Theo các đại biểu, việc Cục Điện ảnh đưa ra các văn bản và lấy ý kiến góp phần giúp các nhà làm phim xác định rõ định hướng tác phẩm, không bị mông lung qua đó giúp phim tới gần hơn với khán giả. Cơ chế mới thông thoáng về việc dán nhãn đồng thời tạo ra những cơ hội và phương thức cho các nhà làm phim. 

Đa số ý kiến bày tỏ ủng hộ việc soạn dự thảo phân loại phim. Tuy nhiên, họ cũng cho rằng quá trình triển khai sẽ còn nhiều bất cập bởi bảng tiêu chí chưa có những quy định cụ thể, minh bạch. Trong đó, yếu tố cảnh "nóng" được cho là sẽ gây tranh luận giữa các cơ quan quản lý, nhà làm phim và khán giả khi ban hành. 

Quy định về cảnh nóng chưa rõ ràng

Đạo diễn Dương Cẩm Thúy - Chủ tịch Hội Điện ảnh TP.HCM - cho biết cần có sự rõ ràng và thống nhất ngay từ đầu để tránh hiểu lầm cho các nhà làm phim. Bà Thúy dẫn chứng trường hợp diễn viên nhí Nguyễn Phương Trà My khi thực hiện những cảnh nhạy cảm ở tuổi 13 trong phim Vợ ba. Tác phẩm điện ảnh này gây nhiều tranh cãi trên các phương tiện truyền thông xã hội, đồng thời dấy lên làn sóng về vấn đề “dán nhãn” và kiểm duyệt phim vẫn còn nhiều bỏ ngỏ từ nhiều năm qua. 

Hay câu chuyện với phim dán nhãn P (phổ biến với khán giả mọi độ tuổi) được yêu cầu "không có cảnh khỏa thân". Điều này theo bà Thúy là không phù hợp bởi phim ảnh luôn chứa đựng những yếu tố nghệ thuật đẹp, mang tính nhân văn và giàu sức gợi, điển hình như hình ảnh "mẹ cho con bú". "Như vây khán giả nhỏ có được phép xem hay không?", bà nêu vấn đề. 

Các cảnh nóng trên phim xuất hiện nhiều hơn sau khi khâu kiểm duyệt được nới lỏng. 

Ngoài ra, ở các phân loại cảnh nóng, khách mời cũng chỉ ra nhiều yếu tố khó phân biệt ví dụ như ở T16 (Cấm khán giả dưới 16 tuổi) và T18 (Cấm khán giả dưới 18 tuổi). Trong dự thảo ghi cảnh tình dục không được "mô tả thường xuyên và chi tiết", "không kéo dài". Một nhà sản xuất cho rằng các từ ngữ được sử dụng trong văn bản mang tính định tính nhiều hơn định lượng. "Chúng tôi muốn biết "không thường xuyên", "không kéo dài", cụ thể là bao nhiêu", nhà sản xuất phim Trần Thị Bích Ngọc nói. 

Ngoài ra, những yêu cầu trong thông tư như "hành vi tình dục của con người được thể hiện một cách nghệ thuật hay chân thực" còn chung chung. Điều này theo các chuyên gia sẽ trở thành câu hỏi lớn cho các nhà làm phim lẫn khán giả bởi quan niệm mỗi người về sex trên màn ảnh là hoàn toàn khác nhau. Trong khi đó, ranh giới giữa nghệ thuật phản ánh và sự phản cảm rất mong manh. 

Cần siết chặt dán nhãn cảnh nóng, bạo lực trên truyền hình và internet

Bên cạnh 5 xếp loại phim, Luật Điện ảnh sửa đổi có thêm loại K - khán giả dưới 13 tuổi cần cho cha, mẹ hoặc người giám hộ đi cùng khi vào rạp. Đây được xem là điểm đổi mới, tạo sự thông thoáng cho các nhà sản xuất lẫn khán giả. 

Đạo diễn Phan Gia Nhật Linh cho rằng việc dán nhãn cần được xác định rõ mục đích. Ở nước ngoài, đây là cách để bảo vệ trẻ em khỏi những hình ảnh không phù hợp độ tuổi. Đạo diễn Em và Trịnhnhận định điều này góp phần tăng tính trách nhiệm của phụ huynh trong việc bảo vệ, trông coi con em khi thưởng thức phim ảnh. 

