Bảo Thanh trong phim 'Về nhà đi con' (Nguồn: VTV)

Thu Nhi
Ảnh: FBNV

Quan trong hơn hết là trong 5 năm này, tôi muốn thay đổi, muốn thấy sự thay đổi tích cực từ các em hoc sinh ở bậc tiểu học, từ những thầy cô, từ những trường tiểu học trong việc nâng đỡ, dìu dắt để học sinh từ một tờ giấy trắng có thể dần hình thành nhân cách, học thật, làm thật.

Nhưng để làm được điều đó, tôi không thể và hoàn toàn không thể một mình đi đến nơi này, nơi khác để kêu gọi, để vận động. Tôi càng không thể đổ lỗi cho các phụ huynh học sinh vì chính các em đã ở trường 8 giờ mỗi ngày mà tôi chưa làm tròn trách nhiệm.

Chính vì vậy, việc đầu tiên là tôi muốn lắng nghe những ý kiến, những đóng góp ở bậc học này từ phụ huynh, từ các nhà giáo dục, phải cần đến những hiến kế, cần có những “hội nghị Diên Hồng” trong giáo dục.

Khi đã “đâu vào đó”, tôi sẽ có thể điều chỉnh và thậm chí là thay đổi để học sinh tiểu học không còn nặng vai trong những buổi đến trường, các em sẽ không còn lo sợ trong mỗi kỳ thi, được học những môn mình thích.

Như vậy, trong 5 năm này, nếu đi đúng hướng thì tôi đã có “lãi”. Đó chính là một thế hệ học sinh mới và các em sẽ tiếp tục phát triển, tiếp tục tiến lên ở những bậc học sau. Tất nhiên, lại phải cần tiếp tục một vị “tư lệnh ngành” để nối tiếp những gì chưa xây dựng cho những bậc học sau.

Trong 5 năm ấy, tôi cũng không thể chỉ chăm chú giải quyết tồn tại ở bậc tiểu học mà những sinh viên hệ ĐH, CĐ đang lo lắng từng ngày về tương lai sau khi tốt nghiệp. Tôi phải làm gì nhỉ? Thật khó để thay đổi một sinh viên đã lơ là từ ngày bước chân vào giảng đường nên tôi chọn những sinh viên năm nhất. Chính đối tượng này và trong thời gian 5 năm (đến khi sinh viên hoàn tất khóa học), các em có thể thay một tương lai tươi sáng hơn trên đường đời.

Lắng nghe

Tất nhiên, tôi lại “cầu cứu” đến các nhà giáo, các trường ĐH, các doanh nghiệp vì chính những nơi này sẽ cho tôi biết họ đang bị “vướng” ở chỗ nào, họ đánh giá sinh viên hiện nay như thế nào và lắng nghe sinh viên để biết các em muốn thay đổi, muốn điều gì trong quá trình học tập và rèn luyện.

Những thay đổi sau khi đúc kết có thể áp dụng từ năm đầu tiên cho mỗi sinh viên và từ đó, có lẽ sẽ hạn chế được những sinh viên bỏ học nửa chừng, những sinh viên lo thi lại ngành khác hay những ngôi trường ngày càng vắng bóng sinh viên.

Như vậy, sinh viên tốt nghiệp sẽ đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp, sẽ làm được việc chứ không chỉ nói suông vì các em là thế hệ được “cải cách” từ đầu chứ không là nửa vời hay thiếu thực tế. Và, tôi cũng cần những phản hồi từ nhiều thành phần trong xã hội để điều chỉnh, thay đổi sau từng năm thực hiện. Tôi biết rằng, nếu không “quan tâm” đến đối tượng này thì chúng ta ngày càng thụt lùi xa hơn so với các nước trong khu vực khi mà thiếu lực lượng lao động có trình độ đáp ứng, thích nghi được trong thời đại toàn cầu hóa.

Và có lẽ tôi phải đề xuất, quyết định một việc khó khăn và gặp phản ứng dữ dội là dừng đào tạo các bậc Sau ĐH trong 2 năm. Tôi không thể nhìn thấy trường trường thi nhau đào tạo sau ĐH không có chất lượng, nhà nhà có người học sau ĐH chỉ để khoe với mọi người và người người đăng ký học như một phong trào, không chất lượng, không hiệu quả mà không hành động.

