Ở bài viết này, tôi tạm diễn nôm ngắn một khía cạnh đơn giản nhất (tất nhiên sẽ không hoàn toàn chuẩn) tinh thần của "Phân tâm học" để phổ cập cái học thuyết phức tạp nhất trong các học thuyết về nhân học.

S.Freud (1856-1939)

Sự tệ hại của các triết gia là tạo ra các học thuyết bất khả đại chúng, nên hoặc bị xuyên tạc để lợi dụng hoặc khó đi vào đời sống đúng nghĩa của nó.

Libido(năng lượng tính dục) là có thật trong mỗi con người, nó đòi hỏi giải phóng dưới nhiều hình thức, hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp theo nguyên lí dịch chuyển, hoặc chính đáng hoặc lệch lạc.

Một là,nó trực tiếp thực hiện các hoạt động tình dục thông qua giao phối, khác giới hoặc đồng giới, kể cả thủ dâm.

Hai là,trong trạng thái ức chế, kìm nén, nó dịchchuyển sang 2 hướng: hoặc bạo hành hoặc sáng tạo. Phương diện thứ hainày thông qua chiếc giá đỡ là quyền lực, trong nghĩa rộng, theoM.Foucault, bao gồm quyền áp bức lẫn quyền phản kháng.

Nói nhịu, văng tục cũng là một phương thức trút xả kìm nén, ứcchế trong một trạng thái áp bức nào đó để phục sinh quyền lực nguyênthủy (primary power).

Oedip giết cha lấy mẹ, Gallery tranh Phục Hưng

Từ S.Freud đến C.Jung, E.Fromm,… J.Lacan rồi M.Foucault(tên các nhà tâm lý học có liên quan tới trường phái phân tâm học) vớinhiều cách giải thích khác nhau, cực đoan hay không cực đoan, đều khẳngđịnh, vô thức đã điều khiển hành động và ngôn ngữ của chúng ta hơn là ýthức.

J.Lacan gọi bằng một từ rất hay là sự trượt (tiếng Pháp: glissement)trên cái moment quán tính của nó.

Sâu xa bắt đầu từ tình dục. Khởi điểm là tính ái kỉ nguyên thủy(primary narcissism), đứa bé yêu mẹ như yêu chính xác thịt của mình.

Đối thủ tranh chấp của nó lúc này chính là người cha. Chính quyền ápbức của người cha đã đẩy năng lượng tình dục ở đứa bé dịch chuyển sangthỏa mãn với các đồ chơi (chẳng hạn như mút tay, mân mê các đồ chơigiống bầu vú mẹ), sau này là các luật lệ cấm đoán hoặc điều chỉnh của xãhội văn minh, tự nó dịch chuyển sang thỏa mãn với chính mình (thủ dâm)hoặc với người khác (người tình).

Muốn hay không, ngay từ đầu, sự áp bức của người cha, và sau này, cácluật lệ cấm đoán của xã hội đã lần lượt gây chấn thương tinh thần đứabé và sinh ra mặc cảm Oedipe, bao gồm cả sự luyến ái với người mẹ và sự căm thù người cha.

Con muốn giết ông ta! – Gallery tranh hiện đại

Tôi không tin, như các giáo trình tâm lí học đã tin, rằng đứa bé khao khát lớn lên bởi sự ham hiểu biết để trưởng thành, trong khi thực chất là, một cách vô thức, nó ham muốn có sức mạnh để sở hữu quyền lực như một cách tốt nhất thoát khỏi áp bức và được áp bức kẻ khác.

Không phải từ nhỏ, mỗi khi ta bị người lớn đánh đòn, ta đã ao ước lớn nhanh để thoát khỏi sự đánh đòn, và quan trọng hơn, được đánh đòn lại kẻ yếu hơn mình.

Sự cưỡng chế của quyền lực áp bức đến một mức nào đó làm nảy sinh ra một thứ quyền lực khác: quyền lực của sự phản kháng. Bạo lực do đó tự nó sinh ra bạo lực như một tất yếu. Những sự chống trả, trong gia đình lẫn công sở, trong nhà trường lẫn ngoài xã hội gần đây xuất hiện tràn lan đều xuất phát từ một gốc.

