Trước đó, thay mặt Chính phủ trình bày tờ trình, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, tại TP Hà Nội, Chính phủ đề xuất thực hiện sắp xếp 109 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 56 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 53 đơn vị hành chính cấp xã.

Đối với TP.HCM, Chính phủ đề xuất sắp xếp 80 phường để hình thành 41 phường mới, sau sắp xếp giảm 39 phường.

Tại tỉnh An Giang, sắp xếp 2 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 1 phường mới. Sau sắp xếp giảm 1 đơn vị hành chính cấp xã.

Tại tỉnh Đồng Tháp, sắp xếp 4 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 2 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 2 đơn vị hành chính cấp xã.

Tại tỉnh Hà Nam, thành lập 1 thị xã trên cơ sở nguyên trạng 1 huyện (thị xã Kim Bảng) và sắp xếp 29 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 18 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp, giữ nguyên số lượng đơn vị hành chính cấp huyện, giảm 11 đơn vị hành chính cấp xã.

Tại tỉnh Hà Tĩnh, sắp xếp 4 đơn vị hành chính cấp huyện và 23 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 3 đơn vị hành chính cấp huyện và 16 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 1 đơn vị hành chính cấp huyện và 7 đơn vị hành chính cấp xã.

Tại tỉnh Phú Thọ, sắp xếp 31 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 13 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 18 đơn vị hành chính cấp xã.

Tại tỉnh Quảng Ngãi, sắp xếp 9 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 6 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 3 đơn vị hành chính cấp xã.

Tỉnh Quảng Trị, sắp xếp 13 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 7 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 6 đơn vị hành chính cấp xã.

Tỉnh Sơn La, Chính phủ đề xuất thành lập 1 thị xã trên cơ sở nguyên trạng huyện (thị xã Mộc Châu) và sắp xếp 30 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 26 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giữ nguyên số lượng đơn vị hành chính cấp huyện và giảm 4 đơn vị hành chính cấp xã.

Tỉnh Trà Vinh, sắp xếp 3 phường để hình thành 1 phường mới, sau sắp xếp giảm 2 phường.

Còn tại tỉnh Vĩnh Phúc, sắp xếp 28 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 13 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 15 đơn vị hành chính cấp xã.

"Như vậy, Chính phủ đề nghị thực hiện sắp xếp, thành lập đối với 6 đơn vị hành chính cấp huyện và 361 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 5 đơn vị hành chính cấp huyện và 200 đơn vị hành chính cấp xã mới của 12 tỉnh, thành phố. Sau sắp xếp, giảm 1 đơn vị hành chính cấp huyện và 161 đơn vị hành chính cấp xã", bà Phạm Thị Thanh Trà nói.

Bộ trưởng Nội vụ thông tin, có 5 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Hà Tĩnh, Phú Thọ, Quảng Ngãi, Quảng Trị) đề nghị không thực hiện sắp xếp 8 đơn vị hành chính cấp huyện.

Bên cạnh đó, có 10 tỉnh, thành phố (Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP.HCM, Phú Thọ, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh, Vĩnh Phúc) đề nghị không thực hiện sắp xếp 258 đơn vị hành chính cấp xã.

Theo bà Phạm Thị Thanh Trà, sau sáp nhập, về số lượng cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách dôi dư ở cấp huyện là 136 người, cấp xã là 3.342 người. 

UBND 12 tỉnh, thành phố đã xây dựng phương án chi tiết để bố trí, sắp xếp và giải quyết đối với số cán bộ, công chức, viên chức cấp huyện, cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã dôi dư theo đúng quy định.

Về trụ sở, thống kê cho thấy cấp huyện có 9 trụ sở dôi dư và con số này ở cấp xã là 329. UBND 12 tỉnh, thành phố đã xây dựng phương án chi tiết để xử lý số lượng trụ sở, tài sản công dôi dư theo đúng quy định.

Thảo luận tại phiên họp, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý với 5 huyện mới hình thành sau sắp xếp, các cơ quan chuyên môn cần tiếp tục rà soát, đánh giá mức độ đáp ứng tiêu chí của đô thị loại II.