Một quy trình để đào tạo thành công một người sau ĐH có thể không đâu như Việt Nam. Học không tập trung, bài báo khoa học không viết được, ý tưởng không có, đạo văn tràn lan,…Những bằng cấp ấy sau khi nhận được thì chính người sở hữu cũng chỉ áp dụng vào việc thăng tiến trong công việc nhưng mục tiêu đào tào sau ĐH là phục vụ cho nghiên cứu, cho khoa học. Nếu chỉ làm các chức vụ quản lý và sở hữu những tấm bằng ấy cũng không thể nào đóng góp được gì cho nền khoa học nước nhà khi mà thời gian để giải quyết các công việc “không tên” còn thiếu.

Tôi phải thay đổi những gì?

Chắc chắn là từ người dạy. Khi người dạy còn thiếu và còn yếu thì không thể đào tạo ra một người giỏi hơn, có chất lượng hơn. Tuyển chọn người đủ trình độ ngoại ngữ cho đi tu nghiệp, cho đi bồi dưỡng ở các nước tiên tiến về chuyên môn.

Bên cạnh đó, phải chấp nhận một thực tế là có những vị giáo sư, tiến sĩ vẫn không thể tiếp tục giảng dạy ở bậc sau ĐH khi mà năng lực không tương xứng với bằng cấp. Các trường cũng sẽ phản đối vì ảnh hưởng đến thu nhập, ảnh hưởng đến uy tín nhưng đào tạo sau ĐH ở nước ta đã đến lúc phải “stop” (dừng) và “format” (xóa bỏ toàn bộ) để làm lại.

Nếu mọi việc đã có sự chuẩn bị cần thiết, chu đáo thì các trường, viện sẽ được tiếp tục đào tạo sau 2 năm “nhìn lại mình”. Và, đến cuối nhiệm kỳ, tôi có thể nhìn thấy, đánh giá được những học viên cao học (2 năm) hay các nghiên cứu sinh (3 năm) tốt nghiệp, được thế giới đánh giá cao, được nhận những học bổng sau tiến sĩ của các nước tiên tiến.

Với những gì diễn ra hiện nay trong đào tạo sau ĐH như thi nhiều kỳ trong năm, đánh giá ngoại ngữ của người học qua vài buổi ôn tập rồi thi hay hạ điểm chuẩn chỉ làm tăng số lượng mà hoàn toàn không nâng cao chất lượng.

Như vậy, nếu tôi là Bộ trưởng Giáo dục, tôi chú trọng để thay đổi, cải cách triệt để 3 bậc học: tiểu học, ĐH và sau ĐH trong 5 năm để vừa tạo nền tảng cho những thay đổi sau 5 năm và cũng là để góp phần tạo ra một nguồn nhân lực hiệu quả, một lớp tri thức có thể “sánh vai” với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới.

Nguyễn Quốc Vỹ(104A Trần Phú, Quy Nhơn)

Mẹ không giống ai

Hình ảnh bạn tôi thảnh thơi áo ngắn quần cộc dẫn hai cô con gái tóc buộc nơ xanh đỏ, váy áo điệu đàng đi chơi không làm ông bà nội ngoại yên tâm. Trái lại, hình ảnh xinh đẹp ấy chỉ gợi lên những lo âu ở những bậc gia trưởng. Bạn bè, người thân cũng hồi hộp dõi theo những gì bà mẹ trẻ làm, luôn trong tư thế sẵn sàng đưa cánh tay ra đỡ đần.

Thật may, những nỗi sợ hãi của mọi người đã không bao giờ xảy ra. Ngược lại, vì quá trẻ, bạn tôi không đặt quá nhiều áp lực làm mẹ lên vai, cũng không kỳ vọng quá nhiều vào các con, bạn tôi coi hai con như hai người bạn.

Bạn cho con ăn mặc xanh đỏ sinh động như mình, cho con ăn ngủ như mình, và chơi với con như đang chơi với bạn. Cô bạn tôi cũng không bao giờ áp đặt bất cứ điều gì với hai con.

Trong nhà, trẻ con được quyền nói cái chúng muốn và cái chúng ghét, được quyền giữ bí mật trong ngăn cặp, được quyết định mọi vấn đề liên quan tới quần áo, đầu tóc, sở trường các môn học ngay từ khi còn rất bé.

Cũng không có chuyện tối tối mẹ cầm tay dạy hai con tập viết, uốn nắn từng nét chữ, hoặc buổi sáng mẹ nấu sẵn đồ ăn gọi hai con dậy, con vẫn nì nèo nằm trên giường, giống như nhiều gia đình khác trong thành phố.

