Từ lâu, có một loại thuốc được xem có thể trị bất lực ở nam giới là Cantharidin - được xem là “kích dục” từ thời cổ Hy Lạp - La Mã, đến nay không ai dùng nữa vì quá độc. Cantharidin là chất được trích từ một loài ruồi Tây Ban Nha có tên gọi Cantharis vesicatoria. Từ lâu, Cantharidin được dùng làm thuốc dùng ngoài gọi là thuốc phát bào (làm rộp da) trị mụn cóc (bệnh ngoài da do siêu vi HPV gây nên) và hiện nay, Cantharidin vẫn được một số thầy thuốc da liễu phương Tây sử dụng trị mụn cóc. Nếu dùng sẽ kích thích bàng quang làm mót tiểu, đặc biệt gây kích thích ở niệu đạo làm cương cứng dương vật. Chính từ kinh nghiệm trong thú y mà Catharidin được áp dụng dùng cho người. Tuy nhiên, do thuốc rất độc, chỉ cần liều nhỏ cũng gây độc nên từ lâu, Cantharidin không chính thức được dùng cho nam giới nữa.

Thế mà gần đây, đọc trên mạng thấy có quảng cáo, tiếp thị đồn đại rằng Cantharidin lấy từ ruồi Tây Ban Nha được dùng để “kích dục” ở người phụ nữ! Cần xem đây là tin đồn thất thiệt. Nếu có ai đó tin lời tìm mua cho được Cantharidin để sử dụng thì thật là nguy hiểm vì Cantharidin là chất độc không hơn không kém.

Viagra và Viagra hồng

Viagra (tên biệt dược của Sildenafil) là thuốc đầu tiên của nhóm thuốc có tên chung là thuốc ức chế PDE-5. Cơ chế tác dụng của thuốc này làm ức chế enzym có tên phosphodiesterase-5 (PDE-5), PDE-5 bị thuốc ức chế sẽ giúp cho bộ phận sinh dục nam được ví như mạch máu rất lớn giãn ra, máu tưới nhiều vào đó giúp cho sự cương cứng.

Ở người phụ nữ bị lãnh cảm, lưu lượng máu đến cơ quan sinh dục có thể bị giảm, điều đó thúc đẩy các nhà khoa học đặt vấn đề nghiên cứu dùng thuốc Viagra làm tăng sự tưới máu cho cơ quan sinh dục nữ từ cách nay mấy năm. Tuy nhiên, những nghiên cứu bước đầu ở châu Âu đã cho thấy kết quả dùng thuốc ức chế PDE-5 quá khiêm tốn, đến mức cho đến nay, Viagra không được chấp thuận dùng cho phụ nữ như đối với nam giới.

Ngày 18-8-2015, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã chấp thuận cho thuốc Flibanserin (Addyi) lưu hành để trị chứng giảm ham muốn tình dục ở phụ nữ. Viên thuốc này có màu hồng nên còn được gọi là Viagra hồng.

Trước khi Viagra hồng được chấp thuận sử dụng thì dược chất của nó là Flibanserin đã được công ty sản xuất đệ trình với FDA 2 lần vào năm 2010 và 2013 nhưng đều bị bác. Khi đó, FDA cho rằng hiệu quả của Flibanserin làm tăng ham muốn tình dục ở nữ là không rõ ràng mà tác dụng phụ lại nhiều. Sau đó là chiến dịch vận động lâu dài của hãng dược cũng như phong trào xã hội vì bình đẳng giới mà FDA xiêu lòng chấp thuận cho thuốc ra đời nhưng kèm cảnh báo “phải theo dõi sát tính hiệu quả và an toàn trong thời gian dài”.

Sự phát hiện tình cờ

Flibanserin giống Sildenafil (dược chất Viagra) ở chỗ ra đời nhờ sự tình cờ. Sildenafil đầu tiên được nghiên cứu làm thuốc hạ huyết áp nhưng sau đó nó cho thấy có tác dụng trị rối loạn cương ở nam. Còn Flibanserin lúc đầu được nghiên cứu trị rối loạn trầm cảm, về sau phát hiện thuốc này làm tăng ham muốn tình dục ở nữ.

