Yann LeCun không phải là cái tên xa lạ đối với những ai quan tâm đến lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Là giáo sư tại Đại học New York, LeCun cũng là một trong 3 "cha đẻ" của trí tuệ nhân tạo hiện đại cùng với Geoffrey Hinton và Yoshua Bengio. Ông còn là người trực tiếp điều hành các dự án nghiên cứu AI tại Meta.

Nhưng điều khiến LeCun nổi tiếng không chỉ là đóng góp khoa học, mà còn là quan điểm thẳng thắn, đôi khi đi ngược lại xu hướng chung trong giới AI.

AI chưa có trí tuệ hay nhận thức

Hàng loạt chuyên gia, từ Elon Musk đến Geoffrey Hinton đều cảnh báo về mối nguy hiểm của AI. Song, LeCun lại tỏ ra bình thản và gọi những lo lắng đó "hoàn toàn vô căn cứ”.

Trong buổi phỏng vấn với Wall Street Journaltại văn phòng Meta ở New York, LeCun khẳng định: “Nói rằng AI sắp vượt qua trí tuệ con người và sẽ trở thành mối đe dọa cho nhân loại, thật sự là nhảm nhí”. Nhà khoa học cho rằng tuy có sức mạnh đáng nể, trí tuệ thực sự của AI vẫn còn xa so với loài mèo.

Theo Wall Street Journal, ông từng cãi vã với Elon Musk trên X (trước đây là Twitter) về bản chất của nghiên cứu khoa học. Không chỉ vậy, ông cũng có quan điểm trái ngược với 2 đồng nghiệp và cũng là bạn lâu năm, Geoffrey Hinton và Yoshua Bengio.

Cả 3 từng nhận giải A.M. Turing Award năm 2019 - giải thưởng danh giá trong lĩnh vực khoa học máy tính. Nhưng không phải lúc nào họ cũng có cùng quan điểm. Trong khi Hinton và Bengio lo ngại AI sẽ trở nên quá mạnh mẽ và khó kiểm soát, LeCun lại không tin điều đó sẽ xảy ra trong thời gian tới.

Năm 2028, LeCun (giữa) và Yoshua Benio (ngoài cùng bên trái) cùng nhận giải danh giá nhất về khoa học máy tính. Geoffrey Hinton (ngoài cùng bên phải) là người đã giành được giải Nobel Vật lý 2024. Ảnh: Wall Street Journal.

Trên thực tế, không ít startup về AI và những tên tuổi lớn trong ngành công nghệ lại đặt cược vào việc AI sẽ sớm đạt được trí thông minh vượt trội. Họ gọi đây là "trí thông minh nhân tạo tổng quát" (AGI). Gần đây, CEO Sam Altman của OpenAI đã tuyên bố rằng AGI có thể ra đời trong “vài nghìn ngày tới”. Elon Musk thậm chí còn dự đoán rằng nó sẽ xuất hiện vào năm 2026.

Song, LeCun cho rằng những tuyên bố này là quá sớm. Hiện nay chưa có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy AI có thể thông minh hơn một con mèo. “Một con mèo có thể xây dựng mô hình về thế giới vật lý, có trí nhớ dài hạn và thậm chí còn có khả năng suy luận cơ bản. Những điều này vẫn còn vắng mặt trong AI hiện tại”, nhà khoa học phân tích.

LeCun cho rằng AI là một công cụ mạnh mẽ, nhưng không phải là trí tuệ thực sự. “Những gì chúng ta có hiện nay chỉ là các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như ChatGPT, nhưng chúng không thực sự có trí tuệ hay nhận thức”, ông chia sẻ.

Theo ông, chúng chỉ dự đoán từ tiếp theo trong một đoạn văn bản, chứ không phải là đang suy nghĩ hay lý luận như con người.

Chúng giỏi việc này đến mức đánh lừa được người dùng. Nhờ khả năng ghi nhớ khổng lồ, chúng có vẻ như đang lý luận. Nhưng thực tế, AI chỉ đang kể lại những thông tin mà chúng đã được đào tạo.

LeCun nói: “Chúng ta đã quen với ý tưởng rằng những người hoặc thực thể có thể thể hiện bản thân hoặc vận dụng ngôn ngữ là thông minh, nhưng điều đó không đúng. Bạn có thể thao túng ngôn ngữ nhưng nó không hề thông minh. Về cơ bản, đó là những gì các mô hình ngôn ngữ lớn đang thể hiện”.

Đây là lý do ông cho rằng ngay cả với những tiến bộ lớn gần đây trong lĩnh vực AI, chúng vẫn chưa đủ để con người lo sợ.

