Thay mặt Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch và cộng đồng thực hành Nghệ thuật Xòe Thái, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương và Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Yên Bái Đỗ Đức Duy, đại diện cộng đồng và chính quyền các cấp đã phát biểu đáp từ và cam kết thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm bảo vệ các giá trị của Nghệ thuật Xòe Thái, cám ơn Hội đồng thẩm định, các thành viên của Uỷ ban Liên Chính phủ, Ban thư ký đã làm việc tận tình để ghi danh di sản này của Việt Nam.

Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể ghi nhận Việt Nam đã chuẩn bị hồ sơ tốt.

Xòe là một loại hình vũ đạo của Việt Nam với những động tác biểu tượng cho các hoạt động của con người và được thực hành trong nghi lễ, văn hóa, đời sống, và công việc. Xòe được trình diễn trong các nhi lễ, đám cưới, lễ hội bản mường truyền thống và các hoạt động của cộng đồng.

Có ba loại Xòe: Xòe nghi lễ, Xòe vòng và Xòe trình diễn. Xòe nghi lễ và Xòe trình diễn được gọi theo tên các đạo cụ sử dụng, như Xòe khăn, Xòe nón, Xòe quạt, Xòe sạp, Xòe nhạc, Xòe gậy, và Xòe hoa. Xòe vòng phổ biến nhất, là màn đồng diễn mà người Xòe nối thành vòng tròn trong sự hòa đồng với tất cả mọi người.

Các động tác múa cơ bản của Xòe là tay giơ lên cao, mở ra, hạ xuống, nắm lấy tay người bên cạnh cùng bước chân nhịp nhàng. Người hơi ưỡn ngực, lưng ngả về phía sau. Mặc dù các động tác múa đơn giản, nhưng biểu trưng cho khát vọng về sức khỏe và hòa hợp của cộng đồng. Những động tác múa uyển chuyển hòa với âm nhạc của các nhạc cụ như tính tẩu, kèn loa, khèn bè, trống, chiêng, chũm chọe, pí pặp, bẳng bu, mák hính.

Những nhạc cụ cùng với bài hát, trang phục áo cóm, âm thanh phát ra từ trang sức bạc đeo quanh thắt lưng của người phụ nữ Thái. Xòe được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình, các đội văn nghệ, trường học. Xòe trở thành biểu tượng của lòng hiếu khách và như là một dấu ấn văn hóa quan trọng của người Thái ở Tây Bắc Việt Nam.

Theo Uỷ ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, Hồ sơ đề cử di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam đáp ứng những tiêu chí sau để ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại:

1.Di sản Xòe Thái đi kèm cùng với âm nhạc của các nhạc cụ như tính tẩu, kèn loa, khèn bè, trống, chiêng, chũm chọe, pí pặp, bẳng bu, mák hính. Cộng đồng người Thái cùng nhau gánh vác trách nhiệm và có vai trò khác nhau trong việc tổ chức thực hành Xòe. Cả đàn ông và phụ nữ đều có thể là nhạc công trong các cuộc Xòe. Xòe được chuyển giao từ thế hệ này sang thế hệ khác trong cộng đồng tới tất cả mọi người với mọi lứa tuổi và giới tính khác nhau. Trẻ em học Xòe từ ông bà, cha mẹ. Các thầy cúng truyền dạy Xòe cho các con nuôi. Các nghệ nhân và những người thực hành Xòe còn truyền dạy trong các đội văn  nghệ, các trường phổ thông và trường nghệ thuật. Xòe phản ánh thế giới quan và vũ trụ quan của người Thái, được trình diễn vào dịp Tết đến xuân về, trong lễ hội, các cuộc vui, liên hoan. Xòe Thái cởi mở cho tất cả mọi người không kể tuổi tác, giới tính, địa vị xã hội, nghề nghiệp và tộc người. 

