Luigi Mangione - 26 tuổi, sinh viên tốt nghiệp Đại học Pennsylvania, một trong 8 trường đại học hàng đầu nước Mỹ thuộc khối Ivy League - được xác định là nghi phạm giết hại CEO UnitedHealthcare Brian Thompson tại New York vào tuần trước.

Anh bị buộc tội tàng trữ vũ khí bất hợp pháp, làm giả giấy tờ và nhiều tội danh khác tại Pennsylvania sau khi bị bắt vào sáng 9/12 (giờ địa phương). Cuối ngày 9/12, các công tố viên Manhattan đã đệ đơn cáo buộc tội giết người với Mangione.

Theo Guardian, vụ ông Thompson bị giết hại giữa ban ngày ngay trên khu phố sầm uất Manhattan gây sốc cho nhiều người Mỹ, nhưng cũng làm dấy lên làn sóng phẫn nộ nhắm vào ngành chăm sóc sức khỏe vì lợi nhuận.

Thu giữ tài liệu tiết lộ suy nghĩ của nghi phạm

Nhiều người dùng mạng xã hội chia sẻ câu chuyện cá nhân về những trải nghiệm khủng khiếp liên quan tới bảo hiểm sức khỏe, trong khi có người ca ngợi Mangione và gọi anh là “người hùng”.

Tại một cuộc họp báo hôm 9/12, Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro cho rằng vụ bắt giữ Mangione là nhờ sự chú ý của công chúng với vụ án. Tuy nhiên, ông cũng lên án những phản ứng ngợi ca người này.

Dù hiểu người dân đang thất vọng với hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Mỹ, “chúng ta không thể giết người không ghê tay để giải quyết những khác biệt chính sách hoặc để bày tỏ quan điểm”.

“Kẻ giết người này đang được coi như người hùng”, ông Shapiro nói. “Anh ta không phải người hùng. Anh hùng thực sự trong câu chuyện này là người đã gọi 911 tại McDonald’s sáng nay”.

Mặc dù chưa biết được động cơ của vụ giết người, bằng chứng ban đầu cho thấy nghi phạm có thể hành động vì mục đích chính trị. Ngoài việc mang theo súng, ống giảm thanh và nhiều vật dụng khác, Mangione còn sở hữu một tài liệu viết tay dài 3 trang chỉ trích các công ty bảo hiểm vì đặt lợi nhuận lên trên mục đích chăm sóc sức khỏe.

Một trang trong cuốn kỷ yếu năm 2016 của Trường trung học Gilman về Luigi Mangione. Ảnh: Baltimore Banner.

Ủy viên cảnh sát New York Jessica Tisch cho biết "tài liệu viết tay đã nói lên động lực và tư duy của người này". Trong khi đó, Joseph Kenny - cảnh sát trưởng Sở Cảnh sát thành phố New York - nói: "Chúng tôi không tìm thấy bất cứ mối đe dọa cụ thể nào với những người được đề cập trong tài liệu này, nhưng anh ta dường như ác cảm với các công ty Mỹ".

Theo CNN, trên trang đầu tiên của tài liệu có một dòng ghi: “Những kẻ ký sinh trùng này đáng bị trừng phạt… Tôi xin lỗi vì gây ra bất cứ sự phẫn nộ hay tổn thương nào, nhưng điều này phải xảy ra”. Tài liệu cũng chỉ ra Mangione hành động một mình.

Trang thứ 2 có một bài chỉ trích ngành chăm sóc sức khỏe Mỹ, trong đó Mangione phàn nàn về chi phí chăm sóc sức khỏe và đặt câu hỏi tại sao Mỹ có hệ thống chăm sóc sức khỏe đắt đỏ nhất thế giới nhưng tuổi thọ không cao.

Theo báo cáo của APvào tháng 8/2007, Mỹ xếp hạng 42 trên thế giới về tuổi thọ vào năm 2007 và tụt xuống 49 vào năm 2022. Tuy nhiên, theo Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe, quốc gia này dự kiến xuống vị trí thứ 66 vào năm 2050.

Học tại trường top, gia đình có địa vị

Theo hồ sơ tòa án được CBS Newstrích dẫn, cảnh sát Altoona tiếp cận Mangione khi anh đeo khẩu trang màu xanh, nhìn vào máy tính xách tay và đặt balo trên sàn nhà gần bàn ăn ở McDonald's. Khi cảnh sát yêu cầu Mangione kéo khẩu trang xuống, họ ngay lập tức phát hiện anh chính là người trong những bức ảnh đang được lan truyền rộng rãi.

