Ảnh minh hoạ: The Independent.

Suy giảm khả năng đọc tại đại học

Một ngày mùa thu năm 2022, một sinh viên năm nhất đến văn phòng của Dames để chia sẻ về việc nữ sinh này cảm thấy các bài tập đầu tiên khó khăn như thế nào. Môn của Dames thường yêu cầu sinh viên đọc một cuốn sách, đôi khi rất dài và dày, chỉ trong một hoặc hai tuần. Nhưng sinh viên đó nói với ông Dames rằng tại trường trung học công lập của mình, nữ sinh này chưa bao giờ bị giao đọc hết một cuốn sách. Cô chỉ phải đọc một số đoạn trích, thơ hay các bài báo.

Giảng viên Dames chia sẻ: "Tôi há hốc mồm".

Ông đã hiểu chuyện gì xảy ra với sinh viên của mình. Không phải là các em không muốn đọc. Mà là các em không biết cách đọc. Các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông không yêu cầu các em đọc.

Năm 1979, Martha Maxwell, một học giả có ảnh hưởng trong giới văn học, đã viết: "Mỗi thế hệ, tại một thời điểm nào đó, đều phát hiện ra rằng học sinh không còn đọc tốt như mong muốn hay mong đợi của các giáo sư".

Ông Dames thừa nhận rằng tình trạng trên đã tồn tại trong một thời gian dài. 20 năm trước, các lớp học của Dames không gặp vấn đề gì khi tham gia vào các cuộc thảo luận phức tạp về Prideand Prejudice (Kiêu hãnh và Định kiến)hay Crime and Punishment (Tội ác và Trừng phạt)ngay cả khi chúng diễn ra liên tục.

Ngày nay, sinh viên chia sẻ với ông ngay từ đầu rằng khối lượng đọc như vậy là không thể. Không chỉ là tốc độ đọc mà họ phải vật lộn để chú ý đến những chi tiết nhỏ trong khi vẫn theo dõi được cốt truyện chung.

Hiện chưa có dữ liệu tổng thể về tình trạng này nhưng 33 giáo sư khi được hỏi đều chia sẻ những trải nghiệm tương tự. Anthony Grafton, nhà sử học tại Đại học Princeton, cho biết sinh viên của ông đến trường với vốn từ vựng hạn hẹp và hiểu biết về ngôn ngữ kém trước đây. Ông cho biết từng có nhiều sinh viên "đọc hiểu sâu và có chữ viết đẹp, nhưng giờ đây họ trở thành điều hiếm hoi".

Nhiều người đề cập đến điện thoại thông minh và mạng xã hội như lý do khiến sách không còn được ưa chuộng. Năm 1976, khoảng 40% học sinh cuối cấp trung học cho biết họ đã đọc ít nhất 6 cuốn sách để giải trí và chỉ 11,5% không đọc bất kỳ cuốn nào. Nhưng đến năm 2022, tỷ lệ đó đã đảo ngược.

Sách không còn xuất hiện tại trung học

Tuy nhiên, ngoại trừ lý do trên, trẻ em trung học cơ sở và trung học phổ thông dường như cũng ngày càng ít gặp phải sách trong lớp học. Trong hơn hai thập kỷ, các sáng kiến ​​giáo dục mới như Không trẻ em nào bị bỏ lại phía sauhay Xây dựng tiêu chuẩn chungnhấn mạnh vào các văn bản cung cấp thông tin và các bài kiểm tra chuẩn hóa. Giáo viên tại nhiều trường đã chuyển từ sách sang các đoạn thông tin ngắn, sau đó là các câu hỏi về ý chính của tác giả.

Mike Szkolka, một giáo viên và quản trị viên đã dành gần hai thập kỷ tại các trường học ở Boston và New York, cho biết các đoạn trích đã thay thế sách ở mọi cấp lớp. Ông nói: "Không còn bài kiểm tra nào yêu cầu: Bạn có thể ngồi xuống và đọcTolstoy không?". Và với một kỹ năng không dễ đo lường, các giảng viên và lãnh đạo quận không có nhiều động lực để dạy kỹ năng đó.

