Nhận định, soi kèo Changchun YaTai vs Wuhan Three Towns, 14h30 ngày 2/4: Đi tìm niềm vui

Kiểm soát tâm trí con người là chủ đề thường gặp trong các bộ phim giả tưởng, đôi khi bằng các thiết bị công nghệ hiện đại. Ảnh: Inverse.

Con bò tót hung hãn dừng lại đột ngột đến mức móng guốc của nó găm sâu xuống đất, chỉ cách José Manuel Rodriguez Delgado chưa đầy 1 mét. Delgado không phải người đấu bò, mà là một nhà thần kinh học người Tây Ban Nha đang thực hiện một thử nghiệm đầy mạo hiểm.

Ông thực hiện thử nghiệm này năm 1963 để chứng minh rằng mình có thể điều khiển hành vi bạo lực. Khi con bò lao đến, Delgado nhấn một công tắc trên điều khiển cầm tay, kích hoạt các điện cực đã được cấy vào não con bò từ trước.

Kể từ đó đến nay, thao túng tâm lý và can thiệp vào suy nghĩ bằng các thiết bị cấy ghép não trở thành một chủ đề vừa hấp dẫn vừa gây lo ngại.

Các tỷ phú như Elon Musk và Mark Zuckerberg đang đổ hàng triệu USD để phát triển công nghệ giao tiếp giữa não và máy tính (BCI). Musk nói rằng muốn tạo ra một lớp siêu trí tuệ "add-on" trong não người, Zuckerberg thì muốn tạo ra tính năng tải suy nghĩ và cảm xúc lên Internet.

Khỉ được cấy chip trong não chơi trò chơi điện tử mà không cần điều khiển bằng tay trong một thử nghiệm của Neuralink, công ty của Elon Musk. Ảnh: Neuralink.

Nhưng đây cũng là chủ đề mà ranh giới giữa thực tế và hư cấu đang không rõ ràng. Các công nghệ ngày nay thực sự có khả năng tác động trí não con người đến đâu?

Can thiệp vào bộ não

Từ năm 1964, công nghệ của Delgado đã đạt được mức độ tác động đáng ngạc nhiên lên não. Đơn giản bằng cách kích điện vào não, qua các điện cực được cấy ghép từ trước, công nghệ này có thể dập tắt hoạt động não đang diễn ra hoặc gây ra các trạng thái hưng phấn hay tuyệt vọng.

Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi nhiều người lo sợ rằng một lúc nào đó các công nghệ tiên tiến hơn sẽ có thể thao túng hoàn toàn tâm lý và suy nghĩ của con người.

Các nhà khoa học thần kinh có uy tín cũng nêu lo ngại. Một bài xã luận xuất bản năm 2017 trên tạp chí khoa học hàng đầu Naturemở đầu bằng tình huống giả tưởng gần giống một tập phim Black Mirror. Một người đàn ông bị liệt được cấy vào não một thiết bị giúp điều khiển cánh tay giả. Đến một ngày, vì người đàn ông bị căng thẳng tâm lý, làm cho thiết bị cấy ghép cũng phát điên và dùng tay giả tấn công người.

Nhưng những tình huống như vậy, hay những công nghệ thao túng tâm lý và trí óc con người trong Black Mirror, chỉ là giả tưởng.

Với công nghệ tiến bộ hơn so với năm 1964, các nhà thần kinh học ngày nay có thể tác động điện vào một số vùng não để cố gắng gây ra những hiệu ứng mong muốn nhất định.

Chẳng hạn, một nghiên cứu đăng trên Nature Neurosciencevào tháng 8 mô tả kích thích điện vào một vùng nằm ở phía trước của bộ não giúp cải thiện trí nhớ dài hạn, và kích thích điện vào một vùng nằm phía sau và sâu trong não sẽ tăng cường trí nhớ ngắn hạn.

Nathan Copeland điều khiển cánh tay robot bắt tay cựu Tổng thống Obama. Ảnh: Wired.

Cấy điện cực vào vỏ não vận động cũng có thể giúp người bị liệt điều khiển cánh tay robot hoặc con trỏ chuột máy tính chỉ bằng suy nghĩ. Một bệnh nhân nhận được dạng can thiệp này, Nathan Copeland, đã từng điều khiển cánh tay robot bắt tay cựu Tổng thống Obama.

Nhưng thay đổi hay "cấy ghép" một suy nghĩ hoặc cảm xúc vẫn là bất khả thi. Bởi vì các nhà khoa học thần kinh vẫn chưa biết suy nghĩ, cảm xúc và ý định được não người “mã hóa” như thế nào và trở thành những tín hiệu gì trong vô vàn tín hiệu liên tục truyền đi trong não.

