Câu chuyên lãng phí trong việc biên soạn, in ấn và phát hành SGK và các loại sách tham khảo cho học sinh phổ thông các cấp đã được dư luận xã hội nêu từ nhiều năm qua trên nhiều diễn đàn, báo chí, mạng xã hội. Tuy nhiên, nó chỉ thực sự gây sốc khi Thanh tra Chính phủ công bố số tiền lãng phí ấy là gần 2.400 tỷ đồng, nhất là đặt trong bối cảnh hơn 16.000 giáo viên nghỉ việc, chuyển việc vì thu nhập không đủ sống trong năm qua và nhiều đứa trẻ nông thôn, miền núi còn phải thiếu ăn thiếu mặc, thiếu sách.

Đằng sau lãng phí là lợi nhuận

Điều đáng nói là phía sau hai chữ “lãng phí” ấy, là câu chuyện lợi nhuận được tính bằng hàng trăm tỷ đồng mỗi năm của những nhà kinh doanh SGK. Dư luận xã hội ngạc nhiên vì sao chỉ cần một mẹo nhỏ là cho phép học sinh được viết vào SGK, các nhà kinh doanh sách đã biến hơn 300 triệu quyển sách phải vứt bỏ, dù chỉ sử dụng 1 lần và đa phần còn mới.  

Ai cũng thấy đó là một sự lãng phí. Chắc hẳn Bộ GD-ĐT với rất nhiều chuyên gia, trên tâm thế của người làm giáo dục, lấy hiệu quả giáo dục con người làm mục tiêu tối thượng, cũng nhìn ra!

Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho rằng, NXB Giáo dục đã lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng độc quyền để xây dựng mức giá đăng ký sách sai so với hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, có dấu hiệu vi phạm quy định trong lĩnh vực giá, quy định về đăng ký giá SGK; áp dụng tỷ lệ chiết khấu cao bất hợp lý (25%); tăng giá SGK gần 17% dù chưa thực hiện đầy đủ yêu cầu của Bộ GD-ĐT… khiến học sinh phải mua sách giá cao với tổng số tiền 85 tỷ đồng.

Ngay việc đấu thầu cung ứng giấy in với một doanh nghiệp trong nước trong 5 năm liền với tổng giá trị 1.900 tỷ đồng, cao gấp 1,7 lần so với giá nhập khẩu, tương ứng khoản chênh lệch 210 tỷ đồng, cũng là yếu tố khiến giá thành SGK cao một cách vô lý. 

Dấu hiệu lợi ích nhóm giữa Bộ GD-ĐT và NXB Giáo dục sẽ được làm rõ khi những nghi vấn này được Thanh tra chuyển cho Bộ Công an để điều tra sau khi đã xin chủ trương của Chính phủ. 

Dư luận chắc cũng chưa quên Đề án đổi mới SGK 34.000 tỷ đồng từng làm nóng dư luận năm 2014. May mà đề án ấy đã bị tuýt còi! 

VietNamNet từng có bài về kết quả kinh doanh lãi kỷ lục từ SGK của NXB Giáo dục Việt Nam, khi dẫn số liệu năm 2021, đơn vị này in hơn 164 triệu quyển SGK, vượt 40% so với kế hoạch. Tổng doanh thu đạt hơn 1.800 tỷ đồng, trong đó trên 97% là từ hoạt động in ấn và bán SGK; Lãi sau thuế đạt gần 290 tỷ đồng, đạt 250% so với kế hoạch mà Bộ GD-ĐT giao. Đây là mức lãi cao nhất từ trước tới nay của đơn vị này, vượt xa lợi nhuận bình quân chỉ từ 120-150 tỷ đồng những năm trước đó.

Liệu có phải là điều bất hợp lý, thậm chí là bất nhẫn, khi sự lời lãi đó có được từ chiêu trò độc quyền sản xuất loại “sách dùng một lần”, mà phụ huynh dù muốn hay không cũng phải è cổ ra mua để con mình bằng bạn bằng bè. 