Những kẻ không dám hoặc không đủ sức phản kháng sẽ nuôi căn bệnh tự kỉ mà trút năng lượng sang hứng thú khám phá, sáng tạo với những hình thức như kí hiệu, biểu tượng mà các thiên tài khoa học, các nhà văn, nhà thơ là những điển hình.

Nhưng phổ biến hơn, trong điều kiện một cá thể không thể phản kháng lại quyền lực cao hơn mình, đặc biệt không có một cơ chế kiểm soát hữu hiệu, nó sẽ trút xả một cách hứng thú vào kẻ yếu hơn, và đó là nguyên nhân sinh ra bạo hành đối với người già, phụ nữ, trẻ em, kể cả động vật.

Áp lực khắt khe của cuộc sống: bề trên áp bức kẻ dưới, đồng lương thấp, công việc nặng nề, chạy theo thành tích,… cộng với một môi trường khiếm khuyết, môi trường đồng giới chẳng hạn (nhà trẻ là một điển hình, vì ở đó chỉ có phụ nữ và trẻ em) làm cho con người ngày một hung hăng hơn, thú tính hơn vì những lệch lạc sau chấn thương.

Vì thế, pháp luật của một thể chế văn minh không phải bảo vệ cho kẻ mạnh mà ngăn chặn kẻ mạnh để bảo vệ kẻ yếu.

Cụ thể, nó sẽ quan tâm nhiều nhất đến việc bảo vệ người già, trẻ em, phụ nữ, và các loài động vật, bởi vì các đối tượng này không có khả năng tự vệ.

Chúng ta đã có những chế tài xử phạt về bạo hành gia đình, xã hội, nhưng sự ưu tiên bảo vệ các đối tượng này chưa được đặt ra thỏa đáng.

Đặc biệt là các biện pháp phòng xa theo hướng giải quyền lực như chống độc tài, bạo quyền, cải thiện môi trường làm việc, tổ chức đối thoại cởi mở, bình đẳng tạo ra một cộng đồng chia sẻ và cộng đồng trách nhiệm, nhưng chừng như tất cả những điều đó cho đến nay vẫn còn đang nằm ngoài các hoạt động dân sự.

• Chu Mộng Long

Vợ chồng tôi đã được đoàn tụ

-2 năm qua có thể nói là năm khởi sắc của chị, người ta nói thành công là phải đánh đổi, Bảo Thanh thì sao?

Từ năm 2016 – 2018, tôi thấy mọi người bảo là trải qua 3 năm tam tai nhưng với tôi, 2 năm qua khá thành công dù có chuyện này chuyện kia chưa được hay lắm. Nhưng tôi thấy nó không ảnh hưởng tới mình nhiều. Tôi thực hiện được rất nhiều dự định của mình, đó là 2 năm thành công nhất từ trước cho tới giờ phút này.

Tôi không đo là mình được cái gì nhiều nhất nhờ sự thành công đó, chỉ cảm nhận được thành công đến và đón nhận nó. Thành công nào cũng có đánh đổi. Thời gian qua, tôi có ít thời gian cho gia đình, đi quay nhiều, bố con anh ấy thiếu thốn tình cảm của người vợ - người mẹ. Tôi cũng cảm thấy có lỗi nhưng công việc mà.

Tuy nhiên, sang năm 2018, tôi đã xếp sắp được công việc, tích góp đủ tiền mua nhà không phải ở thuê như trước. Gia đình vì thế được đoàn tụ, không phải xa nhau nữa. Cả 2 vợ chồng cùng phải hy sinh sở thích lớn của mình để xây dựng lại tổ ấm gắn kết hơn, đoàn tụ hơn để có tổ ấm hạnh phúc hơn.

- Chị và chồng phải hy sinh sở thích lớn gì?

Tôi đã phải nghỉ ở Nhà hát Tuổi trẻ. Thời điểm tôi nghỉ, mọi người bất ngờ một cách cực độ bởi ai cũng nghĩ rằng Bảo Thanh sẽ không bao giờ có thể rời xa ngôi nhà mà tôi từng mơ ước. Mọi người thấy được sự phấn đấu và yêu nghề mãnh liệt của tôi khi ở Nhà hát. Nhưng cuối cùng tôi cũng quyết ra đi để tập trung làm phim, quỹ thời gian còn lại sẽ dành cho gia đình. Đó là sự hy sinh của tôi.