Con cũng không giống ai

Trẻ con rất nhạy cảm, khi chúng nhận ra chúng có quyền làm chủ cuộc sống của mình, trẻ con rất hăng say và rất có trách nhiệm. Chúng tự thu xếp lấy nhiều việc, tính tự giác rất cao và bộc lộ cá tính rất sớm.

Và hai chị em gái, từ lúc một đứa học lớp ba, một đứa học lớp hai mỗi sáng đã biết tự gọi nhau dậy, đánh răng rửa mặt, đi mua đồ ăn sáng cho cả ông bà bố mẹ, tự xếp cặp đi học, tự chọn quần áo của mình và tự chải đầu.

Và bạn tôi lúc đó mới ngoài đôi mươi, lại là người mẹ rảnh rang có khi nằm ườn trên giường thêm một chút, kêu con gái lớn pha hộ một tách cà phê rồi mẹ dậy ăn sáng cùng.

Một trong những sức hút của hai đứa trẻ đó giữa đám bạn bè cùng lớp là tính tự chủ, năng lực thu xếp công việc, cá tính hơi độc lập gần như của một thủ lĩnh giữa đám đông. Chúng rất mạnh dạn bày tỏ sự yêu ghét cũng như quan điểm cá nhân. Và giữa đám bạn quen vâng lời, quen phụ thuộc, quen được bố mẹ chăm sóc, hai đứa con gái của bạn tôi trở nên rất đặc biệt.

Một lần đi họp phụ huynh, khi đó đứa út học lớp năm, bạn tôi được cô giáo thông báo là, con gái chị bị xếp vào loại học sinh cá biệt cùng một bạn khác trong lớp.Lý do là, bạn trai kia đến giờ ăn buổi trưa được phát bánh kẹo tại lớp bán trú mà không biết cách tự bóc một cái bánh để ăn, còn con gái bạn tôi mở “shop kinh doanh” ngay trong lớp - nó luôn mang ít nhất hai tập giấy kiểm tra trong cặp, khi các bạn khác cần, phải mua của nó một nghìn đồng một tờ, có cả chuyện ghi nợ và đòi trả nợ, rất sòng phẳng.

Bạn tôi cười như điên, nói với cô giáo rằng, đầu óc kinh doanh của cháu chắc là được di truyền từ gia đình. Nếu cháu cướp tiền bạn khác, cháu quên mang giấy kiểm tra triền miên, cháu quay cóp bài bạn, bắt nạt bạn bè thì mới đáng sợ. Còn cháu mở “dịch vụ” trong lớp, vừa giúp đỡ người khác vừa sòng phẳng cho bản thân, thì tôi cho rằng cháu không phạm lỗi gì.

Rồi đến khi nàng út lên lớp bảy, nàng bắt đầu kinh doanh bằng cách khác. Mỗi sáng thứ Năm hàng tuần, từ lúc ba giờ rưỡi sáng, để chuông điện thoại để dậy sớm, nàng lùn tịt nhưng đạp xe ra tận Bưu điện Hà Nội để nhận báo Hoa Học Trò về, bắt đầu từ sáu rưỡi sáng đứng bán cho các bạn ở ngay cổng trường, bán cả trong giờ ra chơi. Mỗi tờ báo cô út lãi được hai ba trăm đồng gì đó.

Tôi rất kinh ngạc, hỏi bạn tôi, tại sao để con gái ra đường vào giờ đó, sao để nó đi xe đạp quá xa và quá nguy hiểm, tại sao nhà quá giàu mà lại để con đi kiếm từng đồng bạc lẻ như thế?

Bạn tôi cũng cười như điên và bảo, con tớ tự nguyện, con tớ thích như thế, nó thích làm việc và kiếm được tiền. Tớ làm sao bắt nó sống theo cách tớ thích?

Khi cô út lên cấp ba, cô không bán báo nữa mà đòi mẹ mua một chiếc máy khâu. Mỗi cuối tuần cô út ra chợ quần áo hàng thùng ở Hàng Da, Kim Liên, Phùng Hưng chọn mua những thứ đồ hợp tuổi teen, rồi đem về cắt cắt khâu khâu, đính thêm hạt cườm, biến hóa những thứ “hàng thùng” thành đồ thời trang, vừa cá tính vừa độc đáo giá rất vừa túi tiền. Mỗi chiều thứ Sáu hàng tuần, nàng chăng quần áo đầy nhà để hẹn bạn bè cùng trường tới mua. Siêu thị thời trang tí hon của nàng vô cùng nổi tiếng và cả các học sinh THPT ở trường khác cũng hẹn nhau chiều thứ sáu.

