Nhận định, soi kèo Svay Rieng vs Shan United, 19h30 ngày 5/2: Khác biệt động lực

Ransomware (mã độc tống tiền) đã trở thành loại hình tội phạm mạng có tốc độ phát triển mạnh nhất trong thời gian qua, mang lại cho tin tặc nguồn thu hiệu quả và nhanh chóng nhất, trong khi để lại những hậu quả mà đa số nạn nhân không thể cứu vãn.

Chính vì vậy, không ngạc nhiên khi ransomware sẽ còn được lan rộng. Tuy nhiên, theo ghi nhận bởi Sophos, tin tặc đang có sự thay đổi về chiến thuật trong thời gian gần đây. Thay vì đặt mục tiêu là các cá nhân và đơn vị nhỏ lẻ, các cuộc tấn công có quy mô ngày một lớn hơn, được tập trung vào các tổ chức tầm cỡ và có tính chất được ứng biến dựa trên mô hình hoạt động của mỗi tổ chức.

2022 là năm mà mô hình Ransomware-as-a-Service (RaaS), hay “tống tiền dưới dạng dịch vụ”, trở nên nở rộ. Các nhóm tin tặc sẽ chào mời dịch vụ tấn công, cũng như cung cấp hướng dẫn và công cụ cho các nhóm tin tặc khác thực hiện hành vi xấu. Khi đã nắm trong tay vũ khí độc hại, các “khách hàng” của RaaS có thể tìm tới “chợ đen” lỗ hổng bảo mật, hay nền tảng phát tán mã độc để xác định nạn nhân tiềm năng.

Vụ tấn công Colonial Pipelines, nhà vận hành đường ống dẫn dầu hàng đầu nước Mỹ, là một ví dụ điển hình của RaaS. Mã độc được phát triển bởi nhóm DarkSide đã gây tê liệt hệ thống xăng dầu của 17 tiểu bang thuộc vùng Đông Nam nước Mỹ, ảnh hưởng tới cuộc sống của hàng chục triệu người dân. Colonial Pipelines đã buộc phải bỏ ra gần 5 triệu USD để giành lại quyền kiểm soát từ tay hacker.

Sophos tin rằng RaaS sẽ trở thành mô hình chủ lực bởi nó cho phép mỗi nhóm tin tặc tập trung vào thế mạnh của mình. Những nhà phát triển ransomware sẽ có thể tạo ra những mã độc phức tạp và nguy hiểm hơn, trong khi những kẻ đột nhập hệ thống sẽ truy tìm những phương thức, cũng như mục tiêu mới để triển khai mã độc. Khi kết hợp lại, các vụ tấn công tới người dùng và doanh nghiệp sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng và khó truy vết hơn rất nhiều.

Đa dạng các mã độc phân tán tống tiền

Nguồn lợi nhuận béo bở thu về từ hành vi tống tiền là động lực để tin tặc lợi dụng ngày một nhiều thủ đoạn tinh vi hơn. Bên cạnh những mối nguy quen thuộc, hàng loạt các mối đe doạ bảo mật khác như những kẻ đột nhập hệ thống hay các phần mềm độc hại như loader hay dropper nay cũng được sử dụng để phát tán mã độc, từ đó tạo nên một mạng lưới phân phối ransomware khổng lồ.

Gootloader là một mã độc dạng loader với cơ chế tuyển chọn mục tiêu phức tạp. Ẩn mình dưới dạng kết quả tìm kiếm trên Google, Gootloader sử dụng nhiều phương thức khác nhau để chỉ tấn công một tập người dùng nhất định. Trong khi đó, mã độc BazarLoader còn vận hành cả một hệ thống tổng đài điện thoại với những con người thật để lừa nạn nhân khởi chạy mã độc.

Nhờ sự chọn lọc, Gootloader và BazerLoader sẽ có thể kìm hãm tốc độ lây nhiễm, từ đó giúp lọt khỏi tầm ngắm của các hãng bảo mật và chuyên gia IT.

Phương thức đe dọa mới

Sự bùng nổ của ransomware trong những năm trở lại đây đã nâng cao sự cảnh giác của nhiều người dùng và doanh nghiệp, khiến cho họ có sự đầu tư bài bản về hệ thống sao lưu (back-up) để luôn sẵn sàng cho các tình huống xấu. Nhận thấy điều này, ransomware đã ứng biến với những cách thức tống tiền mới.

