Nhật Bản cũng đang thúc đẩy phát triển và thương mại hóa công nghệ Hydro xanh, một trong những giải pháp để trung hòa carbon. Tại Cánh đồng nghiên cứu năng lượng Hydro ở Fukushima, lượng Hydro tạo ra trong 1 ngày tương đương điện năng tiêu thụ trong 1 tháng của 150 hộ gia đình, được sử dụng để phát điện và phục vụ xe sử dụng pin nhiên liệu.

Tìm kiếm giải pháp năng lượng bền vững tại đô thị Việt Nam

Tại Việt Nam, nhu cầu năng lượng gia tăng nhanh chóng và tình trạng ô nhiễm không khí đang đặt ra nhu cầu bức thiết phải có những giải pháp năng lượng phân tán tiên tiến ở các đô thị. Để giải quyết bài toán này, nhiều tổ chức, đơn vị phát triển công nghệ đã đưa ra các sáng kiến năng lượng sạch, có nhiều tiềm năng ứng dụng trong thực tiễn.

Nổi bật trong nhiều đơn vị phải kể đến hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) do Allotrope Partners và các đối tác nghiên cứu áp dụng tại Việt Nam. Sáng kiến này nhằm giải quyết tình trạng lãng phí nguồn điện dư thừa được tạo ra bởi năng lượng tái tạo như sinh khối, gió, nước hay mặt trời. Đặc biệt với đất nước dồi dào về năng lượng mặt trời như Việt Nam, bằng cách dự trữ nguồn điện thông qua hệ thống pin, lượng điện năng không được sử dụng ngay tại chỗ sẽ được lưu trữ cho nhu cầu sử dụng sau. Việc khai thác tối đa quang năng sẽ làm giảm áp lực lên lưới điện quốc gia, đáp ứng nhu cầu sử dụng điện một cách bền vững.

Hướng tới đối tượng sử dụng điện năng, các giải pháp đo đếm năng lượng cũng đang được triển khai và chứng minh được giá trị thực tiễn. Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Điện, trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã giới thiệu Bộ đo đếm điện sinh thái bao gồm: Hệ thống đo đếm điện năng qua Internet và Phần mềm quản lý năng lượng trực tuyến. Dữ liệu sử dụng điện của các thiết bị sẽ được phân tích, số hoá thành các biểu đồ, giúp khách hàng xác định các thiết bị đang vận hành không cần thiết, kém hiệu quả, từ đó đề xuất chương trình quản lý điện năng phù hợp.

Đây là 2 dự án trong số 5 dự án được lựa chọn tài trợ trong vòng 1 của Chương trình Thách thức đổi mới sáng tạo thuộc khuôn khổ Dự án An ninh năng lượng Đô thị Việt Nam do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phát động. Sau vòng kêu gọi đầu tiên, chương trình đang tiếp tục tìm kiếm các ý tưởng sản phẩm, mô hình kinh doanh hoặc mô hình tài chính mới cho hệ thống năng lượng đô thị phân tán, tiên tiến tại Đà Nẵng và TP.HCM.

Cụ thể, các tổ chức đăng ký hoạt động tại Việt Nam, đặc biệt là các tổ chức do phụ nữ lãnh đạo (bao gồm các tổ chức phi chính phủ, trường đại học, tổ chức tư nhân vì lợi nhuận, đơn vị cung cấp/phát triển công nghệ và cơ sở đào tạo trong nước và của Hoa Kỳ) có ý tưởng đột phá thuộc các lĩnh vực sau đây được khuyến khích đăng ký: Giao thông vận tải, Hiệu quả sử dụng năng lượng tại các tòa nhà, Sản xuất điện, Cung cấp và quản lý điện, Hiệu quả sử dụng nước.

Tham gia chương trình, các dự án thí điểm/trình diễn tiềm năng có thể nhận số tiền tài trợ lên đến 100.000 USD, cùng hỗ trợ kỹ thuật đến từ đơn vị tăng tốc khởi nghiệp để phát triển giải pháp ở quy mô thương mại. Đồng thời, các giải pháp này sẽ có đóng góp lớn đối với lĩnh vực đổi mới công nghệ, góp phần đạt được các mục tiêu đề ra về năng lượng sạch của Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là tại Đà Nẵng và TP.HCM. 