Việc một số phim Việt gần đây không bị kiểm duyệt cắt cảnh nóng là dấu hiệu tích cực, giúp các nhà làm phim không bị gò bó quá nhiều. Mặt khác, điều này cũng đặt ra không ít thách thức trong quá trình quản lý khi tác phẩm phát hành. Mặt khác, một thực trạng ở nền tảng trực tuyến hiện rất ít dán nhãn hoặc hầu như không có biện pháp để giám sát người xem. Khán giả là đối tượng trẻ em chỉ cần có thiết bị điện tử vẫn có thể xem tất cả các phim. 

Đạo diễn Công Hậu - Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh TP cho biết việc dán nhãn, phân loại phim cần được tiến hành gắt gao, quyết liệt hơn. Không dừng ở phim chiếu rạp, công tác này cũng cần phải được quan tâm sâu sát ở các mảng phim truyền hình, trực tuyến,… “Công tác quản lý các phim ngoại chưa được siết chặt. Tôi nhận thấy một số đài truyền hình vẫn chiếu các phim có nội dung đồi trụy, bạo lực và nhan nhản khắp nơi. Với đối tượng hướng đến là gia đình có người lớn, điều này rất nguy hại”, ông nói. 

Xử phạt nặng những đơn vị vi phạm dán nhãn 

Ông Vi Kiến Thành – Cục trưởng Cục Điện ảnh cho rằng Luật Điện ảnh bản sửa đổi có nhiều điểm thay đổi tích cực. Chính sự cởi mở hơn trong xét duyệt góp phần tạo sân chơi thoải mái cho các nhà làm phim, đồng thời phù hợp xu thế phát triển của điện ảnh quốc tế. 

Ngoài các tác phẩm chiếu phương thức truyền thống, ông Thành lưu tâm thêm dòng thêm chiếu mạng trên các nền tảng trực tuyến – xu thế phát triển chính của phim ảnh hiện nay. Sau khi lắng nghe góp ý của các đại biểu, ban soạn thảo sẽ tiến hành điều chỉnh, hoàn thiện và trình Chính phủ vào tháng 11 để thông tư đi vào hoạt động.

Ông Lê Thanh Liêm, Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) cho biết ông cùng các bộ phận có liên quan sẽ tiến hành trao đổi thêm để đưa ra những điều khoản chi tiết nhất nhằm đảm bảo không vướng mắc khi áp dụng. Ngoài các thông tư, cơ quan chức năng cũng xây dựng khung chế tài xử phạt đối với các trường hợp vi phạm, không tuân thủ quy định được đưa ra. 

Ngày 15/6. Luật điện ảnh (sửa đổi) được biểu quyết thông qua với với 449/467 (chiếm 90,16%). Luật có 8 chương, với 48 điều và sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2023. Với những điểm mới, đông đảo đạo diễn, nhà sản xuất, đơn vị phát hành, đại diện các hiệp hội phim kỳ vọng cho nền phim ảnh Việt Nam. 

Theo dự thảo Luật, phim được phân loại theo nội dung để phổ biến phù hợp với độ tuổi như sau: Loại P là phim được phép phổ biến đến người xem ở mọi độ tuổi; loại T18 là phim được phổ biến đến người xem từ đủ 18 tuổi trở lên; loại T16: Phim được phổ biến đến người xem từ đủ 16 tuổi trở lên; loại T13: Phim được phổ biến đến người xem từ đủ 13 tuổi trở lên; Loại K: Phim được phổ biến đến người xem dưới 13 tuổi với điều kiện xem cùng cha, mẹ hoặc người giám hộ; Loại C: Phim không được phép phổ biến.

Thanh Hà công khai chuyện yêu đương với khán giả trong nước năm 2016, khi chị chính thức về Việt Nam hoạt động nghệ thuật. Họ yêu nhau đến nay đã được 9 năm. Bạn trai Thanh Hà tên là Roland, chuyên viên âm thanh, người Philippines, nhỏ hơn Thanh Hà 12 tuổi nhưng chuyện tuổi tác không ảnh hưởng đến mối quan hệ của họ. 

Mặc dù 77% người chăm sóc có sử dụng Internet hàng ngày, chỉ có 25% khuyến khích trẻ em khám phá và học tập qua Internet, và thậm chí số người gợi ý những cách sử dụng Internet an toàn hay cùng tham gia hoạt động với trẻ em trên mạng còn ít hơn.

Trong khi đó, 19% người chăm sóc cho biết họ sẽ hạn chế trẻ em sử dụng Internet nếu các em quá quan tâm tới điều gì đó trên mạng. Hầu hết trẻ nói rằng không phải lúc nào người chăm sóc cũng cho phép trẻ lên mạng khi các em muốn hoặc khi cần (giáo viên cũng áp dụng các hạn chế tương tự).

