“Với tôi, đây từng là một lựa chọn rất khó khăn, nhưng đến thời điểm hiện tại, tôi đã có thể gọi ra một cái tên trong số những bài ca nhỏ ấy, không chỉ xoay quanh cuộc sống của tôi, bài hát còn góp phần ảnh hưởng đến từng bước đi trong cuộc đời về sau, cả học hành cũng như định hướng nghề nghiệp. Đó chính là Nụ cười, một bài hát không phải do bố tôi sáng tác mà được ông chuyển ngữ thành lời Việt”, nữ nhà báo tâm sự.

Chị kể, những năm đầu khi Đài Truyền hình Trung ương (VTV) phát thử nghiệm những bộ phim hoạt hình của Liên Xô, vì phim không được dịch ra tiếng Việt nên cô bé Hồng Tuyến chỉ nghe thấy các nhân vật nói tiếng Nga “líu lo”, đặc biệt nhạc phim rất vui tươi. Tình cờ, khi ấy nhà chị lại có tờ họa báo Liên Xô, trong đó có bài hát Nụ cườiđã được dịch nghĩa cùng tranh minh họa bắt mắt, cô bé lớp 3 liền hồ hởi khoe ngay với bố về bộ phim và tờ họa báo.

“Thế là ông Tuyên chiều con gái, hì hụi chuyển lời Việt cho bài hát cực kỳ dễ thương ấy. Ngay sau đó, bài hát đã trở thành tiết mục của đội hợp xướng Sơn Ca, Đài Tiếng nói Việt Nam rồi nhanh chóng lan tỏa đi khắp nơi, được hát mãi”, chị Tuyến viết trong cuốn sách Hồi ức tuổi thơ - Bài hát lớn lên cùng con.

Chia sẻ với VietNamNet về tình trạng sức khỏe bố mình, chị cho biết, ở tuổi 93, tinh thần nhạc sĩ Phạm Tuyên vẫn minh mẫn, có thể đọc báo và xem tivi, tuy nhiên chứng phổi tắc nghẽn mãn tính khiến giọng nói của ông mỗi năm một yếu và đi lại có phần khó khăn, hàng ngày phải “làm bạn” với máy thở oxy và khí dung tại nhà. Hiện tại, ông sống cùng gia đình chị.

May mắn thay, vượt qua đại dịch Covid, cả nhà chị ai cũng dính virus, chỉ trừ nhạc sĩ vẫn bền bỉ âm tính. Những lúc ông định bước ra khỏi cửa phòng, người nhà được phen hoảng hốt tìm cách tránh xa, giục ông quay lại phòng. 

Chị Tuyến nói thêm: “Trong khu cũng có mấy cụ trên 90 tuổi chưa tiêm và đã ra đi vì dịch bệnh. Thật may mắn khi gia đình tôi kịp thời cho ông tiêm 2 mũi tại Bệnh viện Lão khoa Trung ương. Vì tuổi đã cao, trước đó chúng tôi cũng lo ngại về những biến chứng sau tiêm, trộm vía ông vẫn mạnh khỏe”.

Khi được hỏi: “Chị có bao giờ dự định sẽ sáng tác những bài hát dành riêng cho bố”, nhà báo Hồng Tuyến xúc động bày tỏ:

“Từ thuở bé tới giờ, tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc sáng tác nhạc cho bố, mặc dù được sống cùng những sáng tác của ông và được đi học đàn, song có lúc tôi nghĩ mình sẽ rẽ sang một hướng khác. Nếu nối nghiệp sáng tác, tôi không bao giờ vượt qua được ông, nên tôi chọn giữ gìn và bảo tồn ‘tài nguyên’ của bố Tuyên. Từ đó, tôi sẽ đào sâu vào kho tàng tác phẩm của ông, làm tiếp những công việc còn dang dở”.

