Những chiếc hộp sọ xếp thẳng hàng trên kệ. Những chiếc xương sống lưng treo đầy trên bức tường trong phòng trưng bày. Hơn 100 bộ xương sống của những người không ai biết là ai được tập hợp lại trong gian phòng.

Jon Pichaya Ferry, 21 tuổi, được biết đến trên TikTok với cái tên JonsBones, là một người bán xương người. Tài khoản của Ferry có gần 500.000 người theo dõi và 22 triệu lượt thích. Ở đó, cậu đăng tải những video mà cậu vui vẻ trả lời những thắc mắc của người xem về thứ mặt hàng kỳ dị và rùng rợn này. Thậm chí, Ferry còn có cả hộp sọ thai nhi và trẻ mới biết đi.

TikTok đã mang lại cho Ferry một đối tượng khách hàng mới - những người trẻ tuổi, tuy nhiên hoạt động kinh doanh của anh đang bị phản đối dữ dội vì những lý do đạo đức. Cụ thể, nhiều người dùng TikTok đã đặt câu hỏi về tính hợp pháp và đạo đức của hoạt động buôn bán xương người chết mà Ferry cho rằng anh tham gia vì mục đích giáo dục.

Ngược lại, các chuyên gia cho rằng những người mua xương người thường không sử dụng chúng như một công cụ giáo dục. Thay vào đó, xương người đôi khi được biến thành đồ trang sức, đèn chùm hoặc để trưng bày.

Hoạt động buôn bán xương người thu hút các nhà nhân chủng học, các nhà sưu tập, nghệ sĩ và những người tò mò về hệ thống xương. Ngành công nghiệp rùng rợn này đã tồn tại hàng thế kỷ và từ lâu đã làm dấy lên một loạt những câu hỏi ghê sợ: Một cái chết vô danh có thể trở thành cái gì? Hay cụ thể hơn: Làm thế nào mà cái chết của một con người lại trở thành một phần của bộ sưu tập?

Lát cắt hiện đại của ngành công nghiệp lâu đời

Trang web của JonsBones cho biết anh chỉ bán xương y tế hoặc xương được chuẩn bị đặc biệt để đào tạo sinh viên y khoa. Ferry cho rằng anh chỉ đang tái sử dụng những bộ xương bị bám bụi trong tầng hầm của ai đó và cung cấp các dịch vụ có giá trị cho những người có thể chưa bao giờ được tiếp xúc với xương người thật.

Tuy nhiên, nguồn gốc của các mẫu vật y tế này rất mờ mịt. Nhiều bộ xương được cho là bị đánh cắp từ các ngôi mộ hoặc bị ép buộc để đưa vào lĩnh vực giáo dục. Đây không phải là những người đã hiến tặng cơ thể cho khoa học.

Trong khi đó, Ferry tin rằng bán xương là con đường đáng trân trọng. Nếu như nhiều người thấy giao dịch này thật khó hiểu thì Ferry nói anh không nghĩ về nó theo cách đó. Anh nói, anh ngưỡng mộ và tôn trọng cấu trúc của bộ xương.

Năm 13 tuổi, anh được bố tặng cho một bộ xương chuột có khớp nối. Món quà đặc biệt đã khiến anh hứng thú với ngành xương khớp. Khi tìm hiểu sâu hơn về về việc buôn bán xương y tế, anh đã xác định được một điều mà anh coi là vấn đề cơ bản: Ai cũng có xương mà không biết phải làm gì. Chỉ đến cách đây vài thập kỷ, các sinh viên y tế mới giữ lại một nửa hoặc toàn bộ bộ xương trong tủ để học tập.

Ferry cho biết, nhiều gia đình không còn muốn giữ những bộ xương người thân đã chết nữa và anh xem việc tìm cho nó ngôi nhà thích hợp là công việc của mình.

Ban đầu, cửa hàng của anh có quy mô nhỏ. Sau đó, anh chuyển tới New York vào năm 2018. Suốt nhiều tháng, anh đứng phát danh thiếp của mình cho những người đi bộ ở Quảng trường Thời Đại vào thứ Sáu hàng tuần. Thỉnh thoảng, anh bán được vài mảnh xương. Còn hiện tại, anh bán được từ 20 tới 80 mảnh xương mỗi tháng.

Ferry cũng là sinh viên của Trường Thiết kế Parsons (New York), nơi anh kết hợp kiến thức của mình về hệ thống xương vào các nghiên cứu để thiết kế sản phẩm. Bạn cùng lớp thường gọi Ferry là “gã bán xương”.

