Những người ở đây sinh thời ở những vị trí khác nhau, tuổi tác khác nhau,... nhưng giờ đây, họ nằm trong những ngôi mộ vuông vức đều nhau.

Chuyện đời họ chỉ còn những mảnh vụn trong tâm tưởng của một vài ai đó. Tôi nhớ trong một cuốn phim, người bạn trai biết mình sắp chết, nói: "Em nói bố vẫn sống trong tâm trí của em mà. Rồi anh cũng sẽ như vậy thôi". Cô gái mới òa khóc mà rằng: "Tâm trí con người bé nhỏ lắm, sự thật là em chẳng nhớ nhiều về bố nữa rồi".

*
Mỗi bận cúi người thắp hương, phút rất lặng, tôi lại lén nhìn ba. Hình dung hiện lên trước mắt tôi những đường nét khắc khổ, mái đầu bạc lấm tấm còn tay đã bắt đầu trổ đồi mồi.

Người đàn ông này từng cầm súng thời loạn ly khói lửa. Bắp đùi ông đến giờ vẫn hằn nguyên vết đạn thù. Cả một đời, ông đã sống và giữ đúng những phép tắc bản ngã của mình.

Tôi biết ba gây nhức nhối cho nhiều người lắm. Đơn giản là ông không thích đứng trong guồng quay chung. Thành ra, ông gây nhức nhối, cứ thế hơn nửa đời người. Ông hưu không sớm, chẳng muộn, đã là thành công lớn.

Có một người đã thù hằn ba sâu sắc. Người này, tôi vẫn nhớ. Đó là một người đàn ông với khuôn mặt dữ dằn, ánh nhìn sáng quắc, trông tưởng chừng như cương nghị. Trong ký ức tuổi thơ vụn vặt mơ hồ, tôi nhớ ông khi ấy vẫn còn là một thanh niên, thường chơi bóng chuyền mỗi chiều trong sân trường chính trị cũ, cạnh mấy khu nhà tập thể. Ông cùng ba tôi đập bóng, ghi điểm, vỗ tay nhau cười vang sảng khoái. Tiếng cười của những người đàn ông. Tôi ước gì mọi thứ sẽ mãi mãi tinh khôi như vùng ký ức đó.

Rồi tôi lớn lên, đi khỏi quê hương, nơi chất chứa cả một bầu tuổi thơ trong lành. Đến khi đi xa rồi nhìn lại, quê hương chỉ còn là vùng ký ức đau buồn mà mỗi lần nhớ lại, bên tai tôi hãy còn văng vẳng nghe lời thề cay độc "thù cha con trả".

Năm 2016, tôi đọc thông tin một sự kiện tiêu cực. Nửa đêm nơi đất khách quê người, tôi vùng dậy khỏi chăn vì đau nửa đầu. Tôi mê sảng trong tưởng tượng ba sẽ rơi vào hoàn cảnh của bản tin ban sáng cùng tiếng cười hỉ hả, sung sướng lẫn độc ác của cộng đồng.

*
Ông trở về nhà, mở văn phòng luật sư và làm vườn. Mỗi sớm mai thức dậy, ông lại đàn cho mẹ hát như hồi mẹ còn con gái; buổi trưa sẽ nấu một bữa thật ngon còn buổi tối cùng mẹ tôi xem TV, thỉnh thoảng bật đài nghe xem con trai họ nói gì trong một talkshow phát thanh.

Ba là số rất ít người về hưu không ẩn ức; không bộc lộ, trút xả những thù hằn, hờn căm, đay nghiến, chì chiết lên cuộc đời này.

Khi chắc chắn rằng "viễn cảnh" đó sẽ không thể trở thành sự thực được nữa, tôi thôi những giấc mơ ám ảnh tiêu cực, dù câu chuyện người chết mang theo những bí mật và tiếng cười cay nghiệt của đồng loại xuống mồ vẫn đeo đuổi tôi một thời gian dài. Thỉnh thoảng, tôi nghe người xung quanh bình phẩm về đồng loại mà không rõ là họ đang cười hay đang than khóc, la hét, rền rĩ nữa.