"Chính phủ thực hiện tiến độ hoàn thành việc đánh giá, công nhận loại đô thị này trước ngày 31/12", Chủ tịch Quốc hội đề nghị và nhấn mạnh vấn đề này có tính chất quyết định trong việc sắp xếp.

Thanh Hằng trình diễn váy có đuôi dài 200m:

CEO của OpenAI Sam Altman vừa công bố một bài viết mới về tương lai của trí tuệ nhân tạo (AI), gây xôn xao trong giới công nghệ.

Từ lâu, cha đẻ ChatGPT đã coi AI như là chìa khóa giải quyết các vấn đề lớn của nhân loại. Lần này, ông đưa mọi thứ lên một tầm cao mới: "god mode" - chế độ của những vị thần sáng tạo, thay đổi tương lai loài người.

Những tuyên bố mơ hồ và thổi phồng

Ông tuyên bố rằng nhân loại đang trên bờ vực của một cuộc cách mạng siêu trí tuệ. Trong vài thập kỷ tới, chúng ta sẽ có thể làm được những điều mà ông bà chúng ta tưởng như là phép thuật.

"AI sẽ cung cấp cho con người những công cụ để giải quyết các vấn đề khó và giúp chúng ta bổ sung những ‘trụ cột’ mới vào ‘giàn giáo của sự tiến bộ’ mà chúng ta chưa thể tự mình tìm ra”, ông viết.

Song, theo TechCrunch, những người hoài nghi có thể càng thêm cảnh giác với những lời tuyên bố quá mơ hồ và thổi phồng của ông. Người dùng @sharkjacobs trên Hacker Newsđã bày tỏ nghi ngờ về cả những người phát triển AI lẫn tiềm năng thực sự của công nghệ này.

"Tôi không phải là người hoài nghi về AI, tôi sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) hàng ngày và thấy chúng rất hữu ích. Nhưng những phát ngôn như thế này khiến tôi rất hoài nghi về những người đang tạo ra và bán AI”, người dùng viết.

Bài viết của Altman bao quát nhiều khía cạnh, từ việc AI sẽ giúp nhân loại vượt qua giới hạn đến thay đổi hoàn toàn cách thức làm việc, học tập. “Mỗi người sẽ có một đội ngũ AI cá nhân, gồm những chuyên gia ảo ở nhiều lĩnh vực khác nhau, làm việc cùng nhau để tạo ra gần như bất kỳ thứ gì chúng ta tưởng tượng", cha đẻ ChatGPT hình dung.

Sam Altman, giám đốc điều hành và đồng sáng lập OpenAI, phát biểu trong phiên điều trần tại Thượng viện vào tháng 5/2023. Ảnh: Bloomberg.

Mặc dù rất hấp dẫn, ý tưởng này cũng đặt ra nhiều câu hỏi. Liệu việc tạo ra "gần như bất kỳ thứ gì" có thật sự là điều tốt? Liệu những "chuyên gia ảo" này có thực sự là những trí tuệ độc lập hay chỉ đơn thuần là tổng hợp lại kiến thức của các chuyên gia người thật?

Một trong những ý tưởng của Sam Altman là việc trẻ em sẽ có "gia sư ảo”, cung cấp chương trình học điều chỉnh theo nhu cầu cá nhân. Đây có thể là một giải pháp tiềm năng cho những gia đình không có điều kiện thuê gia sư riêng.

Tuy nhiên, Altman không nêu rõ AI sẽ được kiểm chứng và quản lý thế nào để đảm bảo chất lượng giáo dục cho trẻ em. Việc giao phó vai trò quan trọng như vậy cho một cỗ máy đòi hỏi phải được nghiên cứu kỹ lưỡng và thử nghiệm trong thời gian dài.

