt động kinh tế ngừng lại.

Trả lời câu hỏi “liệu tổng thống sẽ cứu ai nếu cả Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Ukraina Petro Poroshenko cùng chết đuối” của một bé gái 12 tuổi, Tổng thống Putin nói rằng nước Nga sẵn sàng dang tay để cứu bất cứ chính trị gia nào nếu họ sẵn sàng chấp nhận điều đó.

“Chiến dịch quân sự của Nga tại Syria đã thành công và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã suy yếu, nhưng liệu tổ chức khủng bố này sẽ trỗi dậy lại ngay sau khi Nga rời đi?”một người dân có tên Maria Finoshina hỏi.

Tổng thống Putin cảnh báo nếu hoạt động chống IS bị xao lãng, tổ chức này có thể sẽ trỗi dậy trở lại, vì thế Nga sẽ luôn theo dõi chặt chẽ tình hình để ngăn ngừa những kẻ khủng bố phối hợp với nhau. Sau khi rút một phần lực lượng không quân Nga khỏi Syria, Nga đang nỗ lực hết sức để tình hình ở Syria không trở nên tồi tệ hơn.

Đề cập tới vấn đề cá nhân của Tổng thống Putin, một người dân đã nêu câu hỏi: “Vợ cũ của ngài đã tái hôn. Khi nào thì ngài sẵn sàng giới thiệu Đệ nhất phu nhân mới của Nga?

Trả lời câu hỏi trên, ông Putin cho biết cuộc sống cá nhân của ông vẫn ổn và ông thỉnh thoảng vẫn gặp vợ cũ, đồng thời nhấn mạnh rằng họ vẫn giữ quan hệ bạn bè.

“Tôi biết cô ấy đã có cuộc sống tốt hơn và tôi cũng vậy. Một ngày nào đó tôi sẽ thỏa mãn sự tò mò của bạn”, ông nói.

Vụ bê bối mang tên “Hồ sơ Panama” cũng là chủ đề được quan tâm trong cuộc đối thoại năm nay. Tổng thống Nga cho rằng người đứng sau vụ rò rỉ này là các luật sư chứ không phải các nhà báo. Chủ của tờ báo Đức đăng tải thông tin về vụ việc là hãng đầu tư Mỹ Goldman Sachs.

Theo ông Putin, Nga càng tiến gần đến bầu cử thì càng có thêm những vụ rò rỉ tài liệu tương tự.

Trước câu hỏi giữa hai ứng viên Tổng thống Mỹ là ông Donald Trump và bà Hillary Clinton, ai nguy hiểm hơn đối với Nga, Tổng thống Putin cho biết "chúng ta nên tìm người tốt hơn, không phải nguy hiểm hơn".

Khi được hỏi “liệu khi nào thì các lệnh cấm vận đối với phương Tây sẽ được dỡ bỏ”, Tổng thống Putin trả lời rằng ông không tin rằng các đối tác phương Tây sẽ sớm dỡ bỏ lệnh cấm vận mà họ đã đặt ra mặc dù thực tế là Thỏa thuận Minks phần lớn đã được thực hiện. Điều này đồng nghĩa với việc chính phủ Nga sẽ duy trì các lệnh cấm vận của mình đối với các sản phẩm của họ.

Nhắc tới Ukraina, Tổng thống Putin cho biết Nga cần một Ukraina ổn định và thịnh vượng. “Chúng tôi muốn Ukraina đứng trên đôi chân của họ”, ông Putin nói và cho biết “ông không nghĩ gì” về chính quyền mới được bổ nhiệm của Ukraina.

Ngoài ra, ông cũng cáo buộc Kiev không thực hiện đầy đủ nghĩa vũ theo Thỏa thuận Mink, bao gồm hoãn thay đổi Hiến pháp Ukraina. 

Trước câu hỏi “có thể để các giáo viên và sinh viên nước ngoài tới thăm Nga một cách dễ dàng hơn không?”, Tổng thống Nga nhấn mạnh rằng câu trả lời của ông không hề mang ý chế nhạo và nói rằng trước hàng loạt các cuộc tấn công khủng bố trong thời gian gần đây tại châu Âu, các sinh viên ở châu Âu sẽ được an toàn hơn tại Nga vì các biện pháp chống khủng bố của Nga mạnh hơn rất nhiều so với các nước châu Âu.

