Các khoản vay tín dụng xanh chủ yếu được tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp xanh (chiếm khoảng 46%), lĩnh vực quản lí nước bền vững (chiếm khoảng 13%), gần đây có xu hướng dịch chuyển sang một số lĩnh vực khác như năng lượng tái tạo, năng lượng sạch.

Finastra, công ty công nghệ tài chính toàn cầu vừa công bố cáo khảo sát tài chính hàng năm.  Trong báo cáo này, các ngân hàng Việt Nam được đánh giá đi đầu trong top những ngân hàng khám phá AI tạo sinh (Generative AI), tăng trưởng mạnh mẽ về mô hình tài chính nhúng và ngân hàng dịch vụ BaaS. Đồng thời, tiềm năng tăng trưởng cho vay xanh còn biên độ rộng.

Theo Finastra, tài chính tập trung vào môi trường- xã hội- quản trị (ESG) được kỳ vọng có thể mang lại lợi ích cho cả các tổ chức tài chính và cộng đồng, với 91% ở Việt Nam đồng ý rằng việc tập trung vào ESG và phát triển bền vững sẽ là sự đột phá lớn tiếp theo trong lĩnh vực tài chính. Đây là mức cao nhất trên toàn cầu, và cao hơn 10% so với mức trung bình toàn cầu (79%).

Cụ thể, 82% các nhà lãnh đạo tài chính tại Việt Nam tin rằng cho vay xanh mang lại cơ hội tăng trưởng và tạo doanh thu. Một trong những chìa khóa để khai thác tiềm năng này là Generative AI. 

Trong số những ngân hàng quan tâm đến công nghệ, ứng dụng phổ biến nhất của Generative AI trong cho vay xanh là thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu ESG hoặc phân loại các tiêu chí cho vay (36%). Tại Việt Nam, 44% các ngân hàng có kế hoạch sử dụng Generative AI trong cho vay xanh. Đây là tỷ lệ cao nhất trên toàn cầu, chỉ sau Ả Rập Xê Út (47%).

Ông Simon Paris, Giám đốc điều hành tại Finastra, cho biết: “Mặc dù trong điều kiện kinh tế đầy thách thức, việc đầu tư vào AI, BaaS và tài chính nhúng vẫn là ưu tiên hàng đầu đối với các tổ chức dịch vụ tài chính trong 12 tháng tới, đặc biệt là khi các tổ chức này mong muốn nâng cao và cá nhân hóa trải nghiệm của khách hàng. Chúng tôi cam kết mạnh mẽ với các sáng kiến ESG, hợp tác xung quanh lĩnh vực Open Finance và sử dụng các công nghệ tiên tiến như AI để nắm bắt các cơ hội phía trước.” 

Ngoài tiềm năng cho vay xanh, công ty công nghệ tài chính toàn cầu này cũng đánh giá Việt Nam đang dẫn đầu thế giới về triển khai tài chính nhúng và ngân hàng như một dịch vụ (BaaS). Có 58% tổ chức tài chính Việt Nam đã triển khai hoặc cải thiện khả năng tài chính nhúng trong 12 tháng qua, cao hơn mức trung bình toàn cầu là 41%.

Viet Nam ESG Challenge 2024 do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam, Viện Kế toán Công chứng Anh và xứ Wales (ICAEW) đồng tổ chức. Được tổ chức lần đầu vào năm 2023, cuộc thi Viet Nam ESG Challenge là sân chơi học thuật đầu tiên về quản trị công ty hướng tới phát triển bền vững cho sinh viên các trường đại học hàng đầu về kinh tế, tài chính và quản trị kinh doanh. 

Bước sang mùa thứ 2, cuộc thi đã có sự đột phá cả về số lượng thí sinh tham dự và quy mô tổ chức, đồng thời thu hút được sự đồng hành của các tổ chức và doanh nghiệp lớn tại Việt Nam. Cuộc thi thu hút sự tham gia của hàng nghìn sinh viên đến từ 18 trường đại học, học viện hàng đầu tại Hà Nội và TP.HCM.

Với sự thể hiện xuất sắc tại phần thi xử lý tình huống, tranh biện và đóng vai thực tế đội thi “InVINcible” đến từ Trường Đại học VinUniversity (VinUni) đã chinh phục ban giám khảo và giành giải Nhất - “Hội đồng quản trị hiệu quả” tại vòng chung kết ở Hà Nội. Giải Nhì - “Hội đồng quản trị thông thái” đã được trao cho đội “TMUniverse” của Đại học Thương mại. Đồng giải Ba - “Hội đồng quản trị sáng tạo” và “Hội đồng quản trị đổi mới” xướng tên 2 đội “Mighty Lions” của Đại học Anh Quốc Việt Nam và đội “GreenPioneers” đến từ Học viện Tài chính. 

