Bằng cách nào mà vũ trụ có các từ trường rộng lớn như vậy là một trong những vấn đề nổi cộm nhất trong vật lý thiên văn.

Mới đây, các nhà nghiên cứu đưa ra một cách giải thích hoàn toàn mới. Họ cho rằng từ trường trong vũ trụ sinh ra từ một "cục pin bụi" khổng lồ hoạt động khi xuất hiện những ngôi sao đầu tiên.

Các từ trường có ở khắp nơi trong không gian bao la. Từ trường của Trái Đất làm chệch hướng bức xạ vũ trụ nguy hiểm, làm rung kim la bàn và dẫn đường cho các đàn chim di cư.

Các hành tinh khác và các ngôi sao cũng có từ trường. Từ trường của sao Mộc và Mặt Trời mạnh hơn từ trường Trái Đất. Toàn bộ Dải Ngân Hà cũng có từ trường của nó nhưng yếu hơn của Trái Đất khoảng 1 triệu lần. Tuy vậy, nó trải dài qua hàng chục nghìn năm ánh sáng, đi qua toàn bộ thiên hà.

Các nhà thiên văn học còn biết đến những từ trường lớn hơn thế, một số lớn đến mức bao phủ toàn bộ các cụm thiên hà rộng đến hàng vài triệu năm ánh sáng.

Vậy những từ trường khổng lồ này đến từ đâu? Cho dù chúng khá yếu nhưng chúng cực kỳ rộng lớn. Vì thế, dù là cái gì tạo nên chúng đi nữa thì cũng phải đến từ những nguồn năng lượng vô cùng mạnh mẽ.

Hàng chục năm qua, các nhà thiên văn học cho rằng có một số cơ chế mà đa phần dựa vào một quá trình động lực lấy các trường "hạt giống" yếu và khuếch đại chúng lên đến giá trị hiện nay.

Tuy nhiên, điều đó lại làm nảy sinh câu hỏi những trường hạt giống yếu đó từ đâu mà ra?

Mới đây, các nhà thiên văn học vừa đưa ra một cách giải thích hoàn toàn mới.

Theo kịch bản này, bối cảnh là buổi bình minh của vũ trụ, khi vũ trụ mới chỉ vài trăm triệu năm tuổi, những ngôi sao và thiên hà đầu tiên bắt đầu tỏa sáng. Sau khi những ngôi sao đầu tiên chết đi, chúng để lại một chút của các nguyên tố nặng hơn. Các nguyên tố này tìm thấy nhau trong không gian giữa các vì sao và trở thành những hạt bụi đầu tiên.

Những hạt bụi này thường mang điện tích do sự bắn phá bằng bức xạ và ma sát với nhau. Khi thế hệ các ngôi sao thứ hai bừng sáng, ánh sáng cực mạnh của chúng chiếu xuyên qua tất cả khí và bụi xung quanh.

Nếu những ngôi sao này đủ mạnh, bức xạ của chúng có thể đẩy các hạt bụi di chuyển qua phần còn lại của khí. Những hạt bụi tích điện chuyển động này sẽ tạo ra dòng điện yếu nhưng trên quy mô rộng, giống như một sợi dây đồng có chiều dài 1.000 năm ánh sáng.

Do quá trình lọc bức xạ qua khí giữa các vì sao không hoàn toàn đồng nhất nên các hạt bụi chuyển động có xu hướng kết tụ lại ở một số điểm và phân tán thưa hơn ở những điểm khác. Điều này tạo ra sự khác biệt về dòng điện từ nơi này sang nơi khác, mà thông qua các định luật điện từ thì sẽ làm phát sinh từ trường một cách tự nhiên.

Trong nghiên cứu mới này, các nhà khoa học phát hiện ra rằng từ trường này rất yếu, chỉ bằng khoảng 1 phần tỷ cường độ từ trường Trái Đất, nhưng vẫn đủ lớn để các quá trình vật lý thiên văn khác có thể bám vào trường hạt giống đó và tạo ra từ trường mà chúng ta thấy ngày nay.

Dù vậy, đây vẫn chỉ là một giả thuyết. Kết quả của giả thuyết này là một công thức mô phỏng quá trình tiến hóa của các thiên hà và từ trường của chúng. Đây là một bước quan trọng trong việc so sánh toàn bộ từ trường theo giả thuyết này với từ trường mà chúng ta thấy trong vũ trụ.

