Quyền Bộ trưởng TT&TT: Cách mạng 4.0 tạo cơ hội cho ai dám thay đổi

Tại hội thảo “Phát triển nguồn nhân lực CNTT phục vụ cho sản xuất sản phẩm, dịch vụ CNTT thương hiệu Việt” do Bộ TT-TT tổ chức sáng nay ở Đà Nẵng, các đại biểu chỉ rõ nhiều khó khăn trong việc đào tạo, sử dụng nhân lực công nghệ thời 4.0.

Thiếu kết nối, DN ‘săn bắt’ hơn là ‘nuôi trồng’

Ông Tô Hồng Nam, Phó cục trưởng Cục CNTT (Bộ GD-ĐT) cho biết, hiện nay tỉ lệ trường ĐH, CĐ đào tạo CNTT chiếm 37,5%. Nhu cầu nhân lực CNTT của doanh nghiệp có xu hướng tăng dần, tuy nhiên nguồn nhân lực hiện nay vừa thừa lại vừa thiếu.

Ông Tô Hồng Nam: Nhân lực CNTT hiện nay năng suất lao động chưa cao, hạn chế về ngoại ngữ, kỹ năng mềm và thực hành

Theo ông Nam, nhân lực CNTT hiện nay có chất lượng đầu vào cao và tăng dần, chất lượng đào tạo được nâng lên, nhưng năng suất lao động chưa cao do hạn chế về kỹ năng mềm, ngoại ngữ và thực hành.

Ông cho biết cần tiếng nói chung giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo để cải thiện chất lượng nhân lực CNTT trong bối cảnh hiện nay.

Ông Võ Đình Bảy, Trưởng khoa CNTT (Đại học Công nghệ TP. HCM) khẳng định, sự gắn kết giữa doanh nghiệp và các trường đại học là yếu tố rất quan trọng. Ở các nước phát triển, đây là yếu tố cốt lõi, mang lại nhiều lợi ích trực tiếp cho cả hai bên, cho xã hội và đặc biệt là cho người học.

“Ở Việt Nam hiện nay mối quan hệ này còn rất hạn chế. Hầu hết các doanh nghiệp chỉ đóng vai trò săn bắt hơn là nuôi trồng; thiếu thông tin từ cả hai phía”, ông Bảy cho biết.

Theo ông Bảy, sự gắn kết này cần đi vào thực tế, có chiều sâu. Doanh nghiệp cần trực tiếp tham gia xây dựng chương trình đào tạo, tài trợ cho các cuộc thi học thuật, học bổng, cho sinh viên tham quan thực tập… Trong khi đó, nhà trường có vai trò đào tạo, tư vấn hoặc chuyển giao kết quả nghiên cứu.

Ông Võ Đình Bảy nhận định: Về nhân lực CNTT hiện nay, doanh nghiệp lo "săn bắt" hơn là " nuôi trồng"

“Khắc phục lỗ hổng hợp tác này sẽ giúp doanh nghiệp có nguồn tài nguyên trí tuệ nhiều hơn, khơi gợi tinh thần nghiên cứu của giảng viên, sinh viên”, ông Bảy khẳng định.

Phát triển sản phẩm CNTT thương hiệu Việt, bắt kịp 4.0

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ TT-TT Phan Tâm cho rằng, Việt Nam đã có mặt ngay từ đầu trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0)..

Cách mạng 4.0 được xem là cơ hội rút ngắn khoảng cách phát triển cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Đây cũng là cơ hội giúp các nước đang phát triển nâng cao vị thế khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

“Trong cuộc đua cách mạng công nghệ lần thứ 4, chúng ta cần phát triển các sản phẩm CNTT thương hiệu Việt, đẩy mạnh thị trường CNTT nội địa, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu phát triển và xây dựng nguồn nhân lực với năng lực sáng tạo, trí tuệ cao, hướng chuẩn quốc tế”, Thứ trưởng Phan Tâm cho biết.

Thứ trưởng dẫn số liệu báo cáo từ các địa phương, cho biết số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp CNTT (bao gồm ngành công nghiệp phần mềm, nội dung số, phần cứng điện tử và dịch vụ CNTT) năm 2017 tăng 16.01% so với năm 2016.

Thứ trưởng Bộ TT-TT Phan Tâm nhận định nhân lực CNTT Việt Nam hiện vẫn chưa đáp ứng nhu cầu xã hội, nhu cầu của cách mạng 4.0

Lao động ngành CNTT Việt Nam được đánh giá cao và tiềm năng (lập trình viên Việt Nam xếp hạng thứ 23 trên thế giới - theo HackerRank, năm 2017, sinh viên Việt Nam xếp thứ 34/128 tại kỳ thi lập trình quốc tế ACM/ICPC).