 Lệ Thanh

Bài học phát triển năng lượng xanh từ các thành phố trên thế giới

Hệ thống năng lượng toàn cầu đang trải qua quá trình chuyển đổi sâu sắc để đối mặt với những thách thức về biến đổi khí hậu, sự khan hiếm tài nguyên và quá trình đô thị hoá. Trong đó, các giải pháp năng lượng phân tán đang được ứng dụng rộng rãi, thay thế cho năng lượng hóa thạch tại nhiều đô thị trên thế giới.

Là một trong những quốc gia tiêu thụ điện năng cao nhất thế giới, từ năm 2008, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất đã khởi công dự án "Thành phố xanh" Masdar tại Abu Dhabi với 100% điện năng đến từ các nguồn tái tạo. Nhờ việc kết hợp tái chế, tái sử dụng cùng công nghệ đột phá về năng lượng, Masdar đã dần đạt được các mục tiêu “thành phố không carbon”. Mức tiêu thụ điện năng cao nhất ở Masdar chỉ là 200 MW/ngày thay vì mức phổ biến của các thành phố có cùng quy mô là 800 MW/ngày. 

Nhật Bản cũng đang thúc đẩy phát triển và thương mại hóa công nghệ Hydro xanh, một trong những giải pháp để trung hòa carbon. Tại Cánh đồng nghiên cứu năng lượng Hydro ở Fukushima, lượng Hydro tạo ra trong 1 ngày tương đương điện năng tiêu thụ trong 1 tháng của 150 hộ gia đình, được sử dụng để phát điện và phục vụ xe sử dụng pin nhiên liệu.

Tìm kiếm giải pháp năng lượng bền vững tại đô thị Việt Nam

Tại Việt Nam, nhu cầu năng lượng gia tăng nhanh chóng và tình trạng ô nhiễm không khí đang đặt ra nhu cầu bức thiết phải có những giải pháp năng lượng phân tán tiên tiến ở các đô thị. Để giải quyết bài toán này, nhiều tổ chức, đơn vị phát triển công nghệ đã đưa ra các sáng kiến năng lượng sạch, có nhiều tiềm năng ứng dụng trong thực tiễn.

Nổi bật trong nhiều đơn vị phải kể đến hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) do Allotrope Partners và các đối tác nghiên cứu áp dụng tại Việt Nam. Sáng kiến này nhằm giải quyết tình trạng lãng phí nguồn điện dư thừa được tạo ra bởi năng lượng tái tạo như sinh khối, gió, nước hay mặt trời. Đặc biệt với đất nước dồi dào về năng lượng mặt trời như Việt Nam, bằng cách dự trữ nguồn điện thông qua hệ thống pin, lượng điện năng không được sử dụng ngay tại chỗ sẽ được lưu trữ cho nhu cầu sử dụng sau. Việc khai thác tối đa quang năng sẽ làm giảm áp lực lên lưới điện quốc gia, đáp ứng nhu cầu sử dụng điện một cách bền vững.

Hướng tới đối tượng sử dụng điện năng, các giải pháp đo đếm năng lượng cũng đang được triển khai và chứng minh được giá trị thực tiễn. Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Điện, trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã giới thiệu Bộ đo đếm điện sinh thái bao gồm: Hệ thống đo đếm điện năng qua Internet và Phần mềm quản lý năng lượng trực tuyến. Dữ liệu sử dụng điện của các thiết bị sẽ được phân tích, số hoá thành các biểu đồ, giúp khách hàng xác định các thiết bị đang vận hành không cần thiết, kém hiệu quả, từ đó đề xuất chương trình quản lý điện năng phù hợp.