Bé Alena, học sinh lớp 1 hỏi “liệu một phụ nữ có thể trở thành Tổng thống Nga. Bởi vì cha cháu nói rằng chỉ có Putin mới xử lý được những người Mỹ?”

 “Nước Mỹ không phải vấn đề duy nhất của chúng ta, chúng tả phải xử lý những chuyện nội bộ để trở nên hùng mạnh”, Tổng thống Putin đáp. Ông cũng nói rằng một phụ nữ có thể giải quyết được những vấn đề như vậy tốt hơn một người đàn ông.

Nhắc tới việc Tổng thống Mỹ Barack Obama thừa nhận sai lầm ở Libya, ông Putin cho biết “Đây là một bằng chứng khác cho thấy Tổng thống Mỹ là một người tử tế”.

Tổng thống Nga cũng nói rằng khi Obama là một thượng nghị sĩ, ông từng chỉ trích chính phủ Mỹ về chuyện can thiệp vào Iraq, sau đó, khi trở thành Tổng thống, ông ấy đã phạm phải lỗi lầm tương tự ở Libya.

“Thật tốt khi người đồng cấp của tôi dũng cảm thừa nhận lỗi lầm của ông ấy nhưng thật tệ khi những sai lầm đó tiếp tục lặp lại”, ông nói.

"Đường dây trực tiếp với Putin" lần thứ 14 đã kết thúc sau 3 tiếng 40 phút. Trung bình, cứ mỗi phút lại có 2.500 cuộc gọi và 8.000 tin nhắn được gửi tới cho Tổng thống Nga.

Sầm Hoa

Bên trong tiệm cà phê Putin ở Nga

Bạn có thể tìm thấycả thế giới của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong quán cà phê này.

Thời điểm diễn ra phiên tòa?

Phiên tòa luận tội Tổng thống Trump tại Thượng viện đã chính thức khai mạc hôm 16/1 với các thủ tục mang tính nghi lễ. Sau khi đoàn nghị sĩ Dân chủ mang bản luận tội của Hạ viện trình lên Thượng viện, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Adam Schiff đã đọc to các điều khoản luận tội Tổng thống Trump trước Thượng viện.

Vài giờ sau, Chánh án Tòa tối cao John Roberts tuyên thệ nhậm chức chủ tọa phiên tòa xử lãnh đạo Nhà Trắng. Tiếp đó, từng thượng nghị sĩ lần lượt bước lên tuyên thệ trước mặt ông Roberts, cam kết sẽ "chí công vô tư" khi tham gia phiên tòa quyết định xem liệu có nên phế truất ông Trump hay không.

Phiên xử khai mạc đã khép lại chóng vánh. Phần xét xử chính sẽ bắt đầu vào lúc 13h ngày 21/1 theo giờ Mỹ (1h ngày 22/1 theo giờ Việt Nam). Trong suốt quá trình xét xử, các thượng nghị sĩ sẽ nghe các bên tranh luận 6 tiếng/ngày và 6 ngày/tuần trước khi bỏ phiếu thông qua phán quyết cuối cùng.

Tổng thống Trump có phải đích thân ra hầu tòa?

Luật pháp Mỹ không có quy định buộc tổng thống phải đích thân ra hầu tòa trong phiên xét xử tại Thượng viện. Hai tổng thống Mỹ trước đây từng bị luận tội là Andrew Johnson (năm 1868) và Bill Clinton (năm 1998) cũng không xuất hiện tại phiên tòa do Thượng viện tổ chức.

Nếu các nhân chứng được triệu tập đến phiên tòa luận tội Tổng thống Trump tại Thượng viện (hiện không có gì chắc chắn về điều này), nhóm đặc trách luận tội của Hạ viện, vốn đóng vai trò như các công tố viên trong các phiên xét xử, có thể cố gắng yêu cầu ông chủ Nhà Trắng phải ra điều trần. Song, một quyết định như vậy có thể làm dấy lên những tranh cãi về các đặc quyền, đặc biệt là quyền miễn trừ của tổng thống cũng như quyền chống lại việc tự buộc tội của mỗi cá nhân trong quá trình tố tụng theo quy định của Hiến pháp Mỹ. Chánh án Tòa tối cao John Roberts sẽ có trách nhiệm đưa ra phán quyết cuối cùng về vấn đề này.