Bất chấp sự phản đối từ các chuyên gia và các nhà hoạt động, Ferry cho rằng việc xác định nguồn gốc của tất cả bộ xương là không thực tế. Hoả táng thì tốn kém chi phí, trong khi các bộ xương giả vẫn không thể so sánh được với đồ thật. Vì thế, lựa chọn khả thi duy nhất là bán lại.

“Phê bình lịch sử thì rất dễ, nhưng tìm ra giải pháp cho nó lại là một thách thức”- cậu nói.

Các viện bảo tàng gần đây cũng bắt đầu phải đối mặt với câu hỏi hóc búa này. Họ từng phải xin lỗi công khai nhiều lần về việc thu thập hài cốt của những người được cho là đã bị bắt làm nô lệ.

Các chuyên gia cho biết, quy mô của các hoạt động mua bán xương người gần như không thể xác định được, nhưng nó đã kéo dài hàng thế kỷ và được xây dựng phần lớn thông qua việc đánh cắp hài cốt của thổ dân châu Mỹ, những người từng bị bắt làm nô lệ và các nhóm bị áp bức từ các quốc gia khác.

Các bộ xương thường có nguồn gốc từ Trung Quốc và Ấn Độ, sau này được cho là đã xuất khẩu 60.000 bộ xương và hộp sọ sang Mỹ trong vòng 1 năm. Các chuyên gia cho biết hầu hết hài cốt bị đánh cắp từ các ngôi mộ , rồi sau đó được vận chuyển ra nước ngoài.

Luật pháp Mỹ yêu cầu hài cốt của thổ dân châu Mỹ phải được trả lại cho các bộ lạc hoặc con cháu họ nếu họ yêu cầu. Một số ít bang có luật hạn chế mua bán và sở hữu hài cốt, còn lại hầu hết đều cho phép.

Về giá cả, một chiếc xương sườn riêng lẻ có giá 18 USD, trong khi một chiếc hộp sọ có giá lên tới gần 6.000 USD. Ferry cho biết anh luôn cố gắng “làm gương” và khuyên khách hàng đối xử với bộ xương “với sự tôn trọng tối đa”. Tuy nhiên, anh không có quyền kiểm soát những gì mọi người làm khi nó ra khỏi căn phòng của anh.

Đăng Dương(Theo The Washington Post)

Thế giới của những người chăm búp bê như con ở Trung Quốc

Người nuôi búp bê tự nhận mình là cha mẹ, mô tả quá trình chờ đợi sau khi đặt hàng búp bê thủ công là "thời kỳ mang thai" và lúc nhận được hàng là "sự chào đời của con cái".

GS.TS Nguyễn Thanh Liêm, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tế bào và công nghệ Gen Vinmec cho biết, ở Việt Nam mỗi năm có khoảng 300 ca ghép tế bào gốc do mắc bệnh lý ung thư máu. Tuy nhiên, có không ít ca tái phát bệnh sau ghép, cơ hội sống rút ngắn lại.

Trong điều trị ung thư máu, liệu pháp tế bào CAR-T đang được xem là một giải pháp tối ưu mang lại hy vọng sống cho bệnh nhân ung thư máu kháng trị hoặc tái phát sau điều trị hóa chất.

Liệu pháp tế bào miễn dịch CART (Chimeric Antigen Receptor T-cell) là một trong những phương pháp tiên tiến nhất hiện nay trong điều trị ung thư huyết học. CART giúp biến đổi tế bào T của bệnh nhân để chúng có thể nhận diện và tiêu diệt các tế bào ung thư, giúp giảm nguy cơ tái phát và tăng tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân.

"Trước đây các bệnh nhân bạch cầu cấp dòng lympho tái phát, kháng trị thì thường không có phương pháp điều trị nào khác. Bệnh nhân không đáp ứng với hóa trị hoặc tái phát sau điều trị sẽ tử vong rất nhanh. Nhưng với phương pháp liệu pháp tế bào CAR-T, các nghiên cứu trên thế giới cho thấy cơ hội cứu chữa người bệnh", GS Liêm thông tin.

Tại hội thảo, GS Liêm trình bày kết quả ban đầu của việc điều trị liệu pháp tế bào CAR-T cho bệnh nhân u lympho không Hodgkin (NHL) và bạch cầu cấp (ALL) tái phát hoặc kháng thuốc.

Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2023 đến nay và đã có 8 bệnh nhân ALL và 7 bệnh nhân NHL được điều trị bằng tế bào CAR-T CD19.

Trong quá trình theo dõi, có 5 bệnh nhân NHL và bốn bệnh nhân ALL duy trì tình trạng lui bệnh hoàn toàn, một bệnh nhân NHL và 3 bệnh nhân ALL tái phát.

"Đến giờ, trong số các trường hợp được điều trị CAR-T tại Vinmec và kết quả đánh giá ở giai đoạn sớm đạt 70%, còn 30% có thể tái phát", GS Liêm nói.

