Thay đổi thói quen thưởng thức nghệ thuật

- Có thể hình dung cách "xem thơ" trong 'Trời biếc thu sang' sẽ như thế nào thưa chị?

Năm nào Nhà hát Tuổi trẻ cũng thực hiện tháng kịch Lưu Quang Vũ và năm nay cũng vậy. Nhưng tôi chợt nghĩ tại sao mình cứ khai thác tác phẩm của Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh mà không nói về họ hoặc nói về cuộc đời của họ, cuộc đời đẹp đẽ để tạo nên những vần thơ hay chứ không phải bi kịch cuộc đời. Đọc thơ Xuân Quỳnh, tôi thấy yêu thơ và yêu con người của nữ thi sĩ.

Chương trình xoay quanh cảm xúc, ký ức của một họa sĩ phút giao mùa cuối thu sang đông, người họa sĩ đi tìm lại những vần thơ đã mất, hoài niệm về tình yêu đã xa. Miền ký ức dần hiện lên qua nét phác họa của bức tranh mùa thu, qua giai điệu âm nhạc và lời thơ dâng tràn cảm xúc…

NSƯT Ngọc Ánh sẽ dàn dựng đêm thơ - nhạc - hoạ lấy cảm hứng từ những áng thơ của thi sĩ Xuân Quỳnh và cuộc đời đẹp của cố nhà thơ với chồng - nhà biên kịch Lưu Quang Vũ để dàn dựng sân khấu kiểu Broadway.

Tình yêu ấy của họa sĩ đã nảy nở vào mùa thu, chất chứa bao đam mê mãnh liệt của tuổi trẻ, cùng trải qua những phút nhớ nhung da diết, những phút giận hờn vu vơ, những ngày chưa giông bão và ngậm ngùi khi mùa đông tới.

Những cung bậc tình yêu của nhân vật được đạo diễn chuyển tải qua sự kết nối khoảng 20 tác phẩm thi ca, múa, hội họa và âm nhạc. Trong đó, có 4 bài bài thơ nổi tiếng của thi sĩ Xuân Quỳnh Trời trở rét, Thơ tình cuối mùa thu, Lại bắt đầu, Hoa cỏ may và Ngược lối thu sang(Bùi Kim Anh).

Tôi hướng tới thể loại Broadway - kết hợp ca khúc, lời thoại, diễn xuất và nhảy múa, bởi thế mà sự đa năng của các diễn viên sẽ được khai thác tối đa. Chẳng hạn, ca sĩ Lê Việt Anh trong chương trình vừa là ca sĩ thể hiện hai ca khúcSi mê và Tình nhân, vừa là chàng trai lãng tử với những hoài niệm tình yêu (bằng thơ). Anh cũng đồng thời là nhân vật chính trong kịch thơTrời trở rétcủa đạo diễn Sĩ Tiến.

Nghệ sĩ, họa sĩ Lê Vi cũng vậy. Cô vừa là họa sĩ vẽ màu nước, vừa chơi Cello giai điệu bài Thơ tình cuối mùa thu, đồng thời cũng chính là nhân vật nữ chính trong câu chuyện củaTrời biếc thu sang.

Tôi sẽ làm mới theo phong cách đương đại, mang hơi thở cuộc sống một cách nhẹ nhàng. Cái mới đó chiếm 40% toàn bộ chương trình. Ví dụ như 2 bài hát của nhạc sĩ Phú Quang là Đâu phải bởi mùa thu, Khúc mùa thu tôi sẽ hướng tới cách hát không quằn quại, giằng xé mà nhẹ nhàng hơn. Chương trình sẽ kiểu như sân khấu Broadway.

- Với cách dàn dựng mới, chị tin tưởng rằng định hướng sân khấu thời đại 4.0 sẽ theo kiểu sân khấu Broadway của thế giới?

Trước kia, tôi luôn muốn dựng các tác phẩm nghệ thuật theo thể loại Broadway. Khi được Nhà hát cử đi học ở Nhật 4 tháng, niềm yêu thích đó càng được nhân lên và tôi có thêm kiến thức để có thể thực hiện ước mơ đó. Tôi định hình rằng có thể đến lúc về về hưu cũng chưa thể dựng được Broadway như ở Mỹ hay ở Anh nhưng chắc chắn tiệm cận được gần đích đó. 

Làm mới chấp nhận khen chê

- Diễn viên của Việt Nam hiện tại có đáp ứng được cách dàn dựng mới kiểu Broadway?

