1. Chè lam

Đường Lâm được mệnh danh là đất hai vua và là ngôi làng cổ nhất Việt Nam trên 300 năm tuổi. Khi đến Đường Lâm bạn sẽ bắt gặp những ngôi nhà được xây bằng đá tổ ong chắc chắn, những con ngõ nhỏ với giàn dây leo thơ mộng.

Bên cạnh đó khách thập phương đến đây còn có cơ hội thăm thú nghề làm chè lam truyền thống. Ở mỗi nơi công thức và nguyên liệu làm chè lam lại khác nhau, nhưng nhìn chung đều có các nguyên liệu: Đường mật, mạch nha, gừng tươi, bột gạo nếp rang, lạc rang.

Mỗi khi đi qua những ngôi nhà cổ làm chè lam du khách đều cảm nhận được hương thơm nức của gạo nếp quê thanh nhẹ, ấm nóng của gừng, béo ngậy của mạch nha.

Nếu như ngày xưa mật mía được dùng để làm chè lam thì ngày nay đường trắng đã thay thế, dù có đôi chút đổi khác về hương vị nhưng vẫn không làm chè lam kém đi phần hấp dẫn.

Gừng dùng làm chè phải là loại gừng vừa già, cay nồng mà còn phải thơm. Sau đó đem đun với đường, mạch nha, lạc rang với mức lửa vừa đủ, khuấy đều tay để đường tan ra hòa với mạch nha và gừng sao cho không bị cháy.

Khi tất cả hòa quyện với nhau thành một hỗn hợp có màu vàng óng ánh thì người nấu bắt đầu rắc bột nếp vào. Gạo nếp được người dân làng Đường Lâm lựa chọn để làm chè lam thường là loại gạo đặc sản như nếp cái hoa vàng hay nếp thơm.

Để có được một chiếc bánh lam đạt tiêu chuẩn đòi hỏi người làm phải cực kỳ cẩn thận trong khâu làm bột, phải khuấy thật đều, thật nhanh tay để bột nếp không bị vón cục và tất cả các nguyên liệu có thể hòa quyện vào nhau. Khi đã khuấy xong người ta đổ chè trong nồi ra mâm đã phủ một lớp bột chè đến khi nguội hẳn cắt thành từng miếng bánh nhỏ một, mỗi chiếc lại rắc một chút bột lên để chè không bị dính vào nhau.

Thưởng thức món chè lam độc đáo, thơm phức và nhấp vài ngụm trà nóng sẽ khiến bạn cảm thấy ấm áp như chính tâm hồn của con người nơi đây vậy

2. Chè kho

Chè kho khác với các loại chè mát lạnh mà chúng ta hay ăn trong những quán nước, quán chè. Đây là loại chè được nấu bằng đậu xanh, dạng khô dẻo. Chè kho từ lâu đã được mọi người biết đến là món ăn dân dã của làng cổ Đường Lâm.

Nguyên liệu để làm chè kho vô cùng đơn giản gồm đậu xanh, đường và vừng. Từng hạt đậu được ngâm nước rồi đãi sạch, sau đó rắc thêm vài hạt muối cho đậm vị, để đến khi ráo hẳn nước thì đem rang lên và xay thành bột.

Sau đó, nguyên liệu này được cho vào nồi nước sôi để nguội trộn với đường phèn hoặc đường trắng và đem đun thật nhỏ lửa. Trong lúc đun phải khuấy liên tục không nghỉ và phải thật đều tay. Đây là công đoạn vô cùng quan trọng giúp tạo nên nồi chè kho ngon, vì nếu không cẩn thận và khéo léo đặc biệt là chịu được mỏi tay thì nồi chè rất dễ bị khê. Khi chè đã đặc quánh rồi thì phải đợi cho chè từ từ loãng ra, lúc đó chè mới thực sự chín và thành công. Chè kho có vị ngọt hay nhạt tùy thuộc vào số lượng đường mà người nấu nêm vào.