Giá thành còn cao, hướng tới sản xuất tế bào tại Việt Nam

Theo GS Liêm, dù mang lại hiệu quả điều trị tích cực, nhưng chí phí một ca điều trị bằng liệu pháp tế bào còn rất cao. Tại các quốc gia như Mỹ và châu Âu, chi phí điều trị bằng CART có thể lên đến 10-15 tỷ VNĐ. Tại Việt Nam, chi phí khoảng từ 2 tỷ VNĐ.

"So với ghép tế bào gốc đồng loài, chi phí này không cao hơn nhiều, nhưng diễn biến sau làm CAR-T nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Chúng tôi đang nghiên cứu hạ giá thành bằng cách tự sản xuất tế bào CAR-T. Nếu Việt Nam chủ động sản xuất, hi vọng giá thành thấp hơn nữa, sẽ có nhiều người bệnh có cơ hội tiếp cận.

Đặc biệt, khi đó chỉ định điều trị CAR-T có thể sớm hơn. Trước đây, những trường hợp điều trị không thành công hóa chất sẽ ghép tế bào gốc, nhưng ghép tế bào gốc đồng loài nhiều nguy cơ biến chứng. Xu hướng trên thế giới tiến hành điều trị CAR-T sớm hơn, kết quả tốt hơn", GS Liêm cho biết.

Ông cũng thông tin thêm, trên thế giới, nhiều nước ứng dụng điều trị CAR-T vào các bệnh tự miễn, như lupus, xơ hóa rải rác..., hi vọng Việt Nam cũng sớm ứng dụng điều trị các bệnh lý này.

GS Liêm cho biết, hiện nay, Vinmec đã có thể tự sản xuất tế bào CAR-T với giá thành chỉ bằng 1/5 so với ở Mỹ, chất lượng ngang bằng nhau.

Tại hội thảo khoa học, các chuyên gia thế giới về sử dụng liệu pháp tế bào gốc đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm trong điều trị cho bệnh nhân ung thư, bệnh nhi mắc rối loạn chuyển hóa bẩm sinh.

Giáo sư Candotti Fabio, Chủ tịch Hội suy giảm miễn dịch châu Âu cũng đã chia sẻ về nghiên cứu lâm sàng về liệu pháp gen và chỉnh sửa hệ gen cho các bệnh rối loạn chuyển hóa bẩm sinh. 6 ca lâm sàng rối loạn miễn dịch bẩm sinh tham gia nghiên cứu đều cho kết quả điều trị tốt, không gặp nhiều phản ứng không mong muốn.

Trong khi đó, Giáo sư Hirokazu Kanegane, Chủ tịch Hiệp hội Miễn dịch châu Á-Thái Bình Dương, Viện Khoa học Tokyo, Nhật Bản đã chia sẻ về những tiến bộ gần đây trong ghép tế bào tạo máu đồng loài cho bệnh nhân mắc miễn dịch bẩm sinh.

Ông đánh giá, với những thành công của Vinmec trong ghép tế bào CAR-T, trong tương lai, Vinmec có thể mở rộng ra ghép CAR-T cho các bệnh lý khác.

Ớn lạnh những trận cuồng dâm của chồng

Rất nhiều câu chuyện thật về tình trạng phụ nữ bị bạo lực gia đình được chia sẻ tại cuộc triển lãm “Nước mắt cười” do Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng khoa học về giới – gia đình – phụ nữ và vị thành niên (CSAGA) tổ chức tại Hà Nội. Trong đó, thương tâm nhất là câu chuyện của những người đàn bà bị chồng bạo hành tình dục.

Chị B.T ở Yên Viên, Hà Nội là một người phụ nữ thường xuyên bị chồng bạo hành tình dục. Chồng chị đòi quan hệ bất cứ lúc nào anh ta có nhu cầu, không cần biết chị đang bệnh tật, đau ốm ra sao. Vì chồng không chịu dùng bao cao su nên chỉ trong vòng 2 năm, chị đã phải vào viện phụ sản “giải quyết” đến 5 lần. Có lần chị vừa nạo thai xong, chồng đã đòi quan hệ.

Bộ quần áo của chị B.T bị chồng xé toạc khi anh lên cơn cuồng dâm.

Chị đắng lòng kể: “Đáng lẽ để tôi được nghỉ ngơi thì chồng tôi lại đòi hỏi "chuyện ấy" mà không cho dùng bao cao su. Sau khi xé được quần áo tôi, chồng tôi đổ lên người tôi như một khúc gỗ. Vừa quan hệ, chồng tôi vừa tát, vừa đấm. Hắn ta cắn vào người tôi, túm tóc dằn đầu tôi xuống giường, mồm thì chửi: “Mày không chiều tao thì mày để dành cho bố mày à?”. Sau trận ấy, mặt mũi tôi sưng vù, hai bầu vú bị cắn rớm máu, bộ phận sinh dục bị viêm nhiễm phải điều trị mấy tháng mới đỡ”.