Tuy nhiên, vẫn có một khả năng khác là ông Trump sẽ tình nguyện ra điều trần để tự bảo vệ mình trước tòa. Ông chủ Nhà Trắng trước đây từng bày tỏ sẵn sàng làm điều này. Song, căn cứ vào nhiều thông điệp Twitter và phát biểu "bất nhất" trước đây của ông Trump, hầu hết các nhà quan sát tỏ ra nghi ngờ việc tổng thống Mỹ rốt cuộc sẽ thực hiện ý định. Hơn thế nữa, các cố vấn chính trị cho Tổng thống Trump chắc chắn sẽ phản đối việc ông đích thân hầu tòa.

Theo lịch làm việc đã được Nhà Trắng công bố, ông Trump sẽ dự diễn đàn kinh tế thế giới ở Davos, Thụy Sỹ vào thời điểm phiên tòa luận tội của Thượng viện bắt đầu trong tuần này.

Nguy cơ ông Trump bị kết tội cao tới mức nào?

Khác với phiên xét xử tội phạm thông thường, kết quả phiên tòa luận tội tổng thống Mỹ sẽ phụ thuộc vào kết quả bỏ phiếu của toàn bộ các thành viên Thượng viện. Trong viễn cảnh xấu nhất, nếu 2/3 trong tổng số 100 thượng nghị sĩ (67 thượng nghị sĩ) bỏ phiếu ủng hộ kết tội tổng thống, ông Trump sẽ bị phế truất và phải rời Nhà Trắng khi chưa hết nhiệm kỳ. Kịch bản này được tin khó có khả năng xảy ra khi đảng Cộng hòa của ông Trump đang nắm quyền kiểm soát Thượng viện với 53/100 ghế và họ nhìn chung vẫn đồng thuận đứng về phía ông.

Nếu Thượng viện gần như chắc chắn không bỏ phiếu phế truất ông Trump, nỗ lực luận tội tổng thống của phe Dân chủ là vô ích?

Theo các tuyên bố lâu nay của các chính khách Dân chủ, lí do họ xúc tiến quá trình luận tội tổng thống dù biết cơ hội để phế truất ông Trump cực nhỏ là vì họ "cảm thấy có nghĩa vụ phải bắt lãnh đạo Nhà Trắng chịu trách nhiệm về những hành động của ông". Họ tin ông Trump đã lạm dụng quyền lực để gây sức ép buộc Ukraina phải điều tra đối thủ chính trị và nếu họ không ra tay ngăn chặn, tổng thống sẽ có đà lấn tới, "làm những chuyện còn ghê gớm hơn nữa", có thể gây bất lợi cho đảng Dân chủ trong cuộc tổng tuyển cử năm 2020.

Tất nhiên, việc phe Dân chủ thúc đẩy luận tội ông Trump có chứa đựng yếu tố chính trị. Nếu không nỗ lực làm điều này, họ có nguy cơ mất đi những người ủng hộ trung thành nhất. Khi đó, các chính khách Dân chủ hoặc đối mặt với vô vàn thách thức trong các cuộc bầu cử sơ bộ sắp diễn ra đầu năm nay hoặc thua trong tổng tuyển cử vào tháng 11 tới đây vì các cử tri không cảm thấy đủ động lực để đi bầu hoặc bỏ phiếu ủng hộ họ nữa.

Nếu Thượng viện rốt cuộc ra phán quyết tha bổng, ông Trump có phải lĩnh hậu quả tiêu cực nào không và có thể tái tranh cử không?

Tổng thống Trump tất nhiên có thể tái tranh cử khi Thượng viện tuyên trắng án trong phiên tòa luận tội ông. Song, tồn tại khả năng là quá trình luận tội có thể gây tổn hại về uy tín chính trị đối với lãnh đạo Nhà Trắng. Các cử tri có thể quá ngán ngẩm với những rắc rối pháp lý bủa vây ông Trump hoặc không còn tin tưởng vào những quyết sách của tổng thống đương nhiệm, khiến cơ hội tái cử của ông sụt giảm mạnh.

Nếu ông Trump đã phạm pháp nhưng Thượng viện vẫn quyết tha bổng thì ông có bị tòa án liên bang xét xử sau khi mãn nhiệm hay không?