Sau khi chè đã chín sẽ được đổ ra bát và rắc một chút vừng, có một số nơi còn cho thêm chút dừa nạo

Chè kho Đường Lâm càng thêm đậm đà nếu như thực khách thưởng thức với vài ngụm chè sen thanh mát.

(Theo Em đẹp)

Tuy nhiên tỉ lệ để lại di chứng về thần kinh, vận động khá lớn, chiếm 10-20%. Tuổi càng nhỏ, tiên lượng càng xấu.

Theo thống kê của BV Nhi TƯ, tỉ lệ trẻ bị mắc các bệnh lý về viêm màng não đứng thứ 3 trong số các bệnh lý vào điều trị. Và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 2 cho trẻ  dưới 5 tháng tuổi.

Trái lại, viêm não thường do virus (chiếm 60%), phổ biến nhất là virus viêm não Nhật Bản, Herpes, virus EV gây bệnh tay chân miệng... Tác nhân gây bệnh thường tấn công trực diện vào nhu mô não, tỉ lệ tử vong từ 10-15% và 35-45% để lại các di chứng về thần kinh, vận động.

Trẻ cũng có thể mắc viêm não thứ phát sau khi mắc các bệnh như cúm, sởi, thuỷ đậu quai bị... do virus biến thể, gây viêm não, thường sau 1-2 tuần.

Cả viêm não và viêm màng não đều mắc quanh năm, tuy nhiên bệnh hay xảy ra vào mùa nắng nóng, đặc biệt từ tháng 5 - 8.

Dấu hiệu sớm cha mẹ cần lưu ý

ThS.BS Đào Hữu Nam, Phụ trách đơn nguyên Hồi sức tích cực, Trung tâm y học lâm sàng và các bệnh nhiệt đới trẻ em, BV Nhi TƯ cho biết, ở giai đoạn muộn, viêm não và viêm màng não đều có các triệu chứng thần kinh giống nhau như lờ đờ, kích thích vật vã, co giật, hôn mê...

Tuy nhiên ở giai đoạn sớm viêm não, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý đến các dấu hiệu sớm. Nếu sốt cao uống hạ sốt không đỡ, trẻ kèm thêm đau đầu, mệt, buồn nôn và nôn, kích thích, thay đổi ý thức nhẹ cần đưa vào viện ngay. Với viêm não do virus tay chân miệng, trẻ có thể xuất hiện các bọng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân hay các chấm hoại tử.

Với viêm màng não, ngoài sốt cao, trẻ có thể cứng cổ, nếu còn thóp có thể thấy thóp phồng căng.

BS Nam lưu ý, cha mẹ không nên cố giữ trẻ ở nhà điều trị dẫn đến hôn mê, co giật mới đưa đến viện, lúc đó đã ở giai đoạn muộn, dễ để lại di chứng nặng nề.

BS Nam cho biết, đến nay điều trị viêm não khó khăn, do chủ yếu điều trị triệu chứng, bệnh nhân đến muộn thường bị phù não nặng.

TS.BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm y học các bệnh nhiệt đới trẻ em, BV Nhi TƯ chia sẻ thêm, các bệnh viêm não, màng não thường không có dấu hiệu điển hình ở giai đoạn sớm, với các biểu hiện lâm sàng giống các bệnh đường hô hấp khác như sốt, đau đầu, buồn nôn.

Tuy nhiên cũng có trẻ cũng không có những triệu chứng này, đặc biệt ở nhóm trẻ sơ sinh, ban đầu trẻ có thể chỉ quấy khóc, rên rỉ, hay nhìn ngược, hay trớ, chán ăn... Do đó việc phát hiện viêm não, viêm màng não ở trẻ nhỏ rất khó khăn. 

