Đúng 14h ngày 2/9, hòa nhạc quốc gia Điều còn mãi 2018 với chủ đề 'Trên đôi cánh tình yêu' đã diễn ra tại Nhà hát Lớn Hà Nội, tường thuật trực tiếp trên VTV1 và báo VietNamNet. 

Những món đồ trang trí thủ công được anh Dư hoàn thiện có vẻ ngoài lạ mắt, tỉ mỉ tới từng chi tiết nhỏ nhất, song vẫn toát lên nét đẹp đồng quê mộc mạc nhờ sử dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên quen thuộc của vùng nông thôn như tre, trúc, gáo dừa,…

Chia sẻ với PV VietNamNet, anh Dư cho biết mình “bén duyên” với đam mê làm đồ thủ công mỹ nghệ cách đây vài năm. Thời điểm đó, anh cùng người anh sinh đôi phải tạm gác công việc tạo mẫu tóc vì dịch Covid-19 nên có nhiều thời gian rảnh để nghiên cứu, mày mò “nghề tay trái”.

“Phần vì gia đình không có điều kiện, phần vì có chung sở thích và sự khéo tay nên từ bé, hai anh em mình đã tự làm các món đồ chơi bằng cây cối quanh nhà.

Sau này, sẵn có năng khiếu thẩm mỹ, cả hai tiếp tục học hỏi, tham khảo từ công nghệ và hoàn thiện được thêm nhiều món đồ độc lạ hơn. Dần dần, niềm đam mê với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của cả hai cũng được gieo mầm và phát triển từ đó”, anh Dư kể.

Để lưu kỷ niệm và ghi lại quá trình sáng tạo, hoàn thiện các tác phẩm, chàng trai Tây Ninh đã quay video rồi chia sẻ lên mạng xã hội. Trong đó, có video được đề xuất xu hướng, thu hút hàng chục triệu lượt xem chỉ sau thời gian ngắn đăng tải, ví dụ như video về chuông gió con cò.

Video "chuông gió con cò" của anh Dư gây "bão" mạng, thu hút gần 40 triệu lượt xem trên TikTok

Sản phẩm này được anh Dư lấy ý tưởng từ chuông gió thông thường nhưng sáng tạo thêm về nguyên liệu và kiểu dáng.

Về nguyên liệu, anh sử dụng chất liệu chủ đạo là trúc, giữ nguyên các đặc điểm vốn có của loại cây này và tìm thêm những bộ phận khác của cây có vẻ ngoài gần giống các tạo hình sản phẩm mà anh mong muốn.

“Ví dụ, con cá được tạo hình từ phần gốc cây trúc, giữ nguyên những nét cua, hằn trên bộ phận này của cây để mọi người khi nhìn vào đều biết chất liệu nguyên bản của nó.

Còn con cò cũng làm từ trúc nhưng tinh xảo và kỳ công hơn, phải tỉ mỉ thiết kế từng ‘cọng’ lông cánh, lông đuôi sao cho chân thực và sống động nhất rồi dùng keo kết chúng lại để hoàn thành bộ lông cho cò”, 8X nói.

Sản phẩm chuông gió con cò này được anh hoàn thiện trong gần một tuần, là “phiên bản” nâng cấp từ một mẫu anh từng làm trước đó.

Anh Dư cho biết, tùy kích cỡ và độ khó mà thời gian hoàn thiện mỗi sản phẩm trang trí thủ công cũng khác nhau. Đối với mẫu phức tạp, anh tốn cả nửa năm mới làm xong vì phải tìm nguyên liệu tre có hình dáng tự nhiên sao cho “đứa con tinh thần” toát lên cái hồn và nét đẹp riêng có.

Tính đến nay, anh đã sáng tạo được hàng chục sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo từ chất liệu “cây nhà lá vườn” với đủ kích cỡ, hình dáng khác nhau. Có thể kể đến như: Châu chấu, gà trống, long quy,… Trong đó, mẫu “ếch hứng bi” là khó nhất, đòi hỏi nhiều công sức và thời gian.