Nghiên cứu cũng cho thấy, đa số trẻ đã thể hiện các em có một số nhận thức về rủi ro từ các hành vi trực tuyến như gặp gỡ những người quen trên mạng, hoặc chia sẻ hình ảnh nhạy cảm, và trên thực tế, một số ít cho biết các em đã tham gia thực hiện các hành vi nguy cơ trực tuyến.

Hướng tới hình thành hệ miễn dịch số cho trẻ em

Nghiên cứu trên phần nào cho thấy, cuộc sống của chúng ta trên không gian mạng đang phát triển không ngừng. Internet và sự phát triển nhanh chóng của các công cụ truyền thông số đang kết nối mọi người gần nhau hơn. Trẻ em ngày càng thông thạo và phụ thuộc nhiều hơn vào những công nghệ này.

Các chuyên gia cho rằng, Internet có thể là một công cụ hiệu quả giúp trẻ em kết nối, khám phá, học tập và tham gia các hoạt động một cách sáng tạo. Tuy nhiên, việc trẻ dành thời gian lên mạng chắc chắn sẽ khiến các em gặp những rủi ro khó lường từ không gian mạng.

Nhận thức rõ điều này, tháng 6/2020, Việt Nam đã lần đầu tiên có 1 chương trình cấp quốc gia riêng về bảo vệ trẻ em trên mạng, đó là “Chương trình bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng đến năm 2025”.

Bên cạnh mục tiêu “Bảo vệ bí mật đời sống riêng tư và ngăn chặn, xử lý các hành vi lợi dụng môi trường mạng để xâm hại trẻ em, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc trang bị cho trẻ em kiến thức, kỹ năng phù hợp theo từng lứa tuổi (hệ miễn dịch số) để trẻ tự nhận biết và có khả năng tự bảo vệ mình trên môi trường mạng”, chương trình cũng hướng tới duy trì môi trường mạng lành mạnh, phát triển hệ sinh thái các sản phẩm, ứng dụng Việt cho trẻ em học tập, kết nối, giải trí một cách sáng tạo.

Triển khai chương trình này, ngày 8/9 tới, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC) thuộc Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT sẽ phối hợp với Cục Trẻ em, Bộ LĐTB&XH, tổ chức ChildFund Australia tại Việt Nam và Công ty cổ phần trực tuyến GOSU phát động cuộc thi “Phát triển ý tưởng trò chơi về chủ đề bảo vệ trẻ em”.

Cuộc thi “Phát triển ý tưởng trò chơi về chủ đề bảo vệ trẻ em” nhằm mục đích tạo sân chơi bổ ích cho trẻ em, thúc đẩy phát triển tư duy sáng tạo ý tưởng xây dựng trò chơi trực tuyến, từ đó góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng cho trẻ em, thanh thiếu niên, đồng thời hỗ trợ phòng tránh xâm hại trẻ em và giúp trẻ sử dụng CNTT, Internet an toàn.

Trước đó, từ đầu tháng 6/2022, với vai trò là cơ quan thường trực Ban điều hành Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, VNCERT/CC đã đưa vào vận hành thử nghiệm công cụ “Kiểm tra website an toàn cho trẻ em” tại trang web Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng tại địa chỉ vn-cop.vn. Đây công cụ nhận diện, phân tích và cảnh báo 1 trang web cụ thể có chứa những nội dung không phù hợp đối với trẻ em, hỗ trợ phụ huynh và thanh thiếu niên chủ động đánh giá mức độ phù hợp website trước khi sử dụng; qua đó hỗ trợ bảo vệ trẻ em trước nguy cơ tiếp xúc với những nội dung độc hại, không phù hợp.

Được biết, trong năm nay, Bộ TT&TT đã và sẽ có nhiều hoạt động triển khai chương trình bảo vệ trẻ em trên mạng, trong đó có việc tổ chức đánh giá, khuyến cáo công bố tới người dân các sản phẩm bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.

Vân Anh

Chỉ 1/3 trẻ dùng Internet ở Việt Nam nhận được thông tin về cách giữ an toàn trên mạng

Đây là thống kê được đưa ra trong báo cáo “Nghiên cứu ngăn chặn hành vi gây tổn hại – Bằng chứng về bóc lột và xâm hại tình dục trẻ em trên không gian mạng” vừa được ECPAT, INTERPOL và Văn phòng Nghiên cứu UNICEF - Innocenti công bố.