Meta đang làm gì với AI?

LeCun cho rằng sẽ cần nhiều thập kỷ để phát triển một AI thực sự thông minh, tức là có thể hiểu được ngữ cảnh và thế giới xung quanh như con người. Ông thẳng thừng chỉ trích về các startup AI và những công ty công nghệ lớn đang đầu tư hàng tỷ USD vào lĩnh vực này.

Nhà khoa học Meta cho rằng nhiều công ty đang tin vào một giả định sai lầm rằng chỉ cần tăng cường dữ liệu và tài nguyên tính toán, cuối cùng AI sẽ vượt qua trí tuệ con người. Theo LeCun, vấn đề không nằm ở quy mô của các hệ thống AI hiện tại, mà là ở cách chúng được thiết kế.

"Chúng ta cần những cách tiếp cận mới”, LeCun nhấn mạnh. Ông giải thích rằng thay vì chỉ dựa vào việc huấn luyện AI với lượng dữ liệu khổng lồ, tương lai của AI có thể sẽ dựa vào các mô hình học tập từ thực tế giống như cách một đứa trẻ hoặc một con vật học hỏi.

Dự án FAIR (Fundamental AI Research) của Meta đang thử nghiệm các phương pháp như phân tích video từ thế giới thực để tạo ra các mô hình có khả năng học hỏi và thích ứng với môi trường một cách tự nhiên hơn.

LeCun vẫn cho rằng trí thông minh nhân tạo là một mục tiêu xứng đáng để đầu tư. Ảnh:FT.

“Chúng ta vẫn cần phải phát triển các hệ thống có khả năng suy nghĩ và hành xử giống con người hơn, nhưng điều đó có thể mất hàng thập kỷ”, ông nhận định.

Tại Meta, LeCun đang tập trung vào việc phát triển các mô hình học từ thế giới thực thông qua việc xử lý video. Nhà khoa học hy vọng rằng AI sẽ học hỏi theo cách tương tự như cách mà động vật học hỏi về thế giới xung quanh. Ông tin rằng chỉ khi AI có thể xây dựng được một mô hình thế giới thực như loài mèo, khi đó chúng mới có thể thực sự thông minh.

"Ảnh hưởng của AI tại Meta là rất lớn”, LeCun nói. Trong suốt cuộc phỏng vấn với Wall Street Journal, ông nhắc nhiều về việc AI đóng vai trò quan trọng tại Meta và đã thúc đẩy quy mô và doanh thu đến mức định giá 1.500 tỷ USD hiện tại. AI không chỉ hỗ trợ trong việc dịch thuật thời gian thực hay kiểm duyệt nội dung, mà còn giúp cải thiện trải nghiệm người dùng trên các nền tảng như Facebook và Instagram.

Dùng ChatGPT thế nào để không tạo ra nội dung vô tri

Sự phát triển của AI mở ra nhiều tiềm năng nhưng cũng có không ít mối lo đối với ngành xuất bản, đặc biệt là nhóm tác giả viết sách.

Các tác giả sách cần phải chấp nhận sự vươn lên của AI, sử dụng chúng như một "siêu trợ lý" thay vì chối bỏ trào lưu. Chia sẻ với Tri thức - Znews, nhiều cây viết cho rằng người làm sách vẫn có thể đứng vững trong thời đại AI nếu biết cách tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo.

Đại diện Viettel Telecom cho biết, quy mô thị trường M2M (liên kết giữa máy và máy), IoT Việt Nam năm 2021 vào khoảng 2,5 tỉ USD và tăng trưởng với tốc độ 22,6%/năm. Về tỷ trọng doanh nghiệp theo kết nối có 96,7% doanh nghiệp có dưới 500 kết nối, đây là các doanh nghiệp đang dùng nền tảng sẵn có của nhà cung cấp; chi phí tự phát triển giải pháp và duy trì hệ thống cao; Thời gian phát triển giải pháp lâu, trong khi quy mô còn nhỏ; Thiếu thông tin về thị trường, về hệ sinh thái, cộng đồng phát triển, hỗ trợ nhau.

Để hỗ trợ cho các doanh nghiệp phát triển IoT tại Việt Nam, ông Nguyễn Văn Sơn cho biết, Viettel tiên phong xây dựng mạng lưới, cam kết đồng hành doanh nghiệp đảm bảo hạ tầng kết nối như 3G, 4G, 5G… Xây dựng các platform theo hướng mở, để các doanh nghiệp sử dụng được, trong đó sẽ có những platform cung cấp miễn phí và cũng có platform được cung cấp theo dạng hợp tác. Ngoài ra, Viettel cũng đi tiên phong trong việc phát triển một số thiết bị IoT như smarthome, thiết bị đeo để cung cấp cho các doanh nghiệp với giá thành hợp lý.