Nhiều bạn bè trang lứa vẫn làm ở nhà hát, vẫn đi đóng phim, vẫn lo được cho gia đình nhưng các bạn ấy có nhà sẵn ở Hà Nội rồi. Chứ tôi đi thuê bao nhiêu năm, có thời điểm lương hợp đồng ở nhà hát không đủ tiền thuê nhà nên khó mà so sánh được.

Còn chồng tôi, anh ấy hy sinh cái gì tôi hơi khó nói. Nói chung là chúng tôi phải hy sinh thì mới đoàn tụ ở Hà Nội. Con cũng ra cùng vợ chồng tôi, mọi thứ đã ổn định. Tôi giờ toàn tâm toàn ý phấn đấu lo cho sự nghiệp. Thêm nữa, chắc tôi sẽ sinh em bé nữa trong năm nay.

Từ lúc ở nhà thuê, mỗi người một nơi cho tới khi đoàn tụ, Bảo Thanh bảo vợ chồng cô đã phải hy sinh nhiều.

- Bỏ đam mê sân khấu, chị có hối tiếc không?

Có chứ! Nhiều lúc nhớ ánh đèn sân khấu lắm chứ! Nhớ cồn cào, thấy mọi người tập tành tôi cũng đến “hóng hớt” để vơi bớt. Tôi ngồi phía xa xem, sân khấu đúng là thánh đường nghệ thuật. Nhưng mỗi người có cuộc sống riêng, chẳng ai giống ai cả.

-Trước khi ra đi thì chưa là ngôi sao của nhà hát nhưng bây giờ quay về vị trí đó có khi thuộc về chị, chị có ý định đó?

Cũng có chứ! Tôi vẫn thường xuyên gặp các anh các chị trong nghề, tôi luôn nói rằng, các nhà hát đều đã xã hội hoá, có vở nào các anh chị muốn “đổi gió” thì hãy gọi cho tôi. Tôi sẵng sàng bố trí thời gian để về đi tập với mọi người.

Diễn trên sân khấu cảm xúc khác lắm. Tôi không biết diễn tả thế nào nhưng thực sự “sướng lắm”, bởi cảm xúc liền mạch, thăng hoa chứ không như đóng phim, phải dừng, phải cắt ghép. Còn trên sân khấu, chúng tôi được tương tác, được ánh đèn chiếu vào. Thật! ma mị lắm!

Bây giờ cũng có nhiều cơ hội cho tôi, khi mà có rất nhiều sân khấu xã hội hoá. Tôi có thể nay diễn sân khấu này, mai diễn sân khấu khác nếu được mời. Điều này lại càng thích thú và tạo cảm hứng cho nghề.

Xinh nhưng "láo" sẽ không phải đi tiếp rượu  

- Thành công nhất định nhưng Bảo Thanh cũng dính những thị phi, suốt 2 năm qua nó ảnh hưởng tới cuộc sống của chị như thế nào?

Trước kia, tôi là người rất hay nghĩ. Mỗi một chuyện xảy ra, tôi dành thời gian suy nghĩ tại sao mọi người lại đối xử với mình thế nhỉ? Nhưng dần dần, hàng ngày chồng tôi tâm sự, phân tích cho tôi đâu là bạn, đâu là bè. Cuối cùng tôi cũng “trắng mắt” ra.

Tôi cũng là người hay quên, bạn bè xích mích với nhau, vài tháng sau gặp lại từ xa có khi tôi lại cười niềm nở, xong không thấy người ta đáp lại mình. Mãi sau tôi ngớ ra là chúng tôi vẫn đang giận nhau. Bạn tôi gọi tôi là “con điên, con hâm, não cá” là vì thế.

Mà cũng có thể, tôi đã trải qua những thứ khủng khiếp nhất rồi nên bây giờ mọi thứ với tôi bình thường. Ngày trước, cũng có chuyện nói xấu hãm hại nhau chứ. Ngày đó, câu chuyện nói xấu nhau chỉ truyền miệng, không được nhân lên nhanh chóng nhờ công nghệ như bây giờ. Cho nên, nó không ảnh hưởng tới cá nhân người có mặt trong câu chuyện đó. Còn bây giờ, có người còn tự tự chỉ vì nói xấu hạ bệ nhau đó thôi. Nhưng tôi ngộ ra rồi, ai nói xấu mình họ khổ trước. Vì tâm họ suốt ngày phải nghĩ tới cái xấu.