Quay ngược thời gian để xem từ trường trong vũ trụ từ đâu ra là điều không thể, nhưng chúng ta có thể sử dụng những ý tưởng và giả thuyết như thế này để dần dần tái tạo bức tranh của quá khứ, trong toàn bộ tham vọng tìm hiểu về vũ trụ mênh mông mà ngôi nhà Trái Đất của chúng ta là một phần trong đó.

Một nghiên cứu mới cho rằng nền văn minh tiên tiến ngoài Trái Đất đã điều khiển hệ thống sao đôi của họ để du hành quanh thiên hà.

Những nền văn minh lâu đời có thể có nhiều động cơ khiến họ muốn chuyển đi nơi khác, ví dụ như họ cần thoát khỏi một siêu tân tinh sắp xảy ra, họ cần thăm dò nguồn tài nguyên thiên nhiên của chúng ta, hoặc có thể họ chỉ muốn khám phá.

Nhưng do khoảng cách quá lớn giữa các ngôi sao, việc du hành trở nên vô cùng khó khăn và tốn thời gian. Vì thế, thay vì rời khỏi hệ thống của mình, có thể họ quyết định đem theo cả ngôi sao của mình.

Ưu điểm của việc tăng tốc ngôi sao của chính mình là họ có thể giữ nó cùng di chuyển. Họ làm cho ngôi sao cháy sáng hoặc bốc hơi theo một hướng, như thế sẽ có lực đẩy ngôi sao cùng tất cả các hành tinh trong hệ đến một vị trí mới trong thiên hà.

Các nhà thiên văn học đang tìm hiểu xem liệu các ngôi sao siêu tốc độ có phải do các nền văn minh ngoài hành tinh phóng lên một cách có chủ đích hay không, nhưng cho đến nay chưa phát hiện ra trường hợp nào như vậy.

Triết gia Clement Vidal ở Trường đại học Vrije, Brussels, Bỉ, cho rằng hầu hết các ngôi sao không đơn độc mà thuộc về các hệ nhị phân. Điều này có nghĩa là chúng ta có thể đang thiếu một nửa số ngôi sao có khả năng được tăng tốc nhân tạo. Thậm chí còn khả quan hơn nữa, các hệ thống nhị phân mang lại nhiều lợi thế hơn so với từng hệ thống đơn lẻ.

Ông lấy một hệ thống mô hình bao gồm một ngôi sao neutron với một ngôi sao có khối lượng thấp quay xung quanh ngôi sao kia. Hệ nhị phân này mang lại sự linh hoạt nhất về khả năng định hướng và lực đẩy.

Nền văn minh ngoài Trái Đất sẽ phải tìm cách đẩy vật chất ra khỏi ngôi sao nhờ từ trường không đối xứng hoặc bằng một thiết bị nào đó gây ra tình trạng nóng lên không đều trên bề mặt ngôi sao. Dù trong trường hợp nào thì mục tiêu phải là làm cho ngôi sao phóng ra nhiều vật chất theo một hướng hơn là theo hướng khác để tạo ra lực đẩy, đẩy hệ nhị phân theo hướng ngược lại.

Nếu nền văn minh đó đặt máy móc ở trên hoặc gần ngôi sao neutron, nơi có lực hấp dẫn mạnh đủ cung cấp nguồn năng lượng sẵn có, thì họ có thể điều khiển hệ nhị phân bằng cách cho cỗ máy đó bật hoặc tắt.

Ví dụ nếu họ chỉ kích hoạt máy tại cùng một điểm trên quỹ đạo, họ sẽ đưa hệ thống nhị phân đi theo một hướng. Nếu họ để máy hoạt động lâu hơn một chút, họ sẽ điều chỉnh hướng đi của mình theo ý muốn dọc theo mặt phẳng quỹ đạo.

Thậm chí họ có thể điều khiển hệ thống của mình theo các hướng ngoài quỹ đạo mới bằng cách thay đổi hướng của cỗ máy, thay đổi quỹ đạo của sao neutron xung quanh ngôi sao chính.

Điều đáng ngạc nhiên là có những hệ thống có thực trong vũ trụ phù hợp với những đặc điểm này, chẳng hạn như sao xung PSR J0610-2100 và sao xung PSR J2043+1711.

Cả hai hệ thống sao này đều có khả năng tăng tốc đáng kể. Nhà triết học Vidal kết luận rằng cho dù chúng khó có thể là do người ngoài hành tinh tạo ra nhưng vẫn đáng để xem xét kỹ hơn. Ít nhất chúng vẫn còn tồn tại trong tình trạng hiện nay, một hiện tượng khác biệt so với các hệ sao khác.

