Tin chuyển nhượng 2/10: Van de Beek rời MU, Timo Werner ‘quay xe’

Được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 2014, hiện nay di tích thành cổ Biên Hòa đang trong tình trạng cố gắng phục hồi và tôn tạo.

Lịch sử hình thành di tích

Chúng tôi đến số 129 Phan Chu Trinh (P. Quang Vinh, Tp Biên Hòa). Bên ngoài, trên cổng ra vào một tấm biển to còn mới toanh ghi rõ: Tổ quản lý di tích - Thư viện. Phải nhìn thật kỹ mới thấy ở góc tối, dòng chữ: 'Di tích lịch sử Thành Biên Hòa' bằng đồng đen đã ngả màu tối sậm.

Thành cổ Biên Hòa được xây dựng vào năm Gia Long thứ 15 (1816) tại thôn Bàn Lân, huyện Phước Chánh, tỉnh Biên Hòa với tên gọi là 'Thành Cựu'. Thành do dân Lạp Man xây đắp bằng đất. Năm 1834, vua Minh Mạng cho đắp lại 'Thành Cựu' bằng đất. Đến năm 1837, Minh Mạng cho xây lại thành bằng đá ong đỏ và đổi tên là Thành Biên Hòa.

Thành có chu vi 1.645,12 mét, tường thành dài 3,604 mét, dày tới 4,24 mét, hào rộng 16,96 mét, sâu 2,544 mét, với diện tích khuôn viên bốn tường bao tới gần 17 hécta.

Tòa nhà phía tây lúc chưa tôn tạo (ảnh Bảo tàng Đồng Nai cung cấp).

Năm 1861, Pháp đánh chiếm các tỉnh Nam Bộ. Thành Biên Hòa rơi vào tay Pháp. Trong thời gian chiếm đóng, quân đội Pháp tiến hành xây dựng lại, thu gọn chu vi Thành Biên Hòa chỉ còn 1/8 so với trước.

Vào những buổi sáng, lính Pháp thường sử dụng kèn báo thức, âm thanh vang cả một vùng nên dân địa phương quen gọi là Thành Kèn. 

Từ 1954 - 1975, Thành Biên Hòa không có gì thay đổi. Chính quyền Sài Gòn đã sử dụng lại toàn bộ các công trình của Pháp để lại. Thành được chia thành hai khu vực tây bắc và đông nam bằng một con đường. Khu vực tây bắc của Thành Biên Hòa là nơi làm việc của phòng nhì, bưu chính. Lầu trệt của ngôi biệt thự được sử dụng để giam giữ, khảo tra các chiến sĩ cách mạng. Hướng đông nam của thành là khu vực sở An ninh quân đội.

Tòa nhà phía tây hiện nay.

Sau năm 1975, Thành Biên Hòa được lực lượng cách mạng tiếp quản giao lại cho phòng Hậu cần Công an tỉnh Đồng Nai sử dụng đến năm 2009.

Trong suốt thời gian hoạt động, phòng Hậu cần, Công an tỉnh đã sử dụng biệt thự phía tây bắc và công trình kiến trúc phía đông làm nơi làm việc và kho để quân trang quân dụng. Họ cũng đập bỏ lô cốt phía chính diện, tường thành hướng đông, tây bắc và một phần hướng đông nam đồng thời xây mới nhà làm việc 2 tầng, nhà kho, nhà để xe ở phía trong thành.

Năm 2001, triển khai dự án mở rộng lòng lề đường Phan Chu Trinh, tường thành hướng tây nam của Thành Biên Hòa bị đập bỏ.

Tháng 3/2008, UBND tỉnh Đồng Nai ra quyết định công nhận Thành Biên Hòa là di tích lịch sử cấp tỉnh. Cũng trong năm này, ngành Hậu cần Công an tỉnh Đồng Nai rút khỏi Thành Biên Hòa để lại nơi đây một quang cảnh hoang tàn. Ban Quản lý Di tích Danh thắng, đơn vị quản lý di tích Thành Biên Hòa đã triển khai công tác dọn dẹp vệ sinh xung quanh và toàn khu vực, tạo cho di tích có cảnh quan xanh, sạch đẹp.

Nhếch nhác di tích 

Bên trong một căn phòng, bụi bám dày trên các vật thể.

Ngổn ngang tượng sáp ở hành lang.

Chúng tôi đến thăm di tích. Từ ngoài nhìn vào, hai tòa nhà tây và đông sừng sững với những nét cổ kính xưa cũ. Giữa 2 tòa nhà, một khoảng đất trống rộng bát ngát. Trên nền đất được cải tạo và trồng cỏ. Tường bao quanh thành dường như được xây mới. 