Tác phẩm "ếch hứng bi" mà 8X tâm đắc nhất

“Mình vừa phải tìm các phần thân tre có hình dáng uốn cong tự nhiên, vừa tính toán sao cho tác phẩm có độ cân bằng như ý muốn. Việc tìm kiếm các chi tiết phù hợp tốn gần nửa năm mới đủ để hiện thực hóa ý tưởng, làm nên một sản phẩm thủ công độc đáo”, anh Dư cho hay.

Không chỉ thỏa mãn đam mê sáng tạo, anh Dư tiết lộ việc “bén duyên” với các món đồ trang trí thủ công còn đem lại nguồn thu nhập ổn để anh trang trải cuộc sống. Hiện tại, với những sản phẩm độc quyền, anh có thể bán với giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng.

Có khách hàng còn sẵn sàng “xếp hàng”, đặt mẫu trước cả năm để chờ được sở hữu.

Bên cạnh việc làm các sản phẩm thủ công để có thêm thu nhập, anh Dư còn mong muốn gửi gắm và lan tỏa thông điệp lưu giữ những nét đẹp mộc mạc, bình dị nơi thôn quê.

“Từ thú vui mùa dịch, giờ việc làm các món đồ thủ công này trở thành đam mê của mình, vừa phục vụ sở thích bản thân, vừa có thể tạo ra thu nhập tốt. Mình cũng hi vọng các tác phẩm sẽ được lan tỏa rộng, vượt ngoài lãnh thổ quốc gia để bạn bè quốc tế biết đến nhiều hơn về nghề thủ công độc đáo của người Việt Nam”, anh Dư nói.

Anh cũng ấp ủ dự định có thể mở xưởng trong tương lai để truyền đạt kinh nghiệm và đam mê tới những bạn trẻ có chung sở thích, muốn dành sự quan tâm đặc biệt tới nghề làm sản phẩm thủ công.

Ảnh, video: Chú Cuội

Anh Lê Ngọc Dư (SN 1987, ở xã Bàu Năng, huyện Dương Minh, tỉnh Tây Ninh) được nhiều người biết đến với biệt danh "chú Cuội" nhờ những video hướng dẫn làm sản phẩm thủ công từ chất liệu cây nhà lá vườn, thu hút hàng chục triệu lượt xem trên TikTok.

Những món đồ trang trí thủ công được anh Dư hoàn thiện có vẻ ngoài lạ mắt, tỉ mỉ tới từng chi tiết nhỏ nhất, song vẫn toát lên nét đẹp đồng quê mộc mạc nhờ sử dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên quen thuộc của vùng nông thôn như tre, trúc, gáo dừa,…

Chia sẻ với PV VietNamNet, anh Dư cho biết mình “bén duyên” với đam mê làm đồ thủ công mỹ nghệ cách đây vài năm. Thời điểm đó, anh cùng người anh sinh đôi phải tạm gác công việc tạo mẫu tóc vì dịch Covid-19 nên có nhiều thời gian rảnh để nghiên cứu, mày mò “nghề tay trái”.

“Phần vì gia đình không có điều kiện, phần vì có chung sở thích và sự khéo tay nên từ bé, hai anh em mình đã tự làm các món đồ chơi bằng cây cối quanh nhà.

Sau này, sẵn có năng khiếu thẩm mỹ, cả hai tiếp tục học hỏi, tham khảo từ công nghệ và hoàn thiện được thêm nhiều món đồ độc lạ hơn. Dần dần, niềm đam mê với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của cả hai cũng được gieo mầm và phát triển từ đó”, anh Dư kể.

Để lưu kỷ niệm và ghi lại quá trình sáng tạo, hoàn thiện các tác phẩm, chàng trai Tây Ninh đã quay video rồi chia sẻ lên mạng xã hội. Trong đó, có video được đề xuất xu hướng, thu hút hàng chục triệu lượt xem chỉ sau thời gian ngắn đăng tải, ví dụ như video về chuông gió con cò.

Video "chuông gió con cò" của anh Dư gây "bão" mạng, thu hút gần 40 triệu lượt xem trên TikTok

Sản phẩm này được anh Dư lấy ý tưởng từ chuông gió thông thường nhưng sáng tạo thêm về nguyên liệu và kiểu dáng.

Về nguyên liệu, anh sử dụng chất liệu chủ đạo là trúc, giữ nguyên các đặc điểm vốn có của loại cây này và tìm thêm những bộ phận khác của cây có vẻ ngoài gần giống các tạo hình sản phẩm mà anh mong muốn.

