Nhận định, soi kèo Porto vs Santa Clara, 1h00 ngày 27/1: Khủng hoảng

Đội hình ra sân

Zurich:Brecher, Aliti, Kryeziu, Kamberi, Boranijasevic, Dzemaili, Selnaes, Okita, Krasniqi, Guerrero, Aiyegun.

Arsenal: Turner, Tomiyasu, Holding, Gabriel, Tierney, Xhaka, Lokonga, Saka, Vieira, Martinelli, Marquinhos.

Bàn thắng: Kryeziu 44' (pen) - Marquinhos 16', Nketiah 62'

* An Nhi

Bước ngoặt bất ngờ của những người thầy

Khi Hà Nội xuất hiện ca dương tính với Covid-19 vào ngày 6/3, là ca thứ 17 ở Việt Nam, thì tới ngày 8/3, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội ra thông báo tiếp tục tổ chức dạy và học theo kế hoạch, nhưng tận dụng tối đa hình thức học online từ xa.

Là giảng viên trẻ của Viện Công nghệ thông tin và Truyền thông, thầy Nguyễn Hồng Phương (Bộ môn Hệ thống Thông tin) đăng ký 100% tiết dạy của mình dưới dạng online. Dù có lợi thế nhưng ở những giờ giảng đầu, thầy Phương không tránh khỏi lạ lẫm.

Thầy giáo Nguyễn Hồng Phương, Giảng viên Bộ môn Hệ thống Thông tin, khi dạy online

“Dạy trên lớp, tôi phải lên bục giảng bài. Khi có điều gì thắc mắc, sinh viên sẽ được mời đứng dậy phát biểu. Nhưng với tiết học online, sinh viên sẽ trực tiếp nhập câu hỏi vào hệ thống để tôi trả lời. Đôi khi cùng lúc, giáo viên có thể nhận được rất nhiều câu hỏi” - thầy Phương kể.

Tuy rằng không có sự tương tác ngay tức thời như cách dạy truyền thống, nhưng theo thầy Phương, dạy online cũng có nhiều điều tích cực…

Trong khi đó, thầy Nguyễn Văn Lực (57 tuổi) là giáo viên dạy môn Lịch sử và Giáo dục công dân ở Trường THCS Diên Khánh, Khánh Hòa. Với 34 năm công tác, thầy Lực đã chứng kiến nhiều sự thay đổi của ngành để phát triển cùng xu thế của thế giới, của thời đại.

Khi dịch Covid-19 đến bất ngờ và diễn biến rất phức tạp, học sinh phải ở nhà vì dịch bệnh thì với thầy Lực, việc dạy trực tuyến là khó khăn, trở ngại lớn bởi đã gần tuổi hưu.

Để chuẩn bị cho tiết dạy trực tuyến đầu tiên, thầy đã phải mất hai ngày. Để tiết dạy “có hồn”, thầy phải tập dượt cho nhịp nhàng, ăn khớp từng lời nói với slide PowerPoint. Sau nhiều lần làm đi làm lại, thầy mới chính thức ghi âm ghi hình, tạo video gửi cho bộ phận chuyên môn duyệt để đưa lên trang web của trường...

Tuy nhiên, tiết dạy đầu thầy vẫn chưa thực sự vừa ý khi giọng còn bị cứng. Đến tiết thứ hai, để cho sinh động, thầy đã thay đổi tư thế giảng bài. Không còn ngồi dạy nữa, tiết này thầy đứng lên, đi qua đi lại, huơ tay như đứng trước lớp nên giọng nói trở nên tự nhiên...

“Rồi tôi cũng quen dần và nghĩ rằng việc triển khai dạy học trực tuyến đã giúp cho tôi có thêm kỹ năng sư phạm về phương pháp giảng dạy này. Ban đầu dù có những khó khăn, bỡ ngỡ nhất định nhưng tôi cùng với bao thầy cô phải cố gắng để thực hiện trách nhiệm truyền thụ kiến thức cho học sinh, như Bác Hồ đã căn dặn: “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt - học tốt” – thầy Lực nói.