Một người phụ nữ khác sống tại Cửa Lò, Nghệ An thì đau đớn kể lại câu chuyện bị chồng đánh đập và cưỡng dâm: “Tôi rối bời, khổ đau không chỉ vì những câu chửi, nhát phang của anh mà còn cả vì chuyện ấy nữa. Anh khiến tôi sợ hãi, tủi nhục vô cùng sau mỗi lần vợ chồng gần gũi. Anh vật lộn, bám riết để đạt được cảm giác cho riêng mình rồi mặc kệ vợ một bên đẫm gối nước mắt.

Có hôm mệt, tôi tỏ ý từ chối, anh đấm không tiếc tay vào mọi chỗ và lao đến cưỡng bức, tôi đau đớn rã rời. Chưa hả, anh dùng dùi gỗ chọc vào chỗ ấy, tôi giãy dụa, gào khóc, cố bò lê ra cánh cửa kêu cứu. Chị hàng xóm lao sang, anh tỉnh bơ: “Tôi chơi cho vui”. Câu nói của anh khiến tôi ớn lạnh, bàng hoàng”.

Bị chồng ném bếp lò vào người vì lên giường là… ngủ

Chị T. (Cầu Giấy, Hà Nội) bị chồng ném cả bếp than tổ ong và chậu bột vào người khi đang chuẩn bị nhóm lò để tráng bánh. “Lý do nói ra thì rất ngượng. Chồng tôi không có công ăn việc làm, chỉ ngồi nhà ăn chơi nên rất khỏe. Còn tôi, với đồng lương nuôi dạy trẻ, không đủ để trang trải kinh tế gia đình nên phải tranh thủ làm thêm ngoài giờ đi làm ở cơ quan.

Hàng ngày tráng bánh đến khuya mới xong. Lên giường nằm là tôi thiếp đi, không chiều chuộng và đáp ứng được sinh lý của chồng nên chồng tôi không muốn cho tôi làm thêm. Nhưng không làm thì nhà tôi lấy gì để sống”, chị chua xót kể lại.

Chị T. bị chồng ném cả bếp than tổ ong vào người vì không chiều được nhu cầu sinh lý của anh.

Nhiều người trẻ đồng cảm khi đến xem triển lãm và biết về câu chuyện của các chị.

Một người phụ nữ khác sống ở xã Thanh Hối, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình lại bị chồng bạo hành vì chị khỏe mạnh, nhanh nhẹn. Chị được mọi người quý mến nhưng chồng lại có thói ghen tuông, coi chị như một cái gai trong mắt. Suốt 7 năm lấy anh, chị chịu đựng không biết bao nhiêu trận đòn. Có hôm bị chồng cầm dao dồn hai mẹ con đến đường cùng, chị phải liều ôm con nhảy từ cửa móng nhà xuống đất (sàn nhà có cửa móng từ đất lên khoảng 3-4m) để thoát thân. Hôm khác chị đi làm về thì thấy anh đang chửi bới, vào sân đã thấy bao nhiêu quần áo của chị bị anh băm nát. Rồi anh chỉ vào mặt chị bảo “Hôm nay tao chặt quần áo của mày, rồi có ngày, nếu mày không sống tử tế thì mày cũng sẽ như đống quần áo này”.

Bà Nguyễn Vân Anh, Giám đốc CSAGA, cho biết, rất nhiều phụ nữ đang phải sống trong cảnh bạo lực gia đình. Họ chịu sự kiểm soát, hành hạ của chồng bởi búa, bô, dây trói,… những vết đau và nước mắt đã hằn lên thể xác và tinh thần.

“Hiện tại, nhiều chị em đã lên tiếng để tìm kiếm sự ủng hộ, hỗ trợ của cộng đồng. Hơn nữa, hàng trăm phụ nữ đã chủ động tham gia vào các nhóm tự lực, các hoạt động nghệ thuật để cùng học hỏi, sáng tạo. Với sức mạnh nội lực của mình, họ đã chứng tỏ với cộng đồng rằng: phụ nữ bị bạo lực có thể vươn lên để thay đổi cuộc sống, tìm lại tiếng cười cho chính mình. Triển lãm “Nước mắt cười” nhằm mang thông điệp về sức mạnh của những người phụ nữ từng chịu tổn thương đến với nhiều người hơn nữa”, bà Vân Anh chia sẻ.

Kim Minh