Bài hát 'Nụ cười' - nhạc Nga, lời: nhạc sĩ Phạm Tuyên

Sức nóng của phim lịch sử Đào, Phở và Pianovẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khi các rạp đang chiếu liên tục, phải tăng suất mà vẫn không đáp ứng hết yêu cầu của khán giả. Cơn sốtĐào, Phở và Pianolan đến cả rạp chiếu TP.HCM khi rất nhiều người xếp hàng mua vé dù nội dung phim xoay quanh những người dân Hà Nội bảo vệ Thủ đô trong thời kỳ Toàn quốc kháng chiến cuối năm 1946, đầu năm 1947. 

Từ nước ngoài, đạo diễn Phi Tiến Sơn trả lời truyền thông bày tỏ lòng cảm kích đối với sự quan tâm mà khán giả dành cho Đào, Phở và Piano. Bởi ông không ngờ một bộ phim đề tài lịch sử lại thu hút công chúng đến vậy. 

Khán giả xếp hàng dài để vào xem 'Đào, Phở và Piano' chiều 22/2 tại TTCPQG

"Tôi hiểu đằng sau sự quan tâm của khán giả tới bộ phim là nhu cầu trải nghiệm lịch sử, là cảm xúc thiêng liêng với quá khứ hào hùng của dân tộc, lòng yêu nước. Điều đó cho thấy, những người làm điện ảnh như chúng tôi còn nợ khán giả nhiều lắm về mảng đề tài này. Hy vọng sắp tới các đồng nghiệp của tôi sẽ trả dần món nợ ấy. Xin cảm ơn khán giả, cảm ơn những đồng nghiệp, cảm ơn những người đã giúp tôi thực hiện bộ phim này".

Dù còn nhiều điểm bất hợp lý nhưng nhìn chungĐào, Phở và Pianolà bộ phim lịch sử được làm vừa vặn và mang đến nhiều cảm xúc cho người xem. Phim đặc biệt ghi điểm với những người sinh ra và lớn lên ở Hà Nội bởiĐào, Phở và Piano giúp họ nhìn lại nét hào hoa, vẻ đẹp của người Hà Nội dù trong chiến tranh bom đạn. 

Đến nay, không ít người vẫn chưa thể lý giải được vì sao bộ phim lại có thể thành hiện tượng công phá rạp chiếu với sức nóng khủng khiếp như vậy. Có lẽ từ thời phim mì ăn liền đầu thập niên 1990, sau 30 năm người ta mới chứng kiến cảnh các bạn trẻ xếp hàng dài dằng dặc tranh nhau mua vé và đứng kín sảnh rạp chờ tới suất chiếu của mình. Điều đáng nói là sức hút lại đến từ một bộ phim đề tài lịch sử, khu biệt hơn là về lịch sử Hà Nội gần 80 năm trước do Nhà nước đặt hàng sản xuất từ ngân sách.

Phim dán nhãn 13+ là quá nhẹ?

Tuy nhiên, điều khiến nhiều người băn khoăn sau khi xem phim là Đào, Phở và Pianodù có cảnh bán khỏa thân của nữ chính (từ phía sau) và vài cảnh nóng của hai nhân vật Dân (Doãn Quốc Đam) và Hương (Cao Thị Thùy Linh) trong đêm tân hôn nhưng chỉ dán nhãn 13+ (hạn chế khán giả dưới 13 tuổi). Khán giả lo ngại những cảnh này chưa phù hợp với người xem nhỏ tuổi. 

Liệu Hội đồng thẩm định, phân loại phim có quá 'thoáng' khi chỉ hạn chế khán giả dưới 13 tuổi tiếp cận phimĐào, Phở và Piano? 

TheoThông tư quy định tiêu chí phân loại phim và thực hiện hiển thị mức phân loại phim, cảnh báođược Bộ VHTTDL ban hành và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 20/5/2023, phầnPhụ lụcvề tiêu chí phân loại phim T13 (13+) ở nội dung 'Khỏa thân, tình dục' như sau: 

- Có thể có các hình ảnh khỏa thân nửa người từ phía sau, được miêu tả ở mức độ nhẹ, không chi tiết, không có thời lượng kéo dài, không diễn ra thường xuyên và không liên quan đến hoạt động tình dục.