Trong khi đó, ông Vũ Anh Tuấn, Tổng thư ký Hội Tin học TP.HCM, Chủ nhiệm câu lạc bộ IoT TP.HCM, chia sẻ, câu lạc bộ đã tiến hành khảo sát nhanh các doanh nghiệp IoT và nhận thấy rằng, hiện nay, để phát triển lĩnh vực này cần phải có một khung pháp lý hoàn chỉnh mới triển khai được một cách chuẩn chỉ; Cần có các chuẩn chung để các doanh nghiệp có thể kết nối với nhau nhằm tránh lãng phí; Thị trường đóng vai trò quan trọng nhất hiện nay là thị trường Chính phủ, đây sẽ là đầu tàu kéo các thị trường khác; Vốn cũng là một yếu tố, khi 98% doanh nghiệp trong lĩnh vực hiện nay vẫn là nhỏ và siêu nhỏ, vốn thấp, dẫn đến đầu tư có giới hạn.

Theo ông Vũ Anh Tuấn, để phát triển IoT tại Việt Nam, sự chủ động của doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng, trong khi đó, chính sách chỉ giúp bình ổn và thúc đẩy thị trường.

Ông Trần Tuấn Anh, Trưởng phòng Công nghệ và Dịch vụ, Cục Viễn Thông, Bộ TT&TT cho rằng, Việt Nam cần làm chủ công nghệ sản xuất các thiết bị IoT, đảm bảo an toàn, bảo mật và không ảnh hưởng đến môi trường.

Về chiến lược phát triển, đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu có 18 triệu kết nối IoT trong lĩnh vực di động. Các nền tảng IoT đáp ứng tính bảo mật, an toàn cho người sử dụng. Nhà nước xây dựng cơ chế chính sách để ngành này phát triển, ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn cho các thiết bị…

Theo ông Trần Tuấn Anh, trong bất cứ lĩnh vực nào, thị trường cũng là yếu tố quan trọng. IoT hiện nay các doanh nghiệp thật sự làm ở Việt Nam có thể kể đến Viettel, VNPT, MobiFone, trong đó, tập trung xây dựng các nền tảng ứng dụng rộng rãi, chia sẻ dữ liệu, phát triển nhanh và đồng bộ. Ở lĩnh vực này, cơ quan nhà nước tạo ra khung pháp lý để doanh nghiệp cạnh tranh cung cấp sản phẩm ra thị trường. Các doanh nghiệp lớn như Viettel, VNPT có trách nhiệm phát triển nền tảng mở IoT, trong khi đó, các doanh nghiệp ICT như FPT, CMC cung cấp platform, cơ sở dữ liệu, các nền tảng số nói chung… theo nhu cầu cho thị trường. Đồng thời, theo ông Trần Tuấn Anh, các doanh nghiệp phải chia sẻ thông tin với nhau để cùng nhau phát triển.

Để thúc đẩy phát triển thị trường IoT tại Việt Nam, ông Nguyễn Trọng Tính, Phó Tổng Giám đốc Viettel Telecom mong muốn Viettel trở thành cầu nối để toàn bộ các chuyên gia, các doanh nghiệp IoT Việt Nam và khu vực có thể cập nhật các xu thế mới về công nghệ, nắm bắt các định hướng từ Chính phủ, chia sẻ kinh nghiệm và kết nối cộng đồng. Đồng thời, Viettel cam kết hỗ trợ các doanh nghiệp cũng như các đơn vị đang triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong ngành điện, nước, chiếu sáng đô thị,… trong việc tư vấn, kết nối triển khai và vận hành các dự án IoT, từ việc thiết kế giải pháp đến hỗ trợ kỹ thuật và dịch vụ sau bán hàng.

Đại diện Viettel Telecom cho rằng, lĩnh vực IoT nói chung và smarthome nói riêng sẽ có sự phát triển vượt bậc trong thời gian tới và sẽ không chỉ dừng ở mật độ 12% như hiện nay.

“Để làm được điều này, Viettel không thể đi một mình mà cần sự cộng tác, đồng hành của mọi doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực cung cấp thiết bị, phát triển giải pháp và cung ứng sản phẩm ra thị trường”, ông Nguyễn Trọng Tính nhấn mạnh.