Nhận định, soi kèo Saipa vs Pars Jonoubi Jam, 20h00 ngày 9/11

Việt Nam nên đứng ở đâu trong cuộc chiến AI này? Chúng ta nên trở thành một người chơi, hay nên là người đứng ngoài hưởng lợi nhờ những người chơi trong cuộc chiến đó?

Trần Việt Hùng: Các sản phẩm Generative AI mà mọi người đang trải nghiệm như ChatGPT, Bing, hay Gemini đều có một mô hình ngôn ngữ cỡ lớn (Large Language Model) với hàng trăm tỷ tham số. Các mô hình này được đào tạo từ một khối lượng dữ liệu khổng lồ.

Để đào tạo, cập nhật và vận hành các mô hình ngôn ngữ cỡ lớn, các công ty phải bỏ ra một số tiền lớn. Ví dụ, chỉ riêng việc vận hành ChatGPT, OpenAI phải chi ra khoảng 700.000 USD mỗi ngày. Còn để đào tạo được một phiên bản mới thì cũng tốn tới 100 triệu USD.

Chính vì vậy, chỉ một số công ty lớn mới đủ khả năng để đào tạo và vận hành các mô hình lớn. Các công ty khác sẽ tập trung vào xây dựng ứng dụng dựa trên Generative AI và hiệu chỉnh các mô hình cỡ nhỏ hơn để phục vụ cho các tác vụ rất cụ thể. 

Hiện tiếng Việt chưa được hỗ trợ tốt bởi các mô hình ngôn ngữ lớn, cả những mô hình độc quyền cũng như các mô hình mã nguồn mở. Việc này phần nào đã hạn chế các ứng dụng Generative AI ở Việt Nam. 

Theo quan điểm cá nhân tôi, Việt Nam nên tập trung xây dựng một bộ dữ liệu tiếng Việt thật tốt và cung cấp công khai để ai muốn đào tạo các mô hình ngôn ngữ đều có thể sử dụng. 

Tiếp theo, cần xây dựng một bộ dữ liệu đánh giá khả năng xử lý tiếng Việt của các mô hình Generative AI để các công ty, các nhà phát triển ứng dụng có thể lựa chọn mô hình phù hợp cho ứng dụng cụ thể của mình. 

Nếu làm được hai việc này, cả Việt Nam và những người đào tạo mô hình ngôn ngữ lớn đều sẽ “win-win” (chiến thắng - PV). Tại thời điểm này, tôi cho rằng Việt Nam nên tập trung vào ứng dụng thay vì đào tạo mới một mô hình ngôn ngữ cỡ lớn. 

Chúng ta nên tập trung phát triển những giải pháp, ứng dụng AI thế nào để vừa sức người Việt, đồng thời mang lại những lợi ích, hiệu quả có thể nhìn thấy ngay?

Trần Việt Hùng: Các nghiên cứu về Generative AI đã có từ những năm 2017, nhưng nó chỉ được quan tâm nhiều hơn với sự ra đời của ChatGPT 5 năm sau đó. Nếu đi theo hướng ứng dụng, Việt Nam có thể đi cùng với thế giới, vì thế cơ hội mà Generative AI mang lại rất lớn. 

Theo như phân tích của Bill Gates, hai lĩnh vực mà Generative AI có thể mang lại ảnh hưởng sâu rộng là y tế và giáo dục. Ở Việt Nam, hai mảng này cũng còn quá nhiều việc cần phải làm. Có lẽ đây nên là nơi bắt đầu cho các ứng dụng Generative AI của người Việt.

Các nhà phát triển AI Việt liệu có cơ hội cạnh tranh với các ông lớn tại thị trường Việt Nam? Và xa hơn là AI Việt liệu có cơ hội tiến ra thế giới?

Trần Việt Hùng: Các mô hình ngôn ngữ lớn hiện chưa hỗ trợ tiếng Việt tốt. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp trong nước tìm kiếm giải pháp. Theo tôi, nếu các nhà phát triển Việt Nam tạo được bộ dữ liệu tiếng Việt tốt để tinh chỉnh và đánh giá các mô hình ngôn ngữ lớn thì sẽ có lợi cho tất cả. 

AI có tạo ra giá trị lớn hay không phụ thuộc vào cả việc tạo ra các ứng dụng chứ không chỉ có các mô hình. Generative AI cũng còn có nhiều ứng dụng khác nữa chứ không chỉ có chatbot hay trợ lý ảo.

Nhìn chung, cá nhân hay tổ chức nào thực sự hiểu bài toán cần giải và đưa ra giải pháp tốt thì sