Máy tính hình kim tự tháp

- Toshihide Maskawa, GS của Trường ĐH Nagoya (Nhật Bản) - giải thưởng Nobel năm 2008 - vừa có những chia sẻ thú vị với các sinh viên ĐHQG Hà Nội ngày 13/11, sau khi ông nhận bằng tiến sĩ danh dự của đại học này.

GS Toshihide Maskawa tại buổi nói chuyện. Ảnh: Bùi Tuấn

Yêu với khoa học vì "ghét đường"

Điều đặc biệt của tôi là rất ghét đường. Lí do rất đơn giản, mẹ đã cho tôi ăn cơm trộn với đường suốt cả thời thơ bé. Và có lẽ, tuổi thơ tôi đã ăn đường đủ cho cả cuộc đời. Khi vào THPT, cha tôi khuyên không nên vào ĐH mà nên nối nghiệp gia đình trong việc kinh doanh, buôn bán đường.

Ít nhất là trong khoảng thời gian 4 năm THPT, tôi phải đấu tranh với cha để đến với đại học, nơi tôi có thể làm nghiên cứu khoa học chứ không phải là công việc kinh doanh. Chính vì thế mà tôi ghét đường, ghét việc kinh doanh buôn bán đường và đến với khoa học.

"Biết ơn kẻ trộm"

Một hôm, kẻ trộm đột nhập vào nhà tôi. Gia đình chúng tôi không mất nhiều đồ nhưng cảnh sát đến điều tra và thể hiện thái độ hách dịch, khiến chúng tôi rất khó chịu.

Nhưng sau khi nhìn thấy tấm bằng tiến sĩ về hạt cơ bản của tôi thì nhóm cảnh sát đã có thái độ khác hẳn. Họ tỏ ra rất kính trọng bố tôi, bởi vì nghĩ ông là chủ nhân của tấm bằng đó.

Trong suy nghĩ của người Nhật lúc bấy giờ, người ta luôn nghĩ rằng, người có bằng tiến sĩ phải của một cụ già có râu.

Và tôi thực sự thấy hài lòng, với tấm bằng tiến sĩ đó, tôi đã tạo ra sự kính trọng của người khác với cha mẹ mình. Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, đây là lần duy nhất tôi báo hiếu được cha mẹ mình.

GS Toshihide Maskawa: "Đối với nhà  khoa học thì điều quan trọng nhất là sự lãng mạn và lòng khao khát". Ảnh: Bùi Tuấn

"Tôn trọng cá tính"

Tôi không nghĩ có điều kiện vật chất và trang thiết bị hiện đại mới tạo ra những thành công trong nghiên cứu. Thời trẻ, chúng tôi đã từng thực hiện những nghiên cứu với những thiết bị thô sơ. Những thiết bị hiện đại ra đời và phát triển dựa trên ý tưởng để nghiên cứu của các nhà khoa học, phục vụ công tác nghiên cứu. Không phải cứ có một phòng thí nghiệm hiện đại là có thể xuất hiện những ý tưởng khoa học.

Tôi có một người bạn nghiên cứu về nguyên lý phá vỡ. Anh ấy đã làm thí nghiệm rất đơn giản. Anh ấy đã thả các tấm kính và xem nguyên tắc phá vỡ của chúng. Từ đó, anh ấy đưa ra những nguyên lý liên quan đến sự phá vỡ, một trong những nguyên lý quan trọng trong nghiên cứu của chúng tôi.

Tôi nghĩ rằng, cơ hội trong các lĩnh vực nghiên cứu rất đa dạng. Các bạn hãy tôn trọng cá tính, sở thích, hoài bão và cố gắng hết sức mình thì khả năng thành công rất cao.

Làm khoa học cần lãng mạn và khát khao

Tôi thường nói với các bạn sinh viên, đối với nhà  khoa học thì điều quan trọng nhất là sự lãng mạn và lòng khao khát.

Anhxtanh khi quan sát về đồng hồ hay sự di chuyển của nó đã nhận định rằng, sự di chuyển hay đứng im không phải là hoàn toàn mà là tương đối. Nhiều người đã phản đối nhưng lòng khao khát, sự quyết tâm của ông đã giành chiến thắng. Tôi cho rằng, sự lãng mạn ở đây là khả năng sáng tạo, sự hình dung đã giúp cho Anhxtanh thuyết phục tất cả chúng ta, để giờ đây chúng ta đều tin vào thuyết tương đối.

Tôi nghĩ việc duy trì và phát huy tính lãng mạn, lòng khao trong nghiên cứu là bước đầu tiên để tiến gần đến thành công của khoa học. Hai điều này rất quan trọng nhưng chưa đủ, để có thành công còn cần có dũng khí và quyết tâm đeo đuổi.

