Dịch vụ trí tuệ nhân tạo đám mây hỗ trợ chẩn đoán y tế tại Nhật Bản

Mỗi lúc cầm phấn son lên, trong đầu tôi đều nghĩ: Đây là lần cuối cùng họ được tắm, được trang điểm nên phải tắm cho sạch, trang điểm cho thật đẹp", ông Kim nói.

Cơ duyên đưa ông đến với nghề "làm bạn với xác chết" bắt đầu từ năm 1991. Năm đó, tích góp đồng lương sau 19 năm làm cán bộ hành chính điều vận cho công ty Vận tải ô tô Hà Tĩnh, ông Kim "tậu" được chiếc xe Huyndai 12 chỗ, chuyên chở bệnh nhân chuyển tuyến từ Hà Tĩnh ra Hà Nội và ngược lại.

Từ cảnh "lạnh cả sống lưng" khi chứng kiến người chết, ông đã quen dần với việc hàng ngày tiếp xúc với tử thi. Những ca bệnh nặng, tử vong, ông lại nhận nhiệm vụ vận chuyển thi thể về để gia đình lo hậu sự.

"Hồi đó bệnh viện chưa có nhiều xe cứu thương nên tôi làm nghề lái xe. Sau khi chở thi thể về, chứng kiến những gia đình neo người, hoàn cảnh khó khăn, tôi thấy thương nên lại xắn tay tắm rửa, trang điểm miễn phí.

Từ việc tắm rửa miễn phí, sau này kết hợp với dịch vụ tang lễ, các gia đình lại biết và tìm đến tôi để thuê. Lâu dần thành quen và tạo thành cái duyên với nghề", ông Kim trải lòng.

Mỗi ngày, bất kể thời gian, chỉ cần thân nhân của người quá cố cần đến mình, ông Kim đều lặng lẽ khoác lên người chiếc áo trắng bảo hộ, đeo găng tay rời nhà đi nhận nhiệm vụ.

Mỗi tháng trung bình có 17 thi thể được ông Kim chăm sóc. Nhiệm vụ của ông là tắm rửa, gội đầu, trang điểm hoặc phục hồi, khâu vá các thi thể bị biến dạng do tai nạn để giúp gia đình tổ chức tang lễ được trọn vẹn.

"Bén" nghề, ông Kim được lực lượng chức năng tin tưởng, thuê luôn công việc mổ tử thi, vớt xác, lấy mẫu bệnh phẩm của người đã khuất. Trong số các công việc thường ngày, ông Kim cho biết, ông cảm thấy "tự tin" nhất là trang điểm cho tử thi.

"Khuôn mặt của người đã khuất rất khó trang điểm vì da đã bị chùng. Vì thế, tôi phải bôi kem, thoa phấn đúng cách để làn da được căng và bóng hơn. Công việc này đòi hỏi sự khéo léo, làm việc có tâm. 

Khó nhất là dùng bút chì tạo mí mắt cho người đã mất. Phải làm sao để trang điểm mí mà người mất như đang nằm ngủ. Kỹ thuật này khá khó nhưng tích lũy kinh nghiệm nhiều năm, tôi đã làm được. Tôi cũng biết cách để người đã mất trông đẹp nhất. Đàn ông mà tô môi đỏ quá thì xấu, phụ nữ môi càng thắm thì càng đẹp. Đàn ông kẻ mày rậm thì đẹp còn vẽ mày cho phụ nữ càng thanh tú càng đẹp.

Khi tắm gội cho họ, tôi đều làm rất cẩn thận và kỹ lưỡng. Lúc nào tôi cũng nghĩ đây là lần cuối cùng họ được tắm nên cố gắng trọn vẹn và chu toàn nhất", ông Kim tâm sự.

Người đàn ông 73 tuổi cho biết, bản thân cảm thấy hạnh phúc khi được gia chủ khen trang điểm đẹp."Có cụ bà 86 tuổi mất vì tuổi già, sau khi trang điểm xong, chồng của bà ấy quay sang hỏi tôi: Bằng cách nào mà ông có thể biến vợ tôi 86 tuổi mà trẻ đẹp như 68 tuổi?", ông Kim nói.