Chọc dịch não tủy là cách chính xác để phát hiện trẻ có bị viêm não, viêm màng não hay không

Vì vậy, khi nhập viện, bác sĩ cần theo dõi bệnh nhi rất kĩ, khám trực tiếp xem trẻ có bị cứng cổ, cứng gáy, cứng cơ.... để quyết định chọc dịch não tủy – đây là cách chính xác nhất để chẩn đoán viêm não, viêm màng não.

Nhiều cha mẹ lo lắng chọc dịch não tủy sẽ ảnh hưởng đến con, tuy nhiên TS Lâm cho biết, bác sĩ sẽ chọc thắt lưng lấy dịch não tủy, đây là phương pháp đơn giản, hầu như không có biến chứng.

Theo TS Lâm, thực tế có nhiều ca chuyển lên BV Nhi TƯ chỉ theo dõi viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết với các triệu chứng như sốt thông thường nhưng khi chọc dịch não tủy, kết quả lại khẳng định viêm não.

Có bệnh nhi 5 ngày tuổi đi khám, bác sĩ khám thóp không phồng, họng hơi đỏ, trẻ quấy khóc, bác sĩ cho điều trị kháng sinh 5 ngày vẫn không đỡ. Trẻ lại quay lại khám, siêu âm thóp vẫn bình thường, tiếp tục cho kháng sinh thêm 5 ngày, nhưng trớ nhiều hơn. Khi đến BV, kết quả siêu âm lại phát hiện não thất đã bị giãn. Kết quả chọc dịch não tủy khẳng định bị viêm não.

Cách phòng ngừa

PGS Điển cho biết, hầu hết những trẻ mắc viêm não, viêm màng não từ các căn nguyên đã có vắc xin chưa được tiêm phòng hoặc tiêm phòng không đầy đủ.

Riêng viêm não do virus tay chân miệng (đứng thứ 3 sau viêm não Nhật Bản, Herpes), dù chưa có vắc xin phòng bệnh nhưng vẫn có thể phòng ngừa nhờ vệ sinh cá nhân, vệ sinh cộng đồng do nguyên nhân gây bệnh liên quan trực tiếp đến đường phân, miệng.

Theo đó, cha mẹ cần rửa tay sạch sẽ khi chăm sóc trẻ, thực hiện vệ sinh ăn uống, ăn chín, uống sôi, rửa tay trước khi ăn, các chất xuất tiết của trẻ phải được thu gom...

Việc tiêm vắc xin để ngừa bệnh khá hiệu quả. Tuy nhiên 1 vắc xin chỉ phòng được 1 bệnh viêm não hoặc màng não.

Hiện nay ở Việt Nam đã có vắc xin ngừa viêm não Nhật Bản, viêm màng não mủ do HIB, vắc xin viêm màng não do mô cầu type A, C, vắc xin ngừa phế cầu...

Riêng vắc xin viêm não Nhật Bản cần tiêm đủ 3 mũi lúc trẻ 1 tuổi, mũi 2 sau mũi 1 từ 7-14 ngày, mũi 3 cách mũi 2 một năm, sau đó cứ 3-4 năm tiêm nhắc lại đều đặn cho đến khi trẻ 15 tuổi.

Ngoài ra để tránh viêm não thứ phát, các bậc cha mẹ cũng nên cho con tiêm phòng đầy đủ các bệnh sởi, quai bị, thủy đậu, cúm...

Thúy Hạnh

Cha mẹ lưu ý, nhiều trẻ mắc cúm bị viêm não nguy kịch

- Số bệnh nhi bị biến chứng viêm não do cúm mùa H1N1 từ đầu năm đến nay tăng đột biến.  

Một buổi tối nọ chồng Hương trở về nhà khá muộn với gương mặt cau có, buồn rười rượi. Bộ dạng anh hệt như người vừa bị mất sổ gạo vậy trong khi miệng thì nồng nặc mùi rượu. Chắc hẳn là lại vừa uống ở đâu đó về đây mà. 

