PGS.TS Nguyễn Thị Chính, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng khai mạc hội thảo.

Chất thải nhựa: Nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường

Ông Nguyễn Thi (Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường) chia sẻ, chất thải nhựa hiện nay nằm chủ yếu trong chất thải rắn. Đây là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, Việt Nam hiện đứng thứ 17 trong 109 quốc gia về lượng rác thải nhựa phát sinh hằng năm.

Theo Ngân hàng Thế giới, bình quân mỗi hộ gia đình Việt Nam sử dụng 35 túi nilon/tuần và cả nước con số này lên tới khoảng 938 triệu. Nếu lấy trung bình 100 túi nặng 5kg thì lượng túi nilon hằng tuần được sử dụng và phần lớn được thải loại lên đến 46.900 tấn.

Trong khi đó, theo ông Thi, hoạt động xử lý chất thải rác sinh hoạt ở nước ta hiện nay chủ yếu là đem đi chôn lấp. Việc tái chế, tái sử dụng chiếm tỷ lệ rất nhỏ và phụ thuộc phần lớn vào việc nhặt phế liệu có thể tái chế của hệ thống thu gom phế liệu không chính thức.

“Theo thống kê của Bộ Xây dựng tại các bãi chôn lấp chất thải ở một số đô thị lớn (Hà Nội, Huế, TP Hồ Chí Minh, và Bắc Ninh) cho thấy, tỷ lệ rác thải nhựa dao động từ 12% đến 16%, đứng thứ 2 sau rác thải hữu cơ (từ 55% đến 68%) còn lại là các loại rác khác. Như vậy qua rất nhiều lần thu gom phân loại bởi hệ thống phi chính thức (thường gọi là đồng nát) và bởi các công ty môi trường đô thị thì rác thải nhựa còn lại đem chôn lấp rất lớn. Chủ yếu là rác thải nhựa không thể tái chế như túi, bao bì nilon, chai nhựa bẩn…”, ông Thi cho hay.

Ông Nguyễn Thi (Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường).

Theo ông Thi, quy định về quản lý chất thải rắn ở nước ta đã tương đối đầy đủ các vấn đề trong quản lý song chưa thống nhất để có thể vận hành hệ thống xử lý, tái chế, mà đang theo kiểu “đánh trống bỏ dùi”.

“Pháp luật ban hành khá đầy đủ về quản lý chất thải, đặc biệt là chất thải rác sinh hoạt, nhưng lại quy định giao cho địa phương tùy vào đặc thù để hướng dẫn và tổ chức thực hiện việc phân loại, thu gom. Dẫn đến tình trạng có tỉnh thực hiện việc phân loại, thu gom, có tỉnh thì không. Nếu không thực hiện thì cũng không phát sinh bất cứ trách nhiệm quản lý cũng như pháp lý nào”, ông Thi nói.

Do đó, theo ông Thi, trong lần sửa Luật bảo vệ môi trường này, cần thiết phải đưa nguyên tắc coi chất thải là tài nguyên, thực hiện tuần hoàn tài nguyên, ưu tiên tái chế thay vì sản xuất thêm mới. Bởi đây chính là cốt lõi của nền kinh tế tuần hoàn.

“Muốn vậy phải có các chế định như coi chất thải là tài nguyên. Các chất thải này bao gồm các chất thải nguy hại có thể tái chế, chất thải công nghiệp thông thường, rác thải sinh hoạt. Cần xây dựng 2 chế định riêng về rác thải hữu cơ và rác thải nhựa. Cùng đó là các chế định thu phí rác thải dựa trên khối lượng, chấm dứt việt thu phí theo đầu người hoặc theo hộ gia đình như hiện nay; chế định về phân loại, thu gom chất thải và rác thải sinh hoạt; chế định về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, xử lý chất thải; quy định về quản lý chất thải nhựa,…”, ông Thi đề xuất.

Ông Bùi Đức Hiển (Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam).

Ông Bùi Đức Hiển (Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) cho rằng việc tái chế chất thải nhựa hướng đến phát triển kinh tế tuần hoàn rất quan trọng đối với Việt Nam.