Sáng 13/11, ĐHQG Hà Nội trao bằng Tiến sĩ Danh dự cho GS. Toshihide Maskawa

Khoa học là công cụ để tồn tại và phát triển

Tôi thấy rằng, có một nguyên tắc, trong những điều kiện cụ thể với những nỗ lực tối đa và khả năng sáng tạo của con người, chúng ta có thể khám phá thiên nhiên, thấy được những hình dáng mới mẻ của tạo hóa và có thể phát kiến ra những nguyên lý mới. Mọi khoa học đều như vậy.

Khoa học ngày càng trở nên vĩ đại và phát triển ở tầm cao mới dù chúng ta có yêu quí hay không. Điều này không chỉ riêng với khoa học tự nhiên mà về khoa học nói chung. Khoa học là một công cụ không thể thiếu để chúng ta tiếp tục tồn tại và phát triển.

• NgọcVũ

Trâu điên tấn công người trên phố, cô gái đi xe máy bị húc bay

Cảnh sát đã buộc phải bắn hạ một con trâu điên sau khi nó làm 7 người bị thương trên đường phố.

Lời tòa soạn:“Gap year” (năm ngắt quãng) là tên gọi của việc các bạn trẻ vừa  tốt nghiệp trung học hoặc đại học dành một khoảng thời gian trống để tích lũy kinh nghiệm sống và định hình cuộc sống sau này. Ở Việt Nam, học sinh và đặc biệt là phụ huynh khó có thể tưởng tượng sau khi tốt nghiệp THPT, con mình ở nhà, “đi chơi” cả năm trời, trừ trường hợp bất đắc dĩ là vì… trượt đại học. Dù chưa thành phong trào rầm rộ, nhưng hiện nay số lượng bạn trẻ Việt Nam lựa chọn trải nghiệm gap year ngày càng tăng. Điều này cho thấy bên cạnh việc lĩnh hội tri thức, giới trẻ Việt cũng không để mình tụt hậu trong việc tiếp cận các xu thế sống lành mạnh, hữu ích của thế giới. VietNamNet đã tìm gặp một số bạn trong số đó. Ở bài viết đầu tiên của chuyên đề, mời bạn đọc gặp gỡ Huyền Chip.

Trên núi Andes

Một người bạn của chị đã kể rằng một lần bay từ Philippines về đến Nội Bài, thấy một bạn gái mở vali ra và trong đó có quyển “Xách ba lô…”. Em tự đánh giá tầm ảnh hưởng của em với các bạn trẻ hiện nay như thế nào?

Huyền Chip:Câu hỏi tự đánh giá về bản thân luôn là một câu hỏi khó, đánh giá mình thấp quá thì nghe như giả tạo, còn đánh giá mình cao quá thì lại là tự kiêu. Thôi em chọn cách an toàn. Em nghĩ là em có tầm ảnh hưởng vừa đủ: vừa đủ cho bản thân em để cảm thấy mình có giá trị gì đó, và vừa đủ cho các bạn trẻ để không phải chịu ảnh hưởng xấu từ em.

Cuộc đi ban đầu của em là hoàn toàn ngẫu hứng, không có kế  hoạch. Nếu cho em làm lại, em có lên kế hoạch cho mình không?

- Cũng không hẳn là em không có kế hoạch, mà đơn giản là chẳng có gì diễn ra theo kế hoạch đó cả. Nếu em có làm lại thì em vẫn lên kế hoạch thôi. Lo xa là bản tính con người mà. Nhưng em biết sẽ chẳng có chuyện gì xảy ra theo ý mình định đâu.

Em học được rằng thay vì tập trung thời gian vào lập ra một kế hoạch chi tiết và mong mọi chuyện diễn ra theo nó, mình chuẩn bị tinh thần và kỹ năng sẵn sàng đối phó với bất kỳ chuyện gì xảy ra.

Bây giờ nhiều bạn trẻ lên đường với mục đích khám phá  bản thân. Em có đặt ra mục tiêu này không?  “Bản thân” và “thế giới”, với em điều gì quan trọng hơn?

- Hừm, khi bắt đầu đi thì mong muốn đơn giản của em là được nhìn và hiểu thế giới. Nhưng rồi sau đó khi bắt đầu đi rồi, em nhận ra rằng càng đi em càng hiểu về chính bản thân mình hơn.

Bản thân và thế giới với em là hai khái niệm không thể tách rời. Bản thân chúng ta là một phần của thế giới, nhưng thế giới lại là sự phản chiếu của chính bản thân chúng ta. Đó là lý do tại sao những lúc mình vui thì thế giới tự nhiên thấy đẹp hơn, những lúc mình buồn thì tự nhiên cái gì cũng ảm đạm.

Nếu mình thật thà thì tự nhiên thấy ai cũng đáng tin. Nếu mình hơi gian một chút thì tự nhiên lại chẳng dám tin ai.

Khi ta hiểu về thế giới thì tự nhiên chúng ta lại hiểu về bản thân hơn và ngược lại, khi chúng ta hiểu về bản thân hơn thì cách nhìn của chúng ta về thế giới cũng sẽ khác. Vậy nên mới có câu nói: “Nếu không thể thay đổi thế giới, thì hãy thử thay đổi chính bản thân mình.”