- Đối với phim có nội dung, chủ đề đặc biệt như lịch sử, hoặc tài liệu về chiến tranh, diệt chủng, trong các phim khoa giáo, phim liên quan đến y tế, chăm sóc sức khỏe, cách sống của thổ dân, dân tộc thiểu số hoặc phong tục tập quán của quốc gia, vùng lãnh thổ giới thiệu trong phim: có thể có hình ảnh khỏa thân trực diện hoặc toàn bộ cơ thể người nhưng được miêu tả ở mức độ nhẹ, không diễn ra thường xuyên và không có thời lượng kéo dài.

- Không có hình ảnh, âm thanh, ngôn ngữ miêu tả hoạt động tình dục.

Trong khi đó, tiêu chí phân loại phim T16 (16+) ở nội dung 'Khỏa thân, tình dục' như sau:  

- Hình ảnh khỏa thân được miêu tả ở mức độ trung bình, không diễn ra thường xuyên, không có thời lượng kéo dài, không cận cảnh, không đặc tả bộ phận sinh dục, không liên quan đến hoạt động tình dục và phải phù hợp với nội dung phim.

- Có thể sử dụng bối cảnh vui, tình huống hài hước, hoặc ngôn ngữ ám chỉ để miêu tả chi tiết cảnh khỏa thân nhưng không diễn ra thường xuyên, không có thời lượng kéo dài và phải phù hợp với nội dung phim.

- Hình ảnh khỏa thân toàn bộ cơ thể người liên quan đến tình dục hoặc hoạt động tình dục có tính giáo dục được miêu tả ở mức độ nhẹ, không diễn ra thường xuyên và không có thời lượng kéo dài.

Như vậy, nếu căn cứ vào tiêu chí phân loại phim đã được quy định rõ ràng như trên thì việc dán nhãn 13+ cho phim là đúng. Tuy nhiên với Đào, Phở và Pianothì việc dán nhãn 16+ sẽ phù hợp hơn, bởi nhiều cảnh phim khá nhạy cảm với khán giả lứa tuổi 13-15.

Bài, ảnh & clip: Quỳnh An

Tháng 3/2021, Trấn Thành trở thành hiện tượng của màn ảnh Việt khi ra mắt với vai trò đồng đạo diễn, biên kịch kiêm nhà sản xuất và diễn viên chính của phim Bố già với doanh thu cực kỳ ấn tượng trong bối cảnh rạp chiếu đang khủng hoảng sau dịch Covid-19.

Trấn Thành chứng tỏ mình không hề ăn may mà là nhà làm phim có tài và biết cách kéo khán giả đến rạp ngay ở phim đầu tiên. Ra mắt bộ phim thứ 2 dịp Tết Nguyên Đán, ngay lập tức Nhà bà Nữtạo nên cú nổ lớn ngoài phòng vé, liên tiếp phá vỡ mọi kỷ lục doanh thu và kết thúc bằng con số kỷ lục: 475 tỷ đồng, giành luôn vị trí quán quân trong danh sách những bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời.

Nhà bà Nữdo Trấn Thành đạo diễn và đóng chính trở thành điểm sáng của phòng vé Việt năm qua, thậm chí còn dẫn đầu top 10 những từ khóa tìm kiếm nhiều nhất ở lĩnh vực phim chiếu rạp năm 2023 trên Google Việt Nam. 

Không dừng lại ở đó, Đất rừng phương Nam -bộ phim Trấn Thành tiếp tục tham gia với nhiều vai trò lại trở thành cú nổ tiếp theo ngoài phòng vé khi thu về 140 tỷ đồng vào giai đoạn thấp điểm. Đất rừng phương Namdù ra mắt giữa tháng 10 nhưng nhanh chóng đứng hạng 3 trong những phim có doanh thu cao nhất 2023, theo Box Office Vietnam.

Như vậy 2 phim có Trấn Thành đã thu về 615 tỷ đồng. Điều đáng nói là phim nào có Trấn Thành gần như là đảm bảo về doanh thu cao và luôn là những tác phẩm gây tranh cãi khi công chiếu.  