Bên cạnh đó, Altman cũng cho rằng AI sẽ cải thiện dịch vụ y tế, giúp tạo ra phần mềm y khoa theo nhu cầu cá nhân. Dù việc áp dụng AI trong y học có rất nhiều triển vọng, tuyên bố AI sẽ làm "tất cả những gì con người có thể tưởng tượng" có vẻ đang quá đề cao vai trò của công nghệ này. Y tế là một lĩnh vực phức tạp và không dễ dàng bị thay thế hoàn toàn bởi máy móc, ít nhất là trong tương lai gần.

Trong bài viết, CEO OpenAI còn đề cập đến thịnh vượng toàn cầu. Ông tuyên bố nhân loại đang đứng trước "bước nhảy vọt tiếp theo của sự thịnh vượng" và tin tưởng rằng AI sẽ "cải thiện rất lớn cuộc sống của con người trên toàn thế giới".

Đây là một giấc mơ đẹp, nhưng cũng là điểm khiến Altman bị chỉ trích nhiều nhất. Việc Altman đề cập đến sự thịnh vượng mà không đưa ra cách cụ thể để AI đạt được điều này khiến những tuyên bố của ông trở nên thiếu thuyết phục.

“Giống như các cải tiến công nghệ khác, AI trong tương lai gần có thể dẫn đến tình trạng thất nghiệp trước khi tạo ra việc làm mới. Nếu nó giải phóng con người, họ sẽ trả tiền thuê nhà hoặc mua thức ăn như thế nào trong một xã hội tư bản - vốn quy đổi lao động thành chi phí sinh hoạt cho tất cả, trừ những người siêu giàu?”, TechCrunchviết.

Lời hứa viển vông về siêu trí tuệ

Trong bài viết, Altman cũng cảnh báo về những rủi ro nếu chúng ta không đầu tư đúng mực vào hạ tầng để hỗ trợ AI. Ông lo ngại rằng AI sẽ trở thành tài nguyên hạn chế và gây ra chiến tranh nếu không được phát triển hợp lý.

Đây là một viễn cảnh khá viển vông. Nhiều người cho rằng Altman đang cố tình tạo ra tâm lý hoảng loạn để thúc đẩy các chính phủ và doanh nghiệp đầu tư vào AI nhiều hơn.

Một câu hỏi lớn đặt ra ở đây là nếu AI thực sự có khả năng mang lại thịnh vượng toàn cầu, ai sẽ là người được hưởng lợi? Altman vẽ nên một bức tranh lạc quan về tương lai, nhưng nhiều người lo ngại rằng sự phát triển của AI có thể làm tăng thêm sự bất bình đẳng. Bởi công nghệ này có thể dễ dàng bị lợi dụng để phục vụ cho những người giàu có, thay vì mang lại lợi ích cho toàn bộ nhân loại.

Một trong những tuyên bố gây tranh cãi nhất của Altman là khả năng đạt được siêu trí tuệ nhân tạo (superintelligence) hay trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) trong vòng vài nghìn ngày. Theo TechRadar, siêu trí tuệ sẽ giúp AI vượt qua những bộ óc thông minh nhất của con người và trở thành công cụ đưa sự phát triển lên một tầm cao mới.

CEO OpenAI viết: "Có thể chúng ta sẽ có được siêu trí tuệ trong vài nghìn ngày nữa, có thể sẽ lâu hơn. Nhưng tôi tin chắc chúng ta sẽ đạt được điều đó”.

Không chỉ là một giải pháp thay thế cho Google hay công cụ giúp làm bài tập về nhà, Altman cho rằng AI sẽ thay đổi sự tiến bộ của nhân loại. Ảnh: AA Photo.

Đối với nhiều chuyên gia, AGI vẫn là một khái niệm mơ hồ. Có nhiều ý kiến cho rằng việc đạt được AGI là một thách thức không hề nhỏ, ít nhất là ở mức độ như những gì Altman miêu tả. Theo TechCrunch, điểm kết thúc của AI có thể là những mô hình thông minh hơn, nhưng không nhất thiết phải là những mô hình có khả năng hiểu biết tương đương với con người.

Trong suốt bài viết, cha đẻ ChatGPT nhấn mạnh rằng tương lai của AI sẽ là một kỷ nguyên của trí thông minh (The Intelligence Age).