Từ một người đàn ông vụng về, không biết đến phấn son, khi "bén duyên", ông Kim đã "thuộc như lòng bàn tay" nhiều loại mỹ phẩm trên thị trường.

Ngoài việc trang điểm thi thể, ông Kim còn giúp đỡ nhiều gia đình gom nhặt, khâu vá lại những phần thi thể không nguyên vẹn sau tai nạn.

Ông kể, lần ám ảnh nhất đối với ông là khi phải ngồi khâu thi thể cho một nữ giáo viên bị biến dạng sau vụ tai nạn thảm khốc.

"Tôi phải mất 3 tiếng đồng hồ để khâu vá cơ thể cho cô giáo khi bị xe tải chèn nát, lần đó về tôi rất ám ảnh và mệt mỏi, áp lực. Dư luận nói tôi có tinh thần thép, người của thế giới âm nhưng không phải như thế. Nhiều lần tôi mệt mỏi, đuối sức muốn được nghỉ ngơi, song cứ có người gọi nhờ, thuê, tôi lại không đành. Tôi không quan tâm dư luận nghĩ gì về công việc này, bởi nghề không chỉ là để kiếm tiền, mà còn là trách nhiệm với xã hội", ông Kim nói thêm.

Một người đàn ông ở Ấn Độ được tuyên bố là đã chết và bị bỏ lại trong tủ đông của nhà xác qua đêm. Nhưng vào ngày hôm sau, gia đình thấy anh vẫn còn sống.

"Tôi không lo được ngày 3 bữa ăn đầy đủ"

Ở ngõ 241 Đê La Thành (Đống Đa, Hà Nội), ai cũng biết gia đình 4 người của bà Phạm Thị Tuyết (72 tuổi) sống trong căn nhà siêu nhỏ. Những tưởng một cựu giảng viên đại học như bà sẽ được an nhàn tuổi già, nhưng bà Tuyết lại phải gồng gánh cả gia đình, chi tiêu chắt chiu từng đồng. Hiện, bà nuôi con trai 40 tuổi bị tai biến, không còn khả năng lao động và 2 cháu nội đang tuổi ăn tuổi học. 

Trước đây, bà Tuyết là giảng viên đại học ở Hà Nội. Thế nhưng những biến cố gia đình ập đến liên tiếp khi chồng bà lái xe va phải người ta, con dâu bỏ nhà ra đi, con trai bị tai biến… 

Gặp bà Tuyết lúc gần trưa, hỏi bà về bữa cơm khi thấy cháu trai đi học về, bà buồn bã nói: “Tôi không có sức lo đủ ngày 3 bữa ăn cho con và các cháu. Vậy nên buổi trưa, các cháu đi học về thường ăn mì cho nhanh rồi lại vội đến trường. Gia đình khó khăn, một mình tôi gồng gánh. Lương vài triệu nên tôi phải siết chặt chi tiêu”. 

Nhà vệ sinh và nơi nấu ăn sát nhau, gia đình bà Tuyết phải sử dụng thêm nhà vệ sinh công cộng phía đối diện. 

Thi thoảng, một số cửa hàng cơm biết hoàn cảnh của bà nên gửi các suất cơm từ thiện đến. Bà vui vẻ đón nhận tấm lòng của mọi người và cố gắng hết mình vì con, vì cháu. 

Thực tế, ngôi nhà của bà Tuyết có 3 tầng nhưng diện tích mỗi tầng chỉ vỏn vẹn 4m2. Mọi sinh hoạt đều khá bất tiện khi có tận 4 người. Mùa hè, thời tiết nóng nực, bữa ăn cũng phải diễn ra nhanh chóng vì quá bí bách, khó chịu.

Ngoài lương hưu, để có thêm thu nhập cho 4 miệng ăn, bà Tuyết bán thêm hàng tạp hóa ở tầng 1. Đây cũng là nơi vệ sinh tắm giặt và cả bếp nấu ăn nên rất chật. Hàng hóa chỉ có thể để ở chân cầu thang và treo khắp cửa. 

