Ngày ấy, thầy là Hiệu phó Trường THPT Kon Tum. Thầy dạy Toán lớp tôi. Chưa đến 50 tuổi mà tóc thầy bạc trắng gần hết.

Có nhiều điều khiến tôi mãi băn khoăn về thầy. Đầu tiên là đôi mắt của thầy, một đôi mắt dường như có lửa. Hơn nữa, không hiểu sao ở thầy tôi luôn cảm nhận được sự ấm áp đến lạ, khiến tôi bình yên trong lòng, đầy yêu thương, đầy trìu mến mỗi khi thấy bóng dáng thầy đi ngang qua lớp học.

Thầy là một trong những người thuộc thế hệ tiên phong cho sự nghiệp giáo dục của tỉnh Kon Tum. Gần 40 năm đứng lớp, thầy đã đào tạo biết bao thế hệ học sinh. Trong số ấy, có rất nhiều người sau này là đồng nghiệp của thầy, là hiệu trưởng những trường khác, là lãnh đạo của Kon Tum. Nhiều người ở đây đã gọi thầy Thảo là “thầy của những người thầy, hiệu trưởng của các hiệu trưởng”...

Đôi khi tôi tự hỏi, điều gì đã giữ chân thầy gắn bó với mảnh đất Kon Tum xa xôi và khô cằn sỏi đá này? Nguồn năng lượng nào và xuất phát từ đâu đã khiến thầy gắn bó với nghiệp trồng người suốt mấy mươi năm như thế?

Câu trả lời chỉ một từ thôi: Lòng yêu nghề! 

“Thầy tôi!” - tôi hay tự gọi trong lòng về thầy Thảo như thế, như cái cách thầy hay gọi tôi là "con trai". Thầy đã dạy tôi phải biết sống như thế nào cho phải đạo làm người, phải biết cách vượt qua những toan tính đời thường, phải biết mở rộng tâm hồn, sống vì mọi người, sống sao cho thật có ý nghĩa và luôn là chính mình.

Thầy đã dạy cho tôi hiểu rằng hạnh phúc không phải là nơi đích đến mà hạnh phúc ở chính trên con đường mà tôi đang đi. Thầy dạy tôi sống là phải biết cách chấp nhận sự không hoàn hảo...

Thầy dạy cho tôi biết rằng “đôi khi ta phải biết cách sống chung với lũ”, “nghề nghiệp không chỉ đơn giản là thu nhập, mà còn là nơi để ta thể hiện bản ngã, giá trị bản thân và tìm kiếm giá trị cuộc sống"…

Với tôi, thầy còn là một người cha, người anh, người bạn, bởi những lúc khó khăn, bế tắc nhất, tôi lại tìm đến thầy để chia sẻ và nhận được những lời khuyên quý báu. Nhờ vậy, tôi biết cách vượt qua khó khăn và lại vững tin vào cuộc sống, vững tin trong tư thế của một người làm công việc trồng người.

Hiện nay, cuộc sống của thầy cô giáo vẫn còn nhiều trăn trở: Đồng lương chưa tương xứng, vai trò của người thầy không còn được xã hội xem trọng, hồ sơ sổ sách còn nhiều, các cuộc thi còn rất áp lực, bệnh thành tích rất nặng nề… Nhưng mỗi khi nghĩ đến thầy Thảo, tôi lại vững tin với nghề, bởi 40 năm trước, khi đời sống còn rất khó khăn mà thầy còn làm được thì bây giờ tôi cũng sẽ làm được.

Phạm Bình Nguyên(Giáo viên Toán, Trường THPT Phan Chu Trinh, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum)

Theo thông tin từ Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, Việt Nam có khoảng 50 - 100 loài nấm độc khác nhau. So với các loại ngộ độc khác thì ngộ độc nấm xảy ra ít hơn về số ca, nhưng tỷ lệ tử vong thường rất cao.

Vậy cách nhận diện nấm độc như thế nào và cần xử trí ra sao khi bị ngộ độc nấm?

Cách nhận dạng nấm độc

Cục An toàn thực phẩm cho biết, có 3 đặc điểm thường nhận thấy ở các loài nấm độc:

Thứ nhất, nấm có đủ mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống và bao gốc.

Thứ hai, bên trong thân cây nấm màu hồng nhạt, mũ nấm màu đỏ có vẩy trắng, sợi nấm phát sáng trong đêm.

Thứ ba, bộ phận độc nằm trong toàn bộ thể quả nấm (mũ, phiến, vòng, cuống, bao gốc nấm), độc tố thay đổi theo mùa, trong quá trình sinh trưởng của nấm và trong môi trường đất đai, khí hậu.

Một số loại nấm độc thường gặp ở nước ta:

1. Nấm độc tán trắng (Amanita verna)

- Mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác...