Đây là 2 dự án trong số 5 dự án được lựa chọn tài trợ trong vòng 1 của Chương trình Thách thức đổi mới sáng tạo thuộc khuôn khổ Dự án An ninh năng lượng Đô thị Việt Nam do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phát động. Sau vòng kêu gọi đầu tiên, chương trình đang tiếp tục tìm kiếm các ý tưởng sản phẩm, mô hình kinh doanh hoặc mô hình tài chính mới cho hệ thống năng lượng đô thị phân tán, tiên tiến tại Đà Nẵng và TP.HCM.

Cụ thể, các tổ chức đăng ký hoạt động tại Việt Nam, đặc biệt là các tổ chức do phụ nữ lãnh đạo (bao gồm các tổ chức phi chính phủ, trường đại học, tổ chức tư nhân vì lợi nhuận, đơn vị cung cấp/phát triển công nghệ và cơ sở đào tạo trong nước và của Hoa Kỳ) có ý tưởng đột phá thuộc các lĩnh vực sau đây được khuyến khích đăng ký: Giao thông vận tải, Hiệu quả sử dụng năng lượng tại các tòa nhà, Sản xuất điện, Cung cấp và quản lý điện, Hiệu quả sử dụng nước.

Tham gia chương trình, các dự án thí điểm/trình diễn tiềm năng có thể nhận số tiền tài trợ lên đến 100.000 USD, cùng hỗ trợ kỹ thuật đến từ đơn vị tăng tốc khởi nghiệp để phát triển giải pháp ở quy mô thương mại. Đồng thời, các giải pháp này sẽ có đóng góp lớn đối với lĩnh vực đổi mới công nghệ, góp phần đạt được các mục tiêu đề ra về năng lượng sạch của Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là tại Đà Nẵng và TP.HCM. 

 Lệ Thanh

Tháng trước, tôi xuất gia gieo duyên 10 ngày tại một ngôi chùa ở TP HCM. An là thiền sinh đã hỏi sư quản chúng về xá lợi. Tôi và An ở cùng phòng trong thiền xá. An làm việc tại một đài truyền hình, đi nhiều nước châu Á, thấy rất nhiều nơi thờ xá lợi Phật nên mới thắc mắc hỏi sư quản chúng.

Sư quản chúng cho biết xá lợi tại chùa, đa phần là xá lợi của các cao tăng được các tăng đoàn từ Myanmar, Thái Lan, Srilanka cung tiến nhiều năm về trước; còn có phải là xá lợi của đức Phật hay không thì các sư cũng không dám chắc. Giống như cội bồ đề hay kim thân Phật, xá lợi Phật cũng chỉ là hình tượng để phật tử nhớ đến đức Phật. Điều quan trọng nhất với phật tử là thực hành lời dạy của đức Phật trong đời sống hàng ngày hơn là việc nương vào các hình tướng của Ngài.

5 năm trước, tôi bị bệnh nặng chữa không khỏi. Tôi đi nhiều đền chùa ở miền Bắc để lễ vái Phật, thánh nhưng sức khỏe càng yếu hơn, có lúc chỉ còn nằm thở chờ cái chết. Rồi tôi được người bạn khuyên đọc "Đường xưa mây trắng" của sư ông Thích Nhất Hạnh. Khi bắt đầu hiểu đúng về đạo Phật, tôi sửa đổi hành vi, suy nghĩ của bản thân, sức khỏe và tinh thần dần chuyển biến tốt hơn. Tôi mới thấm thía lời người bạn chia sẻ trước đây: Thà không biết đến đạo Phật còn tốt hơn là biết đến đạo Phật mà hiểu sai về Phật.

Cách đây hai tuần, một phật tử làm công quả ở chùa gọi điện thoại cho tôi. Anh cho biết vừa mới về quê gấp. Bố anh phát hiện bị ung thư nên đã cầm cố sổ đỏ của gia đình, tiếp tục vay mượn tiền nhiều người đưa cho "cô đồng" làm lễ, bùa chú để trị bệnh. Gia đình khuyên can không được nên anh nhờ tôi hướng dẫn viết đơn gửi chính quyền can thiệp, xử lý.