Sildenafil không làm tăng ham muốn tình dục (chỉ giúp sự cương). Flibanserin cũng không làm tăng ham muốn tình dục ở người bình thường mà chỉ giúp phục hồi sự ham muốn tình dục đã có trước đây nhưng bị nguội lạnh. Chỉ định điều trị mà FDA chấp thuận đối với Flibanserin là dùng cho phụ nữ tiền mãn kinh bị chứng rối loạn giảm ham muốn tình dục, nghĩa là Flibanserin chỉ dùng cho phụ nữ chưa mãn kinh, không mắc bệnh lý gì. Còn phụ nữ đã mãn kinh nếu giảm ham muốn có thể dùng thuốc nội tiết cũng có hiệu quả.

Sildenafil chỉ dùng một lần trước khi “quan hệ”; còn Flibanserin (viên Addyi 100 mg) phải uống mỗi ngày trong ít nhất 4 tuần mới thấy hiệu quả. Nếu uống tới 8 tuần mà không thấy kết quả thì đừng uống nữa. Thuốc không được uống chung với bia, rượu hay với một số thuốc như thuốc kháng nấm Ketoconazol vì tác dụng phụ dễ xảy ra (bình thường đã có thể xảy ra) và nặng hơn, như tụt huyết áp, chóng mặt, mệt mỏi, buồn ngủ hoặc mất ngủ...

Viagra hồng dành cho phụ nữ có hiệu quả khiêm tốn trên thử nghiệm, lại gây buồn nôn, chóng mặt… nên theo nhiều nhà chuyên môn, tương lai của nó khá mờ mịt, không sáng sủa như Viagra dành cho nam giới.

Theo PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức

Người lao động

Trong lúc này, ngày 30/9, một người đàn ông 36 tuổi, sống tại huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An không may bị tai nạn giao thông nghiêm trọng do tự ngã. Bệnh nhân ngay lập tức được đưa vào Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An để cấp cứu.

Dù các bác sĩ nỗ lực điều trị, bệnh nhân vẫn không thể hồi phục do tổn thương não quá nặng và được chẩn đoán chết não.

Trong nỗi đau không thể diễn tả, gia đình bệnh nhân đã đưa ra quyết định vô cùng dũng cảm và nhân văn: Đồng ý hiến tạng của người thân mình, với mong muốn sự sống của anh sẽ được tiếp tục qua những cuộc đời khác.

Nhận được thông tin yêu cầu hỗ trợ của Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An với vai trò là bệnh viện vệ tinh của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức ngay lập tức tổ chức chỉ đạo chuyên môn từ xa, cử ekip chuyên gia đến hỗ trợ Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An hồi sức, đánh giá tình trạng chết não, phẫu thuật lấy tạng.

Ngay sau khi lấy thành công các tạng, ekip Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chia 2 nhóm. Một bộ phận ở lại hỗ trợ Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An ghép tạng cho 2 bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối.

Bộ phận còn lại khẩn trương "hộ tống" lá gan và quả tim vượt qua quãng đường dài hơn 300km để kịp thời ghép cho người bệnh đang hấp hối.

8 giờ đồng hồ tạo nên kỳ tích

Chiều 1/10, ca ghép đồng thời gan và tim được tiến hành với sự hợp lực của hàng chục y bác sĩ đến từ nhiều khoa phòng của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Sau 8 tiếng "cân não", ca phẫu thuật đã kết thúc thành công. Trái tim của chàng trai Nghệ An đập những nhịp đầu tiên trong lồng ngực lạ. Lá gan của anh cũng bắt đầu hoạt động, tiết mật giúp đưa các chỉ số đông máu, men gan và bilirubin của H. dần trở về bình thường.

Qua quá trình hồi sức sau ghép, chiều 5/10, anh Đ.V.H. đã được rút ống nội khí quản, bắt đầu tự tập thở, các chức năng này dần trở lại bình thường.