Vài năm trước, ba và mẹ tôi đi đám tang của người ấy - người đã cay độc thề rằng "thù cha con trả". Ông lìa trần vì ung thư gan dù nhỏ hơn ba tôi 20 tuổi. Đám tang của ông diễn ra như bao đám tang ở đây. Người miền Tây chúng tôi hằng tin rằng "nghĩa tử là nghĩa tận". Chết là hết. Tội nghiệp bao nhiêu cũng trôi theo dòng Vong Xuyên.

Ba tôi vẫn thế, không bình phẩm bất cứ điều gì. Vì hơn thảy lời lẽ trên đời, cách ông gìn giữ lý tưởng đến cùng khiến tôi luôn thấy mình bé mọn. Đến hôm nay, khi tôi vẫn hiểu đời đầy bon chen ích kỷ và mình đủ bản lĩnh trong vòng xoay đó, thì về nhà, đứng trước ba, tôi vẫn cứ bé mọn, giản đơn.

Rồi trong giấc mơ nào, tôi bỗng thấy lại dưới nắng chiều nhợt nhạt, người đàn ông kia khi ấy vẫn còn là thanh niên, cùng ba tôi giữa sân trường chính trị đập bóng, ghi điểm, vỗ tay cười khà khà sảng khoái. Dãy nhà tập thể năm xưa dẫu nhuốm bụi thời gian nhưng chẳng thể phai mờ.

Vì tôi biết ở đây, tôi đã tìm thấy tôi của một thời trong trẻo.

Sang Lê

Cha tôi ngồi trên đống rơm

Ông lão cởi trần ngồi trên nóc đống rơm. Không biết, trong đầu ông lúc ấy đang nghĩ những gì, ngoài những điều ông ghi chép vào trong cuốn sổ mà sau này tôi đã được đọc...

Gây ảnh hưởng rất tiêu cực đến viên chức

Trao đổi với phóng viên Dân trí,luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM, cho biết, các nhân viên y tế là viên chức làm việc tại Viện Y dược học dân tộc TPHCM trước khi quyết định nghỉ việc, cần phải nắm rõ quy định của pháp luật về đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc của viên chức, được quy định tại Khoản 4, 5 và 6, Điều 29 Luật Viên chức 2010.

Cụ thể, viên chức làm việc theo hợp đồng không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng, nhưng phải thông báo bằng văn bản cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập biết trước ít nhất 45 ngày. Trường hợp viên chức ốm đau hoặc bị tai nạn đã điều trị 6 tháng liên tục, phải báo trước ít nhất 3 ngày.

Viên chức làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp, như: Không được bố trí theo đúng vị trí việc làm, địa điểm làm việc hoặc không được đảm bảo các điều kiện làm việc đã thỏa thuận trong hợp đồng làm việc.

Ngoài ra, nhân viên không được trả lương đầy đủ hoặc không được trả lương đúng thời hạn theo hợp đồng làm việc, bị ngược đãi, cưỡng bức lao động, bản thân hoặc gia đình thật sự có hoàn cảnh khó khăn, không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng, viên chức nữ có thai phải nghỉ việc theo chỉ định của cơ sở chữa bệnh, viên chức ốm đau hoặc bị tai nạn đã điều trị từ 3 tháng liên tục mà khả năng làm việc chưa hồi phục, có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng.

Nếu viên chức đang làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn thuộc trường hợp "bản thân hoặc gia đình thật sự có hoàn cảnh khó khăn không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng", viên chức đó có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng, nhưng phải thông báo bằng văn bản về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập biết trước ít nhất 30 ngày; với các hợp đồng làm việc dưới 12 tháng, người lao động chỉ cần thông báo ít nhất 3 ngày.

Bên cạnh đó, tại Khoản 2, Điều 57, Nghị định 115/2020/NĐ-CP ngày 25/9/2020 của Chính phủ quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức, sửa đổi bởi Khoản 34, Điều 1 Nghị định 85/2023/NĐ-CP còn quy định, viên chức tạm thời không được giải quyết thôi việc nếu thuộc một trong các trường hợp: Đang trong thời hạn bị xử lý kỷ luật, đang bị điều tra, truy tố, xét xử; chưa làm việc đủ thời gian cam kết với đơn vị sự nghiệp công lập khi được cử đi đào tạo, trừ trường hợp đã đền bù chi phí đào tạo; chưa hoàn thành việc thanh toán các khoản tiền, tài sản thuộc trách nhiệm của viên chức đối với đơn vị sự nghiệp công lập; do yêu cầu công tác và chưa bố trí được người thay thế.