Ai có người thân dính đến mê tín sẽ hiểu rõ hậu họa của nó.

Sự việc trên, nếu "cô đồng" thỏa mãn dấu hiệu tội phạm thì có thể bị khởi tố về tội Hành nghề mê tín, dị đoanhoặc Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Nhưng những vụ việc liên quan đến yếu tố tín ngưỡng trên thực tế bị xử lý không nhiều, đặc biệt là hành vi hành nghề mê tín, dị đoan. Tôi vào website Công bố bản án của Tòa án Nhân dân tối cao để thống kê số vụ án "Hành nghề mê tín, dị đoan" ở 15 địa phương phía Bắc từ năm 2020 đến nay nhưng kết quả vụ án được xét xử rất hạn chế, nhiều địa phương không thấy xét xử vụ nào. Nguyên nhân chủ yếu không phải do các cơ quan tố tụng mà do chưa nhận được sự quan tâm sát sao của chính quyền địa phương.

Pháp luật hiện hành quy định, trong trường hợp phát hiện hành vi mê tín như lên đồng, xem bói, gọi hồn, xin xăm, xóc thẻ, yểm bùa, phù chú để trục lợi thì chính quyền địa phương ra quyết định xử phạt hành chính. Trong thời hạn một năm nếu người bị xử phạt tiếp tục vi phạm thì chuyển hồ sơ qua cơ quan điều tra để truy cứu trách nhiệm hình sự, và người vi phạm có thể bị phạt tù đến ba năm theo Điều 320 Bộ luật Hình sự.

Quy định về cấu thành tội phạm "Hành nghề mê tín, dị đoan" tại Điều 320 khá đơn giản, mục đích để phòng ngừa là chính. Nhưng việc xử lý hình sự các hành vi liên quan đến mê tín, dị đoan chưa nhiều nên hiệu quả phòng ngừa không đạt được, trong khi tệ nạn ngày càng biến tướng và diễn biến phức tạp.

Khóa xuất gia gieo duyên của tôi có người từ Mỹ về để tham gia, có người làm nhà nước, có người làm doanh nhân, có cả người theo đạo Thiên Chúa. Mười ngày ở chùa chúng tôi tập tính kham nhẫn, lòng tri ân, học thiểu dục, quán thân - tâm trong các hành động để khi trở về cuộc sống bớt phạm sai lầm.

Buổi đầu về cơ quan làm việc, trưởng phòng hỏi tôi sao lại nghỉ phép để xuất gia gieo duyên? Tôi trả lời do mình chưa tốt nên cần đến chùa học, để trong đời sống, công việc sau này: "làm, nghĩ, nói bớt lầm". Anh cười rồi đọc bài kệ Cư trần lạc đạocủa ngài Trần Nhân Tông:

Ở đời vui đạo, hãy tùy duyên

Khát uống, đói ăn, mệt ngủ liền

Báu sẵn trong nhà, đừng kiếm nữa

Vô tâm trước cảnh hỏi chi Thiền.

Đạo Phật vốn gần gũi, gắn liền với đời sống hàng ngày nhưng là phật tử thuần thành thì không dễ.

Bùi Võ

Đó là câu hỏi của thiền sinh dành cho sư quản chúng khi chúng tôi được chiêm bái xá lợi.

Tháng trước, tôi xuất gia gieo duyên 10 ngày tại một ngôi chùa ở TP HCM. An là thiền sinh đã hỏi sư quản chúng về xá lợi. Tôi và An ở cùng phòng trong thiền xá. An làm việc tại một đài truyền hình, đi nhiều nước châu Á, thấy rất nhiều nơi thờ xá lợi Phật nên mới thắc mắc hỏi sư quản chúng.

Sư quản chúng cho biết xá lợi tại chùa, đa phần là xá lợi của các cao tăng được các tăng đoàn từ Myanmar, Thái Lan, Srilanka cung tiến nhiều năm về trước; còn có phải là xá lợi của đức Phật hay không thì các sư cũng không dám chắc. Giống như cội bồ đề hay kim thân Phật, xá lợi Phật cũng chỉ là hình tượng để phật tử nhớ đến đức Phật. Điều quan trọng nhất với phật tử là thực hành lời dạy của đức Phật trong đời sống hàng ngày hơn là việc nương vào các hình tướng của Ngài.