2.Ở cấp độ địa phương, sự ghi danh nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của Xòe Thái, cũng như về di sản văn hóa nói chung của cộng đồng. Sự ghi danh sẽ thúc đẩy trách nhiệm trao truyền di sản giữa các thể hệ và thực hành di sản trong đời sống đương đại. Ở cấp độ quốc gia, sự ghi danh sẽ nâng cao nhận thức về giá trị và tầm quan trọng của những truyền thống vũ đạo tương tự trong các vùng khác ở Việt Nam. Sự ghi danh cũng sẽ tăng thêm niềm tự hào về bản bản sắc văn hóa và phát huy tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc ở Việt Nam. Sự ghi danh khẳng định chính sách bảo vệ và tôn trọng các biểu đạt văn hóa. Ở cấp độ quốc tế, sự ghi danh sẽ nâng cao tầm nhìn về di sản văn hóa phi vật thể nói chung. Sự ghi danh tăng cường đối thoại giữa các đội văn nghệ và cộng đồng người Thái. Sự ghi danh cũng góp phần làm cho nhiều biểu đạt sáng tạo văn hóa được chú trọng.

3.Các biện pháp bảo vệ được cộng đồng người Thái tiến hành một cách sâu rộng tại bốn tỉnh, nỗ lực của họ trong việc thành lập các đội văn nghệ và đóng góp cho công tác nghiên cứu và xuất bản sách về di sản. Các nghệ nhân truyền đạt tri thức về Xòe cho người học và nỗ lực khôi phục một số điệu Xòe. Chính phủ đã thông qua và sửa đổi, bổ sung Luật Di sản văn hóa, có cả một chương về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể. Chính phủ vinh danh các nghệ nhân và hỗ trợ về mặt tài chính, hợp tác tổ chức ngày hội văn hóa, hội diễn, và hội thi. Nhiều biện pháp bảo vệ được đề xuất, bao gồm truyền dạy thông qua hệ thống giáo dục chính quy và không chính quy, nghiên cứu, kiểm kê và tư liệu hóa. Tất cả các biện pháp đều có sự hợp tác với các nghệ nhân và người thực hành. Những người đại diện cộng đồng cũng tham gia vào quá trình xây dựng hồ sơ ghi danh và nhận diện, đề xuất các biện pháp bảo vệ.

4.Hồ sơ đề cử thể hiện sự tham gia rộng rãi của cộng đồng trong nghiên cứu, tư liệu hóa và kiểm kê vào năm 2017-2018 và sau đó sửa lại hồ sơ vào năm 2019 và có sự tham gia của cộng đồng trong việc chỉnh sửa. Quá trình làm hồ sơ có sự tham gia của các cơ quan nhà nước, đặc biệt là các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, kết hợp với đại diện của các đội văn nghệ ở các làng bản, huyện, thị trấn trong bốn tỉnh. Bản cam kết đồng thuận của cộng đồng được triển khai  rộng rãi, phản ánh sự tham gia đông đảo của các cộng đồng, nhóm người và cá nhân liên quan.

5.Những thành tố khác nhau của di sản Xòe được đưa vào trong Danh mục kiểm kê quốc gia vào những năm 2014 và 2016. Di sản được đưa vào Danh mục kiểm kê của Ngân hàng dữ liệu của Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam vào năm 2016. Ngân hàng dữ liệu được cập nhật hàng năm dựa vào những số liệu của các dự án di sản văn hóa phi vật thể trong Chương trình mục tiêu quốc gia với sự tham gia của cộng đồng địa phương.

Việc UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại khẳng định bản sắc văn hóa phong phú của dân tộc Việt Nam, sự gắn kết cộng đồng, đề cao tôn trọng đa dạng văn hóa, khuyến khích đối thoại giữa các cá nhân, các cộng đồng và các dân tộc khác nhau vì sự khoan dung, tình yêu và lòng bác ái đúng theo tôn chỉ và mục tiêu của Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO.

Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam thể hiện tình đoàn kết giữa các tộc người, tôn trọng thế giới quan tộc người theo mục tiêu của UNESCO; giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của di sản các cộng đồng dân tộc không chỉ ở Việt Nam, mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới. 