Khi nghe anh nói sẽ từ bỏ công việc giáo viên ổn định để đi học tiếng Anh về làm du lịch, cha anh phản đối kịch liệt. “Con muốn đi theo con đường con chọn…”, câu nói của anh chưa kịp dứt, cha anh ném cái cốc, vỡ toang. Một cuộc tranh cãi dữ dội khiến mẹ anh phải từ trong nhà lao ra can ngăn.

Sùng Mí Phìn bên ngôi nhà của mình ở xã Sà Phìn, Đồng Văn

Sáng sớm hôm sau, khi những dải núi đá còn chìm trong sương, mẹ của Sùng Mí Phìn lục đục dậy nấu nồi cám lợn, chàng trai sinh năm 1992 khoác chiếc balo bước ra cửa. Mẹ anh lập cập chạy theo, gọi: “Cầm ít tiền, không lấy gì mà ăn?”.

Mặc cho mẹ đuổi theo, anh đi nhanh ra phía cửa. Chàng trai người H’Mông lên đường tìm cách khởi nghiệp với 500 nghìn đồng trong túi…

Thầy giáo mơ ước làm du lịch

“Sinh ra, lớn lên trong cái nghèo. Tôi nhìn xung quanh, đâu cũng chỉ có đá và đá”, Sùng Mí Phìn nói về tuổi thơ của mình. Cha của anh là một cán bộ xã, em gái anh cũng là giáo viên vì vậy cả gia đình đều mong anh - sẽ có công việc ổn định.

Sùng Mí phìn theo học một trường cao đẳng sư phạm tại Hà Nội vào năm 2015. Năm 2018 ra trường, anh theo nghiệp gõ đầu trẻ ở một điểm trường quê nhà.

Anh chàng (cầm khèn) bên một nhóm khách nước ngoài.

Đi làm 2 tháng, Sùng Mí Phìn cảm thấy cuộc sống gò bó, nhàm chán.  Anh nhận thấy mình yêu thích các hoạt động du lịch bởi những năm gần đây, lượng khách du lịch đến Hà Giang rất đông.

Sùng Mí Phìn khao khát dựng một homestay theo ý mình nhưng anh hiểu, không có Tiếng Anh thì không thể làm nên chuyện.

Cuối 2018, Sùng Mí Phìn quyết định đến SaPa - nơi rất nhiều người H’Mông thành thạo tiếng Anh, để học ngoại ngữ. Biết bố mẹ sẽ phản đối nên đêm trước ngày lên đường, anh mới thông báo. Trong sự giận dữ của gia đình, chàng trai H’Mông vẫn ra đi.

8h tối, anh có mặt ở thị trấn SaPa. Với 500 nghìn trong tay, anh ăn 1 bát phở sau ngày dài nhịn đói. Tối đó, Sùng Mí Phìn tìm nhà nghỉ để ngủ với giá 150 nghìn/đêm. Số tiền còn lại không nhiều, anh phải nhanh chóng tìm lớp học.

Qua Youtube, anh biết đến một trung tâm đào tạo tiếng Anh cho người H’Mông có đam mê làm du lịch ở SaPa. Anh liên hệ và may mắn sau khi nghe câu chuyện của anh, người chủ trung tâm đã miễn phí cho anh toàn bộ khóa học.

Khi Sùng Mí Phìn vào lớp mới biết những người ở đây đã học tiếng Anh được 1 năm.

“Buổi đầu tiên, cô giáo gọi Phìn lên giới thiệu tên tuổi bằng tiếng Anh. Phìn chẳng biết gì, nói vụng về, cả lớp cười nghiêng ngả. Mình từng là giáo viên, cũng lên lớp mà giờ có mỗi tên, tuổi cũng không nói được, Phìn vô cùng tự ái. Buổi thứ 2 cũng không khá hơn là bao”. Anh gặp người quản lý xin nghỉ, định về Hà Giang luôn trong đêm.

Khách du lịch sẽ được lên nương, vào núi lấy nước, ăn cơm, sinh hoạt như một người bản địa

Nhưng buổi nói chuyện với người quản lý đã thay đổi quyết định của Sùng Mí Phìn. Chị nói: “Ở Hà Giang, du lịch phát triển nhanh quá, người dân bản địa không thích ứng được. Muốn làm du lịch chuyên nghiệp mình phải học từ bây giờ. Em là người trẻ, em phải học để đánh thức tư duy cho cả cộng đồng.

Em về quê cũng có thể có công việc nhưng em chỉ như thế thôi. Nếu em ở lại học, em còn có thể giúp được người khác. Điều này quan trọng hơn nhiều”.