"Tôi và đồng nghiệp nhận ra anh ta ngay lập tức", cảnh sát Tyler Frye nói trong một buổi họp báo. "Chỉ từ những gì xem trên phương tiện truyền thông, qua ảnh và video, chúng tôi thậm chí không nghĩ ngợi gì nữa, biết ngay chính là anh ta".

Mangione có mang theo giấy tờ tùy thân thật và nhiều giấy tờ giả, trong đó có một giấy lái xe của New Jersey, trùng với giấy tờ giả nghi phạm dùng làm thủ tục nhận phòng ở một nhà trọ tại Upper West Side, Manhattan hôm 24/11.

Khi cảnh sát Altoona yêu cầu Mangione xuất trình giấy tờ, anh đưa cho họ giấy tờ New Jersey. Khi một người đang kiểm tra thông tin, người khác hỏi gần đây Mangione gần đây có tới New York không, Mangione "im lặng và bắt đầu run lên".

"Anh ta rõ ràng tỏ ra lo lắng, hơi run rẩy trước câu hỏi, không trả lời thẳng thắn. Dấu hiệu này nói lên rất nhiều điều", Phó cảnh sát trưởng Altoona Derek Swope chia sẻ.

Mangione đã cung cấp tên thật sau khi được thông báo anh sẽ bị bắt nếu nói dối về danh tính. Khi một cảnh sát hỏi Mangione tại sao không nói tên thật, anh nói: "Rõ ràng tôi không nên nói dối".

Bà Tisch cho biết cảnh sát tìm thấy một khẩu súng và một bộ giảm thanh khớp với vũ khí trong vụ nổ súng hôm 4/12. Quần áo và khẩu trang giống với nghi phạm cũng đã bị tịch thu.

Luigi Mangione đăng ảnh vào năm 2019. Ảnh: Facebook/Luigi Mangione.

Mangione là thủ khoa tại Trường trung học Gilman năm 2016. James Sandberg, bạn cùng lớp Mangione, cho biết dù không "đặc biệt thân thiết" với nghi phạm, anh vẫn biết về người này khá rõ: "Cậu ấy tốt bụng". Sandberg đã bị sốc khi đọc tin tức liên quan tới bạn cũ.

Trên mạng xã hội LinkedIn, nghi phạm giới thiệu mình có bằng cử nhân và thạc sĩ khoa học kỹ thuật của Đại học Pennsylvania. Một phát ngôn viên của trường xác nhận thông tin này là chính xác.

Anh được mô tả là một người đam mê trò chơi điện tử và đã thành lập một câu lạc bộ phát triển trò chơi điện tử tại trường đại học. Khi còn học tại UPenn, anh từng làm trợ giảng.

Cũng theo trang cá nhân LinkedIn, Mangione là kỹ sư dữ liệu cho TrueCar, Inc. từ năm 2020. Trong một tuyên bố, TrueCar, Inc. xác nhận “Luigi Mangione không còn là nhân viên của công ty kể từ năm 2023”.

Lần theo dấu vết trên mạng xã hội, nghi phạm đăng bài tích cực cho đến khoảng tháng 5-6. Nhiều bài đăng trên X cho thấy bạn bè đã cố gắng liên lạc với Mangione.

"Không ai biết gì về cậu suốt nhiều tháng", một bài đăng từ tháng 10 ghi. "Tôi không biết cậu có ổn không hay đang ở một nơi không có sóng điện thoại. Tôi chẳng nghe tin gì từ cậu suốt nhiều tháng", một bài khác viết.

Anh cũng là người dùng thường xuyên của nền tảng đánh giá sách Goodreads, từng yêu thích những câu trích dẫn của tội phạm khủng bố Ted Kaczynski với biệt danh Unabomber.

Mangione sinh ra và lớn lên ở Maryland, từng sống ở San Francisco và Honolulu. Anh không có tiền sử bị bắt giữ trước đó ở New York.

Mangione có họ hàng với một gia đình nổi tiếng tại Maryland sở hữu các câu lạc bộ đồng quê (country club), cơ sở chăm sóc sức khỏe và công ty bất động sản. Nghi phạm cũng là em họ của Nino Mangione - thành viên Hạ viện bang Maryland.

"Chúng tôi không thể bình luận về những tin tức liên quan tới Luigi Mangione. Chúng tôi chỉ biết về những thông tin được đưa trên phương tiện truyền thông. Gia đình bị sốc và đau buồn trước vụ bắt giữ Luigi. Chúng tôi cầu nguyện cho gia đình Brian Thompson và mong mọi người sẽ cầu nguyện cho tất cả cá nhân liên quan", gia đình nghi phạm viết trong một tuyên bố.

Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước Mỹ

Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.

Các nạn nhân của revenge porn trên 1 website đen.

"Tại một trong những góc tối tăm nhất của mạng web, một cô gái trẻ, đeo kính, không mặc quần áo, khóc nức nở phía trước webcam. Có vẻ như cô đang ở trong phòng ngủ của mình khi bị tin tặc ép buộc phải tự lấy tay đụng chạm cơ thể. Theo lời giải thích của site này, cô gái đã bị hăm dọa phải cởi quần áo ngay trước webcam. "Ban đầu cô ta từ chối nhưng sau một lúc cũng nhận ra chẳng còn cơ hội nào".

Website này còn đăng tải video tương tự của nhiều nạn nhân nữ khác. Thật khó để truy vết ra địa điểm của website - Nó chỉ tồn tại ở thế giới web ngầm - nơi không chịu bất cứ sự ràng buộc hay quy định pháp lý nào cả. Tại đây, người ta có thể mua được mọi thứ, từ ma túy cho đến công cụ hack. Việc thanh toán được tiến hành thông qua bitcoin.

Quy trình tấn công của hacker khá đơn giản. Chúng đột nhập vào webcam, email và mạng xã hội của nạn nhân để tiếp cận những bức ảnh riêng tư, nhạy cảm. Sau đó, chúng đe dọa sẽ công bố những hình ảnh đó, chia sẻ chúng với bạn bè và gia đình nạn nhân, nếu như cô ấy không chịu nghe lời.

Một quan chức tư pháp liên bang giấu tên cho biết, những website này chủ yếu nhắm đến các cô gái trẻ, những người dễ dàng bị tống tiền". Hiểm họa bị chia sẻ, phát tán ảnh nhạy cảm chỉ trở nên phổ biến sau bi kịch của Hoa hậu tuổi teen nước Mỹ - Cassidy Wolf vào năm 2013. Wolf, cùng với hơn 100 phụ nữ khác, đã bị tin tặc hack webcam và ghi lại những khoảnh khắc riêng tư. Thủ phạm là một sinh viên CNTT 19 tuổi, ra lệnh cho nạn nhân phải gửi thêm cho hắn các bức ảnh nude hoặc "biểu diễn" cho hắn xem qua webcam, nếu không, những bức hình riêng tư nói trên sẽ bị phát tán khắp nơi.

"Các nạn nhân bị ép buộc phải làm những việc kinh khủng trong lúc bị quay băng", chuyên gia bảo mật Chris Hadnagy cho biết. Điều nguy hiểm là thị trường buôn bán loại nội dung này đang ngày một phát đạt. Chỉ mất vài USD, kẻ xấu đã có thể mua mã độc, ngụy trang nó rồi gửi đến cho nạn nhân qua đường email. Nếu nạn nhân click vào file đính kèm, hacker sẽ có thể truy cập từ xa vào máy tính nạn nhân, bật webcam lên rồi lén lút ghi hình.

Thậm chí nhiều site "đen" còn quảng cáo dịch vụ "cho thuê hacker", với những tin tặc sẵn sàng tiến hành mọi hình thức tấn công theo yêu cầu khách hàng. Thí dụ, một quảng cáo ghi rõ "Tôi sẽ làm mọi thứ vì tiền... nếu anh/chị muốn tôi phá hủy công việc làm ăn hoặc đời tư của một ai đó, tôi cũng sẽ làm". Tiền công dao động từ 200-500 euro, tùy thuộc vào mức độ phức tạp và độ khó của công việc. Thậm chí còn có cả dịch vụ hỗ trợ khách hàng 24/7.

Những bức ảnh nude bị đánh cắp cũng đang được giao dịch trên web "đen" một cách công khai và rẻ như rau. Trên một site nọ, người dùng có thể mua 810 video nude với giá chỉ có 0.21 bitcoin, tương đương 55 USD. Họ thậm chí có thể xem gói video đó miễn phí nếu tải lên video "tống tiền trả thù" của chính mình.

Vị quan chức tư pháp giấu tên nói trên cho biết, văn phòng ông đang thụ lý một số hồ sơ nhưng thế giới web ngầm thực sự khó tiếp cận. Do đó, lời khuyên đưa ra là hãy hết sức cẩn trọng khi mở các email xa lạ. "Những gã này chỉ đột nhập vào máy tính của bạn do sự sơ sểnh của chính bạn. Chúng không thể bước vào nhà và cài đặt được mà phải trông đợi bạn mở file đính kèm ra, click vào đường link nhiễm độc. Do đó, đừng bao giờ mở email một cách tùy tiện".

Trọng Cầm