Tín hiệu phức tạp

Hoạt động điện dao động liên tục trong vỏ não, gọi là sóng não, sẽ đột ngột bị triệt tiêu nếu một người cử động hoặc có ý định cử động tay. Từ dấu hiệu khoảng lặng này, các nhà khoa học tạo ra các thiết bị cấy ghép não đọc sóng não và điều khiển chi giả. Nhưng hiểu được các hoạt động điện liên tục diễn ra trong não là một việc hoàn toàn khác.

Giống như khi cả nhà hàng ồn ào bỗng im lặng đột ngột sau khi một người rơi vỡ cốc, chúng ta dễ hiểu khoảng lặng là tín hiệu rõ ràng cho một sự việc, nhưng không có nghĩa là cũng hiểu được các cuộc trò chuyện xung quanh, R. Douglas Fields, giáo sư khoa học thần kinh và khoa học nhận thức tại Đại học Maryland, giải thích.

Giả sử mỗi tế bào thần kinh chỉ có 2 trạng thái "bật" hoặc "tắt", thực tế không đơn giản như vậy, thì trong một mạng lưới 300 nơron sẽ có 2^300 trạng thái khả dĩ - nhiều hơn số nguyên tử trong vũ trụ khả kiến. Và não người có 85 tỷ tế bào thần kinh, tạo ra số tín hiệu gần như vô tận.

Kể cả khi hiểu được các tín hiệu này, chúng ta cũng không biết tế bào hay tổ hợp tế bào thần kinh nào đã tạo ra tín hiệu để có thể kích thích chúng tạo ra tín hiệu một cách khác đi và thay đổi cảm xúc hay suy nghĩ của một người.

"Có thể xác định được vùng não tương ứng với một tín hiệu, nhưng không thể biết cụ thể là tế bào thần kinh nào. Và ở mỗi cá nhân các tế bào thần kinh lại khác nhau", Timothy Buschman, nhà khoa học thần kinh tại Đại học Princeton, cho biết.

Cho dù lĩnh vực khoa học thần kinh và cấy ghép não đã có nhiều tiến bộ, khả năng kiểm soát tâm trí bằng công nghệ vẫn nằm ngoài tầm với của con người.

(Theo Zing)

Tính năng sẽ được tích hợp vào ứng dụng Camera, cho phép người dùng sử dụng lựa chọn tự động gửi ảnh vào thư viện chia sẻ hay không.

Sự kiện trực tiếp của ứng dụng bên thứ ba

Sau khi cập nhật, màn hình khoá iPhone sẽ hiển thị tính năng sự kiện trực tiếp (Live Activities) cho biết thông tin về các trận thi đấu thể thao, chuyến đi trên các ứng dụng gọi xe hoặc các đơn đặt hàng giao đồ ăn.

Tính năng này hữu dụng nhất trên iPhone 14 Pro và Pro Max, các mẫu điện thoại được trang bị cơ chế màn hình luôn bật (Always-On-Display)

Truy cập Apple Fitness+ không cần Apple Watch

Người dùng iPhone với iOS 16.1 sẽ có thể đăng ký thuê bao và truy cập Apple Fitness+ ngay cả khi họ không sở hữu Apple Watch. Điểm trừ là họ không thể thấy các chỉ số như mức tiêu hao calo hay nhịp tim theo thời gian thực.

Fitness+ là dịch vụ đăng ký gồm các bài tập thể dục hoặc ngồi thiền có hướng dẫn với giá 9,99 USD/tháng và 79,99 USD/năm. Apple đang tiến hành chương trình khuyến mãi 3 tháng Fitness+ miễn phí khi mua các sản phẩm iPhone, iPad và Apple TV mới. 

Hỗ trợ kết nối giao thức Matter tại màn hình chính

Matter là chuẩn kết nối mới giúp người dùng dễ dàng sử dụng mọi phụ kiện trong “ngôi nhà thông minh”, bất kể thiết bị do hãng nào sản xuất. Chẳng hạn, mọi người có thể đến cửa hàng và mua bóng đèn thông minh bất kỳ mà không cần lo lắng liệu nó có hoạt động với hệ thống ở nhà hay không, miễn là sản phẩm này hỗ trợ giao thức Matter.

iOS 16.1 bổ sung hỗ trợ cho các phụ kiện của giao thức kết nối Matter vào màn hình chính, giúp người dùng dễ dàng điều khiển ngôi nhà thông minh của mình.