Hiện tại mọi thi phi không làm Bảo Thanh buồn.

- Trong giới giải trí, chuyện nói xấu hạ bê nhau xảy ra thường xuyên thế sao. Tôi còn nghe nó, các cô xinh mà theo đoàn đi biểu diễn, kiểu gì cũng phải đi tiếp rượu các đơn vị mới mong bán được các tấm vé?

Tôi thấy thế mà. Từ ngày tôi nghỉ ở nhà hát, mọi thứ với tôi rất nhẹ nhàng. Trước đây khi làm ở Nhà hát Tuổi trẻ, ai là đồng nghiệp của tôi đều biết, có việc thì tôi đến, hết việc tôi về, không tụ tập, không buôn dưa lê nói xấu bất cứ ai.

Thực sự bạn thân của tôi cực ít, bạn thân trong nghề lại càng ít hơn. Nhưng những người đó thực sự là những người bạn đi cùng năm tháng, chân tình với tôi. Tôi cảm nhận được điều này khi những thị phi, những chuyện không hay xảy đến với tôi. Tôi thấy thoải mái rằng, ừ thì mình cũng tự tách mình ra khỏi những chốn thị phi, tụ tập nói chuyện “con gà con vịt”.

Bây giờ, cứ có việc thì tôi đi, hết việc tôi về nhà, sau cánh cửa ngôi nhà nhỏ thì không có gì có thể ùa vào để khiến tôi mệt mỏi, không hạnh phúc. Tự nhiên tôi thấy cuộc sống của mình an toàn, không ai hại tôi nữa, tôi không phải dính vào chuyện này chuyện kia nữa. Tôi thấy sung sướng.

Thế cho nên, cứ hỏi tôi có tiếc, có buồn nhưng tôi tin vào số phận. Mọi quyết định đều do số phận sắp đặt.

Cũng có thể, xinh mà ngoan thì phải đi tiếp rượu. Nhưng xinh mà “láo” như tôi thì không. Tôi khái tính, không thích là không làm. Mẹ Hằng (NSƯT Minh Hằng - pv ) toàn bảo tôi là tính con trai chứ không phải con gái. Tôi không biết có chuyện ấy không nhưng tôi thì không làm điều đó.

Tình Lê

Bảo Thanh: 'Tôi lấy chồng sinh con đàng hoàng, có gì đâu mà xì xào'

Nữ diễn viên 'Sống chung với mẹ chồng' nói cô không ngại vác bụng bầu đi học, cũng không sợ những lời xì xào bàn tán của thiên hạ.

Ông Huỳnh Văn Đức, phó trưởng phòng GD& ĐT huyện Thới Bình, bí thư chi ủy chi bộ phòng GD& ĐT Thới Bình (tỉnh Cà Mau) cho biết như vậy khi trao đổi vớiVietNamNettrưa nay, 6/12.

Trước đây, khi phát hiện ra bệnh này, gia đình đã khuyên ông Út đi chữa bệnh.

"Thời gian gần đây bệnh trở nên nặng nên thầy Út đã nghĩ quẩn. Thầy Út là người hiền lành, ít nói, có mỗi quan hệ xã hội ở địa phương tốt, có uy tín trong hội đồng sư phạm nhà trường và địa phương, được học trò yêu mến” – lời ông Đức.

Đề cập đến vấn đề kinh tế, ông Đức cho hay gia đình ông Út có thu nhập ổn định, không nợ tiền bạc ai (vợ ông là hiệu trưởng trưởng mầm non) cuộc sống gia đình êm ấm.  

Giải đáp về thông tin cho rằng có khả năng ông Út tự tử là do bị áp lực về khoản nợ mua sắm phục vụ cho trường đạt chuẩn quốc gia mà vị hiệu trưởng trước để lại, ông Huỳnh Văn Đức khẳng định, thông tin này hoàn toàn sai lệch. Nếu có nợ do hiệu trưởng cũ để lại, Phòng giáo dục huyện Thới Bình sẽ chịu trách nhiệm về khoản nợ này.