Điện thoại thì tắt máy từ bao giờ, về trễ anh cũng chẳng thèm báo cho vợ lấy một câu. Nhìn sắc mặt và hành vi của chồng, Hương đoán chắc anh đang có chuyện gì đó không vui. Cô hỏi dồn nhưng chồng chỉ lắc đầu không đáp, thậm chí còn làm ra vẻ khó chịu cứ như thể lỗi lầm là do cô gây ra không bằng ấy.

Ảnh minh họa

Đến giờ ngủ, chồng Hương bỗng ôm gối ra phòng khách đòi ngủ riêng. Hương thắc mắc, chồng cô nói muốn được ở một mình vì sợ hai mẹ con tỉnh giấc. Lòng Hương càng nóng như lửa đốt, biết bao suy nghĩ hiện ra trong đầu cô. Từ ngày lấy nhau đến giờ hai vợ chồng cô chưa từng ngủ riêng thế này lần nào, trừ giai đoạn khi anh đi công tác hay giai đoạn cô phải kiêng cữ sau sinh.

Hương biết con người chồng mình, chắc chắn phải có chuyện gì nghiêm trọng lắm nên chồng cô mới thế, bình thường anh vẫn chủ động chia sẻ với vợ mọi chuyện. Sau khi cho con trai ngủ xong xuôi, Hương tiến ra phòng khách, cô phải hỏi rõ chồng về chuyện lúc tối nếu không cô sẽ chẳng thể chợp mắt nổi đêm nay mất. Hương cất giọng thủ thỉ nhưng nghiêm nghị pha lẫn trách móc hờn giận: “Đã xảy ra chuyện gì rồi phải không anh? Nói em nghe xem. Chồng coi em là người ngoài hay sao mà im lặng mãi thế”. 

Hương vừa nói dứt câu, chồng cô bỗng nhiên từ trên ghế vùng dậy quỳ sụp xuống trước mặt vợ nói như sắp khóc. “Anh xin lỗi mình, là anh không tốt, anh có lỗi với em. Anh là gã chồng tồi tệ, anh đã không thắng được cám dỗ từ người đàn bà khác và trót ngủ với cô ta. Anh đã mắc mưu của những kẻ cạnh tranh ở cơ quan và phải trả giá bằng chính chiếc ghế trưởng phòng. Anh… Anh xin lỗi. Hãy tha thứ cho anh lần này thôi”, chồng Hương khóc thành tiếng và nấc nghẹn.

Hương chết đứng, quả đúng như cô dự đoán nhưng không thể ngờ lại là chuyện động trời đó. Từng câu nói của chồng khiến cô tê tái, gần như bị mất cảm giác vì quá sốc. Cô cảm nhận đầu mình quay cuồng, tai ù đi.

Phải mất đến 5 phút, Hương mới bừng tỉnh, cô lao tới cào cấu, đánh liên tiếp vào ngực chồng, trách móc anh phụ tình rồi gục xuống khóc như mưa trong đêm. Ý nghĩ ly hôn thoáng lóe lên trong đầu nhưng khi bình tâm trở lại, Hương biết cô vẫn còn yêu chồng, cũng không muốn con trai mới lên 4 thiếu thốn tình cảm của cha. Cô cũng chẳng nỡ đang tay phá bỏ mái ấm hạnh phúc gây dựng suốt 5 năm qua. Cô sợ lắm cái cảm giác phải bắt đầu lại từ đầu, sợ đối mặt với những đàm tếu độc miệng của người đời…

Hương đã cố gắng nghĩ mọi chuyện theo hướng tích cực, cô chấp nhận và đồng ý tha thứ và cho chồng thêm cơ hội sửa sai khi anh quỳ gối cầu xin.