Sách “khổ to giấy đẹp” là tốt. Nhưng học sinh cần ở SGK những thứ thiết thực hơn thế và với giá cả hợp lý.

Phần lớn những người trưởng thành hôm nay, trong đó có cả lãnh đạo Bộ GD-ĐT không thể phủ nhận rằng, chúng ta đã lớn lên và nên người bằng chính tri thức từ những quyển sách cũ được chuyền tay nhau từ lớp trước cho lớp sau trong thư viện dùng chung của trường học. Giờ có điều kiện, phụ huynh có thể mua cho con trọn bộ sách mới. Nhưng nếu chỉ dùng 1 lần rồi vứt trong khi nhiều học sinh còn thiếu thốn, thì là một sự lãng phí không thể chấp nhận được. Không chỉ lãng phí tiền bạc, mà đó là đạo đức! 

Những kiến nghị về tăng lương, phụ cấp cho thầy cô giáo được đặt ra luôn được xã hội quan tâm, nhưng cũng luôn được nâng lên đặt xuống. Ngay cả Quốc hội cũng không thể nói quyết là được ngay.

Sự nghiệp giáo dục đâu chỉ có mỗi chuyện SGK! Lãng phí 2.400 tỷ đồng trong việc in ấn, phát hành SGK mà Thanh tra Chính phủ chỉ ra hôm nay cũng chưa phải là tất cả!

Vân Thiêng 

Chuyện nhà xuất bản lãi 'khủng' và bán sách giáo khoa 'bia kèm lạc'

Hoạt động của các học sinh Trường Tiểu học Việt Nam – Cu Ba nhằm hưởng ứng chương trình hiến tóc cho trẻ em mắc bệnh ung thư do Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương và Mạng lưới Vì trẻ em ung thư tổ chức.

Thông qua dự án này, nhà trường mong muốn cùng đẩy mạnh hoạt động hiến tóc trong cộng đồng và làm nên những bộ tóc giả dành tặng cho các em nhỏ đang điều trị ung thư tại Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương cũng như trên cả nước.

Trong ngày 3/11, chỉ trong 2 giờ đồng hồ, “Trạm tóc ước mơ” tại trường đã thu hút sự quan tâm của nhiều học sinh và phụ huynh đến gửi tặng những món quà quý giá là mái tóc tới những bệnh nhi mắc ung thư.

Các học sinh Trường Tiểu học Việt Nam - Cu Ba hy vọng, những mái tóc này sẽ giúp các em nhỏ thêm mạnh mẽ, tự tin khi trở về với cuộc sống bình thường.

Qua tổng hợp, nhà trường đã nhận 36 đơn vị tóc được các giáo viên, phụ huynh và học sinh hiến tặng cho các bạn nhỏ mắc bệnh hiểm nghèo.

Những đơn vị tóc này sẽ được Việt Huyết học - Truyền máu Trung ương xử lý và làm thành những bộ tóc giả cho những bệnh nhân nhí mắc ung thư bớt cảm giác bị cách biệt, khác biệt với các bạn khác - bởi các em thường rụng hết tóc và có cảm giác mặc cảm, tự ti.

Chia sẻ với VietNamNet, bà Đỗ Thị Mai Thanh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Việt Nam - Cu Ba cho hay, nhà trường phát động chương trình "Trạm tóc ước mơ" từ tuần trước, bởi nhận thấy thông điệp ý nghĩa.

“Những năm trước, nhà trường cũng từng có những đợt giao lưu với những bệnh nhân ung thư. Năm nay, chúng tôi gửi thông điệp về chương trình này tới toàn thể học sinh và phụ huynh qua các lớp và nhận được sự đồng tình lớn.

Hôm 3/11, có những học sinh đã được bố mẹ cắt tóc sẵn và chủ động gói trước để mang đến trường tặng. Cũng có những em đến trực tiếp tại trường để cắt tóc”, bà Thanh nói. 