“Ví dụ, con cá được tạo hình từ phần gốc cây trúc, giữ nguyên những nét cua, hằn trên bộ phận này của cây để mọi người khi nhìn vào đều biết chất liệu nguyên bản của nó.

Còn con cò cũng làm từ trúc nhưng tinh xảo và kỳ công hơn, phải tỉ mỉ thiết kế từng ‘cọng’ lông cánh, lông đuôi sao cho chân thực và sống động nhất rồi dùng keo kết chúng lại để hoàn thành bộ lông cho cò”, 8X nói.

Sản phẩm chuông gió con cò này được anh hoàn thiện trong gần một tuần, là “phiên bản” nâng cấp từ một mẫu anh từng làm trước đó.

Anh Dư cho biết, tùy kích cỡ và độ khó mà thời gian hoàn thiện mỗi sản phẩm trang trí thủ công cũng khác nhau. Đối với mẫu phức tạp, anh tốn cả nửa năm mới làm xong vì phải tìm nguyên liệu tre có hình dáng tự nhiên sao cho “đứa con tinh thần” toát lên cái hồn và nét đẹp riêng có.

Tính đến nay, anh đã sáng tạo được hàng chục sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo từ chất liệu “cây nhà lá vườn” với đủ kích cỡ, hình dáng khác nhau. Có thể kể đến như: Châu chấu, gà trống, long quy,… Trong đó, mẫu “ếch hứng bi” là khó nhất, đòi hỏi nhiều công sức và thời gian.

Tác phẩm "ếch hứng bi" mà 8X tâm đắc nhất

“Mình vừa phải tìm các phần thân tre có hình dáng uốn cong tự nhiên, vừa tính toán sao cho tác phẩm có độ cân bằng như ý muốn. Việc tìm kiếm các chi tiết phù hợp tốn gần nửa năm mới đủ để hiện thực hóa ý tưởng, làm nên một sản phẩm thủ công độc đáo”, anh Dư cho hay.

Không chỉ thỏa mãn đam mê sáng tạo, anh Dư tiết lộ việc “bén duyên” với các món đồ trang trí thủ công còn đem lại nguồn thu nhập ổn để anh trang trải cuộc sống. Hiện tại, với những sản phẩm độc quyền, anh có thể bán với giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng.

Có khách hàng còn sẵn sàng “xếp hàng”, đặt mẫu trước cả năm để chờ được sở hữu.

Bên cạnh việc làm các sản phẩm thủ công để có thêm thu nhập, anh Dư còn mong muốn gửi gắm và lan tỏa thông điệp lưu giữ những nét đẹp mộc mạc, bình dị nơi thôn quê.

“Từ thú vui mùa dịch, giờ việc làm các món đồ thủ công này trở thành đam mê của mình, vừa phục vụ sở thích bản thân, vừa có thể tạo ra thu nhập tốt. Mình cũng hi vọng các tác phẩm sẽ được lan tỏa rộng, vượt ngoài lãnh thổ quốc gia để bạn bè quốc tế biết đến nhiều hơn về nghề thủ công độc đáo của người Việt Nam”, anh Dư nói.

Anh cũng ấp ủ dự định có thể mở xưởng trong tương lai để truyền đạt kinh nghiệm và đam mê tới những bạn trẻ có chung sở thích, muốn dành sự quan tâm đặc biệt tới nghề làm sản phẩm thủ công.

Ảnh, video: Chú Cuội

Thế nhưng, ngay sau khi tôi ra trường, chủ trương này bị loại bỏ. Trường được chuyển tới một địa điểm khác và không còn giữ cái tên trường chuyên nữa, mặc dù đội ngũ giáo viên vẫn vậy. Đôi lần về qua trường cũ, tôi ngơ ngác nhìn biển cơ quan là Viện Kiểm sát Nhân dân quận. Biển khắc nổi mô hình nguyên tử vẫn còn ở đầu hồi, như nhắc nhở tôi đây là minh chứng cho việc thay đổi một chủ trương trong ngành giáo dục.