Ông cho rằng sự phát triển của AI sẽ mang lại những thành tựu đáng kinh ngạc, từ việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu đến thiết lập các thuộc địa không gian và thậm chí là giải mã toàn bộ các ngành khoa học. Với nhiều người, những tuyên bố này nghe như từ một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng hơn là một dự báo thực tế.

Tuy nhiên, giữa những lời ca ngợi và hứa hẹn, Altman cũng thừa nhận rằng sự phát triển của AI không hoàn toàn tích cực. Ông viết: "Đây sẽ không phải là một câu chuyện hoàn toàn tích cực, nhưng mặt tích cực quá lớn đến mức chúng ta nợ bản thân mình và cả tương lai, phải tìm ra cách để đối mặt với những rủi ro phía trước".

Dùng ChatGPT thế nào để không tạo ra nội dung vô tri

Sự phát triển của AI mở ra nhiều tiềm năng nhưng cũng có không ít mối lo đối với ngành xuất bản, đặc biệt là nhóm tác giả viết sách.

Các tác giả sách cần phải chấp nhận sự vươn lên của AI, sử dụng chúng như một "siêu trợ lý" thay vì chối bỏ trào lưu. Chia sẻ với Tri thức - Znews, nhiều cây viết cho rằng người làm sách vẫn có thể đứng vững trong thời đại AI nếu biết cách tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo.

Nguyễn Hoài Anh gắn bó với các bản tin thời sự từ năm 2008. Việc để một BTV lên sóng chương trình Thời sự 19h với giọng miền Nam đặc trưng từng được xem là bước đột phá của VTV. Cô là một trong số những BTV kỳ cựu, sở hữu chất giọng truyền cảm, cách xử lý tình huống nhanh nhạy, khéo léo. Sau gần 20 năm gắn bó với truyền hình, Hoài Anh vẫn được khen trẻ trung, duyên dáng, là một trong những biên tập viên có vẻ đẹp cuốn hút.

Trên sóng truyền hình, Hoài Anh gắn liền với hình ảnh nữ biên tập viên mặc áo dài, đeo kính. Ngoài đời, cô nhiều lần khiến khán giả trầm trồ vì vẻ đẹp sang trọng rất lôi cuốn.

Trên trang cá nhân, Hoài Anh từng gây chú ý khi đăng tải bài viết chia sẻ về góc khuất của những người làm truyền hình. Cô cho biết có nhiều người nghĩ đây là công việc dễ dàng, chỉ cần ăn mặc, trang điểm đẹp rồi lên hình, nói mấy câu là xong việc. Thậm chí, họ cho rằng cô chỉ cần đọc chứ không phải suy nghĩ.

Theo nữ BTV, những lời cô hay các đồng nghiệp khác “đọc" trên sóng là tất cả những chắt chiu, chọn lọc, cân nhắc của mình và mọi người. “Yêu và trăn trở với từng câu chữ lời dẫn, như yêu từng lời thầm thì của người yêu, như yêu một bức thư tình ấy, bạn ạ”, người đẹp trải lòng.

BTV Hoài Anh trong chương trình 'Việt Nam thức giấc':

Thiên Di

Ảnh: FBNV

Chương trình Ngữ văn 10 bộ Kết nối tri thức và cuộc sống trường mình chọn dạy học, được soạn rất công phu, khoa học, và khá hay, hướng đến việc dạy, học văn đúng nghĩa.

Nhưng để dạy được nó với những học sinh của mình, và có thể là đa số học sinh ở Việt Nam hiện nay, là cả vấn đề rất lớn, dù đây là học sinh lớp chọn thứ 2 khối D của trường gần 2.000 học sinh, dù đầu vào điểm văn học sinh toàn từ trên 7 đến 8,5. Bởi có một khoảng cách rất xa giữa một chương trình giáo dục, bộ sách giáo khoa hay với phương pháp học, cách tư duy của học sinh, giáo viên đúng kiểu vênh lệch: chương trình mới mà tư duy dạy, học lại quá cũ. 