Căn nhà không có gì đáng giá ngoài chiếc tivi và tủ lạnh cũ. Diện tích chật hẹp khiến việc sinh hoạt của mọi người rất khó khăn. Đôi lúc, mọi người phải sử dụng nhà vệ sinh công cộng ở phía đối diện nhà. 

Hàng tạp hóa treo trước cửa và chất lên cầu thang vì không có chỗ để. 

Chiếc cầu thang bằng gỗ chật hẹp trong nhà khiến các thành viên phải vừa leo vừa cúi. Đặc biệt, với đôi chân đang sưng vù do bệnh xương khớp, bà Tuyết càng khó leo trèo. 

Hàng xóm giúp đỡ nhiều 

Bà Tuyết cho biết, trước đây, gia đình bà có căn hộ rộng 70m2. Chồng bà làm nghề lái xe. Những tưởng cuộc sống cứ thế thuận buồm xuôi gió. Nhưng số phận trớ trêu thử thách lòng người. Tai họa ập đến liên tiếp với gia đình bà. 

Bà Tuyết lựa đồ trong túi quần áo được hàng xóm mang cho.

"Ông nhà tôi làm nghề lái xe. Lần đó, khi đang lái xe chở tôn thì xảy ra tai nạn khiến 4 người thợ bốc vác bị tôn đè trúng phải nằm viện. Suốt mấy tháng, ông chịu chi phí, chăm nuôi những người thợ đó. Vì kinh tế không có, chúng tôi phải bán hết của cải và bán cả nhà rồi chuyển về chỗ này, do mẹ chồng tôi cho", bà Tuyết ngậm ngùi.

Cuộc sống ổn định trở lại, con trai bà cũng lập gia đình, con gái đi lấy chồng. Tuy nhiên, năm 2011, con dâu bỏ nhà đi biệt tích mang theo các cháu.

"Khi đó, cháu bé mới 4 tuổi. Ban đầu con dâu nói đưa các cháu về ngoại chơi nhưng không phải như vậy. Không có tin tức gì của con dâu, tôi lo lắng lắm, ngày nào cũng buồn rầu nhớ thương các cháu. Bẵng đi một thời gian, con dâu gọi cho tôi nói 3 mẹ con đang ở Trà Vinh và muốn tôi vào đón các cháu về", bà Tuyết chia sẻ. 

"Tôi lặn lội đi đón các cháu. Hai đứa trẻ vừa nhìn thấy bà đã lao ra ôm rồi khóc nức nở khiến tôi vô cùng đau xót. Tôi đón chúng về nuôi còn mẹ chúng ở lại", bà Tuyết kể.

Sau đó 2 năm, con dâu lại ngỏ ý muốn đón con gái. Vì thương cháu nên bà lại một lần nữa đồng ý. Nhưng được 1 năm, con dâu lại bỏ cháu cho ông bà ngoại rồi bỏ đi. Bà Tuyết không yên tâm nên đón cháu về bao bọc. 

Năm 2014, con trai bà bị tai biến tốn kém nhiều tiền chạy chữa. Mọi việc dồn lên vai bà. “Sau tai biến, con tôi yếu, không còn khả năng lao động. Con cũng trăn trở lắm nhưng hoàn cảnh vậy biết phải làm sao. Tôi thương con, thương cháu chỉ biết cố gắng vì chúng”, bà Tuyết nói.

Năm 2019, chồng bà bị ung thư phổi rồi qua đời sau hơn 2 năm chạy chữa. Những biến cố cứ liên tiếp đến khiến người phụ nữ 70 tuổi phải bật khóc khi nhắc lại. 

Cũng từ đó, một mình bà vất vả nuôi con và 2 cháu tuổi ăn tuổi học cho đến tận bây giờ. Hiện tại các cháu đã học cấp 3. Cả hai đều được hỗ trợ học phí vì gia đình có hoàn cảnh khó khăn nên bà Tuyết bớt được một phần gánh nặng kinh tế. 