Khi người thầy 'chuyển mình' mạnh mẽ

Thầy Lực, thầy Phương cũng như hàng triệu thầy cô giáo khác đã phải tập thích nghi, và thích nghi được, với những biến chuyển mạnh mẽ của nghề nghiệp.

60 năm đã trôi qua kể từ ngày còn là cậu học trò, và cũng ngần đấy năm tiếp tục gắn bó với giáo dục, NGƯT Nguyễn Tùng Lâm - người đồng sáng lập trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) – cho rằng ngày nay, khi công nghệ phát triển vượt trội và học sinh có thể tự học, thì giáo viên lúc này không còn là người độc quyền truyền đạt kiến thức cho học sinh. Họ chỉ là một trong những kênh để cung cấp tri thức cho người học.

“Xã hội thay đổi, người thầy cũng không thể đứng yên. Do đó, giáo viên cũng phải tự cập nhật, đóng vai trò định hướng học trò tìm tòi, khám phá và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Người thầy thay vì thể hiện thế “quyền uy ghê gớm” lại trở thành người đồng hành, sẻ chia, thông cảm, khích lệ và luôn tạo điều kiện cho học trò phát triển” – thầy Lâm nhận định.

Công nghệ đã hỗ trợ rất nhiều để giáo viên thực hiện được những tiết học sinh động, lôi cuốn

Đồng quan điểm với thầy Lâm, TS Trương Đình Thăng – Hiệu trưởng Trường CĐ Sư phạm Quảng Trị - cũng nhìn nhận vai trò của người thầy bây giờ đã thay đổi. Anh Thăng là tiến sĩ tốt nghiệp từ New Zealand và hiện là thành viên Hội đồng khoa học liên ngành Tâm lý học – Giáo dục học của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia (Nafosted), nghiên cứu viên của Trung tâm nghiên cứu Châu Á – Thái Bình Dương về Lãnh đạo (trực thuộc Trường ĐH Sư phạm Hongkong).

Mới 45 tuổi mà đôi khi, tôi đã cảm thấy mình bị đứng lại đằng sau” – TS Thăng chia sẻ.

“Lượng kiến thức trong thời đại công nghệ thông tin quá lớn. Học trò bây giờ rất giỏi, có thể nói tới những điều mà người thầy không biết chứ không phải chờ thầy nói thì trò mới được mở mang. Học trò có thể học bất cứ ở nơi nào, bất cứ nơi đâu trong thời đại công nghệ số.

Vì vậy, thầy giỏi bây giờ là người hướng dẫn và truyền động lực, đam mê cho học sinh chứ không chỉ là truyền dạy kiến thức”.

Còn thầy Vũ Văn Cát, giáo viên môn Vật lý của Trường THPT Kinh Môn 2 (huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương), chia sẻ điều khác biệt dễ nhận thấy nhất là tri thức khoa học của người thầy phải hoàn thiện, phong phú, sâu sắc hơn. Thầy Cát hiện 51 tuổi, dù là giáo viên phổ thông ở huyện, nhưng với niềm đam mê khoa học, thầy đã có 2 bài báo được công bố trên tạp chí quốc tế và đang làm nghiên cứu sinh tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội

“Ngày xưa giáo viên chủ yếu giảng “chay”, nhưng bây giờ, nếu cứ như vậy thì coi như không hiệu quả và không đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Chính sự phát triển của xã hội, yêu cầu người thầy phải tự bồi đắp, nâng cao kiến thức, kỹ năng của mình” - thầy Cát nói.

Và theo thầy Cát, học sinh hiện nay đã thay đổi so với các thế hệ trước đây rất nhiều. Do đó, giờ đây, mỗi giáo viên không chỉ là người dạy học tốt mà còn phải là một nhà giáo dục tốt.