Trong một cuộc khảo sát gần đây của Trung tâm nghiên cứu EdWeek đối với khoảng 300 nhà giáo dục từ lớp 3 đến 8, chỉ 17% cho biết họ chủ yếu dạy toàn bộ văn bản, 49% xen kẽ toàn bộ văn bản với tuyển tập và trích đoạn và gần 25% cho biết sách không còn là trọng tâm trong chương trình giảng dạy của họ nữa.

Các tác phẩm kinh điển không còn là ưu tiên trong giáo dục Mỹ. Ảnh minh hoạ: The NYT.

Giáo sư cũng bất lực

Đối mặt với tình hình hiện tại, nhiều giáo sư đại học cảm thấy họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc giao ít bài đọc hơn và hạ thấp kỳ vọng của mình. Giáo sư Victoria Kahn đã giảng dạy văn học tại Đại học UC Berkeley từ năm 1997. Bà từng giao sinh viên đọc 200 trang mỗi tuần nhưng giờ đây, con số chỉ khoảng 40% mức cũ. Bà Kahn chia sẻ: "Tôi không giao toàn bộ sử thi TheIliad. Tôi giao một số quyển trong đó. Tôi không thể nói rằng: 'Được rồi, trong ba tuần tới, tôi mong các em đọc Iliad', vì tôi biết họ sẽ không làm vậy".

Các giảng viên của Đại học Columbia, những người lên chương trình giảng dạy Văn học nhân học, cũng đã quyết định cắt giảm danh sách đọc cho năm học hiện tại.

Joseph Howley, người đứng đầu đội ngũ xây dựng chương trình, cho biết ông có thể để sinh viên bỏ lỡ một số tác phẩm kinh điển, nhưng họ nên đọc các văn bản còn lại trong danh sách một cách sâu sắc hơn. Và quan trọng là sự thay đổi này sẽ giúp các giáo sư có nhiều thời gian hơn trong việc dạy sinh viên cách đọc.

Dù vậy, không rõ các giảng viên có thể nuôi dưỡng tình yêu đọc sách cho sinh viên bằng cách thu hẹp giáo trình, bỏ đi các tác phẩm kinh điển xuất sắc hay không. Dù hàng thiên niên kỷ đã trôi qua, để hiểu được con người và đánh giá cao những thành tựu vĩ đại xuyên suốt lịch sử, thế hệ trẻ vẫn cần biết toàn bộ nội dung của The Iliad.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Ảnh minh họa. Nguồn: GZERO.

Việc cựu Tổng thống Donald Trump đắc cử có thể mở ra một kỷ nguyên bất ổn đối với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tại Mỹ. Theo chuyên gia AI Gary Marcus, tác giả cuốn Taming Silicon Valley, triển vọng về một khuôn khổ pháp lý hiệu quả để kiểm soát AI tạo sinh dưới chính quyền Trump là điều khó xảy ra.

“EU đã có Đạo luật AI, nhưng Mỹ gần như không có luật cụ thể nào để bảo vệ công dân khỏi rủi ro AI. Tôi không thấy điều này sẽ thay đổi trong vài năm tới”, ông Marcus nhận định.

Viễn cảnh đen tối của AI tại Mỹ

Bên cạnh điểm nghẽn về hành lang pháp lý, chuyên gia AI nhận định các cơ sở hạ tầng cũng tạo ra nhiều thách thức với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo.

Dưới thời chính quyền ông Biden, công ty Microsoft, Amazon, Google, Meta đã nỗ lực tiếp cận năng lượng hạt nhân để vận hành trung tâm dữ liệu khổng lồ. Dù vậy, kế hoạch này chưa được thông qua. Năng lượng hạt nhân được coi giải pháp hợp lý về mặt kỹ thuật nhưng đổ dồn nguồn lực này cho một nhóm nhỏ có thể ảnh hưởng đến các ngành khác.

“Dưới chính quyền Trump, kế hoạch này nhiều khả năng sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ, bất chấp những xung đột lợi ích tiềm tàng. Tôi không nghĩ Trump có khái niệm về ‘xung đột lợi ích’. Ông ấy thường bỏ qua các chuẩn mực trước đây. Ai sẽ ngăn ông ấy?”, tác giả cuốn Taming Silicon Valleynhận định.