Tuy nhiên Thứ trưởng Phan Tâm nhấn mạnh rằng, nguồn nhân lực CNTT Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu của xã hội, nhu cầu của cách mạng 4.0.

Cụ thể, trong báo cáo về mức độ sẵn sàng cho nền sản xuất trong tương lai do Diễn đàn Kinh tế Thế giới mới đây công bố, Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia chưa sẵn sàng cho cuộc CMCN 4.0, chỉ xếp thứ 70/100 về nguồn nhân lực và 81/100 về lao động có chuyên môn cao.

Cũng theo báo cáo này, so sánh với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á về nguồn nhân lực, Việt Nam xếp sau Malaysia, Thái Lan, Philippines.

“Thông qua Hội nghị ngày hôm nay, tôi mong muốn đây là cơ hội để các cơ sở đào tạo CNTT, các doanh nghiệp CNTT Việt Nam, cơ quan quản lý nhà nước đẩy mạnh hợp tác đào tạo liên kết ba bên để đào tạo nguồn nhân lực CNTT đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, yêu cầu xã hội."

"Đây cũng là cơ hội để cơ quan quản lý nhà nước lắng nghe, tiếp thu các ý kiến, giải pháp để đào tạo và xây dựng phát triển nguồn nhân lực CNTT trong thời gian tới”, Thứ trưởng đề nghị.

“4.0 là cuộc cách mạng về chính sách nhiều hơn về công nghệ”

Ngày 24/10/2018, tại TP.HCM, Ban Kinh tế TƯ và Bộ TT&TT phối hợp cùng các đơn vị liên quan đã tổ chức Hội thảo và Triển lãm quốc tế Smart IoT Việt Nam 2018 với chủ đề “Hiện thực hóa tiềm năng và khai phá thị trường IoT của Việt Nam”.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, việc triển khai Chính phủ điện tử là xu hướng tất yếu nhằm nâng cao tính minh bạch trong hoạt động của Chính phủ, đẩy lùi nạn tham nhũng, góp phần phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng năng suất lao động và là tiền đề để xây dựng xã hội phát triển bền vững, tốt đẹp hơn. Hiểu rõ chủ trương, định hướng của Đảng và Chính phủ, Tập đoàn VNPT đã không ngừng phát triển và làm chủ được nhiều sản phẩm, dịch vụ công nghệ cốt lõi góp phần xây dựng chính phủ số và nền kinh tế số tại Việt Nam.

Ngay từ những năm 2000, Đảng và Chính phủ đã luôn coi trọng việc phát triển ứng dụng CNTT trong các hoạt động của cơ quan nhà nước. Ứng dụng CNTT còn là động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới để thực hiện thắng lợi công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ đó cho đến nay, Bộ Chính trị đã ban hành một số Nghị quyết về đẩy mạnh ứng dụng, phát triển CNTT đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế với quan điểm “Ứng dụng, phát triển CNTT trong tất cả các lĩnh vực trọng điểm. Ưu tiên ứng dụng CNTT trong quản lý hành chính, cung cấp dịch vụ công, trước hết là trong các lĩnh vực liên quan tới doanh nghiệp, người dân như giáo dục, y tế, giao thông, nông nghiệp…”

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử còn góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn; nâng vị trí của Việt Nam về Chính phủ điện tử theo xếp hạng của LHQ; công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan nhà nước trên môi trường mạng. Chính phủ cũng đã đề ra mục tiêu cụ thể đến năm 2020, triển khai có hiệu quả chương trình cải cách hành chính, gắn kết chặt chẽ với việc xây dựng Chính phủ điện tử và cung cấp dịch vụ công trực tuyến ở mức độ cao nhất và trong nhiều lĩnh vực.

Là Tập đoàn Viễn thông và CNTT hàng đầu Việt Nam, VNPT đã đề ra những mục tiêu cụ thể và sớm có những bước chuẩn bị để tham gia vào cuộc cách mạng 4.0 bằng việc tập trung xây dựng và không ngừng nâng cấp hạ tầng băng rộng và siêu rộng trên cả mạng cố định cũng như di động. Trên nền tảng đó, VNPT đã thử nghiệm và vận hành các công nghệ mới, tạo ra các kết nối thông minh, cung cấp các dịch vụ tiện ích thông minh, các dịch vụ ứng dụng CNTT thông minh… đáp ứng tối đa các yêu cầu của khách hàng, trong đó VNPT luôn chú trọng các nhiệm vụ quan trọng mà Đảng và Chính phủ đã đặt ra.