“Giáo viên không nên ngại chuyện trở thành bạn của học sinh. Nếu người giáo viên có kiến thức, có phương pháp sư phạm tốt, hiểu về tâm sinh lý của trẻ để ứng xử, phục vụ trong dạy học đạt được hiệu quả thì tôi nghĩ, vị thế của người thầy không những không bị hạ thấp mà còn được nâng lên rất cao trong mắt học trò và cả xã hội” - thầy Cát chia sẻ.

Trong thời đại chuyển đổi số, người giáo viên cũng phải trang bị cho mình những hành trang gồm kiến thức, kỹ năng về khoa học kỹ thuật và công nghệ. Đặc biệt, giáo viên cần trang bị các kỹ thuật hỗ trợ giảng dạy.

“Đó cũng là một trong những “vũ khí lợi hại” của ngành giáo dục hiện nay và mang đến hiệu quả rất lớn khi có thể làm cho bài giảng sống động, hấp dẫn hơn rất nhiều, giúp thu hút được học sinh hơn” – thầy Cát khẳng định.

Nghĩa thầy trò vẫn là căn cốt

Gần 80 tuổi, NGƯT Nguyễn Tùng Lâm nhìn nhận sự khác biệt lớn nhất giữa người thầy xưa và nay chính là quan niệm xã hội về người thầy.

“Thời của chúng tôi, người thầy có quyền uy ghê gớm. Trò rất sợ nhưng cũng hết sức kính trọng thầy.

Những người thầy của tôi khi đó dù chưa có nhiều phương pháp hiện đại, họ chỉ dạy bằng cái tâm, nhưng thế hệ học trò chúng tôi vẫn rất khâm phục vì các thầy đều rất giỏi. Tôi được học NGƯT Nguyễn Duy Phúc – một người dạy Văn rất nổi tiếng hay thầy Trần Sĩ Tâm – người dạy rất giỏi môn Lý… Đó đều là thầy cô tận tụy, công tâm. Các thầy, các cô luôn coi chúng tôi như con em mình” – thầy Lâm nhớ lại.

“Mọi thứ của người thầy đều được xem là chuẩn mực và thầy giữ thế “độc tôn”, là thần tượng để học trò hướng tới”.

Dù thời gian có đổi thay thì tình cảm, nghĩa thầy trò vẫn là căn cốt

Dù có những khác biệt ở vai trò của người thầy song tựu trung lại, theo thầy Vũ Văn Cát, vẫn có điểm chung mà qua thời gian vẫn không thay đổi.

“Những phẩm chất cao đẹp của người thầy ngày xưa vẫn rất quan trọng và cần thiết, vẫn rất phù hợp với các giáo viên ngày nay dù đi qua năm tháng, thậm chí cả trong tương lai.

Dù thời gian, công nghệ hay bất cứ thứ gì khác thay đổi nhưng tình cảm, nghĩa thầy trò tôi nghĩ vẫn là cái cốt. Đạo đức, cái tâm của người thầy đối với các học trò vẫn là thứ luôn được trân quý, tôn vinh”.

Quan điểm của thầy giáo Cát cũng là sự nhìn nhận của PGS Phạm Quốc Thành, Phó Trưởng khoa Khoa học Chính trị, Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội.

“Cùng với hiếu học, trọng chữ, trọng sự học thì tôn sư trọng đạo là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam, mang trị nhân văn sâu sắc. Truyền thống đó ngày càng được phát huy, cho dù có muôn vàn sự đổi thay trong xã hội” – thầy Thành khẳng định.

Thầy Thành cho rằng xã hội ngày càng phát triển thì việc học ngày càng quan trọng. Cùng với sự chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực thì với giáo dục, dù phương thức, phương pháp dạy và học có nhiều biến đổi, vị trí người thầy lại càng đóng vai trò thiết yếu.

“Học sinh, sinh viên, người đi học và xã hội luôn tôn kính những người thầy giỏi về chuyên môn, đẹp về nhân cách, trách nhiệm và tận tình với học trò. Điều này đòi hỏi người thầy phải luôn luôn cố gắng, phấn đấu là tấm gương cho học trò noi theo”.