Có thể thấy, tuy pháp luật đã quy định rất rõ viên chức có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng theo quy định tại Khoản 4, 5 và 6, Điều 29 Luật Viên chức 2010, pháp luật cũng hạn chế quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng của viên chức trong các trường hợp tại Khoản 2, Điều 57 Nghị định 115/2020/NĐ-CP, sửa đổi bởi Khoản 34, Điều 1 Nghị định 85/2023/NĐ-CP.

Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, Viện Y dược học dân tộc TPHCM được quyền căn cứ vào lý do "do yêu cầu công tác, chưa bố trí được người thay thế", để không giải quyết đơn xin nghỉ việc của các viên chức đang công tác tại Viện Y dược học dân tộc TPHCM; tuy nhiên, việc kéo dài thời gian, không có phương án giải quyết cụ thể vấn đề về công tác, bố trí người thay thế cho viên chức đang có nhu cầu nghỉ là không hợp lý. Việc này đã gây ảnh hưởng rất tiêu cực đến cuộc sống của các viên chức đang thật sự có hoàn cảnh khó khăn, không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng.

Có dấu hiệu vi phạm pháp luật

Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, trường hợp các viên chức, người lao động nhận thấy có những hành vi sai trái tại Viện Y dược học dân tộc TPHCM hoặc cho rằng quyền và lợi ích của mình đang bị xâm phạm, thì các viên chức, người lao động có quyền khiếu nại, tố cáo lên các cơ quan có thẩm quyền như: Sở Y tế, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế… hoặc khởi kiện ra cấp tòa án có thẩm quyền để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Về trách nhiệm của Viện Y dược học dân tộc TPHCM trong vụ việc trên, thông thường các kỳ thi tuyển viên chức sẽ diễn ra cách nhau 3-12 tháng trong cùng một cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tổ chức thi tuyển.

"Do đó, việc kéo dài thời gian giải quyết đơn xin nghỉ của các viên chức hơn 2 năm vì "yêu cầu công tác, chưa bố trí được người thay thế" là không phù hợp với tình hình hoạt động thực tế của đơn vị, có dấu hiệu vi phạm pháp luật và xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi hợp pháp của các viên chức", Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM nói.

Theo luật sư Hậu, với lý do chưa bố trí được người thay thế để kéo dài thời gian quyết đơn xin nghỉ của các viên chức, Viện Y dược học dân tộc TPHCM có thể bị xem xét về dấu hiệu vi phạm trong công tác tổ chức nhân sự, quản lý đơn vị sự nghiệp công lập. Bởi vì, khi phát sinh trường hợp viên chức có nhu cầu nghỉ việc, tức bộ máy của đơn vị sẽ có vị trí trống, khi đó người đứng đầu đơn vị có trách nhiệm tổ chức thi tuyển viên chức mới hoặc điều chuyển viên chức từ đơn vị khác.

Trong vụ việc này, người đứng đầu Viện Y dược học dân tộc TPHCM nếu không có lý do chính đáng sẽ bị xem xét về hành vi thiếu trách nhiệm trong công tác tổ chức, quản lý bộ máy đơn vị sự nghiệp, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của viên chức.

Viện dẫn lý do gây khó dễ

Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho rằng, Viện Y dược học dân tộc TPHCM viện dẫn lý do "do yêu cầu công tác, chưa bố trí được người thay thế"… để kéo dài thời gian, gây khó dễ, cố tình không giải quyết đơn xin nghỉ việc của các viên chức có hoàn cảnh thật sự khó khăn là không hợp lý và gây ảnh hưởng rất lớn đến quyền, lợi ích hợp pháp của các viên chức tại Viện Y dược học dân tộc TPHCM.