Chúng tôi vào tòa nhà phía tây. Nhà có 2 tầng, mỗi tầng có 4 phòng. Trên lầu, cửa đóng kín, tối đen. Anh bảo vệ phải hướng dẫn, chúng tôi mới tìm ra nguồn điện.

Bên trong một căn phòng, nhiều vật dụng cũ xưa rơi vãi khắp nơi. Những chiếc máy đánh chữ, máy nghe đĩa, chiếc kèn thổi... để lộn xộn. Ở một phòng khác, 2 hình sáp, 3 chiếc đèn dầu chỏng chơ đều phủ một lớp bụi dày.

Chúng tôi xuống tầng dưới, tất cả các phòng ở đây đều trưng bày người sáp. Phía ngoài hành lang, nhiều người sáp được chất ngổn ngang nhếch nhác.

Qua nhà đông, mọi thứ không khá hơn. Tòa nhà cũng 2 tầng nhưng chỉ 2 phòng/tầng. Bên trong cả 4 phòng đều chứa đầy bụi và rác. 

Tòa nhà phía đông.

Dãy nhà 2 tầng được xây dựng trong thời gian phòng Hậu cần Công an tỉnh Đồng Nai đồn trú, đã có kế hoạch dỡ bỏ khôi phục lại cổng và tường thành nhưng chưa có kinh phí.

Ông Nguyễn Xuân Nam, Phó Giám đốc Bảo tàng Đồng Nai cho biết, sau khi được công nhận là di tích cấp quốc gia, UBND tỉnh đã giao cho Ban Quản lý di tích danh thắng lập dự án tôn tạo và trùng tu di tích. Tòa nhà phía đông và tây vốn xuống cấp đã được trùng tu lại.

Ngoài ra, tường thành, tháp canh cũng được tôn tạo. Các công trình được xây dựng mới trong thời gian công an tiếp quản như nhà để xe, nhà kho đã được tháo dỡ trả lại cảnh quan cho Thành cổ Biên Hòa. Chỉ còn lại dãy nhà làm việc 2 tầng ở phía trước theo dự án cần tháo dỡ để khôi phục lại cổng thành và bức tường thành nhưng mãi đến nay vẫn chưa đủ kinh phí thực hiện.    

Gần đây, việc quản lý di tích được UBND tỉnh giao cho thành phố, quận huyện trực thuộc tỉnh quản lý. Các địa phương sẽ chủ động hơn trong công tác quản lý. Tuy nhiên, điều quan trọng là thiếu nhân sự có chuyên môn nên địa phương sẽ gặp khó khăn trong trường hợp giải quyết các vướng mắc. 

Thiết nghĩ, việc khôi phục lại thành cổ Biên Hòa như kết cấu ban đầu là điều không tưởng. Chỉ mong sao, những gì có thể phục dựng sẽ phục dựng và những gì còn lại sẽ được bảo quản gìn giữ tốt hơn.

Bất chấp biển cấm, cặp đôi trèo lên di tích ở Đà Nẵng để có ảnh đẹp

 Cô dâu, chú rể cùng ekip của tiệm chụp ảnh cưới đã leo lên Hải Vân Quan để có những bức ảnh đẹp dù biển cấm leo trèo được dựng ngay bên cạnh.

Năm 1993, ông Phương và bà Xuyến nên duyên vợ chồng. Một năm sau bà Xuyến sinh con. Bà phải ở nhà chăm con nên kinh tế phụ thuộc vào việc đi rừng, làm thuê của ông Phương.

‘Năm 1994, vợ chồng tôi để dành được 5 triệu đồng. Cả làng tôi lúc đó ai cũng đi nhặt phế liệu về bán. Tôi lúc đó bận con nhỏ nên không đi được. Tôi nghĩ, sao mình không mua của họ bán lại kiếm lời. Công việc này có thể làm tại nhà, chủ động được thời gian chăm con’, bà Xuyến nói về lý do mở cửa hàng kinh doanh phế liệu từ chiến tranh 25 năm trước.

Những quả bom để ngoài trời, gặp nắng mưa lâu ngày bị rỉ sét.

