Tại TP.HCM, lớp 1/2, Trường Tiểu học Hồng Hà đã hoàn trả cho phụ huynh gần 250 triệu đồng do lạm thu. Tại Hải Dương, bảng dự thu của lớp 10D, Trường THPT Thanh Miện 3 hơn 20 khoản. Tình trạng lạm thu, thu chi không đúng quy định cũng diễn ra một số trường học khác trên cả nước.  

Anh Phạm Sơn (phụ huynh ở TP.HCM) đồng ý rằng trong điều kiện hiện nay làm gì cũng cần tiền nên không thể không thu từ phụ huynh. Thế nhưng các trường phải thu đúng, thu đủ.

"Một số trường học lại đẻ ra hàng loạt khoản thu và nhiều khoản bất hợp lý khiến phụ huynh bức xúc. Mặt khác, nếu các quy định thu - chi công khai bằng văn bản và đưa lên trang website của trường của các lớp như nhau, mức thu như nhau sẽ ít có chuyện phụ huynh phản ánh. Giáo dục là công bằng, trong một trường học giữa các lớp học như nhau, nếu vẫn giữ tình trạng lớp này khác lớp kia, lạm thu vẫn còn đất sống”, anh Sơn nói.

Ông Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân, cho hay có ba điều dẫn tới lạm thu trong các trường học hiện nay. Thứ nhất, theo ông Phú, trong bối cảnh cuộc cách mạng 4.0 và chuyển đổi số các trường học cần đầy đủ về cơ sở vật chất.

Thế nhưng hiện nay các trường học từ thành phố đến nông thôn, từ nơi có điều kiện đến nơi không có điều kiện, đang thiếu được đầu tư cơ sở hạ tầng cho chuyển đổi số.

Thứ hai, do thời tiết khắc nghiệt, nên việc trang bị máy lạnh và các thiết bị làm mát cho phòng học là cần thiết. Đây là nhu cầu đáp ứng cho học sinh, người lớn phải có trách nhiệm. Thế nhưng, trong hạng mục mua sắm từ ngân sách nhà nước những thứ này không có.

Thứ ba, để phát triển một công dân toàn cầu, đặc biệt là các môn học tiếng Anh đòi hỏi phải có phòng máy, phần mềm, hay phòng tin học để dạy tin học quốc tế… Tuy nhiên, nguồn ngân sách nhà nước cấp chưa đáp ứng được những điều này, buộc các trường học phải xã hội hoá. Vì vậy đến đầu năm học trong bối cảnh trường xuống cấp, điều kiện dạy học thiếu thốn, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, các trường buộc phải vận động phụ huynh đóng góp.

Theo ông Phú, việc vận động này đã được Thông tư 55 và Thông tư 16 của Bộ GD-ĐT cho phép, vì vậy đầu năm học các cơ quan ban ngành cần nhanh chóng ra văn bản hướng dẫn để các trường thực hiện, tránh trường hợp xin một văn bản nhưng phải mất mấy tháng mới ban hành dẫn đến trễ cả năm học.

Trong khi đó, giáo viên và phụ huynh đều nóng vội, thường làm trước khi có văn bản dẫn đến sai quy tắc. Mặt khác, tình trạng diễn ra ở nhiều trường học hiện nay là vận động phụ huynh theo hình thức “tự nguyện” nhưng thực tế nếu “tự nguyện đúng nghĩa” dành cho học sinh gần như rất ít phụ huynh đóng góp.

“Phải sòng phẳng rằng nếu “tự nguyện” sẽ không ai đóng, do vậy nhà trường, ban đại diện học sinh thường đưa ra một giới hạn nhất định, tức là cào bằng để phụ huynh đóng”- ông Phú nói.

Theo Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân, giới hạn này đã khiến các trường, ban đại diện phụ huynh nhiều trường quên đi một điều rằng còn có rất nhiều người khó khăn, không thể đáp ứng. 

Vì vậy, theo ông Phú, khi vận động hạng mục nào cũng phải chú ý đến những học sinh khó khăn và có chế độ, chính sách miễn giảm cho các em. Do vậy ban đại diện học sinh cũng phải biết rằng mình đại diện cho phụ huynh một lớp nhưng không phải phụ huynh nào cũng như mình. 

Về phía lãnh đạo nhà trường ông Phú cho rằng phải sâu sát, không để xảy ra lạm thu hay thu quá mức, quá đáng ở các lớp học. Lãnh đạo nhà trường cần làm đúng quy định, hàng rào pháp lý. Nhà trường đặc biệt là hiệu trưởng, cũng phải giám sát các nguồn thu tài trợ, đặc biệt là tài trợ từ nhân dân.