Tình Lê

Thức là con trai chị Nguyễn Thị Lan Anh. Em phát hiện bị u não khi bố chỉ mới mất hơn 100 ngày. Hay tin con có khối u trong não, tính mạng bị đe doạ, chị Lan Anh vô cùng suy sụp.

Sau khi được cắt bỏ toàn bộ khối u ở não thất, do ổ dịch não vẫn chảy nhiều, Thức cần điều trị thêm một thời gian dài nữa với chi phí cực kỳ tốn kém.

Sau khi Báo VietNamNet chia sẻ, Thức đã nhận được nhiều sự giúp đỡ từ các nhà hảo tâm. Số tiền hơn 34 triệu đồng do bạn đọc ủng hộ đã được báo trao tận tay đến gia đình em.

“Hiện tại sức khỏe của cháu Thức đã ổn định, được xuất viện, về nhà theo dõi và thăm khám theo lịch hẹn của bác sĩ. Trong lúc gặp khó khăn nhất thì may mắn được Bệnh viện Việt Đức, Báo VietNamNet kết nối với các nhà hảo tâm, giúp cháu có thêm điều kiện chữa bệnh”, chị Lan Anh chia sẻ

Cũng trong đợt này, Báo VietNamNet cùng Phòng CTXH Bệnh viện Việt Đức trao số tiền hơn 19 triệu đồng đến em Đặng Văn Dũng (25 tuổi, thôn Văn Hanh, xã Vĩnh Phúc, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá). Dũng là nhân vật trong bài viết: "Đi làm phụ mẹ nuôi em, chàng thanh niên trẻ bị tai nạn chấn thương sọ não”.

Chị Trần Thị Thủy, mẹ của Dũng cho biết, Dũng đã được chuyển tuyến về bệnh viện tỉnh để tiếp tục theo dõi. Tình trạng của em đã cải thiện rất nhiều. Tuy nhiên do chấn thương nặng, quá trình điều trị sẽ còn kéo dài.

- Hôm nay, trông chị hơi gầy, không cân đối như hình ảnh trước đây. Vì sao vậy?  

Tôi gầy ư? Tôi từng có thời gian năng đi tập gym quá nên người “đô” lên. Nhìn mình trong gương, tôi hơi bất ngờ vì xưa nay mình mỏng manh yếu đuối, sao bây giờ lại thành ra dáng thể thao. Vì vậy, tôi tự nhủ có lẽ phải ép cân xuống thêm nữa, gầy mới nhiều người thương mà. (cười) Tuổi này, tôi luôn luôn lo lắng về ngoại hình của mình. Tôi kiếm được bao nhiêu tiền đều tiêu hết cho làm đẹp, vậy mà còn chưa thấy ổn!

- Vì sao Phương Linh vắng bóng quá lâu như vậy?

Mọi người vẫn bảo tôi lười, mà tôi lười thật nên không có gì để bao biện. Tôi thuộc tuýp phải có ai đó hối thúc thì mới chịu làm. Tôi thích hát nhưng không biết tính toán, lên kế hoạch. Ekip chỉ có thể nhắc nhở vì họ quá bận rộn để hối thúc. Thế là tôi cứ rong chơi, túc tắc mãi.

Thật ra, tôi vẫn đi hát sự kiện đều đều đấy nhưng không chụp hình đăng mạng thôi. Hồi 20 tuổi, tôi thường khoe hôm nay mình chạy được bao nhiêu show, bận rộn thế nào… nhưng phụ nữ ngoài 30 chỉ thích cuộc sống an nhàn. Mạng xã hội như con dao hai lưỡi, khoe nhiều sẽ chết nhưng kín như bưng cũng không được.

Mỗi cuối năm, tôi đều đặn xuất hiện đều trong các show như Chào xuân, các chương trình Tết… Trong năm, khán giả có thể quên bẵng tôi nhưng Tết sẽ gặp lại.  