Theo TS.BS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, sự thành công của ca ghép đồng thời tim - gan cho cùng một bệnh nhân đầu tiên không chỉ là niềm tự hào của riêng Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, mà còn khẳng định cho sự tiến bộ vượt trội của ngành y tế nước nhà.

Thống kê trong năm qua, số phòng khám tham gia vào Trung tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm y học, Đại học Y dược TPHCM đã tăng hơn 14%, còn việc sản xuất các chương trình ngoại kiểm của Trung tâm tăng 30%. Bên cạnh đó, Trung tâm cũng tham gia vào công tác đào tạo để gia tăng các hệ thống xét nghiệm đạt chuẩn.

Tiến sĩ Lê Văn Chương, Phó giám đốc Trung tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm y học, Đại học Y dược TPHCM chia sẻ, đến nay, Trung tâm đã xây dựng 22 chương trình nội địa hóa về ngoại kiểm, nhằm lắp đầy các khoảng trống, giảm giá thành, dễ tiếp cận cho các đơn vị vừa và nhỏ.

Trước đây, lĩnh vực di truyền và giải phẫu bệnh không có những nhà cung cấp ngoại kiểm trong nước, dẫn đến các đơn vị phải đi nước ngoài. Đến nay, Trung tâm cũng đã thực hiện được việc này. Các chương trình của Trung tâm từ chỗ rất khiêm tốn đã vươn lên tiệm cận với quốc tế.

Trung tâm đã cung cấp 24 khóa học cả về quản lý kiểm chuẩn xét nghiệm lẫn chuyên ngành xét nghiệm. Song song đó, đơn vị đã tổ chức hội thảo đánh giá mức chất lượng phòng xét nghiệm theo tiêu chí chất lượng của Bộ Y tế, cho đại biểu thuộc 18 Sở Y tế.

Hoạt động này nhằm hỗ trợ các Sở có thêm đánh giá viên, đánh giá việc xét nghiệm tại các phòng khám ở địa phương, trong bối cảnh lực lượng này còn mỏng.

Đến năm 2024, có 705 phòng xét nghiệm tham gia chương trình ngoại kiểm của Trung tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm Đại học Y Dược TPHCM, với 2.712 chương trình đăng ký, hơn 35.300 xét nghiệm đăng ký ngoại kiểm và hơn 4.100 thiết bị đăng ký.

Nhiều tồn tại để hướng đến công tác liên thông xét nghiệm toàn quốc

Chia sẻ kết quả đánh giá mức chất lượng xét nghiệm theo khu vực, ông Chương cho biết, trong 41 đơn vị tham gia, khu vực Đông Nam Bộ có nhiều đơn vị đạt mức 4 nhất. Đa số các cơ sở tại khu vực Duyên hải miền Trung đạt mức 2-3. Có một đơn vị ở Tây Nguyên bị đánh giá mức 1, và chưa có đơn vị nào đạt được mức cao nhất (mức 5). 

Về nghiên cứu và công bố khoa học, Trung tâm có 2 sáng kiến cải tiến, đề xuất 1 đề tài cấp Bộ và nghiệm thu nhiều đề tài cấp cơ sở.

Năm 2025, việc đăng ký chương trình ngoại kiểm của Trung tâm sẽ qua trang web mới, tiến tới phân tích tiện lợi, hiệu quả hơn cho các đơn vị. Bên cạnh đó, còn có hoạt động hiệu chuẩn trang thiết bị cho các phòng xét nghiệm, theo tiêu chuẩn ISO/IEC 17025.

Trung tâm cũng hướng đến làm việc với 3 tỉnh còn lại chưa được nơi này hỗ trợ về công tác xét nghiệm, là Phú Yên, Bình Định và Quảng Nam.

Bên cạnh kết quả đạt được, vẫn còn những tồn tại để hướng đến công tác liên thông xét nghiệm toàn quốc trong năm 2025.