5 năm trước, tôi bị bệnh nặng chữa không khỏi. Tôi đi nhiều đền chùa ở miền Bắc để lễ vái Phật, thánh nhưng sức khỏe càng yếu hơn, có lúc chỉ còn nằm thở chờ cái chết. Rồi tôi được người bạn khuyên đọc "Đường xưa mây trắng" của sư ông Thích Nhất Hạnh. Khi bắt đầu hiểu đúng về đạo Phật, tôi sửa đổi hành vi, suy nghĩ của bản thân, sức khỏe và tinh thần dần chuyển biến tốt hơn. Tôi mới thấm thía lời người bạn chia sẻ trước đây: Thà không biết đến đạo Phật còn tốt hơn là biết đến đạo Phật mà hiểu sai về Phật.

Cách đây hai tuần, một phật tử làm công quả ở chùa gọi điện thoại cho tôi. Anh cho biết vừa mới về quê gấp. Bố anh phát hiện bị ung thư nên đã cầm cố sổ đỏ của gia đình, tiếp tục vay mượn tiền nhiều người đưa cho "cô đồng" làm lễ, bùa chú để trị bệnh. Gia đình khuyên can không được nên anh nhờ tôi hướng dẫn viết đơn gửi chính quyền can thiệp, xử lý.

Ai có người thân dính đến mê tín sẽ hiểu rõ hậu họa của nó.

Sự việc trên, nếu "cô đồng" thỏa mãn dấu hiệu tội phạm thì có thể bị khởi tố về tội Hành nghề mê tín, dị đoanhoặc Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Nhưng những vụ việc liên quan đến yếu tố tín ngưỡng trên thực tế bị xử lý không nhiều, đặc biệt là hành vi hành nghề mê tín, dị đoan. Tôi vào website Công bố bản án của Tòa án Nhân dân tối cao để thống kê số vụ án "Hành nghề mê tín, dị đoan" ở 15 địa phương phía Bắc từ năm 2020 đến nay nhưng kết quả vụ án được xét xử rất hạn chế, nhiều địa phương không thấy xét xử vụ nào. Nguyên nhân chủ yếu không phải do các cơ quan tố tụng mà do chưa nhận được sự quan tâm sát sao của chính quyền địa phương.

Pháp luật hiện hành quy định, trong trường hợp phát hiện hành vi mê tín như lên đồng, xem bói, gọi hồn, xin xăm, xóc thẻ, yểm bùa, phù chú để trục lợi thì chính quyền địa phương ra quyết định xử phạt hành chính. Trong thời hạn một năm nếu người bị xử phạt tiếp tục vi phạm thì chuyển hồ sơ qua cơ quan điều tra để truy cứu trách nhiệm hình sự, và người vi phạm có thể bị phạt tù đến ba năm theo Điều 320 Bộ luật Hình sự.

Quy định về cấu thành tội phạm "Hành nghề mê tín, dị đoan" tại Điều 320 khá đơn giản, mục đích để phòng ngừa là chính. Nhưng việc xử lý hình sự các hành vi liên quan đến mê tín, dị đoan chưa nhiều nên hiệu quả phòng ngừa không đạt được, trong khi tệ nạn ngày càng biến tướng và diễn biến phức tạp.

Khóa xuất gia gieo duyên của tôi có người từ Mỹ về để tham gia, có người làm nhà nước, có người làm doanh nhân, có cả người theo đạo Thiên Chúa. Mười ngày ở chùa chúng tôi tập tính kham nhẫn, lòng tri ân, học thiểu dục, quán thân - tâm trong các hành động để khi trở về cuộc sống bớt phạm sai lầm.