Trong đó, phổ biến nhất là những lời đe dọa sẽ công bố dữ liệu tuyệt mật nếu nạn nhân không trả tiền. Đây là một điều đáng sợ đối với doanh nghiệp, bởi nó không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới uy tín, mà còn có thể để lộ bí mật kinh doanh, giá cổ phiếu lao dốc, thậm chí đối mặt với những án phạt từ chính quyền nếu thông tin cá nhân của người dùng bị rò rỉ. Một số phương thức tống tiền khác còn có thể kể đến cuộc gọi đe dọa hay tấn công từ chối dịch vụ (DDoS).

Tiền điện tử được vận dụng

Với tính chất phi tập trung và khó kiểm soát, các loại tiền điện tử sẽ tiếp tục được tin tặc vận dụng làm phương thức thanh toán cho các hoạt động phạm pháp. Năm 2022 chứng kiến thêm nhiều loại mã độc lợi dụng những hệ thống đã bị tấn công để cài đặt phần mềm đào tiền điện tử.

Một số mã độc như MrbMiner hay LemonDuck tập trung vào các máy chủ (server), vốn thường có năng lực xử lý mạnh hơn đáng kể so với PC thông thường và đạt hiệu quả đào tiền điện tử cao hơn. Tin tặc chiếm quyền kiểm soát vào hệ thống cơ sở dữ liệu Microsoft MySQL để đào Monero, một loại tiền điện tử với tính ẩn danh cao và khó truy xuất nguồn gốc. Sophos dự đoán xu hướng này sẽ tiếp diễn cho đến khi thị trường tiền điện tử toàn cầu được quản lý tốt hơn.

Linh Đan

Hiện tại, Việt Nam cũng đã tạo ra được những dịch vụ khá tốt sử dụng trí tuệ nhân tạo và đang ngày một nhân rộng trên nhiều lĩnh vực. Vì vậy, tôi đánh giá Việt Nam không bị lạc hậu ở lĩnh vực trí tuệ nhân tạo mà chỉ đi sau một chút so với các quốc gia khác. Nếu so sánh khoảng cách về sự phát triển kinh tế với lĩnh vực AI thì khoảng cách ở lĩnh vực AI được đánh giá là ngắn hơn rất nhiều.    

Công nghệ AI ứng dụng ở những lĩnh vực nào ở Việt Nam đạt hiệu quả nhất?

Như tôi đã đề cập ở trên, công nghệ AI đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nhưng được nhắc đến nhiều nhất trong thời gian gần đây là lĩnh vực thương mại điện tử, đây là lĩnh vực truyền thống đã được ứng dụng trí tuệ nhân tạo khá sớm. 

Tiếp theo là lĩnh vực  tài chính ngân hàng. Hầu hết các ngân hàng đều đã ứng dụng công nghệ AI cho quy trình quan trọng như tiếp nhận và xác định danh tính eKYC.. các công ty tài chính sử dụng AI để tìm ra các sản phẩm mang tính cá nhân hóa cho khách hàng, dịch vụ chăm sóc khách hàng, hỗ trợ khách hàng ở nhiều kênh thông tin khác nhau. 

Gần đây, các ngành vận chuyển (logistics) cũng đã bắt đầu ứng dụng AI và cho thấy sự hiệu quả nhất định. Tóm lại, có 3 lĩnh vực mà Việt Nam có thể ứng dụng AI một cách hiệu quả gồm có thương mại điện tử, tài chính ngân hàng và ngành dịch vụ vận chuyển hàng hóa. 

Việt nam có những thuận lợi và khó khăn gì trong quá trình ứng dụng AI?

Thuận lợi lớn nhất của Việt Nam chính là nhận thức của người dùng, họ sẵn sàng chấp nhận những thứ do AI cung cấp, thậm chí còn tò mò và thích thú với các công nghệ đó. Từ đó, doanh nghiệp cũng sẽ tò mò và nhận thức được việc ứng dụng AI sẽ tốt cho doanh nghiệp của họ. Điều đó cho thấy nhận thức là yếu tố quan trọng nhất, khi có nhận thức sẽ tạo ra nhu cầu. 