Nếu so sánh với công cuộc cải cách sách giáo khoa, phân ban và không phân ban... thì những đổi thay của ngôi trường tuổi thơ tôi chưa đáng là gì. Nhưng cải cách giáo dục vẫn là điều bắt buộc, để bắt kịp với nhu cầu của xã hội và xu hướng của thời đại.

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được ban hành, là một thay đổi căn bản từ triết lý giáo dục tới thực hành sư phạm: xây dựng theo định hướng mở, lấy người học làm trung tâm; đề cao tính chủ động của địa phương, trường học trong việc triển khai kế hoạch giáo dục; xã hội hóa sách giáo khoa; tạo không gian sáng tạo, đổi mới cho giáo viên.

Theo tôi, đây là hướng thay đổi đáng hoan nghênh.

Tuy nhiên, nội bộ ngành giáo dục đã không có sự chuẩn bị tương xứng với quy mô và tính chất của sự thay đổi.

Trước hết, giáo trình, giáo án thay đổi nhưng giáo viên không được đào tạo tương ứng, dẫn tới tình huống chắp vá đội ngũ giảng dạy. Thứ hai là việc có quá nhiều sách cho một nội dung học tập. Thứ ba là giá sách cao, đè nặng lên chi tiêu của nhiều gia đình. Các bộ sách lại được tổ chức, biên soạn theo hướng không thể tái sử dụng. Quy trình phân phối sách đến tay học sinh cũng có nhiều bất tiện. Phụ huynh, nếu mua qua trường sẽ đội chi phí lên, do phải mua cả bộ, không thể bỏ bớt các cuốn sách không cần thiết hoặc đã có sẵn. Nếu tự đi mua, phụ huynh sẽ vất vả, khó gom đủ, vì sách của một lớp học có thể nằm ở các bộ khác nhau. Thứ tư là tác dụng của việc lựa chọn không lớn như mong đợi, giáo viên vẫn không có thực quyền chọn sách do các tiêu cực phát sinh trong quá trình triển khai. Thứ năm là nội dung sách còn nhiều sai sót.

Vì vậy, Đoàn giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông nhận định cần biên soạn một bộ sách giáo khoa của Nhà nước (do Bộ Giáo dục & Đào tạo chủ trì). Nhiều phụ huynh cũng muốn có một bộ sách chuẩn thay vì nhiều bộ sách. Điều này tiềm ẩn nguy cơ đẽo cày giữa đường.

Việc Bộ Giáo dục biên soạn sách để đảm bảo "thực hiện trách nhiệm Nhà nước về việc xây dựng và phát triển nội dung" sẽ khó thực hiện được nếu các trường chọn bộ sách khác để giảng dạy. Còn nếu các trường chọn sách của Bộ, thì việc đa dạng hóa là lãng phí. Hơn thế, nếu Bộ Giáo dục đã biên soạn sách, thì các trường (vốn là đơn vị thuộc Bộ) liệu có thể chọn sách khác? Sách do Bộ Giáo dục soạn, quanh quẩn vẫn do chừng đó chuyên gia thực hiện nên ít hy vọng sẽ không có vấn đề như các bộ sách khác.

Tôi cho rằng một bộ sách mới khó có thể là lời giải cho năm vấn đề nêu trên. Thêm một không nhiều, nhưng sẽ rất lãng phí nếu sử dụng ngân sách, chưa kể nếu bộ sách mới không giải quyết được triệt để năm vấn đề nêu trên, công cuộc cải cách thêm chệch hướng.

Theo tôi, nên tập trung giải quyết những vấn đề đã biết hơn là tạo ra vấn đề mới.

Việc xét duyệt một bộ sách giáo khoa không nên chỉ dừng lại ở nội dung của riêng cuốn sách mà nên xem xét cả học liệu và sách cho giáo viên đồng bộ đi kèm. Các học liệu hỗ trợ giáo viên thực sự quan trọng khi triết lý giáo dục đã thay đổi.

Yếu tố thứ hai là đánh giá tính cần thiết của các cuốn sách, tránh tình trạng gom những nội dung không cần thiết vào rồi soạn thành nhiều quyển, bán cả bộ cho phụ huynh.