Dạy học cái mới cho học sinh cũ - sản phẩm lỗi

Nếu chỉ nhìn điểm đầu vào lớp 10 của nhiều trường điểm, lớp chọn, nhiều giáo viên cũng như bản thân mình khá phấn khởi, kỳ vọng một lớp, khoá học sinh tốt, sẽ dạy học, gợi mở được nhiều vấn đề hay, để các em yêu văn, có năng lực văn. Nhưng than ôi, cái điểm thi cử ở xứ mình đâu có đồng nghĩa với việc học sinh có kiến thức, kỹ năng, tinh thần học tập.

Sau năm tuần đầu tiên dạy chương trình Ngữ văn 10 mới, mình hết tăng xông rồi tụt "mood" vì những cái tối thiểu, căn cốt nhất học sinh lớp chọn không thể làm nổi: tóm tắt cốt truyện "Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân, thậm chí tóm tắt một sự kiện/ sự việc không thành, mà bài thì có trong sách, đã được dạy theo đúng diễn biến cốt truyện trên lớp, giờ chỉ là ôn tập lại.

Chương trình mới, tư duy mới nhưng học sinh thì cũ, là sản phẩm của hệ tư tưởng và cách dạy cũ, thì việc trật khấc là tất yếu. Nhưng sự việc vẫn khiến mình kinh ngạc bởi những thứ tối thiểu, học theo kiểu chương trình cũ mà học sinh lớp chọn không thể làm thì thực sự thảm hoạ. Đây chỉ là chữa bài mẫu đầu tiên, để sau bài mẫu này học sinh sẽ vận dụng viết các văn bản truyện khác ở ngoài sách giáo khoa, theo định hướng chương trình, quan điểm giáo dục và kiểm tra của chương trình mới.

Từ lớp 9 lên lớp 10, từ cấp 2 lên cấp 3 là sự thay đổi lớn về chương trình, phương pháp học tập. Học sinh ở bậc THCS, kể cả học sinh lớp 9 ôn luyện vào 10 thì phần lớn vẫn học theo kiểu cô đọc bài mẫu, trò chép, rồi học thuộc lòng, thậm chí cô bắt phải học thuộc, để đi thi có thể được điểm khá, đỗ vào các trường công. Lối học vẹt đó bắt nguồn từ việc đề thi tuyển sinh vào 10 chỉ cho mấy văn bản trong sách giáo khoa, lại có giảm tải; cách ra câu hỏi trong đề thi cũng kiểu phân tích, cảm nhận một đoạn trong tác phẩm, không có yêu cầu gì vận dụng, sáng tạo, hoặc buộc học sinh phải tư duy.

Giáo viên luyện thi ở bậc THCS làm sẵn các đề của một số đoạn trọng tâm, rồi bắt học sinh thuộc bài, vào thi chỉ việc nhớ, chép ra.

Hôm nay, mình nói thẳng với học sinh rằng: Nếu cứ tiếp tục học kiểu đã được học để thi vào đây, rằng chờ chép bài mẫu, ngồi học thuộc đêm ngày thì đời sau này còn nhiều bi kịch, chứ không chỉ là điểm số hôm nay. Có thể thầy, cô nào đó bắt các em học thuộc, cho các em cái danh hão vào lớp chọn cấp 3 nhưng chính họ đã hại các em bởi nó giết tính tự lập, óc tư duy, khả năng sáng tạo, hoặc đơn giản nhất là vận dụng, hình thành kỹ năng cho mình. Đời này không có một cái gì sẵn có để cho mình cả, mà để mình dùng cái sẵn có, tiện dụng thì trước đó phải kinh bang tế thế, phải là một bản mệnh riêng, tạo dựng cho mình nhiều giá trị rồi.

Hệ luỵ của kiểu thi cử, dạy học như nêu trên đã kéo dài nhiều năm song tới năm nay, thực hiện chương trình mới, đòi hỏi học sinh phải tư duy sáng tạo, vận dụng nhiều thì nó bộc lộ ra rõ rệt hơn bao giờ hết.