- Mũ nấm: Màu trắng, bề mặt mũ nhẵn bóng, lúc non đầu tròn hình trứng, mũ nấm đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành, mũ nấm phẳng với đường kính khoảng 5 – 10 cm. Khi già, mép mũ có thể cụp xuống.

Nấm độc tán trắng (Amanita verna)

- Phiến nấm: Màu trắng.

- Cuống nấm: Màu trắng, có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa.

- Thịt nấm: Mềm, màu trắng, mùi thơm dịu.

- Độc tố chính: các amanitin (amatoxin) có độc tính cao

2. Nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa)

- Trông gần giống nấm độc tán trắng

- Mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác.

- Mũ nấm: Màu trắng, bề mặt nhẵn bóng, mũ nấm lúc non đầu tròn hình trứng, mép khum đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm thường khum hình nón với đường kính khoảng 4 – 10 cm. 

- Phiến nấm: Màu trắng.

Nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa)

- Cuống nấm: Màu trắng, có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa.

- Thịt nấm: Mềm, màu trắng, mùi khó chịu.  

-  Độc tố chính: các amanitin (amatoxin), có độc tính cao

3. Nấm mũ khía nâu xám (Inocybe fastigiata hoặc Inocybe rimosa)

- Mọc trên mặt đất trong rừng, nơi có nhiều lá cây mục nát và một số nơi khác.

- Mũ nấm hình nón đến hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu từ vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm.

- Khi già, mép mũ nấm bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ. Đường kính mũ nấm từ 2 – 8cm.

- Phiến nấm lúc non màu hơi trắng, gắn chặt vào cuống nấm. Khi già, phiến nấm có màu xám hoặc nâu, tách rời khỏi cuống nấm.

Nấm mũ khía nâu xám (Inocybe fastigiata hoặc Inocybe rimosa)

- Cuống nấm: Màu từ hơi trắng đến vàng nâu, dài từ 3 - 9cm, không có vòng cuống.

- Thịt nấm: Màu trắng

- Độc tố chính: muscarin

4. Nấm ô tán trắng phiến xanh (Chlorophyllum molybdites)

 - Mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc ở ven chuồng trâu, chuồng bò, trên bãi cỏ, ruộng ngô và một số nơi khác.

- Mũ nấm: Lúc còn non hình bán cầu dài, màu vàng nhạt, có các vảy nhỏ màu nâu nhạt hoặc xám nhạt. Khi trưởng thành, mũ nấm hình ô hoặc trải phẳng, màu trắng, đường kính mũ từ 5 – 15 cm. Trên bề mặt mũ nấm có các vảy mỏng màu nâu bẩn, vảy dày dần về đỉnh mũ.

- Phiến nấm (mặt dưới mũ nấm): Lúc non có màu trắng, lúc già có ánh màu xanh nhạt hoặc xanh xám, nấm càng già màu xanh càng rõ. 

Nấm ô tán trắng phiến xanh (Chlorophyllum molybdites)

- Cuống nấm: Màu từ trắng đến nâu hoặc xám, có vòng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống không phình dạng củ và không có bao gốc. Cuống nấm dài từ 10 – 30 cm.

- Thịt nấm: Màu trắng

- Độc tính thấp, chủ yếu gây rối loạn tiêu hóa.

Cách xử trí khi bị ngộ độc nấm

Cục An toàn thực phẩm nhấn mạnh, ngay khi có triệu chứng ngộ độc nấm, phải gây nôn cho bệnh nhân rồi chuyển đi cấp cứu ở trung tâm y tế gần nhất để chữa trị kịp thời: rửa dạ dày, cho uống than hoạt tính sớm. Những người cùng ăn nấm cũng cần được đưa đên cơ sở y tế dù chưa có triệu chứng.

Khi tới bệnh viện, người dân cần mang mẫu nấm còn lại hoặc thức ăn chế biến từ nấm còn lại để sơ bộ xác định loài nấm.

Lưu ý, cần xác định thời gian từ lúc ăn nấm tới khi bắt đầu có triệu chứng ngộ độc. Nếu dưới 6 tiếng, người dân có thể điều trị ở y tế cơ sở. Tuy nhiên nếu hơn 6 tiếng, bệnh nhân cần được chuyển ngay lên bệnh viện tuyến tỉnh, nơi có điều kiện lọc máu.

Để tránh bị ngộ độc nấm, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người dân tuyệt đối không được ăn nấm lạ, nấm hoang dại, đặc biệt là những loại nấm có đầy đủ vòng cuống, bao gốc thường là nấm độc. Chỉ sử dụng nấm khi biết chắc chắn đó là loại ăn được.