Ngân Anh – Thanh Hùng – Thúy Nga 

Tiến sĩ du học nước ngoài về làm hiệu trưởng ngôi trường 'dưới đáy'

Với bản lý lịch khoa học khá ấn tượng, TS Trương Đình Thăng khiến nhiều người ngỡ ngàng khi biết nơi công tác của anh hiện nay là Trường CĐ Sư phạm Quảng Trị.

TIN BÀI KHÁC

Năm Thu Hằng 6 tuổi, những cơn đau đầu bất ngờ ập đến, con có cảm giác buồn nôn, chóng mặt. Vợ chồng anh Thanh đưa con đi khám ở bệnh viện địa phương. Qua thăm khám, bác sĩ phát hiện Hằng có khối u trong não nên yêu cầu gia đình đưa lên bệnh viện thành phố gấp.

Vết sẹo dài sau mổ sẽ theo con đến tận lúc cuối đời.

Trước đây, vì thương cô bé trầm lặng nhất phòng, một số mạnh thường quân tặng gấu bông và quà để an ủi cho con vượt qua nỗi đau bệnh tật.

“Bé Hằng cũng may mắn lắm mới chống chọi được đến giờ. Khi bác sĩ yêu cầu vào bệnh viện lớn, chúng tôi lập tức nghe theo, đưa con đi Bệnh viện Nhi đồng 2. Nếu không mổ kịp thời thì chắc con đã không còn nữa rồi.

Sau khi mổ lấy khối u ở não, dây thần kinh bị ảnh hưởng khiến con không thể đi lại, nhưng nhờ đáp ứng thuốc hóa trị của Bệnh viện Ung bướu nên 2 chân của con dần hồi phục cảm giác và đi được. Chỉ là quá trình chiến đấu của con cũng gian nan lắm cô ạ”, anh Lành Ngọc Thanh lặng giọng.

Thu Hằng bắt đầu gia nhập đội chiến binh nhí của Khoa Nhi, Bệnh viện Ung bướu. Từ những lần khóc thét khi bị chọc kim truyền thuốc, truyền máu, trải qua 6 toa hóa trị, nỗi đau của con cũng dần trở nên chai lì.

Anh Thanh vẫn nhớ, sau toa hóa trị đầu tiên, tác dụng phụ của thuốc khiến con nóng sốt liên miên, miệng lở loét, ăn ngủ không được, mỗi bữa chỉ được 2-3 thìa cháo. Cái nóng như thiêu đốt của hóa chất cũng khiến cho cô bé cứ khóc tấm tức cả đêm vì khó chịu. Thế nhưng lúc ấy, mỗi khi khỏe mạnh, con gái anh vẫn vui vẻ cười đùa chứ không trầm lặng như bây giờ.

Đợt điều trị đầu tiên, Thu Hằng trải qua 6 toa hóa trị, 30 tia xạ trị thì được về nhà duy trì. Nhưng còn chưa được một năm thì khối u tái phát, lần này, bác sĩ và gia đình trở tay không kịp, vì tế bào ung thư đã di căn.

“Bác sĩ nói con chỉ có 20% cơ hội vượt qua, khuyên gia đình tôi nên đưa con về nhà chờ chết. Nhưng tôi không làm được. Làm sao có thể ngồi nhìn con mình chết dần chết mòn trong đau đớn như vậy. Tôi cầu xin bác sĩ cùng kiên trì được đến giờ”, anh Thanh nghèn nghẹn nước mắt.

Thu Hằng rất cần những bàn tay nhân ái cứu đỡ để con được tiếp tục điều trị bệnh.

Con gái tái phát bệnh, hai vợ chồng anh lại không tìm được tiếng nói chung, vợ anh đưa theo con trai út về nương nhờ nhà ngoại, một mình anh nuôi con trai lớn đang học lớp 6 và bé Hằng.

Người đàn ông đơn độc vì bận chăm sóc 2 đứa con nhỏ, bệnh tật nên chẳng thể đi làm. Không có tiền, người mẹ già gần 70 tuổi của anh phải bán mảnh ruộng để chữa bệnh cho cháu nội, thế nhưng cũng chẳng cầm cự được bao lâu.