Tuy nhiên, quy định lỏng lẻo, cơ chế thu gom rác thải chưa đồng bộ cũng là nguyên nhân khiến các gia đình không có ý thức phân loại. “Cũng có những gia đình rất ý thức và phân loại ra thành từng lại rác thải hữu cơ, vô cơ trước khi vứt đi nhưng bộ phận thu gom, vận chuyển những loại rác thải đó của chúng ta lại chưa đồng bộ”.

Ông Hiển cũng bày tỏ sự ngờ vực khi trách nhiệm quản lý rác thải sinh hoạt hiện nay giao cho UBND cấp tỉnh. “Đặc biệt Nghị định 155 năm 2016 về việc xử phạt, vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định rất rõ ở Điều 20 rằng nếu không phân loại rác thải sinh hoạt thì mức xử phạt có thể lên đến từ 15 đến 20 triệu đồng, nhưng có lẽ chưa bao giờ chúng ta áp dụng điều này”, ông Hiển nói.

Theo ông Hiển, phát triển kinh tế tuần hoàn là xu thế của phát triển bền vững và phải có giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật.

Ông Nguyễn An Thái (Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam).

Trong khi đó, là người tham gia công trình khoa học nghiên cứu về vật liệu thay thế nhựa, ông Nguyễn An Thái (Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam) nêu thực tiễn: “Đã có những cải tiến đáng kể trong tìm kiếm chất liệu thay thế nhựa, tuy nhiên để thay thế hoàn toàn nó khỏi cuộc sống là khó. Bởi chi phí đưa vật liệu thay thế nhựa vào kinh tế rất lớn và vật liệu thay thế chỉ đáp ứng được rất nhỏ nhu cầu sử dụng nhựa hiện nay”.

Do đó, các chuyên gia cũng thống nhất việc nghiên cứu và ứng dụng nhằm gia tăng vòng đời cho nhựa. Cùng đó, kiến nghị các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực tái chế vật liệu nhựa; đề xuất các hành lang pháp lý để các doanh nghiệp tự thu gom sản phẩm nhựa của mình, phục vụ cho việc tái chế, tái sản xuất, kéo dài vòng đời sản phẩm. Ngoài ra, đề xuất các quy trình thu gom, xử lý rác thải nhựa để hạn chế nhựa bị thải ra môi trường mà quay vòng tuần hoàn trở lại phục vụ sản xuất và đời sống.

Thanh Hùng

Hà Nội khuyến khích khai giảng không xả rác

- Đó là một trong những nội dung được Sở GD-ĐT Hà Nội đề nghị các trường trên địa bàn triển khai hoạt động đầu năm học 2019-2020.  

Chia sẻ với VietNamNet, hiệu trưởng một trường THPT ở Hải Phòng thẳng thắn: “Phải chăng đó chỉ là cách xoa dịu dư luận hoặc phân quyền đầu việc, bớt trách nhiệm cho hiệu trưởng (để tránh bị chỉ trích, nghi ngờ)… chứ liệu có bao nhiêu hoạt động không cần đến kinh phí?”.

Vị hiệu trưởng cho rằng, về bản chất, để hoạt động, kinh phí không gom về quỹ lớp, quỹ trường cũng phải “chuyển thể” thành hình thức khác.

Vị này dẫn chứng: “Mỗi lần photo tài liệu học tập của học sinh, nếu không có quỹ chung, với những trường không có kinh phí hỗ trợ hoặc giáo viên chủ nhiệm không bỏ tiền túi ra, sẽ làm thế nào? Không lẽ cứ mỗi lần photo tài liệu lại chia tiền để đóng góp?

Hơn nữa, việc 'không quỹ' thực hiện được hay không còn tùy nơi, tùy miền, tùy ngân sách địa phương dành cho giáo dục. Nếu địa phương lo hoặc với khối các trường ngoài công lập (tất cả khoản đã thu thông qua học phí) hoàn toàn làm được. Tuy nhiên, ở khối trường công lập, địa phương không hỗ trợ sẽ rất khó khăn”, vị này nói.