Xếp vị trí thứ 2 về doanh thu là Lật mặt 6của Lý Hải. Phim công chiếu dịp 30/4 và thu về 273 tỷ đồng, con số cách biệt với các bộ phim trăm tỷ còn lại trong top doanh thu. Là phần hay nhất trong cả loạt phim,Lật mặt 6 chứng tỏ sức hút không hề nhỏ đến từ thương hiệu Lật mặtvà Lý Hải giúp tạo nên cú nổ tiếp theo phòng vé năm qua. 

Trong khi đó, 2 phimSiêu lừa gặp siêu lầyvà Chị chị em em 2cùng thu về 121 tỷ đồng. Ê-kípNgười vợ cuối cùngcông bố phim đã vượt mốc 100 tỷ đồng nhưng số liệu từ Box Office Vietnam cho thấy phim mới thu về 96 tỷ. Như vậy 2023 chỉ có 5 phim vượt mốc doanh thu 100 tỷ và tổng doanh thu của 7 phim có doanh thu cao nhất đạt 1301 tỷ, một con số mơ ước. 

Phim thảm họa chết như ngả rạ

Tuy thế, phòng vé Việt 2023 cũng chứng kiến cái chết tức tưởi của vô số phim Việt. Dù được truyền thông mạnh, có dàn diễn viên đình đám tham gia nhưng những bộ phim nghèo nàn về nội dung lẫn hình ảnh và không có gì đặc sắc đã không thể trụ rạp lâu với doanh thu bết bát. 

Theo số liệu từ Box Office Vietnam, tổng doanh thu 7 phim bết bát nhất phòng vé chỉ đạt 17 tỷ đồng, hầu hết có doanh thu lẹt đẹt khoảng 2 tỷ đồng. Điều này có nghĩa nhà sản xuất chỉ thu về một nửa trong số đó sau khi khấu trừ cho các rạp chiếu, chưa kể chi phí truyền thông và phát hành gần như nắm chắc phần lỗ. 

Bến phà xác sống: 4 tỷ 
Khi ta hai lăm: 3 tỷ 
Chạm vào hạnh phúc: 2,4 tỷ 
Giao lộ 8675: 2,4 tỷ 
Live: Phát trực tiếp: 2 tỷ 
Fanti: 1,8 tỷ 
Bên trong vỏ kén vàng: 1,4 tỷ 
Thành phố ngủ gật: 230 triệu

Khán giả giờ đây có nhiều kênh tham khảo hơn trước khi quyết định mua vé vào rạp. Kinh tế khó khăn, nhiều tựa phim lựa chọn ngoài rạp cộng với việc tiếp cận dễ dàng với phim ảnh trên nền tảng trực tuyến khiến người xem ngày càng cân nhắc hơn khi bỏ tiền mua vé xem phim, trừ khi đó là một tác phẩm hay hoặc bắt buộc phải xem ngoài rạp.

Những tranh cãi quanh bộ phim hay những chiêu trò PR 'bẩn' không còn tác dụng kéo khán giả đến rạp bởi họ có các kênh tham khảo đa dạng. Hiệu quả của việc truyền miệng luôn có tác dụng, họ sẽ dễ dàng bỏ qua một tựa phim bị cư dân mạng chê bai hay cảm thấy tốn tiền, tốn thời gian khi ra rạp mà gặp phải một bộ phim tồi. Do vậy, những bộ phim có chất lượng kém gần như không có cơ hội "sống sót" sau 1 tuần ra rạp. 

Có thể thấy danh sách dài các bộ phim chất lượng kém có doanh thu thấp khi ra rạp năm qua như:Bến phà xác sống(4 tỷ), Khi ta hai lăm (3 tỷ), Chạm vào hạnh phúcvàGiao lộ 8675(2,4 tỷ), Live: Phát trực tiếp (2 tỷ) và Fanti (1,8 tỷ). 