Hiện tại, VNPT là Tập đoàn đi đầu với những sản phẩm dịch vụ chủ lực về tầng Viễn thông, chính quyền điện tử/chính quyền số, các giải pháp về Y tế, Giáo dục, An ninh trật tự, Du lịch, Nông nghiệp, Môi trường, An ninh thông tin… Nhiều tỉnh, thành phố trong quá trình hợp tác với VNPT đã có sự phát triển vượt bậc về chỉ số ICT Index của cả nước, đồng thời đang thực hiện những bước đi đầu tiên ứng dụng công nghệ 4.0 để xây dựng đô thị thông minh, hiện đại, bền vững.

Tại Hội thảo “An toàn thông tin 4.0: Thực trạng và sáng kiến” do Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) tổ chức, các chuyên gia trong và ngoài nước đã chia sẻ, thảo luận và đưa ra các sáng kiến, phương hướng mới nhằm góp phần chung tay bảo đảm ATTT quốc gia.

Việt Nam đã quy hoạch phát triển ATTT số quốc gia

Trong những năm gần đây, thế giới đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc của công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực CNTT. Một trong những xu hướng phát triển mạnh mẽ nhất có thể kể đến cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 với sự phát triển mạnh của IoT.

Xu hướng mới mang lại những lợi ích to lớn về khả năng kết nối và chia sẻ thông tin. Tuy nhiên, mặt trái của nó cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro trong việc đảm bảo ATTT. Những nguy cơ này được dự báo sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp trong thời gian tới, Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Cục trưởng Cục ATTT chia sẻ về các thách thức trong vấn đề bảo mật. Ảnh: Trọng Đạt

Trong xu hướng chuyển dịch dưới ảnh hưởng của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, việc hoạch định và thực thi một cách có hiệu quả, đồng bộ kế hoạch tổng thể đảm bảo ATTT mạng quốc gia là hết sức cần thiết. Công tác đảm bảo ATTT cũng phải cập nhật liên tục nhằm thích nghi với tình hình mới hiện nay.

Theo ông Nguyễn Thanh Hải, Cục trưởng Cục ATTT: “Việc đối phó với nguy cơ thách thức nói trên cần có một nỗ lực tổng thể mang tính quốc gia. Từ năm 2010, Việt Nam đã có bản quy hoạch phát triển ATTT số quốc gia đến năm 2020.”

“Bản quy hoạch đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhằm phát triển khả năng thích ứng một cách chủ động, linh hoạt và giảm thiểu các nguy cơ, đe doạ mất ATTT”, ông Hải cho biết.

Nguy cơ mất an toàn thông tin và giải pháp cho Việt Nam

Theo ông Trần Đăng Khoa, chuyên gia an ninh mạng (Cục ATTT), trong thời đại mới, mỗi người có thể mang theo rất nhiều các thiết bị thông minh IoT. Điều này dẫn đến những rủi ro mất ATTT trong trường hợp xảy ra vấn đề về bảo mật.

Năm 2015, cả thế giới có 4,9 tỷ thiết bị IoT. Đến năm 2020,  con số này dự kiến sẽ lên tới 20,8 tỷ thiết bị. Trong số đó, nhiều thiết bị IoT có những lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng. Nguyên nhân là bởi sức ép từ việc giảm giá sản phẩm, hoặc do chủ ý từ phía nhà sản xuất.

Chuyên gia của Cục ATTT (Bộ TT&TT) nói về các nguy cơ gây mất ATTT. Ảnh: Trọng Đạt

Theo một nghiên cứu gần đây, 70% thiết bị IoT trên thế giới có nguy cơ bị tấn công mạng. Có 2 nhóm nguy cơ chính, bao gồm việc truy cập bất hợp pháp và chiếm quyền điều khiển để tấn công mạng và tấn công leo thang.

Trong những năm qua, số lượng mã độc nhằm vào các thiết bị IoT đã tăng đột biến. Tính đến tháng 12/2017, có 7.000 dòng phần mềm độc hại tấn công lên các thiết bị IoT. Từ một con số rất nhỏ năm 2013, số dòng mã độc được tạo ra chỉ riêng trong năm 2017 đã lên tới hơn 3.000 loại.  

Trong đó, 63% các dòng mã độc tấn công nhằm vào camera giám sát, 20% mã độc tấn công nhằm vào router, modem DSL, còn lại là các thiết bị khác như máy in, thiết bị cá nhân, thiết bị gia dụng.