Chính tôi còn tự thấy mình nhàm chán cơ mà. Tôi đi hát event luôn được yêu cầu những bài cũ gắn liền với mình. Các bạn khán giả nói vẫn trông chờ tôi ra sản phẩm nhưng thú thật là tôi chưa có ý tưởng gì. Lớp ca sĩ trẻ bây giờ quá giỏi và thông minh, ra sản phẩm rất hợp thị hiếu.

Tôi mua rất nhiều bài hát, có bài mua hết mấy chục triệu nhưng thu demo xong để đó, không phát hành bài nào. Đôi khi, tôi không hiểu mình “quăng” tiền kiểu đó để làm gì? Tôi thấy chưa đúng thời điểm để ra nhạc nhưng lại không biết tính toán thời điểm nào là hợp lý nên cứ cất kho vậy.

Bây giờ, tôi muốn mọi thứ của mình chỉ vừa phải, đúng thời điểm và thực sự đủ ấn tượng; nếu làm nhiều quá, khán giả sẽ không trông chờ mình nữa. Đấy là tôi tự nói mình thế thôi, chứ tôi đã không chăm chỉ thì không được quyền nói những ai đang chăm chỉ cả.

- Từng là cái bóng quá lớn của Phương Ly, mà giờ chị còn ít xuất hiện hơn cả em gái mình.

Phương Ly là cô em gái tôi rất yêu thương. Chúng tôi tâm niệm gia đình là cái không được lựa chọn nên luôn đặt gia đình lên trên hết, có thế nào đi nữa thì vẫn ghi nhớ điều này.

Tôi hơn Ly khá nhiều tuổi, chúng tôi là hai thế hệ khác nhau. Chị em chúng tôi không thân nhau theo kiểu bạn bè mà là chị em đúng nghĩa, tức là chị nói thì em phải nghe. Tôi thừa nhận mình rất áp đặt với em gái. Hồi xưa, mọi thứ của Ly đều do tôi sắp đặt. Xe của Ly, nhà của Ly… đều do tôi chọn dù được mua bằng tiền của em ấy.  

Phương Linh: Phương Ly là phiên bản hoàn hảo của tôi.

Tôi nói rất thật rằng Ly là phiên bản hoàn hảo của mình. Ly phóng khoáng và khéo giao thiệp, em ấy luôn được mọi người yêu mến. Khi đi chung, mọi người có thể vì quý Ly mà quý cả tôi. Ngay cả chuyện ăn mặc, Ly cũng là người tư vấn cho tôi. Em ấy rất thông minh, có lúc mềm mỏng, khi thì quyết liệt.

Ly cực kỳ cá tính, em ấy chỉ là chính mình. Ai khen Ly giống Phương Linh hay bất cứ ca sĩ nổi tiếng nào trên thế giới, em ấy đều không thích, kể cả khi khen giống chị.

Ly chật vật khá nhiều năm mới được mọi người biết đến như bây giờ. Hồi xưa, mọi người gọi Ly là “em gái của Phương Linh” nhưng giờ ngược lại rồi, tôi là “chị gái của Phương Ly”. Tôi rất mừng khi em gái mình thành công, được mọi người công nhận. Tôi chẳng giúp gì cho Ly đâu, em ấy tự tìm mọi thứ, từ bài hát đến ekip.

Ngày xưa, tôi bảo bọc Ly vì em ấy còn quá nhỏ nhưng bây giờ, chị em tôi nương tựa vào nhau. Ly nói đúng thì tôi phải nghe, không phải lúc nào người nhỏ cũng phải nghe người lớn. Tôi cũng phải bỏ dần các suy nghĩ áp đặt vì Ly đã lớn và độc lập rồi.

Tôi ủng hộ Ly bằng cách đứng từ xa và tán dương em. Tôi thuộc hết bài hát của Ly, nhưng bài hát của tôi thì chưa chắc Ly đã thuộc.

Nói tôi và Hà Anh Tuấn yêu nhau hơi oan uổng

- Tôi nghe đâu đó chị nói “Đi hát event kiếm tiền lấy chồng”. Hôm đám cưới Đông Nhi, chị còn ẩn ý muốn lấy chồng. Tuổi 35, chị bắt đầu rục rịch, âu cũng hợp lý?

