Nhận định, soi kèo Angola vs Burkina Faso, 3h00 ngày 24/1

Giá trị to lớn của dữ liệu

Theo bà Trần Thị Lan Hương, năm 2021, chủ đề báo cáo phát triển thế giới là về dữ liệu, dữ liệu đang làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Báo cáo đã nói rất nhiều về tầm quan trọng của dữ liệu và đề cập đến câu chuyện các quốc gia sử dụng dữ liệu như thế nào trong hoạch định chính sách cũng như trong phát triển kinh tế xã hội.

Cụ thể, báo cáo ghi lại trong vòng 3 thập kỷ qua các hoạt động kinh tế - xã hội dựa trên dữ liệu gia tăng một cách chóng mặt và từ năm 1990 đến thời điểm báo cáo xây dựng năm 2021, tỉ lệ thương mại dịch vụ dựa trên dữ liệu chiếm hơn 50% tổng dịch vụ thương mại toàn cầu. Các dịch vụ thương mại khác như giao thông vận tải, hàng hoá trước đó chiếm tỉ trọng lớn, nhưng đến đầu năm 2021, tỉ trọng này đã chuyển dịch qua dữ liệu.

Bà Trần Thị Lan Hương cho biết, theo Data Never Sleeps, mỗi 1 phút trôi qua có đến 6 triệu lệnh tìm kiếm trên Google toàn cầu, 65% người dân toàn thế giới sử dụng Internet, 93% số người sử dụng Internet trên điện thoại thông minh. Tất cả các dịch vụ trong tương lai liên quan đến dữ liệu mà người dùng sẽ hướng đến là trên trên điện thoại thông minh.

Lợi ích kinh tế - xã hội dựa trên dữ liệu là vô cùng lớn. Tại Đông Nam Á, ước tính tới năm 2030, dữ liệu lớn và phân tích sẽ giúp mang lại doanh thu hơn 100 tỷ USD mỗi năm chỉ từ giáo dục và y tế. Trong khi đó, tại Argentina, dữ liệu định danh người đóng thuế giúp nước này xác định đối tượng thụ hưởng của các chương trình xã hội, từ đó tiết kiệm được 143 triệu USD trong 8 năm. Australia sử dụng dữ liệu lịch sử của bệnh viện để tạo ra Công cụ Dự đoán nhập viện, dự đoán lượng bệnh nhân, mức độ khẩn cấp… ước tính tiết kiệm được 23 triệu AUD hàng năm. Còn Thái Lan sử dụng cơ sở dữ liệu về định danh và dân số để tăng phạm vi bảo hiểm từ 71% lên đến 91%.

Tại Singapore, dữ liệu còn được dùng để quy hoạch đô thị. Cụ thể, Cơ quan Tái phát triển Đô thị  (URA) đã khai thác những công nghệ số để lập kế hoạch và đưa ra quyết định dựa nhiều hơn vào dữ liệu. Chẳng hạn, dữ liệu cho thấy hầu hết mọi người làm việc gần Trung tâm khu vực Tampines cũng cư trú ở khu vực phía đông và đông bắc của nước này. Do đó, các tuyến giao thông được thiết kế để người dân có thể đi từ nhà đến nơi làm việc trong vòng 45 phút bằng phương tiện giao thông công cộng.

Dữ liệu cũng hỗ trợ đưa ra quyết định chính xác hơn trong quy hoạch phát triển đô thị. Chẳng hạn, tại Hàn Quốc, nó được đưa vào dịch vụ thông tin đèn giao thông theo thời gian thực thông qua các ứng dụng điều hướng phổ biến tại Seoul.

Tại Việt Nam, theo bà Trần Thị Lan Hương, có thể khai thác dữ liệu từ GPS để phân loại các phương tiện giao thông đang hoạt động. Đây là nguồn dữ liệu lớn không chỉ phục vụ cho quản lý giao thông mà còn giúp kiểm soát giao thông.

Các yếu tố đảm bảo dữ liệu được khai phá tạo ra giá trị

Đại diện Ngân hàng Thế giới cho biết, yếu tố quyết định thành công trong thực hiện chiến lược quản trị dữ liệu đầu tiên nằm ở cấp lãnh đạo thông qua việc cam kết, hỗ trợ, quyết định đầu tư trọng điểm; Tiếp đến là triển khai nhanh các trường hợp ứng dụng; Phân công vai trò rõ ràng trong việc quản lý dữ liệu như chủ quản dữ liệu, giám quản dữ liệu, người dùng; Quản lý dữ liệu thông qua chính sách, kiến trúc và chất lượng dữ liệu; Cuối cùng là công nghệ tích hợp dữ liệu và nền tảng chia sẻ dữ liệu.

Để làm được điều đó cần phải quản lý dữ liệu theo vòng đời, đơn cử như xác định vấn đề dữ liệu dùng để làm gì sau đó tiến hành thu thập, tổng hợp, truy cập và phân tích, khai thác dữ liệu. Điều này đòi hỏi về nhân sự và năng lực, các tiêu chuẩn kỹ thuật, hệ thống và hạ tầng số, bên cạnh đó là các quy trình và cơ cấu tổ chức, các yếu tố luật pháp, chính sách và chiến lược.

Mấu chốt của quá trình tạo ra giá trị dữ liệu là phải liên tục tích hợp, phân tích, tạo giá trị gia tăng từ các nguồn dữ liệu khác nhau như: Dữ liệu lớn (cảm biến, viễn thông, vệ tinh) kết hợp với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Cần có cơ quan đầu mối để thúc đẩy, điều phối và thiết kế các giải pháp khai phá dữ liệu số. Dịch vụ khai phá dữ liệu phải thích ứng để biến công dân và doanh nghiệp thành trọng tâm của chuyển đổi số. Tạo lập, chia sẻ, khai phá dữ liệu và đồng sáng tạo dịch vụ dữ liệu theo cách tiếp cận của tất cả mọi người.