Trong năm 2016 và 2017 vừa qua, các thiết bị này đã bị huy động để tạo ra các cuộc tấn công mạng rất lớn. Tháng 9/2016 có một cuộc tấn công từ chối dịch vụ vào nhà mạng của Pháp với lưu lượng lên đến 1,1 Terabit/giây. Vụ tấn công này chỉ sử dụng 150.000 thiết bị IoT nhưng đã tạo ra sức ảnh hưởng rất lớn.

Hầu hết các thiết bị trong vụ tấn công trên đều bị nhiễm mã độc Mirai. Mã độc này đang tấn công và chiếm quyền điều khiển 500.000 thiết bị trên thế giới. Thiết bị IoT đang trở thành đích ngắm của bọn tội phạm mạng. Đây là một nguy cơ mang tính toàn cầu.

Số liệu của Cục ATTT cho thấy số lượng mã độc mới nhằm vào các thiết bị IoT tăng lên một cách nhanh chóng sau từng năm. Ảnh: Trọng Đạt

Tại Việt Nam, tính đến hết tháng 12/2017, có hơn 316.000 camera giám sát được kết nối và công khai trên mạng Internet. Trong đó có 147.000 thiết bị có lỗ hổng hoặc có khả năng bị tấn công chiếm quyền điều khiển.

Đối với các thiết bị mạng, tính đến tháng 8/2017, Việt Nam có khoảng 28.000 địa chỉ IP của các thiết bị IoT đã bị tấn công bởi mã độc Mirai hoặc các biến thể khác của mã độc Mirai.

Nguyên nhân của tình trạng này là bởi các thiết bị IoT tồn tại sẵn lỗ hổng, điểm yếu. Trong trường hợp được trang bị tính năng xác thực, các thiết bị IoT thông thường được đưa ra thị trường với mật khẩu mặc định, rất dễ đoán. Nhiều người sử dụng vẫn giữ nguyên mật khẩu mặc định này.

Bên cạnh đó, bản thân năng lực về ATTT của nhà sản xuất phần nào có hạn. Không chỉ vậy, khả năng cập nhật vá lỗi hạn chế cũng góp phần không nhỏ dẫn đến tình trạng này. Điều quan trọng nhất là nhận thức về ATTT còn hạn chế của người sử dụng. Nhiều người nghĩ rằng việc lộ lọt thông tin của chính bản thân họ không quan trọng. Tuy nhiên đối với quy mô quốc gia hoặc các cơ quan tổ chức, vấn đề này lại là nguy cơ rất lớn trong trường hợp các thiết bị bị chiếm quyền điều khiển được huy động tấn công vào các mạng botnet.

Buổi hội thảo thu hút được sự tham gia của nhiều chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực bảo mật tại Việt Nam. Ảnh: Trọng Đạt

Theo chuyên gia của Cục ATTT, chúng ta không nên tiến cận IoT một cách tổng thể, thay vào đó cần tiến hành tiếp cận theo từng hướng đối tượng. Các thực thể liên quan sẽ được nhóm thành các cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp sản xuất thiết bị IoT, các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm, dịch vụ ATTT, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet và người sử dùng. Với mỗi đối tượng, nên áp dụng các biện pháp khác nhau để đảm bảo ATTT.

Để đảm bảo an ninh an toàn thông tin, chuyên gia của Cục ATTT khuyến nghị cần xây dựng lộ trình chiến lược phát triển nền tảng IoT quốc gia. Bên cạnh đó, chính phủ nên xây dựng hành lang pháp lý theo hướng tiêu chuẩn, quy chuẩn hoá và thực thi kiểm định kỹ các thiết bị IoT trước khi đưa ra thị trường. Các tiêu chuẩn này nên hướng về các nhóm thiết bị riêng (thiết bị camera, thiết bị mạng..) thay vì áp chung cho tất cả.

Mặt khác, Việt Nam nên có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp phát triển sản phẩm, dịch vụ và khởi nghiệp trong lĩnh vực IoT. Song song với đó, các giải pháp tuyên truyền nâng cao nhận thức về ATTT cần được thực hiện thường xuyên và đồng bộ.

Trọng Đạt - Đỗ Hữu Duyên - Minh Thuý

Google gỡ bỏ game có nội dung chống phá nhà nước Việt Nam

Đến hết năm 2017, Google đã ngăn chặn và gỡ bỏ 6423/7410 video clip khỏi YouTube, 6 trò chơi khỏi Google Play do vi phạm pháp luật Việt Nam.