Luật pháp Mỹ không có quy định tổng thống sau khi trải qua quá trình luận tội của Quốc hội, lúc mãn nhiệm sẽ thoát việc bị truy tố vì những vi phạm hình sự thời còn đương chức. Tuy nhiên, có sự khác biệt về các tiêu chuẩn của một phiên tòa hình sự với một phiên tòa luận tội ở Thượng viện. Các sai phạm của tổng thống khiến ông bị luận tội không nhất thiết cấu thành tội phạm theo luật pháp Mỹ hiện hành và ngược lại. Song, việc tổng thống buộc phải từ nhiệm không đồng nghĩa ông sẽ được miễn truy tố.

Thực tế, một trong những giai đoạn gây tranh cãi nhất trong bê bối Watergate (nghe lén đối thủ) của Richard Nixon là khi vị tổng thống thứ 37 này của Mỹ xin từ chức để tránh đối mặt với việc bị luận tội, người kế nhiệm ông - Gerald Ford đã ra quyết định ân xá cho mọi tội lỗi ông có thể phạm phải khi còn đương chức. Nếu không được hưởng đặc quyền miễn trừ như vậy, ông Nixon nhiều khả năng đã bị truy tố và xét xử tại tòa án liên bang.

Nếu ông Trump bị phế truất và Phó Tổng thống Mike Pence lên thay, ông Pence có thể bổ nhiệm ông Trump làm phó tổng thống không?

Dù Thượng viện nằm dưới sự kiểm soát của đảng Cộng hòa được tin rốt cuộc sẽ tuyên Tổng thống Trump vô tội, nhưng hiện vẫn tồn tại một viễn cảnh ít khả năng xảy ra là, có ít nhất 20 thượng nghị sĩ Cộng hòa "làm phản", bỏ phiếu ủng hộ kết tội lãnh đạo Nhà Trắng, khiến ông Trump mất chức. Trong trường hợp này, Phó Tổng thống Mike Pence sẽ lên tiếp quản Nhà Trắng thay cho ông Trump cho tới khi diễn ra tổng tuyển cử. Khi đó, ông Pence có thể bổ nhiệm ông Trump làm Phó Tổng thống cho mình vì Hiến pháp Mỹ không cấm điều đó.

Tuy nhiên, trở ngại đầu tiên là, việc ông Pence bổ nhiệm ông Trump sẽ cần được sự phê chuẩn của đa số nghị sĩ thuộc cả Hạ viện và Thượng viện. Do phe Dân chủ đối lập nắm đa số ghế tại Hạ viện, động thái dự kiến sẽ khó "qua cửa" cơ quan lập pháp này.

Ngoài ra, về mặt lý thuyết, ngoài việc bỏ phiếu ủng hộ phế truất ông Trump, Thượng viện cũng có thể ra phán quyết cấm ông về sau nắm giữ các chức vụ trong chính phủ. Nếu Thượng viện không làm điều đó, không có gì ngăn cản ông Pence đặt cược vào việc nâng đỡ "sếp" cũ.

Tuấn Anh

Các chuyên gia pháp lý của hãng thông tấn BBC đã giải đáp một số thắc mắc chính của độc giả liên quan đến phiên tòa luận tội tổng thống Mỹ đương nhiệm:

Thời điểm diễn ra phiên tòa?

Phiên tòa luận tội Tổng thống Trump tại Thượng viện đã chính thức khai mạc hôm 16/1 với các thủ tục mang tính nghi lễ. Sau khi đoàn nghị sĩ Dân chủ mang bản luận tội của Hạ viện trình lên Thượng viện, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Adam Schiff đã đọc to các điều khoản luận tội Tổng thống Trump trước Thượng viện.

Vài giờ sau, Chánh án Tòa tối cao John Roberts tuyên thệ nhậm chức chủ tọa phiên tòa xử lãnh đạo Nhà Trắng. Tiếp đó, từng thượng nghị sĩ lần lượt bước lên tuyên thệ trước mặt ông Roberts, cam kết sẽ "chí công vô tư" khi tham gia phiên tòa quyết định xem liệu có nên phế truất ông Trump hay không.

Phiên xử khai mạc đã khép lại chóng vánh. Phần xét xử chính sẽ bắt đầu vào lúc 13h ngày 21/1 theo giờ Mỹ (1h ngày 22/1 theo giờ Việt Nam). Trong suốt quá trình xét xử, các thượng nghị sĩ sẽ nghe các bên tranh luận 6 tiếng/ngày và 6 ngày/tuần trước khi bỏ phiếu thông qua phán quyết cuối cùng.