Không có điều kiện để chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ, căn bệnh hiểm nghèo nhiều lần khiến Thu Hằng đổ gục, nhưng con thương cha đã giành giật sự sống cho mình nên cũng vô cùng cố gắng. Giờ đây mỗi ngày, cô bé đều cầu nguyện có phép màu đến với mình, nhưng cha con đã sức cùng lực kiệt, chẳng lo nổi chi phí điều trị sắp tới.

Thu Hằng đáng thương khẩn xin các nhà hảo tâm phụ giúp để con có cơ hội tiếp tục hành trình chiến đấu với căn bệnh tử thần.

Khánh Hòa

Không đội bóng nào khiến gã khổng lồ xứ Catalunya tổn thương nhiều hơn nhà vô địch xứ Bavaria. Vì vậy, cuộc hẹn tại Allianz Arena rất quan trọng với các chàng trai của Xavi.

Không có danh hiệu nào bị đe dọa và trận đấu thậm chí còn không mang tính quyết định quá nhiều đến suất vào vòng loại trực tiếp của Champions League đối với cả hai đội. Tuy nhiên, đây là thời điểm để chứng thực tinh thần và trình độ bóng đá của Barca.

Đội quân của Xavi tìm kiếm một chứng chỉ bảo lãnh ở Allianz Arena. Thách thức trên tất cả là bóng đá, khi mà Barca chưa từng thắng mỗi khi đến Munich. Kết quả tốt nhất mà họ giành được diễn ra vào năm 1996, với kết quả hòa 2-2 khi Johan Cruyff còn dẫn dắt đội, với màn trình diễn xuất sắc của "Quinta de lo Pelat"(gồm Ivan de la Pena - có biệt danh Lo Pelat; cùng Celades, Roger, Oscar, Moreno và Velamazan).

Sự kiểm chứng cho Xavi

Khẩu hiệu mà Xavi và các cầu thủ nhắc đến khi bước ra mặt sân khó khăn nhất đối với họ là Barcelona đang đi đúng hướng, cũng như ảo tưởng về tương lai ngọt ngào hoàn toàn chính đáng.

Ánh sáng được kỳ vọng tạo ra khát vọng cho Barca. Cuộc đụng độ với Bayern Munich mang đến hai kỷ niệm với Xavi: trong 2 lần Blaugrana giành chiến thắng, trong tổng số 13 cuộc gặp, sau đó họ đều giành chức vô địch Champions League.

Cả hai đều ở giai đoạn knock-out chứ không phải vòng bảng như bây giờ. Lionel Messi và Pep Guardiola đều có mặt.

Sự khác biệt là huấn luyện viên của Man City ngày nay ngồi trên băng ghế kỹ thuật Barca ở trận đầu tiên năm 2009 (4-0). Sau đó, trong trận thắng 3-0 năm 2015, Pep ngồi trên khu kỹ thuật Bayern. Hai trận đấu đều diễn ra ở Nou Camp mà không phải Allianz, và Xavi đều hiện diện (trận sau ông chỉ vào sân từ ghế dự bị).

Thông qua Pep Guardiola, mô hình của Barca và La Masia cũng đã có tác động tương đối đến Bundesliga. Bayern không mất nhiều thời gian để phát triển trong khi Barca giao toàn quyền cho Messi để rồi sau đó mất phương hướng.

Bayern giành lại sự thống trị không thể chối cãi trước Barca trong những năm gần đây. Họ có 9 chiến thắng hòa 2 trận khác trong 13 lần chạm trán. Hai trận gần nhất kết thúc với tỷ số 3-0, với một lần Xavi ngồi ghế huấn luyện.

Chắc chắn, Barca không bao giờ quên nỗi đau lịch sử 2-8 năm 2020 tại Lisbon, Bồ Đào Nha. Thảm họa đó gây ra cuộc khủng hoảng trầm trọng, kết thúc với việc Bartomeu rời ghế chủ tịch (bị điều tra vì cáo buộc tham nhũng), rồi Joan Laporta tái đắc cử, Messi ra đi trong nước mắt và Xavi trở lại.