Thứ nhất, còn nhiều đơn vị hạng 1 chưa được đánh giá xếp mức. Thứ hai, phần lớn các Sở Y tế chưa thực hiện đánh giá và công bố xếp mức chất lượng cho các đơn vị quản lý. Thứ ba, công tác mua sắm, đấu thầu còn chậm dẫn đến thiếu hóa chất, vật tư tiêu hao xét nghiệm.

Thứ tư, thiếu các đơn vị chuyên môn thực hiện kiểm định, hiệu chuẩn trang thiết bị, phòng xét nghiệm. Thứ năm, công tác quản lý chất lượng xét nghiệm tại các khoa đặc thù còn nhiều bất cập.

Theo Ghi nhận ung thư 2020, mỗi năm Việt Nam có hơn 9.000 ca mắc mới và có hơn 3.000 ca tử vong vì căn bệnh này. Phần lớn người bệnh đến khám và điều trị khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Trong khi đây là căn bệnh có thể tầm soát, phát hiện sớm. Khi phát hiện ở giai đoạn sớm, điều trị hiệu quả, hơn 90% bệnh nhân sống trên 5 năm.

Dưới đây là các biện pháp đơn giản được chỉ định để sàng lọc, phát hiện sớm ung thư cổ tử cung:

Xét nghiệm tế bào học (PAP test)

Bệnh phẩm được lấy từ những bệnh nhân ngoài kỳ hành kinh, phết lên một phiến kính mỏng và được cố định bằng cồn tuyệt đối. Phiến đồ sẽ được các nhà tế bào học đọc để phát hiện các tổn thương tiền ung thư và ung thư.

Soi CTC

Soi CTC là dùng máy soi phóng đại 10-20 lần cho phép nhìn rõ được kích thước và ranh giới của vùng chuyển đổi bất thường và xác định độ lan xa vào ống cổ tử cung.

Sinh thiết

Sinh thiết lấy một mảnh hoặc nạo ống cổ tử cung là phương pháp bắt buộc phải làm dưới sự hướng dẫn của soi cổ tử cung để có chẩn đoán xác định trước khi điều trị.

Người ta thường làm sinh thiết ở nhiều điểm, ở những nơi mà biểu mô vảy không bắt màu hoặc sinh thiết ở mỗi góc của cổ tử cung. Các kết quả thu được từ sinh thiết cổ tử cung và nạo ống cổ tử cung là quan trọng trong việc chẩn đoán và quyết định điều trị.

Siêu âm

Phát hiện các di căn hạch chậu, hạch chủ bụng, các tổn thương chèn ép ở tiểu khung (giãn đài bể thận...). Siêu âm qua đường âm đạo hay qua trực tràng cho phép nhìn rõ các tổn thương xâm lấn, kích thước của các tổn thương, dịch ổ bụng.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) - Chụp cộng hưởng từ (MRI):

Để đánh giá tổn thương ngoài cổ tử cung như di căn gan, phổi xương, hạch... có thể phát hiện các tổn thương tại parametre hai bên và các dây chằng tử cung để chẩn đoán giai đoạn và qua đó có phác đồ điều trị thích hợp.

Ngoài ra còn có các xét nghiệm cận lâm sàng khác; Công thức máu toàn phần; Hóa sinh máu: chú ý lượng ure, creatinin, nồng độ SCC có giá trị chẩn đoán và theo dõi bệnh .

Các bác sĩ khuyến cáo, bệnh lý phụ khoa không phải là tình trạng hiếm gặp ở các chị em phụ nữ, với những dấu hiệu cảnh báo nguy cơ ung thư cổ tử cung. 

Vì thế, chị em cần khám định kỳ sức khỏe, khám phụ khoa định kỳ, nhằm phát hiện sớm các bệnh ung thư vú, ung thư cổ tử cung và các bệnh phụ khoa khác.

Cần lưu ý 5 dấu hiệu dưới đây cảnh báo nguy cơ ung thư cổ tử cung để đi khám sớm, được chẩn bệnh, điều trị nếu có.