Câu “Hát event kiếm tiền lấy chồng” là vạ miệng thôi vì lúc ấy vui quá! Người tự do lâu năm sẽ có xu hướng muốn thử cảm giác chung sống với chồng như thế nào, trong khi những người kết hôn lâu năm lại có thể muốn thoát ra.

Vừa rồi, tôi có gặp một đồng nghiệp và bạn ấy ngưỡng mộ cuộc sống tự do của tôi. Tôi hỏi lại: “Nhưng cậu đang hạnh phúc mà?”, thì bạn ấy bảo: “Tớ chỉ muốn thoát ra giống cậu thôi”. Nhưng dù sao, tình yêu là điều đáng ao ước. Tôi đến tuổi này, muốn yêu cũng rất bình thường.

Tôi luôn được yêu – về điểm này thôi cũng đủ yên lòng, nếu tình yêu đến thì đón nhận thôi. Những gì tôi viết trên Facebook, Instagram… mọi người đừng tin vì có khi, đó không phải là Phương Linh đâu. Trên mạng chẳng có gì là thật, mọi người sống ảo thì mình cũng “chém gió” chứ. Bạn bè tôi hay bảo sao Phương Linh ngoài đời sao khác trên mạng thế, vì tôi “chém gió” kinh lắm!

Tôi từ xưa vốn kín đáo thì giờ vẫn vậy. Tôi chẳng tính trước điều gì vì người tính không bằng Trời tính, cứ để mọi thứ tự nhiên. Khi đã chắc chắn, tôi sẽ thông báo, còn bây giờ hãy để mọi thứ vui vẻ, mơ mộng.

Phương Linh thừa nhận khó yêu, đang mong sớm được làm mẹ, làm vợ.

- Người ta bảo: Chim quý phải ở lồng son. Hẳn người đàn ông của chị phải có “gì đó” mới tương xứng?

Tôi chưa bao giờ khẳng định điều này vì khi yêu, chúng ta đều bị con tim lấn át. Chỉ như vậy, tình yêu mới thăng hoa. Nếu yêu, tôi sẽ cân nhắc cẩn thận liệu có phải người đàn ông có thể cùng mình đi đến đích hay không?

Tôi vẫn thường khuyên các cô gái xung quanh hãy giữ lại cho mình một chút chứ đừng yêu hết mình. Nhà Phật nói, sinh ra làm phụ nữ đã là vất vả. Đàn ông sướng hơn chúng tôi vì họ không trải qua những điều phụ nữ phải trải qua. Vì vậy, dù bạn yêu đến mấy cũng phải biết tiết chế, yêu vẫn thăng hoa nhưng đừng cho đi hết.

Tôi quan niệm, yêu nhau không nên tính toán nhưng cũng đừng quá bản năng. Tôi không thuộc tuýp yêu bản năng nhưng ngưỡng mộ họ, vì phụ nữ yêu bản năng hát hay và máu lửa lắm. Tôi thích an toàn vì đến tuổi này, tại sao tôi còn phải đặt mình vào nguy hiểm, thử thách? Những gì cần làm, tôi đã làm ở tuổi 20 rồi.

- Chị nhấn nhá nhiều chuyện ngoài 20 và ngoài 30 quá, thực tế có gì khác biệt?

Trong một chuyến bay, chị Bống Hồng Nhung đúc kết: Phụ nữ bước vào tuổi 30 mới là oách nhất chứ không phải mười tám, đôi mươi. Khi ấy, tôi 29 tuổi nên tự nhủ khi nào bước sang tuổi 30 sẽ chiêm nghiệm lại. Nhưng với tôi, có lẽ tuổi 20 vẫn là oách nhất, hiện tại chỉ oách vừa thôi. (cười)

Lễ Tết hồi xưa, tôi thường tham chạy show kiếm tiền. Có một năm, tôi đã không về kịp vì người dân ùa ra đường xem bắn pháo hoa. Tôi, một mình một xe, nhìn dòng người, nhìn pháo hoa sáng rực mà thấy cô đơn.

