Phải đổi mới trong tư duy

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn khẳng định, ngành giáo dục phải tiên phong và giúp Việt Nam trở thành quốc gia đi đầu trong chuyển đổi số về giáo dục đào tạo.

Ông Sơn nhấn mạnh, nhiệm vụ của ngành giáo dục trong sự nghiệp chuyển đổi số, một mặt phải chuyển đổi những hoạt động trong ngành, từ cách dạy và học đến quản trị, quản lý, hướng tới một hệ thống giáo dục có chất lượng tốt với chi phí thấp và người dân dễ dàng tiếp cận; một mặt phải phát triển con người và đào tạo nguồn nhân lực cho chuyển đổi số quốc gia.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn

Tuy nhiên, vấn đề khó khăn nhất trong quá trình chuyển đổi này chính là vấn đề con người. Việc thay đổi tư duy của cán bộ quản lý lẫn phương pháp dạy học của đội ngũ giáo viên, giảng viên là điều không hề dễ dàng.

“Con người phải thay đổi để thích nghi thì chuyển đổi số mới thành công. Bởi lẽ, giờ đây học sinh, sinh viên có quá nhiều kênh thông tin, tài liệu. Người thầy cần phải thay đổi từ việc truyền thụ kiến thức sang biết chọn lọc và tập hợp kiến thức để xây dựng được chương trình, giáo án; đặc biệt phải làm sao cá thể hóa tới từng học sinh”, ông Sơn nói.

Ông Sơn dẫn chứng, khi còn là Hiệu trưởng của Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, vào thời điểm gấp rút, chiều thứ 7, tập thể lãnh đạo vẫn còn bàn việc có nên chuyển sang dạy trên nền tảng trực tuyến hay không thì đến tối đã phải ra quyết định.

Ngay hôm sau, toàn trường phải triển khai ngay. Sang tuần mới, 30% các lớp học đã chuyển sang online và tăng lên 90% sau đó 2 tuần.

Ngoài dạy và học, nhiều hoạt động khác như việc thu học phí, đánh giá điểm rèn luyện của sinh viên cũng được thực hiện qua hình thức trực tuyến.

Sinh viên Bách khoa chỉ cần cầm điện thoại di động đến các sự kiện, quét mã QR, hệ thống sẽ tự động đưa vào để đánh giá điểm rèn luyện.

"Nói ví dụ này để thấy khi có sự thích ứng cao và có năng lực chuyển đổi thì việc chuyển đổi số hoàn toàn khả thi” - Thứ trưởng Sơn nói.

Đồng tình với nhận định này, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng nhìn nhận, trong sự nghiệp chuyển đổi số, trường đại học phải trở thành một quốc gia thu nhỏ.

“Những bộ phận tinh hoa của quốc gia đều có thể nhìn thấy ở trong trường đại học. Do đó, trường đại học không chuyển đổi số thành công thì quốc gia cũng không thể chuyển đổi số thành công được”, ông Dũng nói.

Song theo ông Dũng, một trong những điểm đột phá có thể lựa chọn trong giai đoạn tới là phát triển hệ sinh thái nội dung số, bởi từ môi trường số, học liệu số thì mới có thể thay đổi phương pháp dạy và học.

Trong quá trình chuyển đổi, vai trò của giáo viên, giáo viên vô cùng quan trọng.

“Giáo viên lúc này giống như huấn luyện viên. Sự khác biệt của giáo viên trong kỷ nguyên số là sự xâu chuỗi tài nguyên học tập thành một giáo trình học tập hấp dẫn thay vì những video bài giảng nhàm chán" - ông Dũng nói.

Cần xây dựng nền tảng trực tuyến chung

Là một trong những đơn vị đi đầu trong chuyển đổi số, GS Nguyễn Đình Đức, Trưởng ban Đào tạo của ĐH Quốc gia Hà Nội nhận định, nhiều trường đại học vẫn gặp nhiều vướng mắc, trong đó có vấn đề nên sử dụng phần mềm nào để sinh viên học trực tuyến.

Do đó, ông đề xuất cần thiết phải xây dựng một nền tảng giảng dạy trực tuyến chung cho các trường đại học ở Việt Nam.

“Nếu được như vậy thì rất tốt vì toàn bộ cơ sở dữ liệu, học liệu sẽ đưa lên nền tảng này và Bộ GD-ĐT sẽ là đơn vị quản lý tài nguyên”.