Theo vị hiệu trưởng, việc có quỹ chung của lớp, trường trong nhiều trường hợp sẽ tiện lợi hơn, quan trọng là sử dụng quỹ minh bạch và chỉ phục vụ học sinh.

Ông Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương (thị xã Hoàng Mai, Nghệ An) cho rằng đã sinh ra một tổ chức, muốn hoạt động hiệu quả phải có kinh phí. 

“Để duy trì vai trò của Ban đại diện cha mẹ học sinh như quy định, hiệu trưởng phải thêm việc, thêm trách nhiệm nhưng nếu vì sợ trách nhiệm mà 'nói không' với quỹ lớp, quỹ hội coi như vô hiệu hóa vai trò của Ban này.

Thử hình dung một Ban đại diện cha mẹ không có quỹ sẽ hoạt động ra sao? Theo các quy định hiện hành, hội cha mẹ học sinh có vai trò quan trọng. Có điều, khi đi vào hoạt động cụ thể thì những quy định đó lại xa rời thực tế. Theo tôi, quan trọng hơn cả là thực hiện, giám sát quỹ lớp, trường đúng quy định và phù hợp”, ông Tuấn Anh nêu quan điểm.

Ông Nguyễn Quang Tùng, Hiệu trưởng Trường THCS và THPT M.V.Lô-mô-nô-xốp (Hà Nội) cho rằng, vẫn nên có Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp và trường. 

“Bản chất Ban đại diện cha mẹ học sinh đại diện cho phụ huynh có trách nhiệm giám sát các chương trình giáo dục, hình thức tổ chức dạy học của nhà trường và đại diện đảm bảo quyền lợi của học sinh; đồng thời kịp thời phản biện những điều chưa phù hợp của nhà trường hoặc có ý kiến với cơ quan quản lý các cấp nếu trường không thực hiện đúng quy định hoặc vi phạm pháp luật”, ông Tùng nói.

Theo ông Tùng, bất kỳ một hội, nhóm, đoàn thể nào cũng có quyền lập quỹ và sử dụng quỹ theo quy chế chi tiêu của hội, nhóm, đoàn thể đó. Ban đại diện cha mẹ cũng vậy và việc thành lập quỹ hay không do các thành viên thống nhất với nhau. “Nếu quỹ chỉ dành chi tiêu cho học sinh, không chi cho bất kỳ hạng mục nào của nhà trường, giáo viên và công khai việc chi tiêu thì chắc chắn sẽ được ủng hộ cao”, ông Tùng nêu quan điểm.

Ông Tùng cho rằng, mô hình “không có quỹ” phù hợp với một số trường quốc tế hoặc vùng thực sự khó khăn. “Trước đây, khi nước ta còn khó khăn, đâu có quỹ của Ban đại diện cha mẹ, song giáo dục vẫn tốt, vẫn có những thế hệ học sinh thành công trên nhiều lĩnh vực. 

Tuy nhiên, hiện nay, ở một số nơi có điều kiện, tôi cho rằng vẫn nên có quỹ Ban đại diện cha mẹ học sinh. Quỹ không cần nhiều, chỉ vừa đủ để dành khen thưởng khi học sinh tiến bộ, động viên các em có thành tích hoặc khi ốm đau, liên hoan tổng kết... Không nên vì những 'lùm xùm' về tiền nong quỹ Ban đại diện cha mẹ học sinh mà dừng các hoạt động nên có này cho các em”, ông Tùng nói. 

Theo vị hiệu trưởng, tùy từng nơi, việc tổ chức hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh sẽ nhiều hay ít và mức quỹ cũng khác nhau. “Điều quan trọng, mỗi phụ huynh cần thể hiện sự chính trực, dám có ý kiến phản biện ngay nếu việc chi tiêu quỹ không công khai, minh bạch hoặc sai mục đích, sai quy chế chi tiêu”, ông Tùng nói.

