Cách quốc lộ 1A  chỉ 1km nhưng khi dạo bước vào làng, du khách dễ dàng cảm nhận được sự yên bình, thư thái vốn có của các làng quê vùng đồng bằng Bắc bộ với cây đa, giếng nước, sân đình. 

Một ngôi nhà tuổi đời hơn 100 năm. Cổng chào có mái đao góc và rồng uốn lượn tinh tế. Lớp rêu phong khiến ngôi nhà trở nên cổ kính, trầm mặc.

Bà Sinh cho biết, biệt thự xây dựng từ năm 1929. Hiên nhà trang trí bằng các loại đĩa sứ và hoa văn đồng tiền. Mái lợp ngói âm dương. Bên trong rộng khoảng 40m2, nội thất hoàn toàn bằng gỗ. Những năm đầu thế kỷ 20, các cụ nhà chồng bà làm Lý trưởng, kinh tế thuộc diện giàu có ở địa phương. Gian nhà này, gia đình bà dùng làm nơi thờ tự, tổ chức cúng giỗ và họp bàn chuyện đại sự của gia đình. Ngày trước, chồng bà Sinh còn sống, hai vợ chồng ở gian bên cạnh nhưng mới đây, ông qua đời, bà dọn một góc để sinh hoạt và tiện nhang khói hàng ngày. 

Bà Thoa - người dân làng Cựu chia sẻ, vài năm gần đây, nhà cổ xuống cấp, nhiều gia đình đã phá đi, xây mới hoặc cải tạo lại. Một số gia đình khác làm ăn xa, ít về nên khóa cửa. Lâu ngày, căn nhà không có người chăm sóc cũng hỏng hóc nhiều, phía bên trong cỏ dại mọc um tùm. Hình ảnh chung ở các ngôi nhà này là bờ tường vôi vữa hoang hóa, rơi rụng. Nguy cơ làng cổ hàng trăm năm bị mai một là điều khó tránh nếu như không có một phương án bảo tồn. 

Ông Nguyễn Ngọc Dương - CT UBND xã Vân Từ thông tin: 'Làng Vân Từ có tuổi đời trên 500 năm nhưng các ngôi nhà cổ chủ yếu xây dựng cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Từ khi được truyền thông đưa tin rộng rãi, rất nhiều du khách trong và ngoài nước tìm đến thăm quan, chụp ảnh cưới… Tuy nhiên, tất cả chỉ mang tính tự phát còn hoạt động du lịch bài bản vẫn chưa có. Hiện làng còn khoảng 45 năm ngôi nhà cổ, bao gồm cả kiến trúc Pháp và kiến trúc Việt cổ. Một số hộ đã cơi nới, sửa chữa để phù hợp với mục đích sử dụng, còn lại đều bị bỏ không do gia chủ đi làm ăn xa. Hơn 100 năm trước, làng xảy ra vụ hỏa hoạn, nhà cửa cháy thành tro. Người làng nghèo đói bỏ đi tha hương, làm thuê rồi phát triển với các nghề buôn bán, may áo vest… Khi dư dả, giàu có họ mang tiền về xây một loạt ngôi nhà, biệt thự khang trang, cùng đóng góp xây dựng cổng làng bề thế’.

Vị chủ tịch xã cho biết thêm, mặc dù địa phương rất đau đáu, muốn duy trì bảo tồn những ngôi nhà cổ còn sót lại nhưng gặp khó khăn về kinh phí. Nhiều lần xã cũng đề xuất lên huyện và thành phố nhờ hỗ trợ, bố trí các tour du lịch thăm quan làng nghề, làng cổ. Gần đây, phía huyện đã đầu tư xây dựng đường xá và một số cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện cho khách du lịch đến thăm quan được thuận tiện hơn.