Kiến thức, kỹ năng căn bản học sinh không có. Kể cả tinh thần học văn theo đúng nghĩa, khai phóng, tự do cũng bị biến mất luôn. Khả năng đọc, suy nghĩ, nêu ra quan điểm, cảm nhận của bản thân học sinh bị triệt tiêu, dù giáo viên ra đề mở, để học sinh tự chọn tác phẩm, tự nêu suy nghĩ của mình.

17 năm đi dạy học, năm nào mình đón học sinh mới vào 10 là năm đó đối mặt phải thảm cảnh là dù dạy lớp chọn chăng nữa thì khi ra một đề mở, để học sinh tự chọn, tự thể hiện cảm xúc, quan điểm thì học sinh lại bó tay, không có gì để viết, chờ đợi một cái đề đóng, bắt buộc, yêu cầu cụ thể về một tác phẩm đã được học. Những lúc như vậy, thực sự mình quá chán nản, không tha thiết gì việc dạy học nữa.

Tư duy giáo dục sai, giáo viên lười đọc, chậm đổi mới

Một nền giáo dục luôn hớt ngọn, lúc nào cũng đòi thay sách nhưng cái căn cốt, gốc rễ là quan tâm, đầu tư cho con người – những người thực hiện công việc dạy và học; quản lý chất lượng đầu ra, là làm sao đánh giá học sinh chính xác, rèn tư duy chứ không được chú trọng, không được quan tâm, đầu tư thích đáng.

Với tình trạng đó tồn tại bao nhiêu năm, tới tận bây giờ, học sinh lớp 9 ôn thi vào 10 phải học thuộc lòng văn của cô, văn mẫu thì có đổi mới đến ngàn lần, sách viết có hay, có hoàn hảo mấy vẫn thế.

Thi cử thì mỗi ngày một hạ thấp chuẩn đánh giá, cho số câu vận dụng, thang điểm vận dụng tối thiểu nhất, để có cái phổ điểm đẹp, rồi cả xã hội vui. Điều đó khiến học sinh gen Z, kể cả phụ huynh, ảo tưởng vào mình, vào cái điểm gần như giả ấy, lơ ngơ, hợm hĩnh, lười biếng, ù lì.

17 năm đi dạy học, chưa từng năm nào mình phải mắng mỏ, chê bai, thấy bất lực vì học sinh đến vậy. Nhưng rồi, có thể mọi thứ sẽ vẫn thế. Học sinh vào được thì ra được, bởi mấy đề đầu ra luôn có những câu hỏi dạng cho không, biếu thêm điểm để có tỷ lệ điểm đẹp, tốt nghiệp lúc nào cũng 99-100%.

Hôm nay, sếp trưởng gọi mình, tưởng có công chuyện gì hoá ra trao đổi chuyên môn. Sếp hỏi mình về việc dạy bài thơ "Mùa xuân chín" thế nào. Mình trả lời hướng khai thác bài đó theo một mạch giảng, để hướng dẫn học sinh đi từ ngôn từ, hình ảnh, nghệ thuật tiếp nhận được cái hay, cái đẹp trong cảm xúc của bài thơ. Nghe xong, sếp lại phàn nàn rằng bao nhiêu giáo án bán trên mạng, người khác cho, chẳng ai soạn được một cái bài có mạch để dạy, rõ ràng, cụ thể, đơn giản, cho học sinh học được, dễ cảm, dễ nhớ, hình thành thao tác tư duy, vận dụng, sáng tạo.

Tới đây mình thấy buồn, chợt nghĩ rằng giáo viên còn thế, nhiều người cả năm chẳng đọc sách, tìm cái gì mới mẻ ngoài mấy sách giáo khoa, mấy cuốn tài liệu luyện thi hay sách in giáo án tham khảo, huống chi học sinh bao năm chỉ biết học thuộc bài của cô, học hết kiểu gì cũng trúng vì đề thi thế nào cũng chỉ có dạng đó, trong mấy tác phẩm đó. Và không thể hy vọng rằng học sinh sẽ tìm, sẽ đọc cả tập thơ, tập truyện ngắn, hay cuốn tiểu thuyết vài trăm đến cả ngàn trang, để hiểu, cảm, hay viết gì đó được. Giáo viên còn vậy thì học sinh yếu, kém, rỗng cũng không có gì lạ.