Sùng Mí Phìn từ bỏ hẳn ý định nghỉ giữa chừng. Vừa học, anh vừa xin đi làm các công việc như bồi bàn, dọn phòng, lễ tân… để có thêm chi phí và hiểu biết về du lịch. Năm 2019, Sùng Mí Phìn tạm biệt SaPa về với cao nguyên đá, bắt tay làm du lịch theo cách anh mong muốn.

Homestay ‘lạ’ trên cao nguyên

“Thay vì những căn phòng lịch sự, hiện đại theo thiết kế Hàn Quốc, tôi muốn đưa yếu tố bản địa, văn hóa địa phương vào homestay của mình ở xã Sà Phìn, Đồng Văn”.

Khi nghe từ “homestay”, cha mẹ anh ngơ ngác. Anh xin cha mẹ gian bếp để làm nhưng mẹ anh lắc đầu. Bà nói: “Bếp phải để đựng ngô”. Anh xây một cái bếp phía ngoài để “bù” cho bà.

Căn bếp cũ của gia đình giúp Sùng Mí Phìn đặt được 4 giường cho khách. Anh đăng ký homestay của mình lên mạng. Thời gian này, chưa có khách nên anh phải đi dẫn tour ở ngoài để kiếm thêm thu nhập.

Sùng Mí Phìn và Tẩn Thị Su, người sáng lập Dự án SaPa O'Châu. Tẩn Thị Su cũng là người giúp Phìn học tiếng Anh miễn phí.

Một ngày, đang đi tour, mẹ anh hốt hoảng gọi điện: “Mày đang ở đâu? Bọn Tây cứ tìm đến nhà, bố mẹ biết làm thế nào? Sao nay nhà lại toàn người Tây thế?”. Anh biết mình đã thành công. Sùng Mí Phìn nhờ bạn làm nốt việc, phóng như bay về nhà.

Sùng Mí Phìn bắt tay vào nấu cơm đãi khách. Không kịp đi chợ, sẵn rau trong vườn, họ có gì ăn nấy.

Anh còn nhờ luôn khách vào bếp cùng mình. “Tôi cứ để họ được tự do, được sống thật như đang ở nhà của mình”, anh nói. Vì vậy, khách Tây đến nhà anh cũng tham gia quét nhà, hái cỏ cho bò, lên các khe đá lấy nước về…

“Ban đầu, chỉ vì nhà ít người nên tôi nhờ khách cùng làm với mình không ngờ họ lại thích việc đó. Về thị trấn Đồng Văn, họ kể cho nhau nghe: “Trên xã Sà Phìn có cái homestay lạ lắm”, anh nói thêm.

“Đây mới đúng là cuộc sống người H’Mông trên vùng cao nguyên đá - khó khăn nhưng vui vẻ, hạnh phúc”, một vị khách khác nói. Khách đông hơn, mỗi tháng gia đình anh đón khoảng 60 người với giá 250 nghìn/ngày.

Bố mẹ anh cũng thôi không còn phản đối con trai. “Ngày trước, mẹ tôi đi cắt cỏ mỗi ngày chỉ được 5 bó. Nay có khách đi cùng, mỗi ngày bà có được 20 bó cỏ lại còn có người mang giúp về tận nhà”, anh kể.

Anh quay video, tạo các diễn đàn... để chia sẻ kinh nghiệm làm du lịch với người dân địa phương, giúp họ có công việc, thu nhập từ việc khai thác vẻ đẹp tự nhiên, văn hóa của đất và người Hà Giang.

Khách đến nhà Sùng Mí Phìn là người Nhật, Trung Quốc, Mỹ… Anh ấn tượng nhất với 2 cô gái Mỹ từng ở lại nhà anh để đón Tết của người H’Mông.

Các cô gái cùng vào bếp làm cơm, gói bánh… để đón năm mới. Họ còn tự tay dán miếng vải đỏ lên cửa nhà Sùng Mí Phìn. “Người H’Mông quan niệm, dán miếng vải này phải là những khách xa lạ và ở thật xa càng đem lại may mắn cho gia chủ”, anh nói.

Ngoài phát triển homestay, 9X ở Hà Giang cũng muốn người dân quê anh được sống trong môi trường du lịch, có công ăn việc làm. Anh lập các nhóm làm diễn đàn và dựng các video để truyền tải cách làm du lịch chuyên nghiệp cho người dân học hỏi.

“Dù làm gì, cách nào, đích đến của tôi vẫn là đem được văn hóa bản địa, cái nét riêng của Hà Giang để giới thiệu cho du khách”, anh khẳng định.