Tôi không dám nói tới diễn viên của nhà hát khác nhưng với Nhà hát của chúng tôi, khi các em về, chúng tôi đều phải đào tạo lại. Hiện nay, đào tạo của chúng ta chỉ đơn môn, múa thì chỉ học múa, dù có học thêm kỹ thuật biểu diễn nhưng chỉ lướt qua. Ca sĩ chỉ học thanh nhạc, hiện nay các bạn có bộ môn nhảy múa nhưng họ chưa cảm thấy là thực sự cần thiết. Nói chung các bạn được đào tạo chuyên ngành gì chỉ chú trọng chuyên ngành đó, coi các thứ khác là phụ. Hình thức Broadway rất phát triển ở nước ngoài, diễn viên tự học thêm rất nhiều, diễn viên múa học thêm sân khấu, họ đa-zi-năng có thể nhảy múa, hát, diễn kịch... 

Chẳng hạn chương trìnhTrời biếc thu sang,tôi muốn các nghệ sĩ ở Nhà hát Tuổi trẻ phải đa năng, vừa múa, đọc thơ, hát, diễn… tôi đào tạo qua các chương trình, không đáp ứng được phải cất công đi tìm kiếm. Đây là vở xã hội hoá, tôi có toàn quyền nếu diễn viên Nhà hát không đáp ứng, tôi có thể tuyển diễn viên khác. Cho nên diễn viên muốn phát triển và nhiều cơ hội thì không còn cách gì khác là phải tự học thêm rất nhiều thứ.

Chương trình này tôi đã phải mời tới biên đạo múa đương đại nổi tiếng Lê Vi - ngoài thể hiện khả năng múa, Lê Vi là họa sĩ vẽ màu nước rất đẹp, chơi được đàn hay như ca sĩ Hà Lê - người làm mới nhạc Trịnh và được công chúng đón nhận.

NSƯT Ngọc Ánh mong muốn các nghệ sĩ phải đa-zi-năng bắt kịp xu thế dàn dựng sân khấu mới.

- Làm mới, chị lường trước được những khen chê?

Với tôi nghệ thuật phải có sự sáng tạo, nhất là vai trò của đạo diễn, nếu cứ lặp lại chính mình đã là dậm chân tại chỗ, không thể phát triển. Đương nhiên những sự thử nghiệm có thể thành công hoặc chưa nhưng chúng ta cũng lấy đó là bài học để chúng ta có sự điều chỉnh. Tất nhiên chúng ta không thể lấy khán giả để thử nghiệm mà phải đo đếm sự sáng tạo tiếp cận khán giả ra sao.

Tôi không ngại bị chê, nếu có bị chê cảm thấy vui vì được mọi người quan tâm tới sản phẩm của tôi. Nếu khán giả không khen không chê mới đáng sợ vì như thế là sản phẩm nhờ nhờ, thiếu dấu ấn.

Tôi trân trọng những bạn trẻ nghiên cứu tìm hiểu về văn hóa Việt Nam. Nhạc Trịnh cũng là một phần văn hóa Việt Nam, Hà Lê đi được đi học ở nước ngoài nhưng nghiên cứu văn hóa Việt Nam và phát triển nó. Tôi thích làm mới và tôi nghĩ mọi người cũng thích cái mới, quan trọng là mình có làm mới tới được với khán giả hay không. Việc tôi mời Hà Lê là tôi trân trọng sự dám làm mới của Hà Lê - nhất là mảng làm mới nhạc Trịnh. Chương trình có mảng ca khúc về Hà Nội thì tôi rất muốn khán giả nghe Hà Nội qua Hà Lê vẫn rất Hà Nội và rất mới.

- Thực tế hiện tại ít người thích thơ, hội họa thì kén khán giả, kịch rơi vào cảnh "tối đèn", chị xoay sở thế nào để có thể ra vở?

Đây là điều luôn khiến các nhà sáng tạo dè chừng, họ luôn có tâm hồn sáng tạo bay bổng nhưng thực tế có câu hỏi luôn quẩn quanh trong đầu là "vé bán được không". Thế là sáng tạo lại như bị co lại. Ngay từ đầu tự tôi cảnh báo là chương trình khó bán vé, là bởi những người yêu thơ không có tiền nhưng tôi vẫn phải làm bởi có nhiều người yêu thơ.