Ở TP.HCM, vị trí quán quân thuộc về đội thi “gReen” đến từ Trường Đại học RMIT. Á quân thuộc về đội “FTU2gether” từ Trường Đại học Ngoại thương cơ sở 2. Giải Ba thuộc về 2 đội “BK EcoVisionaries” của Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) và “Origin Unity” đến từ Trường Đại học Mở TP.HCM.

Vòng Bền Vững tại Hà Nội và TP.HCM khép lại mùa thứ 2 của cuộc thi “Quản trị công ty hướng tới phát triển bền vững” - Viet Nam ESG Challenge 2024. 

Trước khi bước vào vòng chung kết, 90 thí sinh đã tham gia chuỗi đào tạo chuyên sâu về ESG, do các chuyên gia hàng đầu hướng dẫn; tham quan Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE); được đào tạo về ESG tại văn phòng của công ty PwC Việt Nam và Công ty CP Chứng khoán SSI. Trước đó, các thí sinh cũng đã tham gia buổi đào tạo mang tên "Sự thật về biến đổi khí hậu" do các chuyên gia từ The Asia Foundation (TAF - Quỹ Châu Á) tổ chức. Những hoạt động này không chỉ trang bị kiến thức thực tiễn mà còn mở rộng tầm nhìn cho các thí sinh về tầm quan trọng của ESG trong bối cảnh hiện nay.

Không chỉ dành được những giải thưởng giá trị bằng tiền mặt với tổng trị giá 140 triệu đồng, các thí sinh lọt vào VCK còn nhận được học bổng toàn phần cho khóa học “Fundamental of Sustainability” từ ICAEW có giá trị trên toàn cầu và các suất thực tập tại các doanh nghiệp lớn là nhà tài trợ của cuộc thi. Ngoài ra, các đội đạt giải Nhất, Nhì, Ba cũng nhận được học bổng từ Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam cho các khóa học chứng chỉ chuyên môn về chứng khoán. 

Bà Vũ Thị Chân Phương - Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam chia sẻ, phát triển bền vững đã và đang trở thành nhu cầu cấp bách và là xu thế tất yếu trong tiến trình phát triển của xã hội. Bà kỳ vọng, cuộc thi sẽ trở thành một sân chơi chuyên nghiệp, một nền tảng học tập và trải nghiệm thực tế cho sinh viên. Đồng thời, với mục tiêu không chỉ nâng cao nhận thức mà còn thúc đẩy hành động, cuộc thi sẽ giúp các bạn trẻ nhìn nhận rõ hơn vai trò và trách nhiệm của mình trong công cuộc phát triển bền vững.

Bà Đặng Thị Mai Trang - Trưởng đại diện ICAEW Việt Nam cho biết: “Chúng tôi rất vui mừng khi chứng kiến cuộc thi Viet Nam ESG Challenge 2024 đã có sức lan tỏa mạnh mẽ và được cộng đồng doanh nghiệp, các trường đại học quan tâm. Từ số lượng 5 trường tham gia tại Hà Nội vào năm 2023, cuộc thi năm nay đã thu hút 18 trường tham dự tại cả Hà Nội và TP.HCM. Chất lượng các thí sinh cũng tăng đáng kể so với năm đầu tiên. Đây là những động lực lớn để chúng tôi nỗ lực tổ chức cuộc thi thường niên, đưa Viet Nam ESG Challenge vượt qua khuôn khổ của một cuộc thi, trở thành nơi kiến tạo thế hệ nhân lực tương lai của Việt Nam am hiểu về quản trị công ty và phát triển bền vững, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia”.

Là sân chơi học thuật uy tín về ESG cho sinh viên Việt Nam được tổ chức quy mô toàn quốc, cuộc thi Viet Nam ESG Challenge 2024 đã nhận được sự đồng hành của các tổ chức, doanh nghiệp lớn trong nước và quốc tế.

Phương Dung

Vì vậy, ông hy vọng Việt Nam sẽ tích cực tham gia vào thị trường toàn cầu, đặt mục tiêu trong năm nay và năm sau bán thêm 5 triệu tín chỉ, nâng tổng số lượng carbon bán ra lên 25 triệu tín chỉ. Theo đó, dịch vụ hấp thu và lưu giữ carbon rừng sẽ là một trong những lợi thế của Việt Nam trong giai đoạn tới.

TS Trần Minh Hải - Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông nghiệp ở ĐBSCL cho biết: Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) phối hợp với Viện Môi trường nông nghiệp đang xây dựng kế hoạch thiết lập và hoàn thiện hệ thống đo đạc, báo cáo và thẩm định (MRV) tiến tới bán tín chỉ carbon lúa. 