Thế Vinh(Theo CNBC)

- Đón nhận huân chương hữu nghị do nhà nước Lào trao tặng, ông có suy nghĩ gì? 

Khi nghe tin được nhận huân chương dù đã kết thúc nhiệm kỳ, trở về Việt Nam, tôi rất bất ngờ và cảm động. Việc đóng góp một phần vào công cuộc phát triển đất nước Lào cũng như xây dựng tình hữu nghị giữa hai nước là trách nhiệm của một “người lính” Viettel khi được giao nhiệm vụ, và tôi cũng vậy.

Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Nhà nước, Đảng và Chính phủ, đặc biệt là Bộ Công nghệ và Truyền thông, Bộ Quốc phòng Lào. Tôi cũng hiểu huân chương này là phần thưởng cho cả đơn vị vì thành tích không chỉ của cá nhân tôi bởi có nhiều người xứng đáng, đóng góp lớn.

Cảm động hơn nữa là đúng ra tôi sẽ sang Lào nhận Huân chương, nhưng nhân đoàn công tác của Bộ Công nghệ và Truyền thông Lào ở Việt Nam, Bộ trưởng cùng đoàn sẽ trao tặng Huân chương Hữu nghị cho tôi tại nhà khách Chính phủ.

- Là 1 trong 3 chuyên gia đầu tiên của Viettel được cử sang Lào để hỗ trợ LAT triển khai mạng lưới để chuẩn bị hình thành liên doanh. Khi đó, ấn tượng của ông về nước Lào ra sao?  

Lúc ấy, tôi đến với Lào là một cái duyên. Năm 2006, Lào có một nhà mạng thuộc quân đội, đang gặp rất nhiều khó khăn do chưa có kinh nghiệm về kỹ thuật, mạng nghẽn liên tục. Tập đoàn Viettel cử đoàn những kỹ sư đầu ngành sang hỗ trợ các biện pháp kỹ thuật, nâng cao chất lượng, đồng thời cũng qua đó tìm hiểu cơ hội hợp tác giữa hai nước. Đoàn kỹ sư chúng tôi gồm 3 người, ngày càng bén duyên với đất nước Lào và sau đó xây dựng Unitel.

Tôi không nghĩ sẽ có ngày quay lại Lào làm việc. Nhưng đúng 12 năm sau, tôi đã quay lại Lào ở một cương vị khác, cương vị dẫn dắt con tàu. Khi quay lại, tôi thấy đất nước Lào không thay đổi nhiều, từ cảnh vật đến bạn bè thân thiết, những người từng làm việc cùng. Kỷ niệm ùa về khiến tôi thấy rất thân thương, chung thủy, như thể mình đã ở đó rất lâu rồi. 

Ở một nơi mà nhịp sống chậm cũng có những cái hay của nó, bởi vì ở đây những giá trị truyền thống luôn được duy trì, cảm giác cuộc sống thật bình yên và hạnh phúc. Tôi nghĩ nếu khảo sát thì người Lào là những người hạnh phúc nhất thế giới.

Tôi vốn thấm nhuần văn hóa Viettel, thích nghi nhanh và có sức cạnh tranh nên chỗ nào cũng hợp cả. Nhanh cũng hợp, chậm cũng hợp.

- Trong hành trình của ông với Unitel, thị trường viễn thông Lào có diễn biến như thế nào? Unitel đã có những thay đổi gì nổi bật trong giai đoạn đó?

Tôi may mắn được kế thừa Unitel ở giai đoạn tương đối chín muồi về đoàn kết nội bộ, kết quả kinh doanh, thị phần hàng đầu, bộ máy xây dựng rất vững chắc. 

Unitel đã thay đổi từng ngày, hình thành một diện mạo mới, không còn là một nhà mạng viễn thông thuần túy mà trở thành một công ty công nghệ đi đầu trong việc phát triển ứng dụng công nghệ thông tin như Chính phủ điện tử, giáo dục thông minh, y tế thông minh, nông nghiệp thông minh. 

Trong 10 năm tiếp theo, Unitel tiếp tục phấn đấu luôn là công ty công nghệ hàng đầu, mang đến những công nghệ mới nhất như AI, IoT… và tiên phong trong chuyển đổi số, hướng tới xây dựng xã hội 4.0, đưa công nghệ vào mọi ngóc ngách của đời sống.

Công ty cũng hướng tới xây dựng hệ sinh thái, tham gia vào nhiều lĩnh vực của xã hội như mobile money, các dịch vụ số, thương mại điện tử và tích cực hỗ trợ cho các startup công nghệ.