Bà Trần Thị Lan Hương nhấn mạnh, chuyển đổi số và quản trị dữ liệu là một hành trình, cần phải cải tiến phù hợp với các tiến bộ công nghệ theo thời gian.

Trao đổi với VietNamNet, ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc kỹ thuật Công ty NCS cho hay, đây là hình thức tấn công khá phổ biến trong thời gian qua ở Việt Nam. Hacker khai thác lỗ hổng trên các website, chiếm quyền quản trị, thay đổi, chỉnh sửa mã nguồn của website, từ đó có thể đăng tải, liên kết, thậm chí chuyển hướng truy cập đến các nội dung quảng cáo, cờ bạc. Một số hệ thống do cấu hình không tốt, từ lỗ hổng của 1 website, hacker chiếm được quyền quản trị cả server hosting, từ đó tấn công sang các website khác trên cùng server đó, vì vậy có nơi bị nhiều website cùng lúc.

Đại diện Công ty NCS cũng thông tin thêm, những ngày gần đây, doanh nghiệp an toàn thông tin này nhận được khá nhiều đề nghị trợ giúp từ các cơ quan, doanh nghiệp về việc website bị tấn công, chèn mã quảng cáo cờ bạc, cá độ. Nguy hiểm ở chỗ, các website này đều sử dụng “https”, được chứng nhận “chính chủ” của các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp lớn, nhưng khi bấm vào đường dẫn thì lại chuyển hướng truy cập đến website của tổ chức cá độ, cờ bạc trực tuyến.

Thực tế trên Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT đã nắm được. Qua hệ thống giám sát an toàn trên không gian mạng, thời gian gần đây, cơ quan này đã tiếp tục phát hiện các hệ thống thông tin công khai của Việt Nam vẫn thường xuyên đối mặt với nguy cơ, chiến dịch tấn công mạng. Trong đó, một số website cơ quan nhà nước vẫn bị lợi dụng để cài cắm, đăng tải, chuyển hướng hoặc liên kết với nội dung không phù hợp.

Kết quả rà soát của Cục An toàn thông tin thời điểm trung tuần tháng 3/2023 cho thấy, trong khoảng 14.000 website, với hơn 6.900 trang tên miền .gov.vn của cơ quan nhà nước, đã phát hiện ít nhất 90 website đang bị lợi dụng để cài cắm, đăng tải, chuyển hướng hoặc liên kết với nội dung quảng cáo không phù hợp như quảng cáo đánh bài, cờ bạc... Trong đó, có 67 website thuộc quản lý của 30 tỉnh, thành phố và 23 trang web thuộc quản lý của 12 bộ, ngành. Nội dung không phù hợp này còn hiển thị ngay trên kết quả tìm kiếm của Google.

Các chuyên gia Cục An toàn thông tin nhận định, việc các website của cơ quan nhà nước bị cài cắm, đăng tải, chuyển hướng hoặc liên kết với nội dung không phù hợp không phải là thực trạng mới diễn ra gần đây. Mặc dù đã được các cơ quan chức năng cảnh báo nhưng việc rà soát và thực hiện các biện pháp để ngăn chặn, xử lý chưa được quan tâm đúng mức.

“Sự việc này sẽ trở nên rất nguy hiểm và nghiêm trọng nếu bị lợi dụng để đăng tải, phát tán những nội dung xấu độc, xuyên tạc về chủ quyền, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước”, chuyên gia Cục An toàn thông tin lưu ý thêm.

Để hạn chế, ngăn chặn, xử lý sớm tình trạng trên, từ trung tuần tháng 3/2023, Cục An toàn thông tin đã có văn bản đề nghị các đơn vị chuyên trách CNTT, an toàn thông tin của các bộ, ngành, địa phương rà soát toàn bộ website thuộc phạm vi quản lý để phát hiện và xóa bỏ nội dung không phù hợp, có biện pháp xử lý, ngăn chặn không để tái diễn tình trạng website bị cài cắm, đăng tải, chuyển hướng hoặc liên kết với nội dung không phù hợp.

Các đơn vị cũng được đề nghị tăng cường giám sát và sẵn sàng các phương án xử lý khi phát hiện có dấu hiệu bị cài cắm, khai thác, tấn công mạng; đồng thời thường xuyên theo dõi kênh cảnh báo của các cơ quan chức năng và các tổ chức lớn về an toàn thông tin để phát hiện kịp thời các nguy cơ tấn công mạng.

Nhấn mạnh nếu các đường link “chính chủ” của website cơ quan nhà nước bị dùng để phát tán, chuyển hướng tới các lừa đảo, ăn cắp thông tin thì sẽ rất nguy hiểm do người dùng dễ bị mắc bẫy, chuyên gia Công ty NCS khuyến nghị các quản trị khẩn trương rà soát lại toàn bộ hệ thống website của mình.

Trong đó, các quản trị viên cần chú trọng rà soát các trang mã nguồn, đặc biệt chú ý đến những file mới được tạo hoặc có thời gian tạo khác biệt với phần lớn các file khác trong cùng thư mục. Đồng thời, đổi các mật khẩu quản trị, mật khẩu truy cập cơ sở dữ liệu nếu đang để mật khẩu yếu. “Ngoài ra, các quản trị viên nên thực hiện đánh giá tổng thể an ninh mạng cho hệ thống và triển khai các giải pháp giám sát tự động nhằm phát hiện ra các thay đổi bất thường, từ đó có xử lý kịp thời”, chuyên gia NCS đề xuất.

Hơn 65.000 lượt tra cứu tên miền website nhằm phòng chống lừa đảo