Nếu không để ý,ếpsaucủanhữngchiếgiá vàng mới nhất bạn sẽ dễ dàng đi qua một nhà máy tại Austin, Texas. Không có biển hiệu, gần như chẳng có chiếc xe nào ở bãi đỗ, và cửa ra vào cùng cầu thang chẳng có gì đặc sắc, giống như cửa sau của một siêu thị.

Thế nhưng chỉ cần đi vào một chút, bên trong nhà máy hơn 800 m2 này là một trong những robot thú vị nhất trên thế giới: Daisy.

Daisy và ‘quyền được sửa chữa’ những chiếc iPhone

Với chiều dài hơn 10 m và 5 cánh tay robot, Daisy có thể tháo rời từng linh kiện một của 15 mẫu iPhone gần nhất, từ iPhone 5 năm 2012 tới iPhone XS năm 2018. Công suất của nó là 200 máy/giờ. Nhìn ngắm nó làm việc giống như xem một điệu nhảy vậy: Daisy nhanh nhẹn tháo rời màn hình, pin, từng con ốc, cảm biến, mạch điện ra khỏi chiếc iPhone, và chỉ để lại phần khung nhôm.

Daisy, robot tái chế iPhone của Apple có thể tháo rời các bộ phận trong những chiếc iPhone với công suất 200 máy/giờ. Ảnh: Cnet.

Phóng viên Ian Sherr của Cnetđã được Apple mời tới nhà máy và phòng thí nghiệm có tên Material Recovery Lab của hãng để chứng kiến các nỗ lực của Apple trong việc tái chế iPhone. Năm 2018, Apple giới thiệu Daisy như một công cụ để tái chế, thu hồi các vật liệu trong iPhone một cách hiệu quả hơn.

Giờ đây họ đang mời những nhà khoa học và các công ty khác tìm hiểu rõ hơn về Daisy. Apple muốn chia sẻ những thành quả của mình để giúp các công ty khác trong quá trình tái chế sản phẩm.

“Mục đích của chúng tôi là làm tất cả những sản phẩm của mình từ các nguyên liệu tái chế. Chắc chắn sẽ mất rất nhiều thời gian cũng như cần rất nhiều sự đột phá”, bà Lisa Jackson, phó chủ tịch về môi trường, chính sách và xã hội của Apple chia sẻ.

Theo một báo cáo của Liên hợp quốc, lượng rác thải điện tử trên toàn thế giới năm 2016 lên tới 44,7 tiệu tấn. Trong số đó, chỉ có 20% được tái chế.

Hầu hết thiết bị điện tử như laptop, màn hình, máy in được tái chế bằng cách phá hủy, đập nát để lấy lại các nguyên liệu bên trong. Quá trình này thường khiến cho các chất bị lẫn với nhau, làm giảm giá trị của chúng. Những người tái chế chỉ chọn và lấy đi những gì giá trị nhất, phần còn lại trở lại làm rác thải.

Apple muốn thay đổi quá trình này. Họ cho rằng nếu những người tái chế có thể tháo rời thiết bị dễ dàng hơn, họ sẽ thu lại được nhiều nguyên liệu hơn. Đây là mục đích họ tạo ra những robot tái chế.

Bà Liam Jackson, Phó chủ tịch về môi trường của Apple là một chuyên gia về chính sách môi trường. Ảnh: Getty.

Sau hơn 10 năm, đã có gần 1,5 tỷ chiếc iPhone được bán ra. Số lượng iPhone này đủ để xếp vòng quanh Trái đất 13 vòng. Đồng thời, nó cũng tạo ra nhu cầu lớn với hàng loạt chất liệu như nhôm, đồng, cobalt, vàng, nhựa…

“Ai cũng cần những chất liệu này, và nhu cầu đang tăng lên nhanh chóng”, bà Callie Babbitt, giáo sư tại đại học Rochester nhận xét. Bà cho rằng một số chất sẽ không còn đủ để cung cấp trong vòng 50 năm nữa.

Nền công nghệ hiện đại cũng luôn khuyến khích người dùng nâng cấp thiết bị. Lúc dó, thiết bị cũ thường được cất hoặc bỏ đi. Đôi khi nó được đem tới cơ sở tái chế, nhưng thường thì trở thành rác. Khi mà các thiết bị ngày càng khó tháo rời để sửa chữa, áp lực đối với những người tái chế cũng tăng lên.

Kyle Wiens, trưởng bộ phận hướng dẫn sửa chữa trực tuyến tại iFixit là 1 trong những người đi đầu trong phong trào kêu gọi các công ty làm thiết bị dễ sửa chữa hơn. Ông cho rằng cần đưa ra “quyền được sửa chữa” cho người dùng, và các công ty cần phải cung cấp tài liệu, công cụ giúp người dùng tự sửa chữa thiết bị của họ.

“Văn hóa bí mật của Apple là một thách thức”, ông Wiens nhận xét. Quả táo luôn cố gắng giữ bí mật trong mọi hoạt động, từ kế hoạch sản phẩm tương lai tới cách sửa chữa các thiết bị. Điều đó khiến cho người ngoài rất khó đánh giá những nỗ lực của Apple là thực lòng hay chỉ là quảng cáo.

Kiếp sau của những chiếc iPhone

Daisy được tạo ra để tháo rời những chiếc iPhone đã hết vòng đời hoặc bị đổi trả. Chi phí để làm mới những chiếc máy này và bán theo dạng “hàng tân trang” quá cao, nên chúng được đưa vào Daisy nhằm lấy ra những chất có thể tái chế như đồng, nhôm, cobalt… Các chất này sau đó có thể sử dụng để làm các thiết bị mới.