Unitel đã không còn là công ty viễn thông như ban đầu. Những anh em đồng nghiệp người Việt Nam và Lào cũng thay đổi từng ngày, trở thành những phiên bản tốt hơn của chính họ.

- Ở một đất nước coi trọng giá trị truyền thống như vậy thì việc phát triển những điều mới như ông vừa nói có khó hay không? 

Cũng khó mà cũng dễ.

Nó khó bởi vì nhịp sống diễn ra chậm nên khi đưa những thứ mới mẻ vào sẽ mất nhiều thời gian hơn và mình phải kiên nhẫn hơn, dành nhiều tâm huyết hơn. Dễ là bởi ít người làm nên gần như những gì Unitel làm đều là tiên phong. 

Trong 3 năm qua, chúng tôi luôn làm theo khẩu hiệu: “Đổi mới, bứt phá và tiên phong”. Đổi mới tức là ngày hôm qua đã tốt rồi thì ngày hôm nay tốt hơn ngày hôm qua. Cái gì đúng trong ngày hôm qua nhưng không còn đúng trong hôm nay thì ngày mai hãy làm khác đi. Tiên phong tức là trong mọi lĩnh vực mình phải luôn đi trước đi đầu. Còn bứt phá, đó là tiên phong đi trước, vượt xa hẳn các đối thủ đang cùng đường đua.

Giờ đây ở Lào, Unitel đã bứt phá rất xa rồi. Trong lĩnh vực công nghệ, những doanh nghiệp chuyển đổi chậm và đi sau thì sẽ khó phát triển, khi mà người đi trước đã chiếm lĩnh thị phần rồi. 

- Ông có suy nghĩ gì về trách nhiệm của Unitel - doanh nghiệp viễn thông hàng đầu tại Lào? 

Doanh nghiệp nào cũng thế, không kể số 1 hay số 2 thì đều phải có trách nhiệm với xã hội. Unitel luôn đi đầu trong nhiều lĩnh vực như về doanh thu và đóng góp thuế, ngành viễn thông.

Unitel có đặc thù là một doanh nghiệp viễn thông công nghệ thông tin đang kinh doanh ở một đất nước mà mức độ trưởng thành công nghệ còn thấp. Do đó, trách nhiệm của công ty là góp phần thay đổi hình ảnh này cho đất nước mà mình đang sống và làm việc. Mình là con chim đầu đàn dẫn dắt đoàn tàu, mình phải nỗ lực hơn bình thường.

- Với Việt Nam, Lào là quốc gia có mối quan hệ đặc biệt lâu dài và quan trọng. Khi ở vị trí đứng đầu một doanh nghiệp lớn đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ hữu nghị Việt - Lào, ông cùng với các đồng nghiệp của mình tại Unitel đã có những hoạt động gì đóng góp cho mối quan hệ đặc biệt đó?

Unitel là liên doanh giữa Lào và Việt Nam nên mang sứ mệnh góp phần xây dựng mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước. Unitel là đại sứ của một tình bạn vĩ đại hai nước Việt - Lào.

Những năm qua, Lào gặp nhiều khó khăn. Lạm phát rất cao, xăng dầu không có mà mua, đồng tiền của Lào mất giá liên tục trong khi họ đến kỳ trả nợ vốn vay nước ngoài. Sau đó thì đại dịch Covid-19. Tôi hay nói đùa, không biết duyên số thế nào mà những năm mình ở Lào là giai đoạn khó khăn nhất trong 40 năm qua của một nền kinh tế. 

Trong bối cảnh đó, Unitel tham gia rất nhiều hoạt động xã hội như đóng góp quỹ phòng chống dịch, xây dựng các giải pháp công nghệ thông tin để quản lý đăng ký tiêm vaccine, quản lý đăng ký thông tin dịch bệnh, công cụ giáo dục từ xa… Chúng tôi gần như miễn phí dịch vụ viễn thông cho các bác sỹ tham gia cái phòng chống dịch và lực lượng giáo viên dạy online, các gói giảm giá cho học sinh sinh viên để học online.

Giai đoạn Covid-19 chính là lúc Unitel thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và xã hội nhiều nhất. Khi đại dịch lan rộng và diễn biến phức tạp như thế, không có công nghệ không thể nào làm được. Cũng may mắn, công tác chống dịch của Lào rất ổn, tỉ lệ tử vong thấp nhất thế giới có phần nào đóng góp của Unitel.

Thu Hà (thực hiện)

Sao Việt ngày 17/10: Lý Hùng dạo phố với trang phục trẻ trung, tinh thần đầy năng lượng. Nhiều nghệ sĩ bình luận vui hỏi bí quyết để trẻ lâu, phong độ như tài tử.