Ông Trương Tấn Công – nguyên Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thới Bình B, cũng chobiết, việc xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia do kinh phí từ cấp trên hỗ trợ chuyểnxuống. Trong đó có rất nhiều khoản như: bàn ghế, thiết bị dạy học, phòng học… khinghỉ việc ông bàn giao sổ sách cho người kế nhiệm thì số tiền còn dư nợ khoảng 45triệu đồng.

Số tiền nợ bàn giao lại trước đó để mua nợ văn phòng phẩm lũy kế và không chỉriêng trường quốc gia tuy nhiên không có chuyện ông Út tự tử vì số tiền đó.

“Đây là nợ của cơ quan chứ đâu phải nợ của ông Út đâu. Khi bàn giao có đầy đủthành phần, có cả Phòng giáo dục tham dự và có ghi bằng văn bản đầy đủ” – ông Côngkhẳng định. 

Sau khi ông Út tự tử, công an huyện Thới Bình và công An tỉnh Cà Mau yêu cầu giám định tử thi nhưng phía gia đình từ chối. Phòng Giáo dục huyện đã tổ chức thăm viếng, lo an táng.

Trước đó, ông Lê Hoàng Dự, Trưởng Phòng giáo dục và Đào tạo huyện Thới Bình (Cà Mau) xác nhận, ông Bùi Văn Út - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thới Bình B đã treo cổ chết tại nhà riêng.

Được biết, ông Bùi Văn Út mới về đảm nhận chức hiệu trưởng trường này được khoảng 3 tháng nay.

• Lê Huyền - Quốc Huy
  

Được tài trợ bởi Vụ Văn hóa và Giáo dục của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, học bổng “Nữ sinh Công với Công nghệ - TechGirls 2022 là một chương trình trao đổi nhằm kết nối và hỗ trợ thế hệ phụ nữ lãnh đạo tiếp theo trong lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học, bằng cách cung cấp cho họ cơ hội và cách tiếp cận để nâng cao kỹ năng và theo đuổi ước mơ của họ.

Theo kế hoạch, vào năm 2022, sẽ có 136 nữ sinh từ 37 quốc gia và 25 nữ sinh từ Hoa Kỳ tham gia trải nghiệm tại Hoa Kỳ kéo dài 4 tuần và chương trình cố vấn kéo dài 7 tháng, bao gồm trước và sau khi hoàn thành chương trình học bổng.

Chương trình sẽ diễn ra vào các tháng 7- 8/2022 (nếu điều kiện cho phép), tại trường Đại học Công Nghệ Virginia. Các nữ sinh tham dự sẽ tham gia hội trại về công nghệ tương tác và máy tính; sau đó đến 1 trong các thành phố Austin, Chicago, Cincinnati, Denver, Detroit, Portland hoặc Seattle để thực nghiệm tại 1 công ty công nghệ.

Đồng thời, các nữ sinh này cũng sẽ được trải nghiệm cuộc sống của gia đình người bản xứ Hoa Kỳ và các hoạt động xã hội. Sau khi kết thúc chương trình tại Mỹ, học sinh sẽ tham gia vào một dự án vì cộng đồng tại địa phương do các em tự thiết kế và thực hiện với sự tài trợ của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.

Mọi chi phí, bao gồm quản lý chương trình, đi lại nội địa và quốc tế, nơi ở, tài liệu học tập và các chi phí sinh hoạt khác sẽ do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ.

Chương trình trải nghiệm tại Hoa Kỳ sẽ được tổ chức dựa trên tất cả các hướng dẫn an toàn cần thiết được ban hành bởi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) và bang, địa phương và nhà trường.

Vân Anh

Lập kỷ lục học nhanh chương trình đại học online, nữ sinh lớp 11 được FPT chiêu mộ

Với kết quả hoàn thành xuất sắc một chứng chỉ học tập có thời lượng 30 tuần chỉ trong 6 tuần, nữ sinh lớp 11 Nguyễn Vũ Khánh Linh vừa nhận được lời mời về làm tại FPT với mức lương khởi điểm 10 triệu đồng/tháng sau khi tốt nghiệp vào tháng 7/2020.