Thứ 2 là nền tảng AI tại Việt Nam, hiện tại cũng đã có một số nền tảng ví dụ như FPT.AI cũng như một số công ty khác đã sẵn sàng tạo nên sự khác biệt dựa trên ngôn ngữ tiếng Việt và môi trường tại Việt Nam.

Ngược lại, khó khăn lớn nhất là công nghệ AI không thể đứng một mình mà phải tích hợp vào một ứng dụng nào đó nhằm triển khai dịch vụ và tương tác được với khách hàng để tạo ra kết quả. Điều này đòi hỏi phải có sự trưởng thành nhất định về hệ thống thông tin của doanh nghiệp để có thể tiếp cận với khách hàng một cách hiệu quả. 

Về mặt này, Việt Nam chưa được tốt, tuy nhiên, mọi thứ đang thay đổi khá nhanh. Việt Nam cũng chưa có những cơ sở hạ tầng tính toán mạnh. Dữ liệu còn phân mảnh và chưa có được nguồn dữ liệu chất lượng để AI học một cách chính xác hơn.

Việc ứng dụng AI có làm tăng chi phí doanh nghiệp, đặc biệt sau Covid-19 một số doanh nghiệp đã suy yếu?

Việc ứng dụng AI không những không làm tăng chi phí mà ngược lại còn làm giảm chi phí cho doanh nghiệp. Một số khách hàng của FPT đã rất thành công trong việc chuyển đổi trung tâm chăm sóc khách hàng của họ khi tăng gấp 3-4 lần năng suất nhờ ứng dụng công nghệ AI. Thay vì con người phải làm tất cả các khâu thì giờ đây con người sẽ chỉ làm một số khâu quan trọng và để máy xử lý các khâu còn lại. 

Với FPT, khách hàng hoàn toàn có thể thuê theo nhu cầu, khi bắt đầu sử dụng doanh nghiệp sẽ thấy được việc ứng dụng các công nghệ rất đơn giản và chi phí rất thấp nhờ các đầu tư hạ tầng đã được FPT thực hiện từ trước đó.

Không chỉ người dân và doanh nghiệp, các cơ quan nhà nước cũng đang mong muốn ứng dụng AI, trợ lý ảo để hỗ trợ hoạt động của bộ máy công chức, ông đánh giá thế nào về xu hướng này?

Trong khối nhà nước có rất nhiều các quy định thủ tục phải tuân theo, một nhân viên công chức nhà nước để nắm vững hết các điều đó là rất khó. Thay vì phải đọc hết các tài liệu, họ có thể sử dụng trợ lý ảo AI để hỗ trợ. Nên nhớ, công nghệ AI sẽ rất hiệu quả khi hỗ trợ cho các đơn vị tiếp xúc với nhiều khách hàng. 

Nếu ví cơ quan nhà nước là doanh nghiệp và coi công dân là khách hàng thì rõ ràng đây là tổ chức có nhiều khách hàng nhất Việt Nam. Vì vậy, khi ứng dụng công nghệ AI vào các hoạt động quản lý của bộ máy công chức, hỗ trợ các quy trình vận hành của Chính phủ thì sẽ rất hiệu quả. 

Theo ông, công nghệ AI sẽ tác động thế nào đến tăng trưởng kinh tế số của Việt Nam trong tương lai gần?

AI được coi là trái tim và bộ não của cách mạng công nghiệp lần thứ 4, AI cũng sẽ là trung tâm của lĩnh vực kinh tế số. Trong xu thế AI phát triển mạnh mẽ, FPT vừa ra mắt sản phẩm FPT GenAI mang đến sự thay đổi toàn diện cho các doanh nghiêp, giúp gia tăng hiệu quả kinh tế. 

Ở Việt Nam hiện chưa có con số cụ thể, nhưng đối với Trung Quốc, dự tính công nghệ AI sẽ ảnh hưởng khoảng 22% GDP của nước này và 15-20% GDP của các nước trong khu vực châu Á - TBD (APAC), tôi nghĩ đó là con số lớn mà công nghệ AI có thể tác động đến nền kinh tế.

Xin cảm ơn ông!