Theo đó, vụ việc này cần phải có sự can thiệp kịp thời của cấp có thẩm quyền, nhằm kiểm tra liệu có hay không các vi phạm, gây khó khăn, bức xúc cho người lao động, viên chức tại Viện Y dược học dân tộc TPHCM.

"Tôi cho rằng quy định của pháp luật viên chức hiện nay cần phải có sự điều chỉnh để phù hợp với thực tế, nhằm cải thiện, mở rộng và đảm bảo được quyền lợi của các cá nhân là viên chức. Trong đó, quan trọng nhất là phải bổ sung quy định về thời gian tối thiểu để giải quyết đơn thư của viên chức, ngăn chặn tình trạng kéo dài như việc treo đơn xin nghỉ ở Viện Y dược học dân tộc TPHCM", luật sư Hậu nêu quan điểm.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho biết, tính đến nay, Đoàn Luật sư TPHCM đã tổ chức rất nhiều chuỗi hoạt động tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý miễn phí nhằm hỗ trợ cho người dân có hoàn cảnh khó khăn.

Các đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý được quy định cụ thể tại Điều 7, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, gồm: Người có công với cách mạng; người thuộc hộ nghèo; trẻ em; người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi; người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo.

Bên cạnh đó, Đoàn Luật sư TPHCM hỗ trợ người thuộc một trong các trường hợp sau đây có khó khăn về tài chính: Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ; người nhiễm chất độc da cam; người cao tuổi; người khuyết tật; người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự; nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình; nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người; người nhiễm HIV.

"Trường hợp các nhân viên tại Viện Y dược học dân tộc TPHCM thuộc diện được trợ giúp pháp lý tại Điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý 2017, Đoàn Luật sư TPHCM sẽ hỗ trợ, tạo điều kiện trợ giúp pháp lý, các luật sư đồng ý cung cấp dịch vụ pháp lý để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các nhân viên này tại các cơ quan tư pháp hoặc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật", luật sư Nguyễn Văn Hậu nói.

Như Dân trí đã thông tin, ngày 1/12/2021, chị N.B. nộp đơn xin nghỉ việc vì hoàn cảnh gia đình, báo cáo với Viện Y dược học dân tộc TPHCM sẽ thôi làm việc từ ngày 15/1/2022 (tức đúng 45 ngày sau khi nộp đơn theo Luật Lao động). Sau đó, Viện Y dược học dân tộc TPHCM viện dẫn "do yêu cầu công tác, chưa bố trí được người thay thế" và do viên chức "tự ý nghỉ việc", nên đơn xin nghỉ việc của chị B. không được giải quyết.

Sau hơn 2 năm bị "treo" đơn, cuộc sống gia đình nữ nhân viên y tế lao đao vì không xin được việc mới, không nhận được các khoản hỗ trợ thai sản khi sinh con, không được đóng bảo hiểm từ năm 2022.

Tương tự, chị M.T. cũng không được Viện Y dược học dân tộc TPHCM giải quyết nguyện vọng xin nghỉ việc từ đầu năm 2023 đến năm 2024, dù liên tục trình bày hoàn cảnh khó khăn. Hậu quả, nhiều tháng qua chị không có việc mới, cuộc sống và kinh tế gia đình bị ảnh hưởng nặng.

Ninh Bình toàn thắng năm trận ở giải hạng Nhất quốc gia, lần lượt trước Khánh Hòa (1-0), Long An (2-0), Bà Rịa Vũng Tàu (2-0), Huế (2-1) và PVF-CAND (3-0). Đội dẫn đầu giải và hơn Bình Phước năm điểm cùng một trận nhiều hơn. Xen giữa mạch này là trận thắng CLB V-League TP HCM 4-3 ở loạt luân lưu, thuộc vòng loại Cup Quốc gia để vào vòng 1/8.

Ninh Bình đóng góp bốn cầu thủ lên đội tuyển cho chuyến tập huấn Hàn Quốc từ ngày 23/11. Trong số này, Hoàng Đức ghi hai bàn, còn cặp tiền đạo Đinh Thanh Bình và Nguyễn Quốc Việt cùng có một lần lập công. Trong khi đó, Đặng Văn Lâm có năm trận sạch lưới và thủng lưới một bàn.