Nếu trường nào, cá nhân nào làm sai luật, phải căn cứ theo pháp luật để xử lý. Giáo viên làm sai, hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm, tránh tình trạng đổ thừa cho giáo viên chủ nhiệm. Hiệu trưởng nhà trường phải công khai xin lỗi trên truyền thông đồng thời phải hoàn trả lại số tiền đã thu sai cho phụ huynh, thậm chí phải lấy tiền túi của cá nhân để chi trả.

Theo ông Nguyễn Văn Ngai, nguyên Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, chủ trương của Nhà nước luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Trong những năm qua, Nhà nước luôn đầu tư xây dựng trường lớp, trong đó kinh phí cấp thường xuyên cho các trường học không dưới 20% ngân sách.

Dù vậy tỷ lệ khá lớn nguồn ngân sách này dùng để chi cho lương bổng cho cán bộ, giáo viên. Một phần ngân sách khác dù chi cho hoạt động giáo dục nhưng chi phí này có hạn chế nhất định. Vì vậy, bên cạnh ngân sách, ngành giáo dục đã huy động xã hội hoá.

Tuy nhiên theo ông Ngai, cần phải hiểu rằng xã hội hoá giáo dục không chỉ đơn thuần thu tiền mà là huy động toàn lực của người dân hỗ trợ giáo dục về mọi mặt, kể cả tham gia các hoạt động. Việc một số trường học cào bằng thu tiền của phụ huynh, thu không đúng mục đích và sử dụng đã khiến dư luận bức xúc. Điều này khiến người dân nhìn giáo dục không được thiện cảm.

Ở cấp độ quản lý từ Chính phủ, Bộ, các cơ quan địa phương như UBND thành phố, Hội đồng nhân dân, Sở GD-ĐT đã có các văn bản hướng dẫn việc thu - chi đầu năm học rất cụ thể, rõ ràng. Thế nhưng tại sao tình trạng lạm thu vẫn diễn ra?

Theo ông Ngai đó là do nhu cầu thực tế của các trường cần có sự hỗ trợ của phụ huynh. Khi thu tiền học sinh, gần như các trường không trực tiếp thu tiền mà thông qua ban đại diện cha mẹ học sinh. Trong các quy định có nêu rõ việc vận động cha mẹ học sinh là cần thiết nhưng phải đảm bảo tính tự nguyện, không cào bằng, thu – chi có mục đích rõ ràng.

Xảy ra lạm thu, theo ông Ngai trách nhiệm chính là hiệu trưởng của trường. Quỹ do phụ huynh thu nhưng hiệu trưởng vẫn phải có trách nhiệm chính bởi lẽ việc thực hiện diễn ra trong nhà trường. Đương nhiên, người thực hiện cũng phải có trách nhiệm.

Để ngăn tình trạng lạm thu, ông Ngai cho rằng, các văn bản hướng dẫn cần được thực hiện đúng. Những vấn đề nếu nhà trường cần nhưng trong văn bản không cụ thể, rõ ràng hiệu trưởng phải có tờ trình xin ý kiến của các cấp quản lý theo phân cấp. Khi được các cấp lãnh đạo theo thẩm quyền phê duyệt, các trường có thể thu theo như đề án đã trình, chứ không được làm tuỳ tiện, gây bức xúc.

Về phía quản lý ngành, cụ thể là các Sở GD-ĐT, trước hiện tượng lạm thu đã xảy ra nhiều năm, cần tiếp cận tìm hiểu vấn đề vì sao lại xảy ra tình trạng như vậy. Nếu việc trường làm cần thiết nhưng văn bản hiện hành chưa đề cập, Sở GD-ĐT phối hợp với các Sở Tài chính, đề xuất UBND có văn bản chỉ đạo.

Nếu trường sai phạm dù đã có hướng dẫn cụ thể, tuỳ theo mức độ, phải xử lý nghiêm minh để ngăn chặn lạm thu. Việc trả lại tiền cho phụ huynh và phê bình hiệu trưởng, giáo viên không phải là hình thức kỷ luật theo Nghị định 112 năm 2020 của Chính phủ. Xử lý như vậy chưa thực sự nghiêm túc. Trong trường hợp trường không có lỗi trách nhiệm của lãnh đạo cấp trên cần được làm rõ để xã hội, cụ thể là phụ huynh biết. 

“Phải có biện pháp mạnh mới có thể ngăn ngừa được lạm thu tại trường và răn đe các cơ sở giáo dục khác”- ông Ngai nói. 