Thứ ba, sách giáo khoa nên được xem là mặt hàng thiết yếu, giá cả phải nằm trong khung điều tiết hợp lý của Chính phủ, được Chính phủ phê duyệt, tránh trường hợp bắt tay nâng giá.

Để gia đình hay học sinh chọn bộ sách giáo khoa là không khả thi và dẫn tới hỗn loạn. Giáo viên không thể năm nay dạy sách này, năm sau dạy sách khác; hay thậm chí là dạy các bộ khác nhau cho các em trong cùng một lớp. Trường sẽ chọn bộ sách hoặc từng sách thuộc các bộ khác nhau sao cho phù hợp với điều kiện vật chất, đội ngũ giảng dạy và phương châm giáo dục của trường. Điều này là phổ biến ở nhiều nước phương Tây, đặc biệt là trong khối tư thục.

Cuối cùng là việc kiểm soát lỗi, siết chặt thêm chất lượng của bộ sách giáo khoa trước khi cấp phép. Ngay cả sau khi cấp phép, Bộ Giáo dục vẫn phải thường xuyên lắng nghe ý kiến giáo viên, chuyên gia để yêu cầu chỉnh sửa kịp thời. Nhiều người cho rằng sách trước cải cách ít lỗi. Đó là bởi vì nó đã không ngừng được lọc sạn trong hàng chục năm.

Tình trạng đẽo cày giữa đường của giáo dục, theo tôi, chủ yếu do hai nguyên nhân: sự tham mưu chưa trọn vẹn của các chuyên gia hoạch định giáo dục; và sự thiếu tôn trọng với giáo dục của các cấp quản lý giáo dục.

Tô Thức

Tôi cũng theo lớp chuyên toán về ngôi trường mới, nhỏ bé nhưng khang trang. Ở đầu hồi có một biển khắc nổi phù hiệu trường rất lớn với mô hình nguyên tử, như ước mơ ươm mầm tài năng khoa học của trường. Những kỷ niệm tuổi thơ rất đẹp, đến lúc chia tay tôi nhìn ghế đá hàng cây thầm nhủ sẽ quay về thăm lại nhiều lần.

Thế nhưng, ngay sau khi tôi ra trường, chủ trương này bị loại bỏ. Trường được chuyển tới một địa điểm khác và không còn giữ cái tên trường chuyên nữa, mặc dù đội ngũ giáo viên vẫn vậy. Đôi lần về qua trường cũ, tôi ngơ ngác nhìn biển cơ quan là Viện Kiểm sát Nhân dân quận. Biển khắc nổi mô hình nguyên tử vẫn còn ở đầu hồi, như nhắc nhở tôi đây là minh chứng cho việc thay đổi một chủ trương trong ngành giáo dục.

Nếu so sánh với công cuộc cải cách sách giáo khoa, phân ban và không phân ban... thì những đổi thay của ngôi trường tuổi thơ tôi chưa đáng là gì. Nhưng cải cách giáo dục vẫn là điều bắt buộc, để bắt kịp với nhu cầu của xã hội và xu hướng của thời đại.

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được ban hành, là một thay đổi căn bản từ triết lý giáo dục tới thực hành sư phạm: xây dựng theo định hướng mở, lấy người học làm trung tâm; đề cao tính chủ động của địa phương, trường học trong việc triển khai kế hoạch giáo dục; xã hội hóa sách giáo khoa; tạo không gian sáng tạo, đổi mới cho giáo viên.

Theo tôi, đây là hướng thay đổi đáng hoan nghênh.

Tuy nhiên, nội bộ ngành giáo dục đã không có sự chuẩn bị tương xứng với quy mô và tính chất của sự thay đổi.

Trước hết, giáo trình, giáo án thay đổi nhưng giáo viên không được đào tạo tương ứng, dẫn tới tình huống chắp vá đội ngũ giảng dạy. Thứ hai là việc có quá nhiều sách cho một nội dung học tập. Thứ ba là giá sách cao, đè nặng lên chi tiêu của nhiều gia đình. Các bộ sách lại được tổ chức, biên soạn theo hướng không thể tái sử dụng. Quy trình phân phối sách đến tay học sinh cũng có nhiều bất tiện. Phụ huynh, nếu mua qua trường sẽ đội chi phí lên, do phải mua cả bộ, không thể bỏ bớt các cuốn sách không cần thiết hoặc đã có sẵn. Nếu tự đi mua, phụ huynh sẽ vất vả, khó gom đủ, vì sách của một lớp học có thể nằm ở các bộ khác nhau. Thứ tư là tác dụng của việc lựa chọn không lớn như mong đợi, giáo viên vẫn không có thực quyền chọn sách do các tiêu cực phát sinh trong quá trình triển khai. Thứ năm là nội dung sách còn nhiều sai sót.