Để công việc thuận tiện, hai vợ chồng họ phân chia, bà Xuyến ở nhà vừa trông con nhỏ vừa mua hàng và quản lý tài chính, còn ông Phương thì phân loại hàng, tìm các mối để xuất hàng đi…

Thời gian đầu, tháng nào bà cũng mua được khoảng 5-6 tấn. ‘Nhà tôi khi đó lúc nào cũng đầy vỏ vật liệu nổ. Kinh doanh các phế liệu chiến tranh, vợ chồng tôi luôn đặt an toàn lên hàng đầu. Với những quả bom, mìn… khi kiểm tra chưa tháo hết thuốc nổ nhất định tôi không mua’, bà Xuyến nói về nguyên tắc khi làm việc và lý do suốt gần 30 kinh doanh vặt liệu nổ không có những chuyện buồn xảy ra.

Một tháng bà xuất hàng đi các nơi 3-4 lần, mỗi lần 3-4 xe tải đến bốc hàng. Làm không hết việc, bà phải nhờ anh em, mướn thêm người làm.

Sắt vụn mua chưa xuất đi được, bà Xuyến để tạm từng đống sau hè.

Ông Trần Văn Đậm, 60 tuổi là hàng xóm của bà Xuyến. Ông cho biết, vợ chồng bà Xuyến trước đây là một trong những hộ giàu nhất thôn Tân Hiệp từ việc kinh doanh phế liệu. ‘Căn nhà bà ấy trước đây buôn bán phế liệu rất tấp nập. Tôi nhặt được cũng mang đến đó bán’, ông Đậm kể.

Giọng bà Xuyến rầu rĩ: ‘Trước đây, tôi mua được nhiều hàng, xuất đi cũng được. Mấy năm nay, người dân ở làng tôi bỏ nghề nhặt phế liệu rồi. Vài tháng tôi mới mua được một quả bom, mấy cân phế liệu của mấy người đi rừng. Hàng mua khó, xuất đi cũng khó, nhiều khi tôi còn bị lỗ vốn’.

Sau căn nhà vườn của vợ chồng bà, 10 vỏ bom loại lớn và loại nhỏ nằm chỏng chơ dưới đất, bên cạnh là đống sắt vụn đang trong giai đoạn rỉ sét, hao mòn dần. Bà Xuyến cho biết, số hàng này bà mua khoảng hơn 6 tháng qua, giá mua vào 10.000 đồng/kg sắt.

‘Từng đó hàng độ khoảng hơn hai tấn hàng, nhưng giá mua vào cao bán ra chưa được giá nên tôi cứ để đó’, giọng bà Xuyến rầu rĩ.

Mua bán ế ẩm, ông Phương giao cửa hàng cho vợ con quản lý để làm chuồng, nuôi bò. Hàng ngày, ông dẫn bò ra đồng cho ăn cỏ rồi chuyện vãn với mấy người trong làng. Còn bà Xuyến mở thêm tiệm tạp hóa bán nước uống, đồ ăn vặt, rau, thịt cá kiếm thêm thu nhập.

Việc mua bán bom, mìn ế ẩm, bả Xuyến phải mở thêm tiệm tạp hóa tại nhà kiếm thêm thu nhập.

Lý giải về lý do việc kinh doanh của nhà mình ế ấm, bà Xuyến nói: ‘Bây giờ, tôi bán tạp hóa là chính, mua phế liệu chỉ là phụ thôi. Nghề nhặt bom mìn mang về tháo thuốc nổ đi bán nguy hiểm lắm, bỏ mạng, mất chân tay lúc nào không hay. Nói thật, tôi đi rừng thấy bom nổi lên mặt đất chỉ gọi cho đội chuyên rà phá đến chứ không tự làm đâu’.

Ông Hoàng Liên Sơn, Chủ tịch UBND xã Cam Tuyền cho biết, trước đây, Tân Hiệp có 5 hộ gia đình thu mua phế liệu từ chiến tranh, trong đó có vợ chồng bà Xuyến. Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn hộ bà Xuyên còn hoạt động.

Lý giải về lý do các chủ vựa thu mua phế liệu bỏ nghề, ông Sơn cho biết, do người dân ở Tân Hiệp nhận thấy những nguy hiểm khi nhặt bom, mìn về cưa ra, tháo bỏ thuốc nổ nên họ bỏ nghề. ‘Việc rà, phá bom mìn đã có lực lượng có chuyên môn, có đủ máy móc làm việc. Việc người dân tay không đi làm việc sẽ gặp nguy hiểm nên chúng tôi vận động, thậm chí cấm nên họ đã tuân theo. Hiện người dân Tân Hiệp chủ yếu làm rừng, buôn bán, chăn nuôi, đi làm xa...’, ông Sơn nói.

Người Sài Gòn rộn ràng đi chơi Noel

Còn một ngày nữa mới đến Giáng sinh nhưng người dân Sài Gòn đổ về trung tâm thành phố vui chơi, chụp ảnh dưới những ánh đèn lung linh.