Không phải con gái bạn tôi tham tiền, chúng nó chỉ tham chứng tỏ bản thân, tham thử nghiệm và tham trải nghiệm. Thực sự, rất nhiều gia đình có thể nuôi con khỏe dạy con ngoan, nhưng lại không dạy được con cá tính, trân trọng đồng tiền, đam mê thử sức và tràn đầy năng lượng sống như thế.

Gia đình không giống ai

Đứa con gái lớn học đến lớp chín thì bắt đầu mê đọc sách, mê du lịch và chụp ảnh hơn… mê học. Bạn tôi mua sắm cho con tất cả mọi thứ con thích, đưa con đi làm đẹp, spa cùng mình, và chỉ nói với con rằng: Mẹ không học tới nơi tới chốn, mẹ phải ra đời quá sớm nên mẹ mới phải đi buôn, mới phải đẻ con khi mới mười sáu mười bảy tuổi.

Bạn tôi chỉ nói một lần duy nhất đó. Đứa con gái lớn của bạn tôi cách đây hai năm bắt đầu lên đường đi du học. Nhưng học được một thời gian, nàng bỏ về Việt Nam bắt đầu con đường lập thân bằng ngành truyền thông. Một cô gái mạnh mẽ, cá tính, biết mình muốn gì, đã nhanh chóng đạt được những thành công đầu tiên bằng cách lựa chọn dứt khoát con đường của riêng mình đi. Nàng mê chụp ảnh và du lịch, nên cứ kiếm đủ tiền lại nghỉ việc để khoác balô và máy ảnh lên đi một vài nước. Trong khi những đứa bạn cùng lứa của nàng vẫn còn đang phải xin tiền bố mẹ và đi học chưa biết ngày tốt nghiệp có trở thành ngày thất nghiệp hay không.

Đứa con gái nhỏ mê thời trang, có óc sáng tạo. Bạn tôi gợi ý hay mẹ cho con sang Ý học ngành thời trang? Rồi về mở một nhãn hiệu thiết kế thời trang tại Việt Nam?

Nó nói, con sẽ đi Mỹ học kinh tế.

Bạn tôi hỏi, học kinh tế có gì hay? Bố mẹ đâu cần học kinh tế vẫn buôn bán hơn người. Mà con tiếng Anh đâu có học hành gì mấy? Cô con gái út nói, không thể học bất cứ ngành gì mà bỏ qua kinh tế được. Sáng tạo hay thiết kế thời trang càng không thể không biết gì về kinh tế. Và nàng dẹp shop thời trang tại nhà để… đi học tiếng Anh và làm nail. Cô út chạy xe dọc phố, lựa cửa hàng nail nào đông khách nhất thì tự bước vào, xin học nghề tại đây. Nàng nói, đi Mỹ con cũng tự lo cho con, đây là cách con sẽ kiếm tiền để sống và học ở bên đó. Chứ con không dựa vào tiền của bố mẹ.

Tôi luôn băn khoăn, hỏi bạn là tại sao bạn tôi nuôi con từ nhỏ, mà thấy các con cứ có xu hướng đi ra khỏi vòng tay mình, đi ra khỏi gia đình, vậy yên tâm được sao? Những nhà nghèo khó, con cái phải bôn ba đã đành, tại sao gia đình giàu có mà để các con phải tự lập tự lo liệu và tự quyết định mọi việc như thế? Sao lại luôn để gia đình trong một mối liên kết lỏng lẻo như thế?

Bạn tôi chỉ cười, bây giờ nó không cười như điên mà chỉ cười mỉm, nói, tớ bận yêu chồng, làm đẹp, chăm sóc bản thân, rồi còn buôn bán kiếm tiền. Các con phải yêu tớ, phải ôm lấy tớ, chứ tớ, sao lại phải lo ôm giữ các con? Mà có muốn giữ, cũng có giữ mãi được nó trong vòng tay không?

Mà gia đình như cái dây buộc chặt con cái, liệu có tốt cho con cái không?

Nguồn: Lửa Ấm