Dĩ nhiên, tôi chạy show kiếm tiền cho mình chứ cho ai. Tôi nghiệm ra tất cả đều là lựa chọn, có vui hay buồn thì vẫn cứ hài lòng đi vì đều là lựa chọn của mình, đừng nên trăn trở nhiều. Phụ nữ đẹp là phụ nữ ít trăn trở.  

Tôi biết tính mình khó yêu, cần nhiều thời gian để thử thách mối quan hệ. Trong nghề này, tôi có cơ hội gặp rất nhiều người nên nếu không đủ bản lĩnh, tôi có thể nảy sinh sự so sánh, dễ lung lay. Sự thật, việc so sánh rất không nên. Hiện giờ, tôi biết rõ cái gì nên, cần và đủ với mình, đó là trưởng thành của tuổi 30.

Tôi sống có trách nhiệm nên luôn đòi hỏi người đàn ông của mình phải có trách nhiệm. Tôi chỉ chia sẻ như vậy. Giờ nói hay quá, lỡ sau này trật hết sẽ thành ra buồn cười. Tôi của tuổi 20 chọn sai có thể chọn lại nhưng bây giờ, nếu tôi chọn sai sẽ tổn thương rất nhiều và khó sửa chữa.

- Hồi xưa, chị với Hà Anh Tuấn hát với nhau tình quá, say quá, mọi người đều nghĩ hai người là một cặp. Vì sao mãi chưa thành?

Nói chúng tôi yêu nhau thì hơi… oan uổng vì chúng tôi quý nhau bằng tình bạn. Dĩ nhiên, khi cả hai thăng hoa trong một ca khúc, bản thân tôi có thể bị ngộ nhận. Nghệ sĩ mà. Chính tôi đôi khi còn bị ngộ nhận, huống hồ người ngoài nhìn vào.

Tôi biết những ca khúc của chúng tôi là thanh xuân của nhiều bạn trẻ, tôi luôn trân trọng điều đó. Nhưng dần dần, chúng tôi có đường hướng riêng. Tuấn có nhiệt huyết của bạn ấy, tôi có suy tư của mình nên không tiếp tục đồng hành trong âm nhạc nữa.

Phương Linh lần đầu lên tiếng về nghi vấn tình cảm với Hà Anh Tuấn.

- Tuổi 30, chị quan trọng điều gì nhất?

Từ xưa tới giờ, tôi vẫn luôn đặt gia đình lớn của mình lên hàng đầu chứ không phải sự nghiệp. Có thể vì vậy mà tôi chưa thành công lắm. Nhiều người đặt sự nghiệp là số 1, họ rất lăn xả trong nghề và đạt được thành công. Với tôi, gia đình là nền tảng quan trọng nhất, những thứ còn lại tôi xếp lần lượt phía sau.

Tôi tin chắc sau này mình sẽ là người vợ, người mẹ tốt. Khi còn độc thân, tôi cho phép mình vui vẻ, tự do nhưng tôi cũng thuộc tuýp phụ nữ truyền thống, hướng nội, biết chăm mọi người và thích vun vén gia đình. Hồi xưa, tôi chăm các em. Khi các em lớn cả rồi, tôi quay lại chăm bố mẹ. Gia đình lớn hay gia đình nhỏ với tôi đều quan trọng.

Điều tôi tự hào nhất, có lẽ là một người con hiếu thảo. Trong nghề, tôi nghĩ mình chỉ ở mức ổn chứ không thể gọi là quá thành công. Vì vậy, việc tiếp theo tôi muốn làm tốt có lẽ là làm vợ, làm mẹ.

Gia Bảo

U40 Phương Linh khoe thân hình không chút mỡ thừa với bikini

 - Ở tuổi 35, Phương Linh xây dựng hình ảnh cô gái độc thân quyến rũ khiến nhiều cô gái mơ ước.