Hiệu ứng Lewandowski

Barca thay đổi nhiều đến mức chỉ có hai trong số những người cúi đầu ở Da Luz sẽ có đá chính tại Allianz: Ter Stegen và Busquets.

Julian Nagelsmann cảnh báo các cầu thủ Bayern Munich: "Bạn phải xóa những trận đấu cuối cùng với Barca khỏi ổ cứng. Họ đang có dấu hiệu tích cực hơn nhiều và có những bản hợp đồng quan trọng".

Barca muốn nhìn thấy ở Xavi một nhà cầm quân có khả năng bắt đầu một giai đoạn mới hiệu quả từ hiệu ứng Robert Lewandowski.

Cầu thủ người Ba Lan, người đã 34 tuổi, đang thay đổi đội bóng mới thông qua 9 bàn thắng sau 6 trận. Lewandowski giải thích tình hình mà hai CLB đang trải qua: dự án mới của Barca đang bùng nổ, trong khi Bayern hòa 3 trận liên tiếp tại Bundesliga và hiệu suất tấn công giảm đi (họ sút 76 lần trong 3 trận hòa này).

Bayern vẫn duy trì thói quen cầm bóng và áp đảo nhưng thiếu một chân sút có khả năng cụ thể hóa các cơ hội thành bàn. Ngược lại, Barca đang có được điều này.

Nagelsmann - người có ảnh hưởng lớn nhất trong việc Lewandowski không gia hạn và yêu cầu ra đi - thú nhận rằng ông rất tức giận với các kết quả từ đầu mùa, trong khi Xavi cảm thấy hài lòng với một đội bóng đã thay đổi "tâm lý", yếu tố quyết định để đối mặt với Bayern.

Bayern Munich vs Barca: Cuộc chiến của Lewandowski

Vấn đề là làm thế nào để hiện thực ý kiến đó của Thủ tướng?

Thủ tướng Phạm Minh Chính đặt ra một số yêu cầu đối với ngành giáo dục mà nhiệm vụ hàng đầu là “học thật, thi thật và nhân tài thật”.

Vấn đề ‘Học thật, thi thật, nhân tài thật’ đã được đặt ra cho ngành giáo dục trong một thời gian dài. Ngay từ năm 1981, tại lễ kỷ niệm 35 năm thành lập ngành sư phạm, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Phải xây dựng trường ra trường, lớp ra lớp, thầy ra thầy, trò ra trò, dạy ra dạy, học ra học.”. Năm 2006, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo ngành giáo dục khắc phục hiện tượng để ‘học sinh ngồi nhầm lớp”.

Trong cuộc trả lời chất vấn của Quốc hội ngày 25/11/2006, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân thẳng thắn: “Nếu muốn các em có động lực học tập để làm người, để có tri thức, nhân cách, kỹ năng, để học được một nghề thì khi các em chưa đạt được kết quả, ta phải nói là các em chưa đạt và tạo điều kiện cho các em học thêm, học lại”. Đáng tiếc là mục tiêu này đã bị chìm ngập mà nói đúng hơn là bị lãng quên trong bộn bề những công việc của ngành như xây dựng chương trình mới, viết sách giáo khoa mới, đưa tiếng Anh vào chương trình tiểu học, thi trắc nghiệm, v.v.

Thêm vào đó, trào lưu Tân tự do (Neoliberalism) coi giáo dục là một loại hàng hóa của phương Tây đã lan vào nước ta qua quá trình toàn cầu hóa và ảnh hưởng không nhỏ đến tư duy, cách làm và chính sách giáo dục cũng như mong muốn của học sinh và phụ huynh dẫn đến những  tác động tiêu cực không mong muốn đến mục tiêu "Học thật, thi thật, nhân tài thật". 