Trong quá khứ, anh cũng gặp nhiều vấn đề sức khỏe như suy giảm chức năng tiền đình, thoát vị đĩa đệm nhưng không điều trị. Đến tháng 6/2022, khi chuẩn bị làm phẫu thuật cột sống, người đàn ông tá hỏa khi được chẩn đoán mắc chứng tăng cholesterol di truyền.

Kết quả xét nghiệm máu của Simarjot cho thấy chỉ số cholesterol toàn phần của Simarjot là 14,3 mmol/L, trong khi mức an toàn là dưới 5 mmol/L. Tình trạng này gây ra hiện tượng tắc ba động mạch vành tim rất nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong bất cứ lúc nào. 

Anh được chỉ định phẫu thuật bắc cầu tim khẩn cấp để tái lưu thông máu quanh ba đoạn động mạch vành bị tắc.

"Khi ấy, tình trạng bệnh của tôi như quả bom hẹn giờ có thể phát nổ ngay lập tức nếu không được xử trí kịp thời", người đàn ông hồi tưởng. 

Ở tuổi 34, Simarjot là bệnh nhân trẻ thứ 2 của bệnh viện được phẫu thuật bắc cầu tim. Đây là thủ thuật phức tạp, hiếm khi được thực hiện, dùng để điều trị cho người bệnh bị tắc nghẽn nghiêm trọng 5 động mạch chính nuôi tim.

Sau 8 giờ phẫu thuật, Simarjot tỉnh dậy và trải qua những cơn đau đớn chưa từng có. Anh được tiêm thuốc chống nôn do có phản ứng nôn mửa dữ dội nhưng gặp hiện tượng dị ứng thuốc. 

"Tôi gần như bị liệt toàn thân, chỉ có thể nháy mắt với người đối diện để được hỗ trợ", anh nhớ lại.

Ngày thứ hai sau phẫu thuật, Simarjot bị nhiễm trùng huyết và rơi vào hôn mê. Anh được điều trị tại phòng chăm sóc tích cực trong 4 ngày và phải liên tục truyền máu. 

Thời gian sau đó, người đàn ông lần lượt gặp nhiều biến chứng chết người khác như xẹp phổi, hoại tử vết mổ ở chân. Song nhờ kiên trì tập vật lý trị liệu, Simarjot đã hồi phục hoàn toàn. 

"Thật là một phép màu khi tôi có thể phục hồi và quay trở lại làm những việc mình yêu thích sau nhiều lần đối mặt với cửa tử", anh chia sẻ.

Điều tra bệnh sử, cha Simarjot từng gặp các cơn đau tim và đột quỵ liên tục trong nhiều năm từ 2014. Ông qua đời vào tháng 10/2021 ở tuổi 68 do nhiễm trùng máu.

"Dù thường xuyên nói chuyện với bác sĩ về sức khỏe của cha mình, nhưng phải đến khi ông mất, tôi mới biết cha mắc chứng tăng cholesterol máu di truyền", Simarjot chia sẻ. 

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, tăng cholesterol máu di truyền gây ra do một khiếm khuyết trên nhiễm sắc thể 19. Khi mắc bệnh này, người bệnh không thể loại bỏ cholesterol xấu ra khỏi cơ thể. Chất này sau đó tích tụ trong thời gian dài gây xơ vữa động mạch, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở độ tuổi rất trẻ. 

Đây là bệnh không hiếm gặp trên thế giới, với tỷ lệ 1:250. Tuy nhiên, khoảng 90% người bệnh không biết mình bị tăng cholesterol máu di truyền.

Ở giai đoạn sớm, bệnh không có triệu chứng cụ thể. Đến giai đoạn muộn hơn, bệnh có thể gây đau thắt ngực, chuột rút khi vận động, loét ngón chân không lành, thậm chí đột quỵ.

Tăng cholesterol máu di truyền có thể được phát hiện sớm thông qua các xét nghiệm di truyền. Các chuyên gia khuyến cáo những người có người thân mắc bệnh tim mạch cần đi khám sàng lọc sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu không may mắc bệnh. Điều này có thể hạn chế 80% nguy cơ mắc bệnh động mạch vành ở người bệnh.

Diệu Linh