Ham học và khao khát tiếp thu kiến thức mới, bà theo học tại Đại học Leipzig danh tiếng. Tại đây, Merkel đã say mê nghiên cứu hóa lượng tử, một lĩnh vực đòi hỏi óc phân tích nhạy bén và cách tiếp cận nghiêm ngặt đối với giải quyết vấn đề. Chính những kỹ năng tại trường đại học đã hỗ trợ bà trên con đường chính trường sau này. 

Năm 1986, Merkel lấy bằng tiến sĩ vật lý. Luận án của bà dưới sự hướng dẫn của GS Gerhard Rösch đã khám phá sự phức tạp của các phản ứng hóa học, đặc biệt tập trung vào phương trình tốc độ trong các phản ứng lưỡng phân tử. Nghiên cứu này đòi hỏi sự hiểu biết toàn diện về cơ học lượng tử, một ngành học nổi tiếng với các công thức toán học phức tạp và nền tảng lý thuyết.

Những nghiên cứu trong luận án của Merkel không chỉ thể hiện sự nắm bắt sâu sắc các khía cạnh lý thuyết con là khả năng áp dụng những khái niệm này trong môi trường thực tế. Sự kết hợp giữa năng lực lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn này đã trở thành công cụ quan trọng trong sự nghiệp chính trị sau này của bà.

Hơn nữa, nền tảng khoa học của Merkel đã trang bị cho bà một góc nhìn độc đáo về việc ra quyết định dựa trên bằng chứng. Bà luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của dữ liệu thực nghiệm và ý kiến chuyên gia trong việc hoạch định chính sách, ủng hộ các chính sách dựa trên nghiên cứu và diễn ngôn hợp lý. 

Bà làm việc với tư cách là nghiên cứu viên trong hơn 10 năm tại Viện Hóa lý Trung ương thuộc Viện Hàn lâm Khoa học ở Đông Berlin và là một trong số ít nhà nghiên cứu nữ, theo Business Insider. Người chồng thứ 2 của Merkel là một giáo sư hóa học.

Chuyển bước sang chính trị

Sự sụp đổ của Bức tường Berlin năm 1989 và sự thống nhất nước Đức sau đó đã thôi thúc bà Merkel từ bỏ công việc khoa học và dấn thân vào con đường chính trị, theo Harvard News. Là một phụ nữ có bằng tiến sĩ hóa học lượng tử, bà Merkel ngay lập tức nổi bật trong lĩnh vực chính trị.

Bà tham gia phong trào chính trị "Thức tỉnh dân chủ" và nhanh chóng thăng tiến, thể hiện kỹ năng lãnh đạo và cam kết cải cách dân chủ tại quốc gia châu Âu này. Sự chuyển đổi đánh dấu sự khởi đầu sự nghiệp chính trị của bà.

Bà Merkel tham gia hàng ngũ và trở thành lãnh đạo của Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU), một trong những đảng chính trị hàng đầu của Đức.

Năm 2005, Angela Merkel trở thành người phụ nữ đầu tiên giữ chức Thủ tướng ở Đức. Nhiệm kỳ lãnh đạo đất nước của bà kéo dài 16 năm, khiến bà trở thành một trong những nhà lãnh đạo tại vị lâu nhất trong lịch sử nước Đức. 

Năm 2021, Angela Merkel tuyên bố không tiếp tục tranh cử trong khi tỷ lệ ủng hộ bà vẫn ở mức gần 80%, mức cao chưa từng có với một nhà lãnh đạo kể từ khi nước Đức lập hiến.

Tổng thống Đức Steinmeier ca ngợi giai đoạn Angela Merkel tại vị là “một trong những thời kỳ vĩ đại nhất trong lịch sử nước Đức hiện đại” và “xác lập hình ảnh của nước Đức trên thế giới và cho cả một thế hệ người Đức trẻ tuổi”.

Ảnh hưởng của Angela Merkel đã vượt xa biên giới nước Đức. Là người ủng hộ tích cực cho sự thống nhất châu Âu, bà đóng một vai trò quan trọng trong việc giải quyết những thách thức địa chính trị phức tạp mà khối này phải đối mặt như khủng hoảng đồng euro hay khủng hoảng người tị nạn.

Di sản của bà Merkel cũng là nguồn cảm hứng cho phụ nữ toàn cầu. Phong cách lãnh đạo thực tế, cam kết xây dựng sự đồng thuận và ủng hộ bình đẳng giới của bà đã gây được tiếng vang.  

Hành trình từ nhà vật lý trở thành nhà lãnh đạo thế giới của Angela Merkel chứng tỏ rằng, với sự quyết tâm và trí thông minh, phụ nữ có thể xuất sắc trong bất kỳ lĩnh vực nào.

Tử Huy

20 lời chúc ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 hay và ý nghĩa nhất