Giáo dục là một hệ thống phức hợp gắn kết với nhiều hệ thống khác như kinh tế, văn hóa, xã hội và chính trị. Trong hệ thống giáo dục lại có nhiều ‘tiểu hệ thống’ người dạy, người học, nhà trường, phụ huynh, người sử dụng sản phẩm giáo dục. Bản thân mỗi tiểu hệ thống đó lại là một hệ thống phức hợp với những lợi ích và mong muốn thường xung khắc với nhau. Các hệ thống này kể cả các tiểu hệ thống trong hệ thống giáo dục lại không ổn định mà luôn biến động.

Chính vì vậy, khác với cách nghĩ lâu nay của chúng ta, quan hệ giữa can thiệp hay đổi mới giáo dục với kết quả giáo dục luôn mang tính phi tuyến. Ví dụ, không phải cứ đổi mới chương trình giáo dục hay sách giáo khoa là chất lượng giáo dục sẽ tự khắc tốt lên; không phải cứ tăng lương cho giáo viên là chất lượng dạy sẽ tự nhiên tốt lên. Vậy thì chúng ta phải chọn can thiệp vào khâu cơ bản nhất (điều kiện ban đầu) trong hệ thống phức hợp đó để kết quả mong muốn hiện khởi.

Điều kiện ban đầu đó hay khâu đột phá của giáo dục nước ta đã được Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ ra một cách chính xác. Vấn đề còn lại là làm thế nào để tác động tích cực vào điều kiện ban đầu đó và đây là cả một con đường dài cần vừa làm vừa rút kinh nghiệm.

Học thật là học cách học để khám phá thế giới.

Trước hết, học thật có thể hiểu một cách ngắn gọn là có mục đích học tập thật. Có mục đích học tập thật sẽ có động lực học tập thật và có khả năng tìm ra cách học thật. Mục đích đó chính là học để khám phá và phát triển bản thân để trở thành người có ích cho cộng đồng và cho xã hội chứ không phải học để lấy điểm thi cao hay bằng cấp.

Để học thật người học phải được hướng dẫn các kỹ năng kết nối các dữ liệu, khái niệm hay các nội dung lại với nhau để suy luận, đặt câu hỏi hay các giả thuyết, đưa ra ý kiến đánh giá và  nhận xét cá nhân về những nội dung đó, từ đó xây dựng cho cá nhân một cách hiểu vấn đề mới. Mặc dù việc ghi nhớ máy móc kiến thức vẫn cần thiết ở một chừng mực nào đó đối với từng cấp học nhưng học thật không thể chỉ dừng lại ở việc ghi nhớ dữ liệu hay thông tin. Nói một cách ngắn gọn học thật là học cách học để khám phá thế giới.

Thi thật có thể được hiểu là kết quả thi phản ánh tương đối trung thựckhông những năng lực hiện tại và còn bộc lộ những năng lực tiềm ẩn của cá nhân học sinh để học sinh, giáo viên và phụ huynh thấy được tiềm năng cũng như những hạn chế của mỗi cá nhân người học từ đó đưa ra những can thiệp giáo dục phù hợp.

Như vậy, thi thật không chỉ hạn chế ở khâu thi cử nghiêm túc mặc dù đây là nguyên tắc quan trọng mà là ở phương pháp đánh giá, phương pháp phân tích kết quả bài thi và chất lượng đề thi. Cái khó trong kiểm tra đánh giá là mỗi người học là một hệ thống phức hợp chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như các yếu tố di truyền, giáo dục gia đình, quan hệ xã hội, sự trải nghiệm cuộc sống do đó mỗi cá nhân có cách tiếp cận vấn đề khác nhau và mức độ tiến bộ trong học tập khác nhau. Làm sao bài thi giúp từng cá nhân người học bộc lộ được khả năng sáng tạo của họ và những mặt hạn chế của họ để họ với sự giúp đỡ của giáo viên tìm ra những phương thức khắc phục những hạn chế đó.

