Một năm chín tháng tù giam là hình phạt mà Tòa án nhân dân Thành phố Thái Bình tuyên phạt người bạo hành cháu bé.

Đầu tháng 11/2020, bố của một cháu bé ở huyện Hoa Lư, Ninh Bình gọi cho tôi nhờ tư vấn. Con anh 15 tháng tuổi, đi học tại trường mầm non công lập địa phương đã bị cô giáo dùng tay ấn đầu xuống nền bệ bồn cầu, đánh vào lưng cháu nhiều lần gây tổn hại sức khỏe 8% do rối loạn stress sau sang chấn. Tôi cảm giác nhói trong lồng ngực khi đọc kết luận giám định của bé.

Tháng 11/2021, vụ án được Tòa án Nhân dân huyện Hoa Lư đưa ra xét xử. Mười hai tháng tù treo là hình phạt Tòa áp dụng cho bị cáo, dù năm 2018 người này từng đánh một học sinh khác, bị nhà trường kiểm điểm.

Sau khi đọc bản kết luận điều tra và cáo trạng truy tố, tôi hướng dẫn gia đình cháu kháng cáo lên cấp phúc thẩm.

Cả hai vụ án trên đều bị khởi tố và truy tố về tội "hành hạ người khác" theo khoản 2, Điều 140, Bộ luật Hình sự với tình tiết định khung là "phạm tội với trẻ em", khung hình phạt tù từ một đến ba năm. Trong khi tòa ở Thái Bình áp dụng án giam thì tòa ở Ninh Bình cho hưởng án treo dù tổn hại sức khỏe của cháu bé ở Ninh Bình nghiêm trọng hơn, nhân thân bị cáo cũng xấu hơn.

Bố mẹ cháu hỏi tôi rằng "xử treo" như vậy có đúng pháp luật không. Câu trả lời của tôi là không sai nhưng chưa phù hợp.

Không sai, vì theo Nghị quyết 02/2018 của Hội đồng Thẩm phán: Người bị phạt tù không quá ba năm, có hai tình tiết giảm nhẹ trở lên, về cơ bản có thể được hội đồng xét xử xem xét cho hưởng án treo nếu xét thấy không cần thiết phải áp dụng hình phạt tù". Hai trong ba bảo mẫu hành hạ trẻ ở cơ sở Mầm Xanh năm 2018 được hưởng án treo trên căn cứ này.

Án treo với tội xâm hại trẻ em được coi là thiếu nghiêm minh và đi ngược lại luật quốc tế. Nhiều nước xử phạt rất nghiêm hành vi xâm hại trẻ em với hầu hết hình phạt là tù giam. Ở Mỹ hay châu Âu, nếu bố hoặc mẹ có hành vi tát con, tòa có thể áp dụng hình phạt lao động công ích hay cọ rửa nhà vệ sinh nơi bố, mẹ làm việc và cấm đảm nhiệm việc nuôi con một thời gian.

Không chỉ ở phương Tây, gần đây các nước có văn hóa dạy con "thương cho roi cho vọt" như Hàn Quốc, Trung Quốc cũng đã sửa luật theo hướng tăng nặng hình phạt đối với các tội xâm hại trẻ em.

Điều 3, Công ước về Quyền trẻ em nêu rõ: "Trong tất cả hành động liên quan đến trẻ em, dù do các cơ quan phúc lợi xã hội công cộng hay tư nhân, tòa án, nhà chức trách hay cơ quan lập pháp tiến hành, lợi ích tốt nhất của trẻ phải là quan tâm hàng đầu". Trẻ em là đối tượng yếu thế nhất trong xã hội cả về thể chất, tâm sinh lý nên cần chế tài bảo vệ ở mức cao nhất.

Việt Nam tham gia Công ước về Quyền trẻ em năm 1990 và ban hành Luật Trẻ em năm 2016 với nguyên tắc cốt lõi "trẻ em được bảo vệ tối đa". Nhưng công cụ bảo vệ trẻ em hữu hiệu nhất là Luật Hình sự trong thực tế lại đang bất cập.

Thứ nhất, về khung hình phạt. Hành vi "hành hạ trẻ em" quy định tại Điều 140, Bộ luật Hình sự chỉ từ một đến ba năm tù, thậm chí cả trong trường hợp gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 31% trở lên (mức tổn thương nghiêm trọng). Hình phạt đã nhẹ, nhưng người phạm tội vẫn có thể được hưởng án treo theo cách mà Tòa án huyện Hoa Lư đã áp dụng.