Bên cạnh đó, để xây dựng được một đại học số hóa, GS Đức cũng đề xuất cần xây dựng một phần mềm quản trị đại học gồm tất cả dữ liệu về tài chính, nhân lực,... Trên cơ sở đó, các trường và nhà quản lý có thể đánh giá, thậm chí dự đoán được tương lai phát triển của nhà trường.

Ngoài ra, theo GS Đức, Bộ GD-ĐT có thể tạo ra một bộ tiêu chí để đánh giá quá trình chuyển đổi số của  các trường đại học.

“Thực tế khi chúng tôi chuyển sang học trực tuyến, nhiều giảng viên sinh ra tâm lý ngại áp dụng công nghệ mới. Trong khi đó, điều quan trọng nhất khi dạy học trực tuyến là giáo viên vẫn phải tương tác với từng em và hiểu rõ cá nhân từng học trò. Làm được điều đó, việc học trực tuyến mới thực sự hiệu quả. Tất nhiên, vai trò của giảng viên cũng yêu cầu cao hơn và họ phải vất vả hơn rất nhiều.

Tôi cho rằng đây là tâm lý chung của giáo viên, giảng viên ở rất nhiều trường. Vì vậy, việc xây dựng bộ chỉ số để đánh giá hiệu quả của quá trình chuyển đổi là rất cần thiết”, GS Đức nói.

TS Nguyễn Cao Trí, Chủ tịch ĐH Văn Lang cũng đề cập đến những thay đổi lớn trong giáo dục hậu Covid-19 và cho rằng đây là thời điểm thích hợp tạo ra cơ hội tuyệt vời cho Việt Nam bứt phá.

“Chúng ta cần thay đổi toàn bộ suy nghĩ và cách thức vận hành”, ông nói, đồng thời cho rằng với sự hỗ trợ của Bộ Thông tin & Truyền thông và Bộ GD-ĐT, có thể tổ chức thí điểm tại một số trường đại học.

Theo TS Trí, cần có một tổ công tác theo dõi sát sao, có kế hoạch cụ thể về thời gian, và thậm chí giao chỉ tiêu để thực hiện.

"Làm sao trong đề án thí điểm này, chúng ta đặt ra mục tiêu trong một thời gian nhất định phải chuyển được ít nhất 5 trường đại học chuyển đổi số tương đối. Đây chính là cái hình mẫu để trường phía sau thực hiện theo” - ông Trí nói.

Thúy Nga

Chuyển đổi số giáo dục để Việt Nam phát triển hùng cường, thịnh vượng

Giáo dục, nhất là giáo dục đại học sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá vươn lên và phát triển hùng cường, thịnh vượng. Việc đổi mới giáo dục, đại học Việt Nam chỉ có thể thực hiện thông qua chuyển đổi số.

Tâm lý chung của các đại lý quảng cáo, các nhãn hàng là muốn bằng mọi cách đạt được KPI (chỉ tiêu) về số view (lượt xem), càng nhiều view càng tốt. 

Thay vì quan tâm đến việc bảo vệ an toàn thương hiệu, một số đại lý, nhãn hàng cố tình đặt quảng cáo vào các "nội dung bẩn" trên các nền tảng nước ngoài nhằm thu hút sự chú ý của người dùng và gia tăng tăng doanh số bán hàng. Thực trạng trên đã vô tình mang tới dòng tiền, cung cấp nguồn sống cho những người làm nội dung xấu độc. 

Trong khi đó, các nền tảng truyền thông và cơ quan báo chí trong nước phải tuân thủ nhiều quy định về quảng cáo. Cũng vì thế, giá quảng cáo của các nền tảng truyền thông trong nước thường cao hơn so với nền tảng nước ngoài. Điều này dẫn đến tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh và công bằng trong hoạt động của các doanh nghiệp. 

Để lành mạnh hóa thị trường quảng cáo trực tuyến, một trong những giải pháp quan trọng được Bộ TT&TT đề ra là nắn chỉnh dòng tiền quảng cáo, từ những trang có nội dung độc hại về các trang có nội dung chính thống, hữu ích. 

Đây là việc đã được Cục Phát thanh truyền hình & thông tin điện tử (PTTH&TTĐT, Bộ TT&TT) thực hiện suốt thời gian qua. Dù nhiều khó khăn, công việc này đã mang lại những kết quả thiết thực. 

Theo ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục PTTH&TTĐT, trong năm 2023, đơn vị này đã tiến hành xử phạt các đại lý quảng cáo, nhãn hàng để họ hiểu được rằng, nếu đặt quảng cáo vào các nội dung độc hại, chính nhãn hàng, đại lý sẽ bị ảnh hưởng thương hiệu trước tiên. 