Chương trình này tôi kết hợp với Quỹ Thiện Nhân - vé bán được sẽ trích ra 2 ca phẫu thuật cho trẻ em khiếm khuyết bộ phận sinh dục. Tôi xác định lỗ, không có tiền cho việc đạo diễn và dàn dựng kịch bản nhưng tôi được làm điều mình thích. Mong là khán giả khi xem chương trình những đau đớn, dằn vặt sẽ trôi hết đi, bỏ tham sân si, yêu đời, bắt đầu lại từ đầu.

Tình Lê

Trao giải Cuộc vận động sáng tác tác phẩm âm nhạc và sân khấu

Lễ công bố và trao giải thưởng Cuộc vận động sáng tác tác phẩm âm nhạc và sân khấu sau hơn 7 tháng phát động sẽ diễn ra  12/10 tại phố đi bộ Nguyễn Huệ, TP.HCM.

Khảo sát của đơn vị thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội TP HCM cho thấy những tháng cuối năm 2024, các doanh nghiệp nhóm ngành thương mại - dịch vụ cần tuyển nhiều lao động nhất, từ hơn 102.000-108.000 người, chiếm gần 67% tổng nhu cầu nhân lực toàn thành phố. Khu vực công nghiệp - xây dựng cần từ 50.700-53.300 chỗ làm việc, chiếm hơn 33%. Tỷ lệ này ở khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 0,08%, tương đương 123-129 vị trí.

Quận Hồng Bàng là 1 trong 3 quận trung tâm có lịch sử phát triển lâu đời nhất Hải Phòng, đóng vai trò trung tâm văn hóa - hành chính - kinh tế với nhiều ưu thế phát triển và thu hút đầu tư đa dạng ngành nghề: công nghiệp, thương mại và dịch vụ, vận tải, cảng biển. 

Nằm bên bờ nam sông Cấm, quận sở hữu vị trí chiến lược là cửa ngõ giao thông kết nối giao thương - kinh tế của thành phố Cảng thông qua các tuyến đường huyết mạch: Quốc Lộ 5, Quốc lộ 10, Hùng Vương hay cao tốc Hà Nội - Hải Phòng. Bên cạnh đó nhằm đáp ứng tốc độ phát triển, các công trình trọng điểm trên địa bàn quận liên tục được đầu tư và chỉnh trang, có thể kế tới: đại lộ Bùi Viện kết nối trung tâm, cầu Hoàng Văn Thụ kết nối với thành phố mới Thủy Nguyên, cầu sông Rế kết nối huyện An Dương, cầu Bính kết nối với Thủy Nguyên và tỉnh Quảng Ninh…

Hồng Bàng được quy hoạch phát triển trở thành quận thông minh, văn minh, hiện đại; kinh tế phát triển theo hướng dịch vụ - công nghiệp, trong đó dịch vụ là ngành mũi nhọn; đầu tư xây dựng quận đến năm 2025 hoàn thành các tiêu chí đô thị loại I.

Hồng Bàng cũng là khu vực có mật độ dân cư đông đúc bậc nhất thành phố, hạ tầng hoàn thiện và luôn khan hiếm nguồn cung nhà phố thương mại do quỹ đất trung tâm hạn chế. Giá trị bất động sản (BĐS) quận Hồng Bàng tại các khu vực trung tâm dọc trục đường Hùng Vương và Quốc lộ 5 ghi nhận mức tăng tới 20 - 30% chỉ trong vòng 3 năm. Nhờ vậy, việc sở hữu sản phẩm BĐS tại khu vực “lõi trung tâm” như quận Hồng Bàng luôn có sức hút đặc biệt đối với các nhà đầu tư. 

Hồng Bàng Midtown - dự án nhà phố thương mại mới tại cửa ngõ quận Hồng Bàng

Hồng Bàng Midtown là dự án nhà phố thương mại cao cấp do Công ty TNHH Tư vấn & Đầu tư Tadugo là chủ đầu tư, phát triển bởi Công ty CP Đầu tư và Quản lý Bất động sản G5. Tọa lạc tại đường Quán Toan 1, phường Quán Toan, dự án sở hữu vị trí chiến lược ngay cửa ngõ giao thương quận Hồng Bàng, tâm điểm giao thoa kết nối tam giác kinh tế Hải phòng - Hà Nội - Quảng Ninh. 