Dù sao thì chồng cô cũng thể hiện sự thành khẩn, đứng ra thú nhận, cho thấy sự ăn năn, hối lỗi từ anh. Đó là có thể coi là điểm cộng để cô giảm tội. Vả lại chồng Hương cũng đã cam đoan đó chỉ là sự say nắng, phút cám dỗ nhất thời và hứa sẽ rời xa cô ta như chưa từng xảy ra chuyện gì. Hương tạm thời tin chồng và sau chuyện này sẽ siết chặt việc quản lý anh.

Ngày hôm sau khi đang ở cơ quan và lòng vẫn còn nặng nề vì cú sốc tối qua, Hương đã nhận được cuộc đến gọi từ một số máy lạ. Một người đàn ông xưng là chồng của cô gái mà theo lời chồng Hương nói là đã quyến rũ anh khiến thân bại danh liệt. Người này muốn gặp trực tiếp Hương và rằng những gì cô nghe được từ chồng mình không phải là bản chất của sự việc. 

“Chồng chị và vợ tôi đã lén lút qua lại suốt 3 tháng qua chứ không phải mới bây giờ. Chị nên tỉnh táo để nhìn nhận mọi thứ thật khách quan. Tôi đã khuyên nhủ vợ mình nhiều lần nhưng cô ấy vẫn lén qua lại với chồng chị. Hết cách tôi đã phải gửi những tấm ảnh dan díu của họ đến cơ quan chồng chị như biện pháp cuối để kéo cô ấy trở về nhưng ngay lúc này họ vẫn đang ở bên nhau”, vừa nói dứt lời, anh ta ném xuống bàn xấp ảnh trần trụi giữa chồng Hương và vợ mình. 

Hương tái mặt, đứng hình. Cô đau điếng và im bặt. Bộ mặt thật của chồng cô đây ư. Những lời anh ta thú nhận đêm qua lẽ nào đều là giả cả hay sao? Hương đã hy vọng những gì xảy ra chỉ là tai nạn nhưng trước hàng loạt bằng chứng mười mươi do người đàn ông này đưa ra, cô có muốn phủ nhận, muốn làm ngơ hay bênh vực anh ta cũng chẳng thể được bởi tất cả đều đã phơi bày ra trước mắt một cách quá rõ ràng.

Sự thật là chồng Hương đã thay lòng, đã đổ đốn mà cô vẫn chẳng hề hay biết, cô vẫn nghĩ tốt về anh ta, vẫn cảm động khi anh ta thú nhận và hối cải. Màn diễn vở kịch “nước mắt cá sấu” của anh cũng rất đạt khiến Hương tin sái cổ. Nhưng tại sao chồng Hương phải thừa nhận chuyện ngoại tình khi chẳng bị khảo và mọi chuyện vẫn trong vòng bí mật?

Thì đây cô đã có đáp án rồi. Anh ta mới bị đánh tụt trong cuộc đua vào ghế trưởng phòng ở công ty vì mối quan hệ bất chính với người phụ nữ khác. Anh ta biết rõ sớm muộn gì chuyện đó cũng sẽ đến tai Hương nên chẳng thà tự thú nhưng theo hướng bị gài bẫy, chỉ là nạn nhân để nhận lại sự cảm thông. Một nước cờ mà trước khi làm anh ta cho là sáng suốt và để hiện thực hóa nó nên đã chủ động diễn bộ mặt đưa đám, đòi ngủ riêng để Hương chú ý mà phải gặng hỏi.

Chồng Hương đủ khôn ngoan để biết nếu vợ mình phát hiện ra, anh càng khó ăn nói và lại bị quy là không thành thật nên đã đi trước một bước. Lẻo mép và tung chiêu để cứu vãn cuộc hôn nhân, anh ta đã thành công bước đầu nhưng vẫn còn mê đắm cô nàng kia. Muốn giữa tổ ấm nhưng chẳng bỏ được bồ nhí, anh ta quá tham lam, hai mặt. Bây giờ thì Hương biết rõ mình phải làm thế nào. Dù đau nhưng cô phải tự tay đặt dấu chấm hết cho kẻ bội bạc.

(Theo Tri thức trẻ)