Điều vị hiệu trưởng vui và xúc động là học sinh rất hào hứng tham gia hoạt động này.

“Tôi rất cảm động khi những học trò nhỏ cũng hiểu, biết suy nghĩ và chung tay thực hiện những việc làm đầy ý nghĩa như thế. Nhiều học sinh của trường cũng mong muốn chia sẻ với các bệnh nhi ung thư, tuy nhiên do tóc không đủ dài để có thể hiến tặng ở thời điểm này. Nhà trường sẽ tiếp tục phát động, tiếp nhận những mẫu tóc hiến tặng trong thời gian tới.

Chúng tôi cũng rất mong, hoạt động của trường sẽ lan tỏa đến các trường bạn trên địa bàn thành phố để có nhiều sự lựa chọn hơn cho các bệnh nhân nhí”.

Bà Thanh cho hay, thông qua hoạt động này, nhà trường không chỉ hy vọng lan tỏa mô hình và còn mong muốn giáo dục học sinh sự chia sẻ, vun đắp tình yêu thương, tính nhân văn trong cuộc sống.

“Tôi ấn tượng nhất về việc một phụ huynh đưa con đến tham gia hoạt động này. Cô bé có chút phân vân bởi nếu cắt tóc đi thì sợ không được đẹp nên khi con lên sân khấu để cắt tóc, mẹ ở dưới cứ động viên con đó là việc làm chia sẻ yêu thương, khi làm việc tốt thì con sẽ trở nên xinh đẹp hơn.

Như vậy, chính các phụ huynh cũng muốn qua hoạt động này để cùng giáo dục con. Những lọn tóc có thể bỏ đi một cách vô nghĩa nhưng lại được sử dụng lại một cách đầy ý nghĩa”, vị hiệu trưởng xúc động.

Bà Thanh cho biết, nhà trường dự kiến, trong tháng 11 này sẽ tổ chức một đoàn giáo viên và học sinh của trường vào Viện Huyết học - Truyền máu trung ương để cùng biểu diễn, giao lưu văn nghệ tặng 36 đơn vị tóc cùng những phần quà cho những em nhỏ ung thư.

Trao đổi với VietNamNet, ông Lê Đức Thuận, Trưởng phòng GD-ĐT quận Ba Đình (Hà Nội) đánh giá đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực, là nguồn động viên rất lớn đối với các em nhỏ bị mắc bệnh ung thư. 

“Bên cạnh đó, hoạt động này cũng góp phần giáo dục các em học sinh biết sẻ chia, cảm thông, yêu thương với những bạn không may có hoàn cảnh khó khăn”, ông Thuận nói.

Trường học 'mở đường' để đánh thức lòng biết ơn trong mỗi học sinh

Các con số cho thấy sinh viên ít khi đặt mục tiêu rõ ràng, lập danh sách việc cần làm hoặc lên kế hoạch cụ thể cho thời gian rảnh rỗi của mình; ngoài ra còn khá hạn chế trong việc quản lý thời gian, tìm hiểu sở thích và sắp xếp các hoạt động một cách hợp lý.

Đáng nói là trong môi trường đại học, sinh viên đối mặt với nhiều áp lực trong quá trình học tập. Đa số sinh viên cho rằng, họ cảm thấy áp lực khi so sánh với bạn bè và áp lực thi cử. Điều này cho thấy áp lực đồng trang lứa tại môi trường đại học.

Nghiên cứu đề xuất sinh viên cần quan tâm đến việc cân bằng giữa nghỉ ngơi, giải trí và phát triển bản thân. Trường đại học cần khuyến khích sinh viên xây dựng các nhóm học tập nhằm thúc đẩy trao đổi, gắn kết giữa các sinh viên.  

Lý giải thu sai học phí, trường đại học 'muốn' trả lại 37 tỷ đồng cho sinh viên