Dự án nằm ngay tại trung tâm kết nối các khu công nghiệp lớn và cảng biển của Hải Phòng. Theo đó, Hồng Bàng Midtown nằm trong khu vực tập trung bến cảng Vật Cách, cảng Nam Ninh, bến phà cao tốc đi Cát Bà… và chỉ trong 10 phút kết nối với KCN Tràng Duệ, KCN An Dương, KCN Nomura, KCN Nam Cầu Kiền. 

Thêm vào đó, dự án cũng nằm trong khu vực dân cư đông đúc, xung quanh là các trường học từ mầm non đến trung học phổ thông, trường dạy nghề, trường cao đẳng, UBND phường, chợ Quán Toan, ngân hàng… Vị trí kết nối đem lại lợi thế rất lớn cho dự án trong việc phát triển các tuyến phố kinh doanh thương mại - giải trí sầm uất mới tại quận Hồng Bàng trong tương lai. 

Đồng thời, việc dự án nằm ngay sát các tuyến đường huyết mạch như: Quốc lộ 5, Quốc lộ 10 và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng mang lại lợi thế vượt trội, giúp cư dân tương lai và các nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận dòng chảy thương mại và nguồn khách hàng tiềm năng từ Hà Nội, Quảng Ninh và các khu vực lân cận.

Dự án Hồng Bàng Midtown được xây dựng trên khu đất rộng hơn 12.000m² với phiên bản nhà phố thương mại giới hạn chỉ 75 căn có diện tích từ 57,97 - 108,34m². Về thiết kế, các căn nhà phố tại Hồng Bàng Midtown được xây dựng với 4,5 tầng theo phong cách kiến trúc tân cổ điển, sang trọng. Các căn nhà phố thương mại được bố trí công năng tối ưu cho các nhu cầu kinh doanh kết hợp ở giúp gia tăng tiềm năng khai thác lợi nhuận cho chủ sở hữu.

Với tầm nhìn phát triển dài hạn, Hồng Bàng Midtown hứa hẹn trở thành trung tâm thương mại và giao thương mới của quận Hồng Bàng, đáp ứng nhu cầu của thị trường BĐS đang phát triển mạnh mẽ tại Hải Phòng hiện nay. Dự án không chỉ mở ra cơ hội kinh doanh cho các nhà đầu tư mà còn mang lại không gian sống hiện đại, tiện nghi cho cư dân.

Ngọc Minh

Ít nhất, trong ngành giáo dục đại học, Việt Nam đã có những đơn vị được ví như "doanh nghiệp triệu đô". Với khoảng 400 trường đại học - cao đẳng, số lượng 10 trường có doanh thu lớn như năm vừa rồi không phải là nhiều, nhưng nó có thể tạo thành động lực phát triển cho những đơn vị còn lại trong cùng lĩnh vực.

Khía cạnh tích cực khác, là khi doanh thu tăng lên, ta có quyền kỳ vọng các khoản chi cũng được tăng lên. Nhiều khoản chi có thể đã được dự trù tăng từ lâu nhưng bị khống chế khi nguồn thu không đủ. Vì thế khi doanh thu tăng trưởng, sự lạc quan là điều tất yếu bởi những trói buộc tài chính đã được tháo gỡ. Trong các trường đại học tự chủ tài chính, nhiều năm qua, thu nhập của người lao động đã tăng đáng kể. Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, đối với 23 trường thực hiện tự chủ theo Nghị quyết số 77/NQ-CP, trong giai đoạn 2018-2021, thu nhập giảng viên tăng trung bình 26,1% và cán bộ quản lý tăng 24,5%.

Nhà trường cũng sẽ được rộng tay hơn với các khoản tái đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo, phục vụ trực tiếp việc học tập và nghiên cứu của sinh viên. Vẫn tiếp tục viễn cảnh lý tưởng đó, quy mô và mức học bổng cũng sẽ có cơ hội mở rộng và tăng lên... Có nhiều tiền hơn, trường học chắc chắn có điều kiện hiện thực hóa được nhiều tham vọng tốt đẹp hơn.

Trường đại học "ngày càng giàu", kéo theo thu nhập của người lao động tăng lên, điều kiện học tập của sinh viên tốt hơn..., chúng ta còn mong đợi điều gì hơn nữa?