Leo núi Zambia

Con đường học hành đang “ngon lành”, như nhiều người thì sẽ  từ trường chuyên – đại học –  học bổng du học – thạc sĩ – tiến sĩ. Tại sao em dừng giữa chừng?

- Em có dừng giữa chừng đâu chị, chỉ là em thấy có con đường khác phù hợp với mình hơn thì em rẽ ngang thôi.

Gia đình có vai trò như thế nào trong những quyết định của em? Một người cha từng cổ vũ hết mình cho con học trường chuyên có thất vọng khi còn không học lên cao nữa?

- Thông thường, gia đình là yếu tố để em cân nhắc, không phải là yếu tố quyết định. Khi em làm một điều gì đó, em cố gắng để điều đó không ảnh hưởng đến gia đình em.

Nói thật, phần lớn những quyết định của em từ trước đến giờ, bao gồm của việc em không học lên cao, đều là những điều mà gia đình em không bằng lòng. Nhưng sự không bằng lòng đó chỉ là do cách suy nghĩ khác, quan điểm khác chứ không phải là do ai đúng, ai sai.

Nhưng gần đây có lẽ gia đình em đã dần dần chấp nhận cách nghĩ “không giống ai” và tin tưởng rằng em biết phân biệt phải trái nên không còn quá câu nệ chuyện em làm gì nữa.

Em đã từng nhắc tới câu nói của bố em, "Chip này, có thể con sẽ không trở thành đứa con gái ai cũng muốn con trở thành, nhưng con sẽ trở thành đứa con gái khiến tất cả chúng ta tự hào". Là dân vùng đồng bằng Bắc Bộ, nhưng theo em, do đâu mà bố em lại có tư tưởng phóng khóang đến thế?

 - Cái này em nghĩ là bố em có nó từ trong máu, và em có nó từ bố em.

Hơn 10 năm “trường học” và vài năm “trường đời”, em có thể so sánh hai loại trường này?

- Eh, sao chị toàn hỏi câu khó vậy?

Em nghĩ trường học cũng chỉ là một phần của trường đời, hay chính xác hơn, trường học là để chuẩn bị cho trường đời.

Một người không thể chỉ đến trường học để rồi mà tách mình hoàn toàn ra khỏi thế giới bên ngoài được. Ngay cả trong trường học, ta cũng học được rất nhiều về “đời”, về mối quan hệ giữa người với người, những tích cực, tiêu cực.

Ta chọn loại trường nào phù hợp với từng giai đoạn phát triển của chính chúng ta.

Em có một người bạn học xong thạc sĩ lại học lên tiến sĩ, không phải vì người đó thích học, mà đơn giản đó là một biện pháp câu giờ. “Ra trường bây giờ anh chịu không biết làm gì. Thôi cứ học thêm vài năm nữa đã rồi tính,” người đó đã bảo em như thế.

Có 2 điều khiến bạn trẻ VN sợ mà không dám trở nên khác biệt, đó là gia đình và dư luận. Em vượt qua những cửa ải này như thế nào?

- Thời gian và niềm tin chị ạ. Có nhiều người nói: cứ phớt đời đi mà sống. Nhưng phớt đời đi khó lắm, nhất là khi “đời” ở đây lại những người thân yêu như gia đình mình, hay những người gần gũi mà mình phải gặp gỡ hàng ngày như hàng xóm, quen biết, đồng nghiệp.

Cái mình cần ở đây là  niềm tin: tin rằng con đường mình chọn là con đường đúng đắn; và tin rằng một ngày nào đó, khi mình có những thành quả nhất định, mọi người cũng sẽ nhận ra điều này và chấp nhận con đường của mình.

Gia đình em một thời gian dài cũng phản đối gay gắt chuyện em đi như thế này, và mẹ em cũng rất khổ tâm chuyện hàng xóm láng giềng suốt ngày bàn tán rằng nhà em có đứa con không học đại học. Nhưng từ khi em ra sách thì mọi chuyện khác hẳn. Bố mẹ em đọc sách và hiểu em hơn, hàng xóm có vẻ cũng rất thích thú khi ở quê lại có một người ra sách.

Đăng bức ảnh trên Facebook với dòng tâm trạng: "Bao giờ mới có người yêu để đi dạo cùng trên con đường này nhỉ?".Chụp gần hồ Cunco, miền Nam Chile.

Không học lên đại học, hay là tự “đi chơi” – những việc này đều do em chủ động. Nhưng đối với những bạn không thể học tiếp vì nhiều lý  do, trong đó có lý do thi trượt, em có chia sẻ  gì?

- Mình không thể chủ động được điều gì xảy đến với mình, nhưng mình có thể chủ động được cách mình đối phó với nó như thế nào.

Thực ra, một trong những lý do khiến em đi như thế này là khi em bị từ  chối vào trường đại học mơ ước của em ở  Mỹ.