Bộ NN-PTNT cũng đang hợp tác với Quỹ Tài chính carbon chuyển đổi (TCAF) để định giá tín chỉ carbon với mức giá 20 USD/tín chỉ. Nếu nông dân tuân thủ đầy đủ các quy trình, họ có thể giảm được 30% lượng phát thải, tương đương với việc giảm 2 tín chỉ carbon, mang lại lợi ích kinh tế là 960.000 đồng.

Song, ông cũng lưu ý, lợi ích kinh tế lớn nhất của đề án không chỉ nằm ở việc bán tín chỉ carbon mà còn ở việc giảm các chi phí đầu vào thông qua các quy trình sản xuất hiệu quả hơn. Ngoài ra, việc xây dựng thương hiệu lúa giảm phát thải và tổ chức lại sản xuất trên quy mô lớn cũng mang lại giá trị thặng dư đáng kể. 

"Nhưng nếu không thu được tín chỉ carbon thì chúng ta lỗ chứ không lời”, ông Hải nói. Dù vậy, ông cũng cảnh báo, điều quan trọng là không nên tham gia vào thị trường carbon trong lĩnh vực lúa gạo bằng mọi giá. Thay vào đó, cần tập trung thực hiện đúng đắn và bền vững các quy trình sản xuất, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cả người nông dân và nền kinh tế nông nghiệp.

Cần nhân lực để họ có thể thực hiện và quản lý các quy trình sản xuất mới, hiểu rõ và ứng dụng hiệu quả các biện pháp kỹ thuật nhằm tối ưu hóa khả năng hấp thụ và giảm phát thải carbon trong nông nghiệp", ông khẳng định. Bởi, với lĩnh vực lúa gạo, nhân lực cần có kỹ năng lập hồ sơ, ghi chép nhật ký sản xuất, theo dõi dấu chân carbon. Bên cạnh đó, họ cần biết cách thu gom rác thải thuốc BVTV, đo mực nước, giám sát nhà kho chứa và lò sấy lúa...

Cần nguồn nhân lực để tham gia thị trường tín chỉ carbon

TS Trần Đại Nghĩa, Trưởng ban Kinh tế tài chính và Tài nguyên môi trường cho biết, để bán được tín chỉ carbon theo hình thức tự nguyện, mỗi quốc gia phải tạo ra lượng carbon dôi dư vượt mức NDC - cam kết tự nguyện của mỗi quốc gia.

Song, vấn đề quan trọng trong việc tham gia thị trường tín chỉ carbon là phải định giá được carbon. Quốc tế có 3 hệ thống đánh giá, nhưng tại Việt Nam chỉ có thể sử dụng 2, đó là hệ thống trao đổi hạn ngạch và cơ chế tín chỉ carbon.

Việt Nam chủ yếu tham gia thị trường carbon tự nguyện. Dạng này dễ tham gia nhất, nhưng sẽ có thời gian định mức đánh giá. Nếu quá hạn thì hệ thống sẽ tự động đưa tín chỉ carbon về 0. Về thị trường bắt buộc, hiện nay nước ta chưa thể tham gia. 

Dự kiến năm 2025, Việt Nam sẽ thí điểm hình thành sàn giao dịch tín chỉ carbon. Do đó, TS Lê Hoàng Thế cho rằng, việc cấp thiết hiện nay là đào tạo một lực lượng môi giới chuyên nghiệp để tham gia mua bán carbon.

Trên cơ sở đó, ông gợi ý cho các doanh nghiệp muốn tham gia thị trường tín chỉ carbon cần chuẩn bị nguồn nhân lực có hiểu biết để kiểm kê, kê khai và những vấn đề liên quan đến carbon.

GS.TS Võ Xuân Vinh bổ sung, “muốn phát triển xanh, con người phải là trọng tâm”. Để chuyển biến và tham gia vào thị trường carbon, cần sự tham gia của nhiều thành phần cũng như các chiến lược từ ngoại giao, khí hậu đến công nghệ.

Trên cơ sở đó, đào tạo, nâng cao trình độ của nguồn nhân lực và các chuyên gia để thực hiện bài bản các bước từ đo đạc, báo cáo đến thẩm định. Đồng thời, các cơ quan, đơn vị cần thúc đẩy, nâng cao nhận thức của người dân.

Ngoài các chương trình đào tạo, các viện đào tạo và nghiên cứu cũng cần cố gắng tham gia vào mạng lưới đào tạo quốc tế về tín chỉ carbon, với mục tiêu chia sẻ cùng Chính phủ trong triển khai thực hiện các chính sách, cam kết và lộ trình tăng trưởng xanh, ông Vinh cho hay.