Buổi đầu về cơ quan làm việc, trưởng phòng hỏi tôi sao lại nghỉ phép để xuất gia gieo duyên? Tôi trả lời do mình chưa tốt nên cần đến chùa học, để trong đời sống, công việc sau này: "làm, nghĩ, nói bớt lầm". Anh cười rồi đọc bài kệ Cư trần lạc đạocủa ngài Trần Nhân Tông:

Ở đời vui đạo, hãy tùy duyên

Khát uống, đói ăn, mệt ngủ liền

Báu sẵn trong nhà, đừng kiếm nữa

Vô tâm trước cảnh hỏi chi Thiền.

Đạo Phật vốn gần gũi, gắn liền với đời sống hàng ngày nhưng là phật tử thuần thành thì không dễ.

Bùi Võ

Đạo Phật mà tôi biết khi ấy khác xa với những gì gia đình tôi biết đến trước đây. Mẹ tôi là một phật tử, cũng tín tâm, năng đi chùa chiền để cầu Phật, bồ tát gia hộ cho gia đình. Nhưng khi nghiệp quả đến, mẹ không qua khỏi. Bao lần tôi ngồi khóc, ước gì mẹ gặp duyên lành để hiểu đúng về đạo Phật thì dẫu có mệnh chung tâm thức mẹ vẫn ít nhiều được an lạc, nhẹ nhàng.

Bệnh của tôi khi đó nặng, chữa trị nhiều nơi, nhiều phương pháp nhưng không khỏi. Trong lúc tuyệt vọng, tôi đọc cuốn Đường xưa mây trắngcủa sư ông Thích Nhất Hạnh do một người bạn giới thiệu. Hiểu được giá trị của đạo Phật, tôi quay về sửa đổi thân tâm, thay đổi thái độ sống, tích cực thể thao, sức khỏe nhờ đó mà cũng dần tốt lên.

Giỗ mẹ lần nào tôi cũng khuyên bố và em gái đừng đốt vàng mã, giết gà hay mua thịt cá về cúng; chỉ cần hoa trái và tâm chân thành, hồi hướng cho người đã khuất. Nhưng em gái và bố tôi vẫn quan niệm "trần sao âm vậy", "có thờ có thiêng" và "gia tiên bao đời nay vẫn thế" nên không đồng ý thay đổi.

Tôi đem chuyện gia đình kể với một vị sư. Thầy cười, cho biết thầy đi tu bao năm mà người thân ở quê vẫn chấp tín, tin Phật và bồ tát như những thần linh có khả năng ban phước, giáng họa cho chúng sinh. Trong khi đức Phật là con người lịch sử đã từ bỏ địa vị, danh vọng, vật chất. Cớ sao phật tử lại tìm đến Ngài để cầu lộc, cầu tài, cầu những thứ mà ngài đã buông bỏ?

Sau lần trò chuyện đó, tôi hiểu cần phải tôn trọng tự do, tín ngưỡng vì mỗi người có một nhân duyên khác nhau. Nên chú trọng sửa mình thay vì đi sửa người. Trong mối quan hệ gia đình, tôi đã nhầm lẫn giữa vị kỷ và vị tha. Vị tha là yêu thương không có điều kiện còn vị kỷ là yêu thương theo ý của mình - một cái "tôi" to đùng. Bản thân tôi còn sống với cái "tôi" to đùng, còn có lúc buông lung, phóng giật thì sao lại muốn thay đổi người khác. Như thế là quy y bản ngã chứ không phải quy y tam bảo.

Quy y tam bảo không hẳn chỉ là quy y Phật Thích Ca hay trung thành với một vị thầy, một ngôi chùa cụ thể nào đó. Quy y Phật chính là quay về đức tính từ bi, trí tuệ của chư Phật vốn có sẵn trong mỗi người, chủ yếu là:

Không làm các việc ác
Nên làm các việc lành
Giữ tâm ý trong sạch
Là lời chư Phật dạy.