Ví dụ, đề thi có thể đặt dưới dạng nêu các vấn đề cho học sinh tự chọn một trong những vấn đề đã cho theo sở trường của họ và vận dụng kiến thức của nhiều môn học kể cả kiến thức họ tích lũy được qua thực tế cuộc sống để đưa ra các giải pháp cho vấn đề họ chọn. Ngoài việc cải tiến phương pháp đánh giá kết quả học tập, các nhà quản lý giáo dục cũng nên tính đến việc bỏ hoặc cải tiến những cuộc thi gây bão trong dư luận và phản cảm với người học mà không giúp nâng cao chất lượng giáo dục như thi học sinh giỏi quốc gia hay thu sáng tạo khoa học kỹ thuật. 

Nhân tài thật là những cá nhân có những năng lực xuất chúngthể hiện ở khả năng đưa ra được những ý tưởng hay các giải pháp sáng tạo chưa hề có cho những vấn đề thực tế của cuộc sống. Tài năng không thể được đánh giá bằng điểm số cao qua các kỳ thi chuẩn. Trong lịch sử loài người hiếm có nhân tài nào có điểm số cao trong các kỳ thì khi đang đi học dù là ở phổ thông hay đại học.

Ba yếu tố "học thật, thi thật, nhân tài thật"có quan hệ hữu cơ với nhau, trong đó thi thật giữ vai trò điều phối hai yếu tố còn lại.

Trong giáo dục, thi không những có tác động lan tỏa ngược trở lại (washback) ảnh hưởng đến cách dạy và cách học mà còn có tác động lan tỏa về phía trước (washforward), dẫn dắt cách dạy và cách học. Một khi thi thật nó sẽ giúp cho học sinh, giáo viên và phụ huynh có quan niệm đúng đắn hơn về việc học từ đó khuyến khích cách học thật và cách dạy hỗ trợ việc học thật. Thi thật do vậy cũng đưa ra những chỉ số chính xác hơn về nhân tài thật. Thi thật cũng tự động khuyến khích sự sáng tạo của giáo viên tìm ra những cách dạy mới phù hợp với từng đối tượng người học và hạn chế tới mức thấp nhất tình trạng dạy thêm, học thêm vốn là một vấn đề đau đầu đối với ngành giáo dục.

Giáo dục là để chuẩn bị cho tương lai nhưng trong thế giới ngày nay không ai có thể đưa ra một dự báo chính xác về tương lai. Do vậy, "Học thật - thi thật - nhân tài thật"là cái neo để chúng ta đối diện với một tương lai luôn biến đổi khó lường.

Để " có "Học thật - thi thật - nhân tài thật", cần tạo ra một hệ sinh thái giáo dục phù hợp qua các công cụ chính sách. Hệ sinh thái đó tạo điều kiện cho cả người học và người dạy được thể hiện sự khác biệt của mình thay vì phải chịu sự áp đặt theo kiểu mọi người cùng mặc một cỡ áo và được trang bị trí tuệ cảm xúc - xã hội vốn là những phẩm chất tạo hóa ban tặng riêng cho con người.

Hệ sinh thái đó mở ra con đường để mỗi cá nhân đạt được mục tiêu học suốt đời theo khả năng và mục đích của mình, hài lòng, hạnh phúc và thể trạng tinh thần, trí tuệ và cảm xúc tốt (wellbeing) và cơ hội đóng góp cho xã hội, cho dân tộc, cho đất nước. Đây cũng chính là mục tiêu cao nhất của "Học thật - Thi thật - Nhân tài thật".

Lê Văn Canh (Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội)

Theo bạn cần phải làm gì để thúc đẩy việc học thật, thi thật, nhân tài thật trong giáo dục hiện nay? Ý kiến chia sẻ xin gửi tới địa chỉ: [email protected]. Trân trọng cảm ơn các bạn.

Thủ tướng Phạm Minh Chính làm việc với Bộ GD-ĐT

Làm việc với Bộ GD-ĐT, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh việc tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phải bắt đầu từ hoàn thiện thể chế, đây là việc phải làm và không ai làm thay được Bộ.