Tổng thống Trump có phải đích thân ra hầu tòa?

Luật pháp Mỹ không có quy định buộc tổng thống phải đích thân ra hầu tòa trong phiên xét xử tại Thượng viện. Hai tổng thống Mỹ trước đây từng bị luận tội là Andrew Johnson (năm 1868) và Bill Clinton (năm 1998) cũng không xuất hiện tại phiên tòa do Thượng viện tổ chức.

Nếu các nhân chứng được triệu tập đến phiên tòa luận tội Tổng thống Trump tại Thượng viện (hiện không có gì chắc chắn về điều này), nhóm đặc trách luận tội của Hạ viện, vốn đóng vai trò như các công tố viên trong các phiên xét xử, có thể cố gắng yêu cầu ông chủ Nhà Trắng phải ra điều trần. Song, một quyết định như vậy có thể làm dấy lên những tranh cãi về các đặc quyền, đặc biệt là quyền miễn trừ của tổng thống cũng như quyền chống lại việc tự buộc tội của mỗi cá nhân trong quá trình tố tụng theo quy định của Hiến pháp Mỹ. Chánh án Tòa tối cao John Roberts sẽ có trách nhiệm đưa ra phán quyết cuối cùng về vấn đề này.

Tuy nhiên, vẫn có một khả năng khác là ông Trump sẽ tình nguyện ra điều trần để tự bảo vệ mình trước tòa. Ông chủ Nhà Trắng trước đây từng bày tỏ sẵn sàng làm điều này. Song, căn cứ vào nhiều thông điệp Twitter và phát biểu "bất nhất" trước đây của ông Trump, hầu hết các nhà quan sát tỏ ra nghi ngờ việc tổng thống Mỹ rốt cuộc sẽ thực hiện ý định. Hơn thế nữa, các cố vấn chính trị cho Tổng thống Trump chắc chắn sẽ phản đối việc ông đích thân hầu tòa.

Theo lịch làm việc đã được Nhà Trắng công bố, ông Trump sẽ dự diễn đàn kinh tế thế giới ở Davos, Thụy Sỹ vào thời điểm phiên tòa luận tội của Thượng viện bắt đầu trong tuần này.

Nguy cơ ông Trump bị kết tội cao tới mức nào?

Khác với phiên xét xử tội phạm thông thường, kết quả phiên tòa luận tội tổng thống Mỹ sẽ phụ thuộc vào kết quả bỏ phiếu của toàn bộ các thành viên Thượng viện. Trong viễn cảnh xấu nhất, nếu 2/3 trong tổng số 100 thượng nghị sĩ (67 thượng nghị sĩ) bỏ phiếu ủng hộ kết tội tổng thống, ông Trump sẽ bị phế truất và phải rời Nhà Trắng khi chưa hết nhiệm kỳ. Kịch bản này được tin khó có khả năng xảy ra khi đảng Cộng hòa của ông Trump đang nắm quyền kiểm soát Thượng viện với 53/100 ghế và họ nhìn chung vẫn đồng thuận đứng về phía ông.

Nếu Thượng viện gần như chắc chắn không bỏ phiếu phế truất ông Trump, nỗ lực luận tội tổng thống của phe Dân chủ là vô ích?

Theo các tuyên bố lâu nay của các chính khách Dân chủ, lí do họ xúc tiến quá trình luận tội tổng thống dù biết cơ hội để phế truất ông Trump cực nhỏ là vì họ "cảm thấy có nghĩa vụ phải bắt lãnh đạo Nhà Trắng chịu trách nhiệm về những hành động của ông". Họ tin ông Trump đã lạm dụng quyền lực để gây sức ép buộc Ukraina phải điều tra đối thủ chính trị và nếu họ không ra tay ngăn chặn, tổng thống sẽ có đà lấn tới, "làm những chuyện còn ghê gớm hơn nữa", có thể gây bất lợi cho đảng Dân chủ trong cuộc tổng tuyển cử năm 2020.

Tất nhiên, việc phe Dân chủ thúc đẩy luận tội ông Trump có chứa đựng yếu tố chính trị. Nếu không nỗ lực làm điều này, họ có nguy cơ mất đi những người ủng hộ trung thành nhất. Khi đó, các chính khách Dân chủ hoặc đối mặt với vô vàn thách thức trong các cuộc bầu cử sơ bộ sắp diễn ra đầu năm nay hoặc thua trong tổng tuyển cử vào tháng 11 tới đây vì các cử tri không cảm thấy đủ động lực để đi bầu hoặc bỏ phiếu ủng hộ họ nữa.