Sau khi khỏi bệnh, tôi mến mộ đạo Phật, có lúc trở nên quá nhiệt tâm. Đầu năm 2020, tôi gọi điện cho người bạn trong xóm, vốn là một tu sĩ, để nói về ý định xuất gia và lên kế hoạch bộ hành từ Việt Nam qua Lào, Myanmar đến Ấn Độ để tạ ơn đức Phật. Người bạn khuyên tôi không nên xuất gia vì còn có gia đình, thay vào đó có thể báo ơn Phật bằng cách sống cho tốt.

Nửa năm sau, bạn tôi cũng hoàn tục. Bạn thành thật chia sẻ bản thân còn ái dục nên quyết định xả y. Bạn nói chỉ nên xuất gia khi thấy mình không còn phù hợp với đời sống thế tục. Còn xuất gia với mục đích "từ bỏ ngôi nhà nhỏ để vào ngôi nhà lớn" hưởng sự cúng dường thì sẽ không đi trọn đường đạo.

Từ đó, tôi bỏ ý định đi tu của bản thân và vẫn tôn trọng quyết định của những người xuất gia khác. Tôi hiểu mình vẫn có thể là một phật tử tại gia, không cần buông bỏ công việc hay trách nhiệm với gia đình, xã hội. Cái cần phải buông bỏ chính là thái độ lăng xăng, sân hận, bất mãn với hoàn cảnh. Nếu không, những trạng thái khó chịu, mê muội này sẽ "luân hồi" ngày này qua tháng nọ khiến cho đời sống mỗi người thêm nhiều phiền não.

Những ngày này, tôi chứng kiến nhiều cuộc tranh luận về tín ngưỡng và những cách tu tập, hành trì khác nhau. Tôi không có câu trả lời, chỉ biết tự do tín ngưỡng, tôn giáo không phạm đến luật pháp và đạo đức, là điều cần được tôn trọng. Nhưng đức Phật cũng từng căn dặn tăng chúng "phải lấy giới luật làm thầy" và "tin ta mà không hiểu ta tức là phỉ báng ta".

Và không nhất thiết phải xuất gia, những người dũng cảm đối mặt với thực tại, sống phụng sự và biết tu sửa thân tâm ngay giữa những bất toại nguyện của đời sống cũng chính là những phật tử thuần thành.

Bùi Võ

Bốn năm trước, nhiều chuyện không may liên tiếp ập đến gia đình tôi. Tôi bị trầm cảm, mẹ mất, cả nhà lao đao, khốn khổ trong cơn hoạn nạn. May mắn thay, trong họa vẫn còn có phúc, tôi biết đến Phật pháp và nhờ Phật pháp mà vượt qua được những bi kịch trong cuộc đời.

Đạo Phật mà tôi biết khi ấy khác xa với những gì gia đình tôi biết đến trước đây. Mẹ tôi là một phật tử, cũng tín tâm, năng đi chùa chiền để cầu Phật, bồ tát gia hộ cho gia đình. Nhưng khi nghiệp quả đến, mẹ không qua khỏi. Bao lần tôi ngồi khóc, ước gì mẹ gặp duyên lành để hiểu đúng về đạo Phật thì dẫu có mệnh chung tâm thức mẹ vẫn ít nhiều được an lạc, nhẹ nhàng.

Bệnh của tôi khi đó nặng, chữa trị nhiều nơi, nhiều phương pháp nhưng không khỏi. Trong lúc tuyệt vọng, tôi đọc cuốn Đường xưa mây trắngcủa sư ông Thích Nhất Hạnh do một người bạn giới thiệu. Hiểu được giá trị của đạo Phật, tôi quay về sửa đổi thân tâm, thay đổi thái độ sống, tích cực thể thao, sức khỏe nhờ đó mà cũng dần tốt lên.

Giỗ mẹ lần nào tôi cũng khuyên bố và em gái đừng đốt vàng mã, giết gà hay mua thịt cá về cúng; chỉ cần hoa trái và tâm chân thành, hồi hướng cho người đã khuất. Nhưng em gái và bố tôi vẫn quan niệm "trần sao âm vậy", "có thờ có thiêng" và "gia tiên bao đời nay vẫn thế" nên không đồng ý thay đổi.