Bên cạnh đó, không ăn thử nấm, dứt khoát loại bỏ nấm khi còn nghi ngờ; không hái nấm non chưa xòe mũ vì chưa bộc lộ hết đặc điểm cấu tạo, khó nhận dạng nấm độc.

Những cây nấm tươi ăn được mới hái nên nấu ăn ngay bởi nếu để ôi, dập nát có thể hình thành độc tố mới gây ngộ độc. Đặc biệt, không ăn nấm đã bị thối rữa, ôi thiu.

Nguyễn Liên

Hái nấm mọc sau mưa về ăn, 3 nạn nhân trong gia đình đã tử vong

BV Đà Nẵng và BV Phụ sản Nhi chiều nay xác nhận, 3 người trong một gia đình ở Quảng Ngãi đã tử vong sau khi ăn nấm hái trên rẫy. 

Ông Shigeaki Kazama - Phó Tổng Giám đốc Bộ phận Phát triển Bền vững của Tập đoàn Suntory cho biết: “Sự thành công của chương trình tại Việt Nam thúc đẩy việc chúng tôi triển khai chương trình này tới các quốc gia khác trên thế giới như Thái Lan, Trung Quốc, Indonesia, Pháp và Tây Ban Nha. Với tư cách là một công ty sản xuất sản phẩm nước giải khát, tôi nhận thấy tầm ảnh hưởng quan trọng và mặt tích cực trong việc nâng cao nhận thức bảo vệ nguồn nước tới cộng đồng. Tôi hy vọng với mô hình mới trong tương lai, chương trình sẽ gặt hái được những thành công ở một tầm cao mới”.   

Mở rộng quy mô trên toàn quốc

“Phát triển vì những điều tốt đẹp” là tầm nhìn mà cả Tập đoàn Suntory và Suntory PepsiCo hướng đến trong mọi hoạt động sản xuất và kinh doanh. Thấu hiểu rằng việc bảo vệ môi trường cũng như bảo vệ nguồn nước là kiến thức và kỹ năng cần được phổ biến rộng rãi, nhất là đối với các em nhỏ đang ở độ tuổi cắp sách đến trường. Vì vậy kể từ năm 2023 đến 2025, chương trình mong muốn mở rộng quy mô trên toàn quốc, tổ chức thêm nhiều hoạt động mới, giúp lan tỏa sâu rộng hơn ý thức tiết kiệm và trách nhiệm bảo vệ nước sạch tới các em. 

Để đạt được mục đích đó, Suntory PepsiCo ký kết thỏa thuận cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm đưa chương trình tới tầm cao mới và đến với nhiều em học sinh hơn. 

TS. Ngô Thị Minh - Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết: “Bộ Giáo dục và Đào tạo ghi nhận và đánh giá cao chương trình “Mizuiku - Em yêu nước sạch” do Tập đoàn Suntory và Suntory PepsiCo tổ chức nhiều năm qua. Giờ đây với mô hình mới và với sự góp sức chung tay của các Bộ, ban, ngành, Bộ Giáo dục và Đào tạo hy vọng chương trình sẽ đạt được những mục tiêu quan trọng giáo dục về nguồn nước, nâng cao nhận thức bảo vệ nguồn nước, sức khỏe học đường và vệ sinh môi trường cho lứa tuổi thiếu nhi, thiếu niên trên mọi miền của đất nước Việt Nam”.

Ông Jahanzeb Khan - Tổng Giám đốc của Suntory PepsiCo Việt Nam chia sẻ: “Tôi rất vui mừng khi thấy chương trình được đón nhận rộng rãi và sự thành công của chương trình chính là minh chứng cho những cam kết phát triển bền vững mà Suntory PepsiCo đề ra. Với sự đồng hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong tương lai gần, chương trình “Mizuiku - Em yêu nước sạch” hứa hẹn sẽ được đẩy lên một tầm cao mới, kiến tạo thêm nhiều hoạt động ý nghĩa giúp chương trình lan tỏa mạnh mẽ và tạo ảnh hưởng tích cực hơn nữa”.

Với sự hợp tác toàn diện của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong giai đoạn 2023 - 2025, chương trình “Mizuiku - Em yêu nước sạch” sẽ được tổ chức trên phạm vi cả nước, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, bền vững, tạo điều kiện để các em phát triển khoẻ mạnh. Theo đó, trong 3 năm tới, chương trình sẽ nâng cao nhận thức cho toàn bộ học sinh khối 3 và 4 bậc tiểu học tại 63 tỉnh thành về tầm quan trọng của nguồn nước, bảo vệ, tiết kiệm nước. Chương trình cũng sẽ góp phần chăm sóc sức khỏe học đường, nâng cao sức khỏe thể chất và vệ sinh môi trường, mang cơ hội tiếp cận nước sạch và vệ sinh môi trường tới cho học sinh và cộng đồng.

Doãn Phong