Chuyên gia AI Gary Marcus. Ảnh: Wired.

Cũng theo vị chuyên gia này, mối nguy lớn hơn nằm ở sự gia tăng quyền lực của các tập đoàn công nghệ lớn trong xã hội Mỹ. Ông nhấn mạnh chính quyền Tổng thống Trump được cho là thân thiện với Big Tech nên khó có thể thực thi các biện pháp kiểm soát cần thiết. Trong khi các công ty Big Tech sẽ không tự điều chỉnh hay ban hành ra một bộ quy tắc chung nào về đạo đức AI, chính phủ Mỹ lại quá lệ thuộc vào họ để đạt được lợi ích cuối cùng.

Ông Marcus cũng chỉ ra nếu không có sự phản kháng quyết liệt từ công chúng, những tác động tiêu cực của AI sẽ trở nên trầm trọng hơn. Chuyên gia AI khuyến nghị người dân cần lên tiếng mạnh mẽ để buộc các tập đoàn công nghệ phải chịu trách nhiệm. AI tạo sinh không chỉ gây tổn hại cho môi trường mà còn làm xói mòn văn hóa sáng tạo, xuyên tạc thông tin.

Với một tương lai mà các tiêu chuẩn pháp lý có thể bị xóa nhòa dưới ảnh hưởng của chính trị và lợi ích kinh tế, Mỹ có nguy cơ trở thành nơi thử nghiệm không kiểm soát cho những công nghệ mạnh mẽ và nguy hiểm nhất. Chỉ có sự đoàn kết và quyết tâm của cộng đồng quốc tế mới có thể “thuần hóa” Silicon Valley, ngăn AI gây ra những hậu quả khôn lường cho xã hội.

Niềm hy vọng đặt ở tân lãnh đạo Bộ Hiệu quả

Trong bối cảnh AI đang đặt ra những thách thức nghiêm trọng về mặt pháp lý, môi trường và xã hội, Elon Musk, người từng cảnh báo về rủi ro của công nghệ này, được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách AI tại Mỹ. Thế nhưng, ông Gary Marcus cho rằng đây là canh bạc may rủi.

“Elon là một trong những người đầu tiên cảnh báo về rủi ro của AI, nhưng giờ đây ông đã đầu tư rất nhiều vào công nghệ này. Khó để trông chờ Musk đưa ra những khuyến nghị trung lập cho chính quyền Trump khi bản thân ông ấy có nhiều lợi ích tài chính liên quan”, tác giả Gary Marcus nhận xét.

Cuốn sách Taming Silicon Valley được xuất bản bởi Nhà xuất bản Viện Công nghệ Massachusetts. Ảnh:Amazon.

Điều trớ trêu hơn nằm ở sự xung đột giữa hình ảnh của ông Musk với thực tế. Tesla, công ty mang lại phần lớn tài sản và tầm ảnh hưởng cho Musk, được xem là thân thiện với môi trường. Trong khi đó, các mô hình AI mà Musk theo đuổi lại tiêu thụ khối lượng lớn năng lượng và nước, gây ra tác động không nhỏ đến môi trường. Với dự đoán chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ nới lỏng các quy định môi trường, Marcus cho rằng những mâu thuẫn lợi ích này sẽ trở thành vấn đề đáng lo ngại.

Trước đó, dù ký tên vào bức thư kêu gọi tạm dừng phát triển AI trong sáu tháng, nhà sáng lập SpaceX lại ngầm xây dựng một cụm GPU khổng lồ cho các dự án AI riêng.

Ngoài ra, ông Marcus nhận thấy sự tập trung quá mức vào trí tuệ nhân tạo sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy hơn là lợi ích. Nếu AI tạo sinh không sớm mang lại lợi nhuận, bong bóng sẽ vỡ, tức nền kinh tế Mỹ phải chịu một khoản nợ khổng lồ.

Trong bức tranh tối tăm của AI tại Mỹ, quyết định của tân lãnh đạo Bộ Hiệu quả là một biến số khó lường. Vì vậy, mỗi cá nhân phải tự hình thành ý thức khi sử dụng AI tạo sinh. Đây cũng là thông điệp chính trong cuốn sách Taming Silicon Valleycủa chuyên gia Gary Marcus.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.