Trường có giáo viên vi phạm quy định dạy thêm không được xét danh hiệu thi đua

Tại Việt Nam, phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được phát động trong toàn dân cùng với sự vào cuộc của các bộ/ban/ngành, đặc biệt dành cho các thế hệ trẻ, các tầng lớp xã hội lan tỏa đến đời sống kinh tế cộng đồng.

Theo Báo cáo nghiên cứu Hiện trạng doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam của Tổ chức doanh nghiệp xã hội Vương quốc Anh và Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, khu vực doanh nghiệp xã hội ở Việt Nam rất đa dạng, sôi động. Phong trào khởi nghiệp tạo tác động xã hội đang ngày càng phát triển mạnh tại Việt Nam. Các startup hướng về xã hội phát triển trong sự liên kết chặt chẽ với nhau tạo thành một cộng đồng và nhận được sự hỗ trợ, vốn đầu tư cũng như sự định hướng từ nhiều tổ chức như Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến phục vụ cộng đồng (CSIP), Hội Đồng Anh…

Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo với yếu tố bản địa

Làng Công nghệ tác động xã hội là những doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo với yếu tố bản địa được khai thác mạnh và có hiệu quả, tạo ra nhiều tác động tích cực tới môi trường, địa phương, tạo sinh kế cho các thành phần thuộc nhóm yếu thế như phụ nữ, người dân tộc thiểu số, người khuyết tật, người cao tuổi, người lao động chưa có việc làm hoặc thu nhập thấp trên toàn quốc.

Tất cả những con người có hoàn cảnh khó khăn, các số phận chưa may mắn cùng được lan tỏa tinh thần khởi nghiệp tạo động lực cống hiến cho xã hội và cảm thấy cuộc đời có ý nghĩa hơn. Khởi nghiệp sáng tạo đã len lỏi đến mọi miền của Tổ quốc và mọi tầng lớp trong xã hội bằng ứng dụng công nghệ.

Nhằm thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp hướng về xã hội cũng như hỗ trợ các startup về nhiều mặt, Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia - Techfest 2019 do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì sẽ diễn ra từ ngày 4 đến 6/12 tại tỉnh Quảng Ninh.

Trong sự kiện Techfest 2019 nói chung và triển lãm Techfest với 12 làng khởi nghiệp nói riêng, với sự góp mặt của làng công nghệ tác động xã hội, nhiều hoạt động hứa hẹn sẽ tạo điều kiện thuận lợi để người tham dự trao đổi kiến thức, kinh nghiệm trong ngành cũng như đem lại cơ hội đầu tư cho các startup tiềm năng.

Bà Nguyễn Như Quỳnh, trưởng làng công nghệ tác động xã hội

Bà Nguyễn Như Quỳnh, hiện đang là Cán bộ đổi mới sáng tạo, hỗ trợ thanh niên và cán bộ chương trình phát triển Liên hợp quốc - UNDP tại Việt Nam, đồng thời cũng là trưởng Làng công nghệ tác động xã hội tại Techfest 2019. Công việc chính của bà là hỗ trợ các nhóm xã hội như người khuyết tật, thanh niên và phụ nữ, thông qua một số dự án của UNDP, ngoài ra bà còn là người quản lý dự án Youth CoLab - dự án hỗ trợ thanh niên trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc (SDG) thông qua lãnh đạo, đổi mới xã hội và tinh thần kinh doanh.

Nói về việc tuyển chọn các startup chất lượng để dự thi tại Techfest 2019, bà Quỳnh bật mí: “Trong năm 2019, UNDP và CSIE đã tổ chức nhiều cuộc thi về khởi nghiệp và đã chọn được những startup chiến thắng của từng cuộc thi. Làng Tác động xã hội (Impact) sẽ chọn từ các start-up chiến thắng này ra 2 đơn vị đại diện để tham dự cuộc thi chung, lọt vào top 40 Techfest 2019”.

Thu Hiền

Sẽ có Làng đô thị thông minh tại Techfest 2019

- Làng Đô thị thông minh- một trong các hoạt động của Techfest 2019 sẽ là một một sân chơi lớn, tạo môi trường thân thiện để gắn kết, tạo cơ hội giao lưu giữa các startup, các nhà quản lý...