Thứ hai, luật hiện hành không quy trách nhiệm cho người phát hiện ra hành vi bạo hành. Điều 19 và 390, Bộ luật Hình sự quy định tội "không tố giác tội phạm" nhưng một số tội liên quan đến trẻ em như "hành hạ", "cố ý gây thương tích" lại không đặt ra nghĩa vụ phải tố giác.

Đây là thiếu sót lớn. Hành vi xâm hại trẻ em diễn ra kín nên người phát hiện hay chứng kiến thường là các thành viên gia đình, thầy cô giáo hoặc hàng xóm. Nếu họ biết nhưng để mặc hoặc vì nể nang, phụ thuộc mà không tố cáo, sẽ rất khó khăn để cơ quan chức năng ngăn chặn, bảo vệ trẻ kịp thời. Việc em bé 8 tuổi bị vợ chưa cưới của cha mình hành hạ đến tử vong mà không được ai thông báo với cơ quan chức năng là một ví dụ. Do đó, cần quy trách nhiệm đối với cả những người chứng kiến, phát hiện.

Luật hình sự Mỹ, châu Âu thể chế hóa nguyên tắc cốt lõi của Điều 3 Công ước Quyền trẻ em tối đa đến mức quy định một số trường hợp người phát hiện ra hành vi bạo hành trẻ em phải có nghĩa vụ thông báo ngay cho chính quyền, nếu không sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm. Tức, nghiêm trọng hơn không tố giác rất nhiều.

Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an cho biết, năm 2020 có 2.008 trẻ em bị xâm hại tại Việt Nam. Khi mâu thuẫn xã hội và gia đình gia tăng, trẻ em có nguy cơ là đối tượng dễ bị "trút giận" nhất. Vì vậy, pháp luật hình sự đã đến lúc rất cần sửa theo hướng không cho hưởng án treo, tăng hình phạt với các tội liên quan đến trẻ em cũng như quy trách nhiệm cho người lớn xung quanh.

Sớm sửa luật để bảo vệ trẻ tốt hơn; và cũng để mỗi chúng ta kịp dừng lại khi thiếu kiềm chế, định giơ tay lên với một đứa trẻ.

Bùi Võ

Bạo hành từ cha mẹ

Hoa hé cửa phòng ngủ của bố chồng, nhìn thấy một cảnh tượng thật đáng ghê tởm bên trong: Một người đàn bà đã luống tuổi nhưng vẫn đang làm mọi cách để khơi dậy chức năng đàn ông của người bố chồng đã ngót nghét 80. Bà ta dường như khiến bố chồng cô vừa thích thú vừa đau khổ tột cùng.

Hoa đứng bên ngoài, đóng cửa lại rồi mà vẫn cảm thấy thật sự buồn nôn trước những gì vừa chứng kiến. Mọi chuyện thì ra là vậy, cô lúc này đã hiểu được lý do tại sao trong buổi họp gia đình vừa rồi, bố chồng nhất quyết đòi sửa đổi di chúc, muốn để lại tất cả số tiền một tỷ trong sổ tiết kiệm của mình cho người đàn bà tên Hương nào đó.

Nghe đâu ông Vinh và bà Hương - người dù 60 nhưng thân hình vẫn chắc nịch, vạm vỡ và tràn đầy sức sống như lứa tuổi mới hồi xuân - đã vô tình gặp nhau khi cùng đi bộ lúc sáng sớm, rồi kết làm bạn bè. Và có vẻ như sau khi nghe chuyện về gia đình và khối tài sản còn lại của ông Vinh, bà Hương đã muốn làm bạn đến cuối đời với ông.

Âm thầm điều tra, vợ chồng Hoa biết được bà Hương vốn chẳng có chồng, nuôi một cô con gái lớn đã ra cửa nhà và nay đang sống một mình trong căn hộ cùng tòa nhà với mình. Tiểu sử cặp kè với hết người đàn ông này đến người đàn ông khác của bà Hương cũng được vợ chồng Hoa nắm rõ ngọn ngành. Nhưng khi về trần thuật lại cho ông Vinh nghe thì ông vẫn mặc kệ, coi đó là chuyện trong quá khứ của bà mà thôi.

Hoa với chồng nhìn nhau, thở dài, lại tiếp tục suy tính về kế hoạch cắt đứt mối quan hệ đáng hổ thẹn giữa ông Vinh và bà Hương. Họ không tiếc tiền, vì vốn kinh tế cũng ổn định rồi. Nhưng điều quan trọng là sau hai tuần quen với bà Hương, thì ông Vinh trở thành người nằm liệt giường thực sự. Ông không thể tự ngồi dậy ra ăn cơm cùng với con cháu được nữa, sau những lần bà Hương vội đến nhà rồi hai người khóa trái cửa để “tâm sự”.