"Số tiền lương hưu hơn 5 triệu đồng của tôi cũng khó chi tiêu đủ cho cả nhà. Tôi bán thêm hàng tạp hóa ở tầng 1. Hàng xóm láng giềng, mọi người cũng ra sức giúp đỡ", bà Tuyết nói.

Căn nhà có diện tích siêu nhỏ. 

Bà cho hay, những người hàng xóm ở đây khá tốt bụng. Biết hoàn cảnh của bà, nhiều người có quần áo cũ, đồ ăn đều mang cho. Mọi người cũng hay sang trò chuyện, động viên bà. 

"Tôi may mắn vì các cháu rất ngoan. Biết hoàn cảnh của mình, các cháu chịu khó học hành. Hai đứa trẻ chỉ mong nhanh chóng tốt nghiệp đi làm kiếm tiền, nuôi bố. Nhìn các cháu khôn lớn, trưởng thành, biết suy nghĩ, tôi rất mừng. Chỉ hi vọng mình có sức khỏe chăm sóc gia đình", bà Tuyết xúc động.

Tâm sự của nữ giảng viên 18 năm nuôi con chậm phát triển

Tương tự, trong công việc đôi khi sẽ có những email quan trọng rất khó khởi đầu, chẳng hạn email xin thêm tiền nghiên cứu từ sếp hoặc nhờ đồng nghiệp giúp cho việc gì đó. Tôi cũng sai khiến GPT viết trước và dù kết quả có xài được hay không, nó cũng khiến tôi bắt tay vào sửa chữa hoặc "cãi lại nó" để hoàn thành công việc phải làm của mình.

ChatGPT dần trở thành một trợ lý ảo cho tôi theo cách như vậy. AI thật ra đã len lỏi sâu vào đời sống của nhiều nhân viên văn phòng, từ lĩnh vực tài chính, kinh doanh, tới luật, kế toán, thuế và sắp tới là viết văn. Tuy nhiên, những con bot đó về nhiều mặt, cũng quả thật đã bị thổi phồng.

Lấy ChatGPT làm ví dụ. Có nhiều bằng chứng cho thấy nó không có khả năng đánh giá được độ tin cậy của câu trả lời mà nó tạo ra, do dựa trên các dữ liệu không hoàn hảo chỉ được cập nhật đến 2021. Nếu hỏi một câu về năm 2023, nhiều khả năng bạn sẽ được cho biết "dữ liệu huấn luyện của tôi chỉ đến năm 2021 và tôi không có khả năng tiếp cận thông tin thời gian thực". ChatGPT cũng hay "chém gió" hoặc "chế" ra dữ liệu sai. Ví dụ, nó cho rằng Nguyễn Quang Thiều là một nhà thơ Việt Nam với hai tập thơ nổi tiếng "Từ Trần Đế đến Cần Thơ" và "Người con gái".

Không chỉ ChatGPT, còn nhiều thứ ngô nghê khác tôi thấy được trong quá trình sử dụng trí tuệ nhân tạo cho công việc hay nghiên cứu của mình. Về mặt nhận diện hình ảnh, việc AI nhận nhầm con sóc thành con ếch là một câu chuyện cười của dân ngành AI. Tệ hơn, AI không thể phân biệt được một nhóm nhiều đứa bé với một nhóm nhiều chú chó con. AI cũng tạo ra những tình huống bi hài khi đánh giá bài viết có tác động tiêu cực hay tích cực trong ngành tài chính. Vì có những từ trung tính trong ngành như "biến động" (volatility) thường xuyên bị xem là từ tiêu cực trong dữ liệu huấn luyện của AI, dẫn đến một bài viết tích cực lại bị xem là "rất tiêu cực".

Vậy con người có thể tận dụng AI ở khía cạnh nào?

Rõ ràng AI có thể làm tốt hơn con người những việc lặp đi lặp lại, đơn giản và "chán như con gián". Các nghiên cứu khoa học đã cho thấy, con người không có khả năng tập trung tốt khi phải làm những việc lặp lại, đơn giản và buồn tẻ.