Đáng tiếc nhất là Bên trong vỏ kén vàng - bộ phim giúp Phạm Thiên Ân giành giải Camera Vàng cho phim đầu tay tại LHP Cannes 2023 vì kén người xem nên chỉ thu về 1,4 tỷ đồng khi công chiếu tại rạp Việt. Đây là kết cục đã đoán được trước của những bộ phim nghệ thuật. Bởi ngay như bom tấn Vầng trăng máudù có chi phí sản xuất cao ngất ngưởng lên tới 200 triệu USD đến từ ê-kíp đạo diễn và diễn viên hàng đầu của Hollywood cũng chỉ thu về 6 tỷ đồng ở rạp Việt.

Bộ phim có doanh thu chiếu rạp thấp nhất năm qua là Thành phố ngủ gật. Ra rạp cùng ngày với Đất rừng phương Nam nhưng bộ phim kinh phí thấp này chỉ chiếu ở HN và TP.HCM với rất ít suất chiếu do là dòng phim khó xem, kén khán giả. Thành phố ngủ gật chỉ trụ rạp được 2 tuần và ra về với doanh thu thấp kỷ lục: 230 triệu đồng.

2023 khép lại với bức tranh đa dạng về doanh thu và cũng rất khó đoán định về gu xem phim của khán giả Việt. Các bộ phim chiếu Tết đã hoàn thành và đang trong chiến dịch chạy đua quảng bá để chuẩn bị cho mùa phim sôi động nhất năm của rạp chiếu. Sự góp mặt của Trấn Thành trong dự án điện ảnh thứ 3 công chiếu từ mùng 1 Tết Nguyên Đán 2024 tiếp tục được kỳ vọng sẽ mang tới cú nổ tiếp theo cho phòng vé Việt 2024. 

Khoảng cách doanh thu giữa phim thấp nhất và cao nhất thị trường là cực kỳ khủng khiếp!

"2023 là năm thành công nhất về mặt doanh thu trong lịch sử phim Việt. Đương nhiên năm nào chúng ta cũng có những phim đạt doanh thu cao và những phim đạt doanh thu thấp. Trên thực tế có phim đạt được mức doanh thu 230 triệu, so với mức doanh thu đỉnh như của Nhà bà Nữ gần 500 tỷ rõ ràng ta thấy khoảng cách doanh thu giữa phim thấp nhất và cao nhất thị trường là cực kỳ khủng khiếp.

Song 2023 vẫn là năm doanh thu toàn thị trường cao nhất. Thậm chí chúng ta có được 1 bộ phim đi vào lịch sử phim chiếu rạp Việt Nam có doanh thu cao nhất là Nhà bà Nữ.Nếu nhìn vào thành tích khủng sẽ thấy đây là năm thành công. Sẽ có những tác phẩm đạt tiếng vang nhưng cũng có những tác phẩm dừng lại ở mức mang ra rạp chiếu nhưng khán giả không quan tâm, đó là điều bình thường của một thị trường đang vận hành.

Với tôi, đây là 1 năm có nhiều tín hiệu lạc quan tích cực và cho thấy tiềm năng rất lớn của phim chiếu rạp Việt, chỉ là các nhà làm phim có mang đến những bộ phim thực sự hấp dẫn để khán giả chịu ra rạp hay không. Bằng chứng là những bộ phim như Nhà bà Nữ, Lật mặt 6đã thực sự kéo khán giả đến rạp và họ xem phim với tâm thế cực kỳ thích thú, thấy được số tiền và thời gian họ bỏ ra cho một bộ phim là hoàn toàn xứng đáng, thậm chí vượt qua kỳ vọng của họ.

Có lẽ năm 2024 sẽ gặp 2 vấn đề quan trọng. Đó là kinh tế bị ảnh hưởng của năm 2023 sẽ tác động đến doanh thu của các phim năm 2024. Doanh thu của năm 2024 sẽ phụ thuộc vào 2 quý đầu năm trong đó có mùa phim Tết với Maicủa Trấn Thành và dịp 30/4 với Lật mặt 7của anh Lý Hải. Đây vẫn là 2 bom tấn được khán giả chờ đợi nhất năm 2024. Song tôi nghĩ năm 2024 sẽ khó đạt được mức doanh thu của năm 2023 chứ chưa nói gì đến sẽ vượt được". 

Nhà phê bình Nguyễn Phong Việt