Song song với đó, Cục PTTH&TTĐT cũng khuyến khích mở rộng danh sách White List (nội dung được xác thực khuyến nghị quảng cáo). Đây là tập hợp các đối tượng nội dung (báo, tạp chí, người sáng tạo nội dung) được Bộ TT&TT giới thiệu cho các nhãn hàng và đại lý quảng cáo. 

Bộ TT&TT khuyến nghị các doanh nghiệp xem xét lựa chọn quảng cáo trong danh sách White List nhằm đảm bảo an toàn thương hiệu, góp phần phát triển hệ sinh thái quảng cáo và nội dung số Việt Nam an toàn, lành mạnh.

Đại diện Cục PTTH&TTĐT cho biết, cuối năm 2023, sự dịch chuyển dòng tiền quảng cáo đã dần rõ nét hơn. Các đại lý quảng cáo, nhãn hàng bị xử phạt trên các nền tảng xuyên biên giới bắt đầu có sự chuyển hướng.

Các nền tảng xuyên biên giới khi vào Việt Nam buộc phải tuân thủ luật pháp, nếu không sẽ bị tẩy chay, không cho hoạt động. Dưới áp lực này, hiện các nền tảng xuyên biên giới bắt đầu áp dụng nhiều biện pháp để ngăn chặn nội dung độc hại trên không gian mạng Việt Nam.  

“Mức độ chênh lệch giữa dòng tiền quảng cáo trong nước và nước ngoài đã bắt đầu thu hẹp. Dòng tiền đổ về trong nước cũng đã tăng lên. Năm 2024, mục tiêu của chúng tôi là đẩy tỷ lệ đó lên cao hơn nữa”, ông Lê Quang Tự Do chia sẻ. 

Trên thực tế, nhãn hàng, đại lý đã bắt đầu tìm về các nền tảng trong nước như các cơ quan báo chí chính thống, đài phát thanh truyền hình, các trang web hợp pháp. Điều này mang đến sự bình đẳng hơn cho thị trường quảng cáo Việt Nam. 

Theo ông Lê Quang Tự Do, để nắn dòng tiền quảng cáo khỏi các kênh xấu độc và thúc đẩy sự phát triển của các kênh truyền thông chính thống, giải pháp quan trọng nhất mà Bộ TT&TT đề ra cho năm 2024 là mở rộng danh sách White List. 

“White List nhỏ thì các doanh nghiệp quảng cáo, nhãn hàng không đủ chỉ tiêu. Chúng tôi sẽ mở rộng và kêu gọi các trang kênh, tài khoản làm nội dung sạch, hợp pháp đăng ký với Bộ TT&TT qua cổng thông tin điện tử hoặc qua mạng lưới MCN (mạng đa kênh), các cánh tay nối dài của các nền tảng xuyên biên giới”, đại diện Cục PTTH&TTĐT nói. 

Đặc biệt, Cục PTTH&TTĐT kêu gọi các nhãn hàng quảng cáo trên các cơ quan báo chí, các nền tảng, ứng dụng hợp pháp trong nước. 

Ngay từ đầu năm học, Sở đã có nhiều văn bản chỉ đạo, chấn chỉnh về các khoản thu trong trường học. Tuy nhiên, theo bà Huệ, vẫn còn một số cơ sở giáo dục cố tình vi phạm quy định. 

“Hôm qua, Sở GD-ĐT có làm việc với một trường trên địa bàn về nội dung này và cũng đề nghị trả lại các khoản thu không đúng quy định” - bà Huệ nói.

Để chấn chỉnh tình trạng lạm thu, Sở GD-ĐT sẽ mời các trưởng phòng giáo dục và hiệu trưởng trường THPT trên địa bàn để cùng xây dựng kế hoạch và biện pháp khắc phục. Các trường phải chỉ định đúng người đại diện tham dự cuộc họp, không cử người dự thay.

“Sở GD-ĐT yêu cầu hiệu trưởng ký cam kết thực hiện đúng quy định về các khoản thu theo hướng dẫn của ngành. Nếu vi phạm, hiệu trưởng sẽ phải chịu trách nhiệm và không thể đổ lỗi cho Ban đại diện cha mẹ học sinh” - bà Huệ nhấn mạnh.

Hiệu trưởng các trường ở Đồng Nai chịu trách nhiệm nếu để xảy ra lạm thu