Những thứ đó sẽ thu hẹp cơ hội việc làm cho những người chỉ biết làm những việc đơn giản, như viết một bài báo đọc trong ba phút, hoặc viết email thay sếp. Một đồng nghiệp của tôi đã thử khoảng gần 60 email về các chủ đề khác nhau và ông tin rằng nó viết email với thái độ cầu thị và sự chuyên nghiệp hơn nhiều sinh viên thạc sĩ ở Đại học Bristol nơi tôi làm việc - một trong những trường top 5 được nhà tuyển dụng ưa thích trong suốt ba năm qua ở Anh.

Nói cách khác, ChatGPT chưa thể thay thế nổi các nhân sự làm việc đàng hoàng, tạo ra giá trị cho công ty. Nhưng kinh tế khó khăn và sự phát triển của AI có thể là bộ đôi hoàn hảo giúp các ông chủ "khai đao" vĩnh viễn với một số vị trí không mấy cần thiết.

Với cơ chế learning liên tục và được huấn luyện thường xuyên bởi hàng triệu, hàng tỷ người dùng trên thế giới, năng lực của những cỗ máy AI sẽ không chỉ dừng lại ở đó. Chẳng hạn, tôi đang sử dụng một ứng dụng khác, không miễn phí (thậm chí khá đắt), giúp đọc và so sánh các báo cáo tài chính.

Bạn cũng có thể gặp những vấn đề như tôi: tìm hiểu xem báo cáo thường niên hơn 400 trang của doanh nghiệp niêm yết năm nay khác và giống năm ngoái ở chỗ nào; so sánh ý kiến của kiểm toán năm nay khác gì với năm ngoái... Đó là những câu hỏi rất quan trọng với một chuyên gia tài chính nhưng nếu bạn đặt câu hỏi bất chợt, họ có thể lúng túng. Vì họ không thể nhớ năm ngoái cụ thể báo cáo nói gì, năm nay khác năm ngoái điểm nào.

AlphaSense cung cấp cho tôi câu trả lời chỉ trong 30 phút. Con bot này có thể lập bảng so sánh khác biệt giữa báo cáo thường niên mẫu 10-K của các công ty niêm yết ở Mỹ năm này với năm trước, so sánh sự khác biệt của từng phần trong đó, xem thông điệp của ban lãnh đạo đến cổ đông, đánh giá rủi ro, thậm chí có phần ghi chú các khoản mục kế toán thay đổi như thế nào. Các khác biệt sẽ được tô màu khác nhau để nhà phân tích dễ dàng nhận ra.

Gần đây các công cụ AI dùng để thử nghiệm và đưa ra chiến lược đầu tư cũng được cải thiện rất tốt so với cách đây một hoặc hai năm nhờ công nghệ học sâu (Deep learning). Vừa rồi quỹ đầu tư dùng công nghệ AI trên nền máy tính Watson của IBM đã kiếm được tỷ suất sinh lợi cao gần gấp đôi tỷ suất sinh lợi của quỹ đầu tư vào chỉ số thị trường. Và còn rất nhiều công cụ AI không tên khác đang hỗ trợ cho một lĩnh vực hẹp cụ thể như y tế, nghiên cứu khoa học y sinh, hỗ trợ người già.

Bất luận bạn thích hay không, sống chung với AI là điều chắc chắn. Để sống chung thoải mái và nhàn nhã với nó, con người phải không ngừng học, nâng cấp bản thân. Nhiều năm trước, người ta từng nghĩ "máy móc sao bằng con người". Nay thì người ta đã biết, máy tính đã thắng đại kiện tướng khi chơi cờ, và tranh do AI vẽ đã đoạt giải.

Con bot có thể không bằng con người trong nhiều khía cạnh, nhưng coi thường nó, không liên tục học hỏi, bạn sẽ rơi vào nguy cơ bị thay thế. Có thể bạn không bị thay thế bởi AI, mà bởi những người biết dùng AI để làm nhanh và làm tốt công việc hơn bạn.

Hồ Quốc Tuấn