Vì vậy, Đoàn giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông nhận định cần biên soạn một bộ sách giáo khoa của Nhà nước (do Bộ Giáo dục & Đào tạo chủ trì). Nhiều phụ huynh cũng muốn có một bộ sách chuẩn thay vì nhiều bộ sách. Điều này tiềm ẩn nguy cơ đẽo cày giữa đường.

Việc Bộ Giáo dục biên soạn sách để đảm bảo "thực hiện trách nhiệm Nhà nước về việc xây dựng và phát triển nội dung" sẽ khó thực hiện được nếu các trường chọn bộ sách khác để giảng dạy. Còn nếu các trường chọn sách của Bộ, thì việc đa dạng hóa là lãng phí. Hơn thế, nếu Bộ Giáo dục đã biên soạn sách, thì các trường (vốn là đơn vị thuộc Bộ) liệu có thể chọn sách khác? Sách do Bộ Giáo dục soạn, quanh quẩn vẫn do chừng đó chuyên gia thực hiện nên ít hy vọng sẽ không có vấn đề như các bộ sách khác.

Tôi cho rằng một bộ sách mới khó có thể là lời giải cho năm vấn đề nêu trên. Thêm một không nhiều, nhưng sẽ rất lãng phí nếu sử dụng ngân sách, chưa kể nếu bộ sách mới không giải quyết được triệt để năm vấn đề nêu trên, công cuộc cải cách thêm chệch hướng.

Theo tôi, nên tập trung giải quyết những vấn đề đã biết hơn là tạo ra vấn đề mới.

Việc xét duyệt một bộ sách giáo khoa không nên chỉ dừng lại ở nội dung của riêng cuốn sách mà nên xem xét cả học liệu và sách cho giáo viên đồng bộ đi kèm. Các học liệu hỗ trợ giáo viên thực sự quan trọng khi triết lý giáo dục đã thay đổi.

Yếu tố thứ hai là đánh giá tính cần thiết của các cuốn sách, tránh tình trạng gom những nội dung không cần thiết vào rồi soạn thành nhiều quyển, bán cả bộ cho phụ huynh.

Thứ ba, sách giáo khoa nên được xem là mặt hàng thiết yếu, giá cả phải nằm trong khung điều tiết hợp lý của Chính phủ, được Chính phủ phê duyệt, tránh trường hợp bắt tay nâng giá.

Để gia đình hay học sinh chọn bộ sách giáo khoa là không khả thi và dẫn tới hỗn loạn. Giáo viên không thể năm nay dạy sách này, năm sau dạy sách khác; hay thậm chí là dạy các bộ khác nhau cho các em trong cùng một lớp. Trường sẽ chọn bộ sách hoặc từng sách thuộc các bộ khác nhau sao cho phù hợp với điều kiện vật chất, đội ngũ giảng dạy và phương châm giáo dục của trường. Điều này là phổ biến ở nhiều nước phương Tây, đặc biệt là trong khối tư thục.

Cuối cùng là việc kiểm soát lỗi, siết chặt thêm chất lượng của bộ sách giáo khoa trước khi cấp phép. Ngay cả sau khi cấp phép, Bộ Giáo dục vẫn phải thường xuyên lắng nghe ý kiến giáo viên, chuyên gia để yêu cầu chỉnh sửa kịp thời. Nhiều người cho rằng sách trước cải cách ít lỗi. Đó là bởi vì nó đã không ngừng được lọc sạn trong hàng chục năm.

Tình trạng đẽo cày giữa đường của giáo dục, theo tôi, chủ yếu do hai nguyên nhân: sự tham mưu chưa trọn vẹn của các chuyên gia hoạch định giáo dục; và sự thiếu tôn trọng với giáo dục của các cấp quản lý giáo dục.

Tô Thức