Phân tích cấu thành doanh thu sẽ giúp người ta đánh giá cơ hội và rủi ro của hoạt động kinh doanh, dẫn đến những chiến lược phát triển bền vững hơn. Trong số các trường có doanh thu nghìn tỷ đồng, 5 trường đã công bố cụ thể nguồn thu. Theo đó, nguồn học phí chiếm tỷ lệ từ 62% (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho đến 98% (Trường Đại học Công nghệ TP HCM) tổng doanh thu của mỗi trường. Nguồn thu của các hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ chiếm tỷ lệ rất khiêm tốn với chỉ xấp xỉ 0,8% (Đại học Bách khoa Hà Nội) hoặc cao nhất 4,4% (Trường Đại học Bách khoa TP HCM). Trong số ba trường công lập, tỷ lệ giữa nguồn thu từ ngân sách nhà nước đầu tư so với nguồn thu từ học phí lần lượt chỉ là 4,2% (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân), 15,22% (Trường Đại học Bách khoa TP HCM) và 21,6% (Đại học Bách khoa Hà Nội).

Theo Khoản 2 Điều 28 Luật Giáo dục Đại học 08/2012/QH13, bên cạnh công tác đào tạo, hoạt động khoa học và công nghệ cũng như hợp tác quốc tế là những nhiệm vụ của trường đại học. Tuy nhiên, các thống kê trong cơ cấu nguồn thu nêu trên cho thấy sự chênh lệch trong hoạt động đào tạo và hoạt động liên quan khoa học công nghệ. MIT - trường đại học công nghệ hàng đầu của nước Mỹ - có doanh thu mỗi năm lên đến hàng tỷ USD. Trong đó, học phí chiếm khoảng vài trăm triệu USD - tức khoảng vài chục phần trăm tổng doanh thu.

Ngoài ra, tỷ lệ nguồn thu từ ngân sách nhà nước quá thấp cũng là một bất cập. Các trường đại học đóng vai trò là nơi cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ toàn bộ nền kinh tế nước nhà. Dù hoạt động với cơ chế tự chủ tài chính, nhà nước vẫn phải đóng vai trò một cổ đông lớn, có tiếng nói quan trọng với các hoạt động đào tạo của nhà trường. Đại học Bách Khoa Hà Nội, trường Đại học Bách khoa TP HCM và trường Đại học Kinh tế Quốc dân là ba trường công lập có bề dày lịch sử và chất lượng trong hoạt động đào tạo nguồn nhân lực của nước nhà nhưng người học lại đóng vai trò cổ đông lớn.

Theo Bộ Tài chính, năm 2020 ngân sách cho giáo dục đại học ở Việt Nam chiếm 0,27% GDP (gần 17.000 tỷ đồng). Tỷ lệ này là thấp nhất so với các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) - trung bình 0,935%.

Trường tôi đang giảng dạy tại Pháp có mức học phí khá cao nhưng nguồn thu từ học phí cũng chỉ chiếm hai phần ba chi phí đào tạo, phần còn lại được đầu tư bởi ngân sách nhà nước. Ngoài ra nhà nước cũng đóng góp thêm vào nguồn thu của nhà trường một cách gián tiếp. Việc này được điều chỉnh bằng các chính sách thuế đối với những công ty có đóng góp vào quỹ đào tạo của nhà trường.

Vì vậy, bên cạnh tín hiệu lạc quan về doanh thu, cơ cấu nguồn thu hiện tại của các trường đại học ở Việt Nam gây lo ngại vì mất cân bằng. Ở mức độ vi mô, nhà trường cần đẩy mạnh các nguồn thu từ hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ. Ở cấp độ vĩ mô, nhà nước cần tăng mức tài trợ bằng ngân sách công một cách trực tiếp (rót thẳng ngân sách) hoặc điều chỉnh bằng các chính sách thuế.

Trường đại học doanh thu lớn với tôi chắc chắn là tin vui hơn chuyện các doanh nghiệp xổ số lãi khủng. Nhưng xa hơn, Việt Nam cần một sự phát triển bền vững cho các nhà trường cũng như cho việc đào tạo nguồn nhân lực quốc gia.

Học phí chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu, sẽ mâu thuẫn với mức sống của người dân, dễ tạo ra bất bình đẳng trong giáo dục, hạn chế khả năng tiếp cận giáo dục đại học của người có thu nhập thấp. Đây là thực tế cần thay đổi. Bởi dấu hiệu này cảnh báo hai điều ít mang tính lạc quan: Gánh nặng về chi phí đào tạo được đẩy hoàn toàn về phía các gia đình, trong khi khả năng tạo ra giá trị cho xã hội từ hoạt động đào tạo và nghiên cứu của trường đại học chưa cao.

Võ Nhật Vinh