Từ đầu năm tới giờ, ai cũng hỏi mình có soạn sách bài giảng, có soạn chuyên đề, hay bộ đề không để mọi người mua tham khảo. Thực tâm mình cũng muốn làm, đang làm nhưng mình cũng phải sống, phải làm nhiều thứ khác. Mình nghĩ đơn giản, khi ý thức rằng mình phải là mình, làm gì cũng để người ta đọc, xem sản phẩm của mình nó không tệ thì sẽ làm được tốt thôi. Song nghĩ lại, với lương như thế, việc như thế, liệu mấy người còn đủ kiên trì, tâm sức dạy dỗ văn chương tử tế? Bởi "Cơm áo không đùa với khách thơ".

Giáo viên giờ phải chịu bao áp lực từ nhà trường tới cuộc sống, mấy người đủ điều kiện chuyên tâm dạy dỗ. Đồng lương thấp so với mức sống xã hội khiến họ phải làm thêm nhiều thứ khác, để có thể sống, lo cho gia đình, con cái. Những thứ mình viết, đồng nghiệp chờ sách ra để tham khảo cá nhân mình nghĩ ai cũng có thể làm được nhưng thực tế thì lại trái ngược. Giáo dục thành tích, hình thức, bỏ quên chủ thể quan trọng nhất thì sẽ không thể có sự đổi mới nào thành công hết.

Chút hy vọng le lói, mong manh

Thôi thì tự động viên là vẫn còn đó, dù ít, nhưng vẫn đọc, thích đọc. Còn đó học sinh bắt đầu học với mình, bắt đầu có ý niệm, thích văn, rồi nói với phụ huynh là tới giờ mới thực sự được học văn đúng nghĩa từ mấy tiết học đầu tiên của mình. Khi dạy học sinh chùm thơ haiku của Nhật Bản, vẫn còn đó học sinh rộng, sâu tới cả bối cảnh xã hội, thời đại tác phẩm ra đời, lý giải những gì thơ ca viết. Điều đó làm mình xúc động và hy vọng rằng, không phải mọi học sinh đều hỏng, đều thành những con vẹt, hay gà công nghiệp.

Thôi thì cứ mong manh hy vọng rằng trong lớp học sinh ù lì, ngơ ngác kia, vẫn le lói những "quản ngục", "thơ lại", vẫn còn có em có trải nghiệm đọc, nghĩ và cảm. Hôm nay, mình vẫn cho học sinh đề mở, viết phân tích, cảm nhận, đánh giá về một tác phẩm truyện mà các em đã đọc, thấy thích thú, để xem trải nghiệm đọc, vốn kiến thức của các em tới đâu. Mình không hy vọng tất cả học sinh mấy lớp 10 mình dạy sẽ viết hết nộp cho, dù đây là hình thức kiểm tra để lấy điểm thường xuyên, để các em có lựa chọn phù hợp, phát huy sở trường. Nhưng chỉ một số viết thực, cảm thực, đọc thực cũng đáng mừng rồi.

Song với cách quản lý, tư duy của giáo dục như hiện nay, thì mới dạy 5 tuần mình lại có cảm giác cuộc cải cách này sẽ vẫn lặp lại những vết xe cũ. Bởi như mình đã nói, giáo dục toàn làm đằng ngọn, còn gốc rễ là con người, là tinh thần trung thực, là quản lý đầu ra vì chất lượng thì chẳng ai đoái hoài. 

Rồi thương học sinh, đến khi tới người muốn dạy cho tử tế thì có thể đã muộn, như một cái cây khó chăm nó tươi tốt, sai trái, nhiều bông rực rỡ khi đã bị bó trong cái chậu, khi dinh dưỡng và sức sống của nó teo tóp, èo uột.