Ảnh minh họa

Có vẻ như tất cả đều nằm trong âm mưu của bà Hương. Nhưng biết giải thích thế nào cho ông Vinh hiểu, khi ông cứ đinh ninh rằng mình thật mang ơn bề trên khi đến cuối đời rồi còn gặp được một người đàn bà sẵn sàng yêu chiều mình. Vợ chồng Hoa bất lực ngày qua ngày nhìn cảnh bố càng héo hon, trong khi bà Hương cứ qua lại thăm nom thường xuyên. Mỗi lúc bà ta đi về, ông Vinh lại càng mệt lả hơn.

Cùng bất đắc dĩ, vợ chồng Hoa tìm đến nhà bà Hương, đặt một chồng tiền lên trên mặt bàn, nói đủ lý lẽ: “Vợ chồng cháu xin bác hãy tha cho bố cháu. Chỉ xin bác nhận số tiền này và buông tha, đừng làm tội làm tình bố cháu nữa.” Nhưng bà Hương nhìn phần tiền chỉ tầm vài bà chục triệu thì cười khẩy: “Tôi với bố anh chị là yêu nhau thật lòng. Tôi sẽ chăm sóc ông ấy cho đến cuối đời. Anh chị cứ yên tâm!”

Nhận thấy giã tâm của bà Hương là muốn hẳn một tỷ mà bố chồng hứa tặng, Hoa liền bàn với chồng sẽ cho bà ta biết tay thật sự. Một lần, khi bà Hương lại đến nhà chơi, cô lặng lẽ để bà vào phòng ông như bình thường. Trước đó, cô đã bí mật đặt sẵn một chiếc máy quay phim ở góc tủ bên cạnh giường để có thể quay trọn những việc dơ bẩn mà bà Hương làm với bố chồng mình. Xong xuôi, khi tiễn bà Hương ra về, cô nhếch mép cười với bà: "Chiều nay chắc là cháu lại xin phép qua nhà bác chơi một tí ạ!”.

Đến chiều, Hoa đến tận nhà, đưa cho bà Hương xem lại đoạn phim về cảnh ân ái giữa bà và bố chồng mình. Mặt bà ta biến sắc, vội vội che đi, hỏi: “Cô muốn gì hả? Liệu mà xóa đi, không tôi sẽ nói với bố cô!”. Lần này đến lượt Hoa cười khẩy: “Bố cháu xem rồi, và còn cảm ơn cháu khi quay lại nữa kìa. Cháu chỉ định đưa những video này đến cho cô cháu gái mười tuổi của bác xem. Chắc là cháu nó sẽ thích thú và lưu giữ hình ảnh đẹp về bà ngoại trong suốt những năm tháng về sau đấy ạ.”

Nghe Hoa nói vậy, bà Hương liền thay đổi thái độ ngay: “Bác xin con, bác xin con đấy! Con làm ơn xóa nó đi, nếu không bác chết không nhắm mắt được. Bác chỉ có mình nó là cháu gái thôi. Bác thề là sẽ cắt đứt hoàn toàn với bố con ngay trong ngày mai.” Hoa mặt lạnh lùng, đáp lại: “Bác đã hứa thì làm ơn giữ lời giúp cháu! Bác hãy nói với bố cháu là mình phải chuyển đi sống cùng con gái và những ngày tháng qua chỉ là vui chơi qua đường thôi! Chỉ cần bác làm sai, video này sẽ xuất hiện ngay ở cửa nhà con gái bác.”

Ngày hôm sau, bà Hương đúng hẹn lại đến nhà ông Vinh chơi. Nhưng lần này ở trong phòng là tâm sự thật, là chia tay khi bà sẽ chuyển nhà đi nơi khác. Hoa như mở cờ trong bụng, vì cuối cùng kế hoạch của mình cũng thành công. Sau mấy ngày buồn nhớ người yêu, thì bố chồng cô cũng gượng dậy được vì không bị mất sức như những khi hẹn hò phòng kín với bà Hương nữa. Còn số tiền một tỷ trong sổ tiết kiệm của ông được bảo toàn, chắc chẳng để cho ai khác ngoài thằng cháu đích tôn của ông, là con trai của vợ chồng Hoa đâu!

(Theo Trí thức trẻ)