Nếu Thượng viện rốt cuộc ra phán quyết tha bổng, ông Trump có phải lĩnh hậu quả tiêu cực nào không và có thể tái tranh cử không?

Tổng thống Trump tất nhiên có thể tái tranh cử khi Thượng viện tuyên trắng án trong phiên tòa luận tội ông. Song, tồn tại khả năng là quá trình luận tội có thể gây tổn hại về uy tín chính trị đối với lãnh đạo Nhà Trắng. Các cử tri có thể quá ngán ngẩm với những rắc rối pháp lý bủa vây ông Trump hoặc không còn tin tưởng vào những quyết sách của tổng thống đương nhiệm, khiến cơ hội tái cử của ông sụt giảm mạnh.

Nếu ông Trump đã phạm pháp nhưng Thượng viện vẫn quyết tha bổng thì ông có bị tòa án liên bang xét xử sau khi mãn nhiệm hay không?

Luật pháp Mỹ không có quy định tổng thống sau khi trải qua quá trình luận tội của Quốc hội, lúc mãn nhiệm sẽ thoát việc bị truy tố vì những vi phạm hình sự thời còn đương chức. Tuy nhiên, có sự khác biệt về các tiêu chuẩn của một phiên tòa hình sự với một phiên tòa luận tội ở Thượng viện. Các sai phạm của tổng thống khiến ông bị luận tội không nhất thiết cấu thành tội phạm theo luật pháp Mỹ hiện hành và ngược lại. Song, việc tổng thống buộc phải từ nhiệm không đồng nghĩa ông sẽ được miễn truy tố.

Thực tế, một trong những giai đoạn gây tranh cãi nhất trong bê bối Watergate (nghe lén đối thủ) của Richard Nixon là khi vị tổng thống thứ 37 này của Mỹ xin từ chức để tránh đối mặt với việc bị luận tội, người kế nhiệm ông - Gerald Ford đã ra quyết định ân xá cho mọi tội lỗi ông có thể phạm phải khi còn đương chức. Nếu không được hưởng đặc quyền miễn trừ như vậy, ông Nixon nhiều khả năng đã bị truy tố và xét xử tại tòa án liên bang.

Nếu ông Trump bị phế truất và Phó Tổng thống Mike Pence lên thay, ông Pence có thể bổ nhiệm ông Trump làm phó tổng thống không?

Dù Thượng viện nằm dưới sự kiểm soát của đảng Cộng hòa được tin rốt cuộc sẽ tuyên Tổng thống Trump vô tội, nhưng hiện vẫn tồn tại một viễn cảnh ít khả năng xảy ra là, có ít nhất 20 thượng nghị sĩ Cộng hòa "làm phản", bỏ phiếu ủng hộ kết tội lãnh đạo Nhà Trắng, khiến ông Trump mất chức. Trong trường hợp này, Phó Tổng thống Mike Pence sẽ lên tiếp quản Nhà Trắng thay cho ông Trump cho tới khi diễn ra tổng tuyển cử. Khi đó, ông Pence có thể bổ nhiệm ông Trump làm Phó Tổng thống cho mình vì Hiến pháp Mỹ không cấm điều đó.

Tuy nhiên, trở ngại đầu tiên là, việc ông Pence bổ nhiệm ông Trump sẽ cần được sự phê chuẩn của đa số nghị sĩ thuộc cả Hạ viện và Thượng viện. Do phe Dân chủ đối lập nắm đa số ghế tại Hạ viện, động thái dự kiến sẽ khó "qua cửa" cơ quan lập pháp này.

Ngoài ra, về mặt lý thuyết, ngoài việc bỏ phiếu ủng hộ phế truất ông Trump, Thượng viện cũng có thể ra phán quyết cấm ông về sau nắm giữ các chức vụ trong chính phủ. Nếu Thượng viện không làm điều đó, không có gì ngăn cản ông Pence đặt cược vào việc nâng đỡ "sếp" cũ.

Tuấn Anh

Cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev vừa lên tiếng cảnh báo rằng thếgiới đã tiến tới một "điểm nguy hiểm" khi căng thẳng giữa Nga và Mỹ leo thang chóng mặt vì Syria.