Và chương trình sách giáo khoa mới hay, chủ trương ban đầu tích cực, nhưng tới thực tế, hạ chuẩn kiểm tra, đánh giá, tìm mọi cách cho điểm cao, cho tỷ lệ đẹp, cũng vẫn là rượu cũ trong bình mới mà thôi.

Cái để đổi mới, tạo ra những thay đổi cho giáo dục không phải sách giáo khoa vì sách không phải là thánh thư, mà chính là tư duy của người làm giáo dục, đồng bộ từ cấp học thấp nhất, từ lúc học sinh mới bắt đầu hình thành kiến thức, kỹ năng, phẩm chất cơ bản.

Cho nên bậc trung học phổ thông tưởng rằng thuận lợi hơn khi được tuyển đầu vào, được chọn học sinh nhưng thực chất lại khó khăn hơn, nhất là phải bắt đầu cái mới từ học sinh tư duy cũ, sản phẩm lỗi của giáo viên tư duy cũ theo lối mòn cả chục năm trời. Điều đó giống như người ta phải chăm cái cây đã còi cọc, thiếu sức sống, thiếu sinh khí để thành cây tươi tốt, xum xuê, cho hoa thơm, trái ngọt. Thay đổi một ai đó về mặt tư duy, phương pháp, bỏ cái cũ là cả một quá trình gian nan, nhọc nhằn, đòi hỏi nhiều cả về kiến thức, phương pháp, sự kiên trì, sáng tạo. Cho nên đừng kỳ vọng chúng tôi, bậc trung học phổ thông sẽ thực hiện được hết, tạo nên những sản phẩm xuất chúng, đột biến khi đón nhận những sản phẩm lỗi của hệ thống.

Thôi thì, than thở một chút rồi vẫn phải làm. Không còn kỳ vọng gì nhiều nữa nhưng mình sẽ cố gắng làm sao đó, cải thiện một chút thôi thì cũng vui lắm rồi. Mình nghĩ mỗi ngày thay đổi một chút, mỗi giáo viên cố gắng hơn một chút, thay đổi từ những điều nho nhỏ của học sinh thì sẽ tạo nên sự chuyển biến thôi. Nhưng nói thật, những gì không thay đổi từ gốc rễ, từ tư duy thì khó mà có kết quả tốt được.

Và mình sợ nhất rằng người ta cứ đè giáo viên ra thanh tra, kiểm tra, rằng sao dạy chương trình mới, sách mới mà kiểu cũ thế, là không đúng chủ trương các kiểu, vân vân và mây mây. Họ đâu biết giáo viên dạy chương trình mới phải đón học sinh ra sao? Họ đâu chịu nhìn thẳng vào sự thực rằng chính sự thoả hiệp với điểm số, bệnh thành tích của họ đã đẩy giáo viên chúng mình phải chịu áp lực mọi bề, mọi mặt. Tất cả những điều đó khiến giáo viên mệt mỏi, kiệt sức, chán chường, đâu còn tâm huyết, sáng tạo, hay kiên trì mà đổi mới nữa.

"Của riêng còn một chút này". Với nhiều giáo viên, dù xã hội, hay đời có bạc bẽo thì "của riêng" còn đó, hạnh phúc, niềm vui hiếm hoi vẫn cứ là học sinh, là những điều tốt đẹp học sinh học được từ mình, từ nhà trường, từ hệ thống giáo dục. Nhưng thực trạng hiện nay thì người lạc quan nhất cũng bớt đi nhiều niềm tin, hy vọng.

Chẳng biết bao giờ được đón nhận những học sinh từ các lớp dưới lên, là học sinh biết đọc văn chứ không phải là những con vẹt thuộc bài, điểm khá, vượt qua kỳ thi cho cô luyện thi, nhỉ?

TS Ngô Thanh Hải - Giáo viên Trường THPT Lạng Giang số 2 (Bắc Giang)

Thầy giáo dạy chuyên mong ‘lối đi khác cho đề thi học sinh giỏi văn’