Tôi đem chuyện gia đình kể với một vị sư. Thầy cười, cho biết thầy đi tu bao năm mà người thân ở quê vẫn chấp tín, tin Phật và bồ tát như những thần linh có khả năng ban phước, giáng họa cho chúng sinh. Trong khi đức Phật là con người lịch sử đã từ bỏ địa vị, danh vọng, vật chất. Cớ sao phật tử lại tìm đến Ngài để cầu lộc, cầu tài, cầu những thứ mà ngài đã buông bỏ?

Sau lần trò chuyện đó, tôi hiểu cần phải tôn trọng tự do, tín ngưỡng vì mỗi người có một nhân duyên khác nhau. Nên chú trọng sửa mình thay vì đi sửa người. Trong mối quan hệ gia đình, tôi đã nhầm lẫn giữa vị kỷ và vị tha. Vị tha là yêu thương không có điều kiện còn vị kỷ là yêu thương theo ý của mình - một cái "tôi" to đùng. Bản thân tôi còn sống với cái "tôi" to đùng, còn có lúc buông lung, phóng giật thì sao lại muốn thay đổi người khác. Như thế là quy y bản ngã chứ không phải quy y tam bảo.

Quy y tam bảo không hẳn chỉ là quy y Phật Thích Ca hay trung thành với một vị thầy, một ngôi chùa cụ thể nào đó. Quy y Phật chính là quay về đức tính từ bi, trí tuệ của chư Phật vốn có sẵn trong mỗi người, chủ yếu là:

Không làm các việc ác
Nên làm các việc lành
Giữ tâm ý trong sạch
Là lời chư Phật dạy.

Sau khi khỏi bệnh, tôi mến mộ đạo Phật, có lúc trở nên quá nhiệt tâm. Đầu năm 2020, tôi gọi điện cho người bạn trong xóm, vốn là một tu sĩ, để nói về ý định xuất gia và lên kế hoạch bộ hành từ Việt Nam qua Lào, Myanmar đến Ấn Độ để tạ ơn đức Phật. Người bạn khuyên tôi không nên xuất gia vì còn có gia đình, thay vào đó có thể báo ơn Phật bằng cách sống cho tốt.

Nửa năm sau, bạn tôi cũng hoàn tục. Bạn thành thật chia sẻ bản thân còn ái dục nên quyết định xả y. Bạn nói chỉ nên xuất gia khi thấy mình không còn phù hợp với đời sống thế tục. Còn xuất gia với mục đích "từ bỏ ngôi nhà nhỏ để vào ngôi nhà lớn" hưởng sự cúng dường thì sẽ không đi trọn đường đạo.

Từ đó, tôi bỏ ý định đi tu của bản thân và vẫn tôn trọng quyết định của những người xuất gia khác. Tôi hiểu mình vẫn có thể là một phật tử tại gia, không cần buông bỏ công việc hay trách nhiệm với gia đình, xã hội. Cái cần phải buông bỏ chính là thái độ lăng xăng, sân hận, bất mãn với hoàn cảnh. Nếu không, những trạng thái khó chịu, mê muội này sẽ "luân hồi" ngày này qua tháng nọ khiến cho đời sống mỗi người thêm nhiều phiền não.

Những ngày này, tôi chứng kiến nhiều cuộc tranh luận về tín ngưỡng và những cách tu tập, hành trì khác nhau. Tôi không có câu trả lời, chỉ biết tự do tín ngưỡng, tôn giáo không phạm đến luật pháp và đạo đức, là điều cần được tôn trọng. Nhưng đức Phật cũng từng căn dặn tăng chúng "phải lấy giới luật làm thầy" và "tin ta mà không hiểu ta tức là phỉ báng ta".

Và không nhất thiết phải xuất gia, những người dũng cảm đối mặt với thực tại, sống phụng sự và biết tu sửa thân tâm ngay giữa những bất toại nguyện của đời sống cũng chính là những phật tử thuần thành.

Bùi Võ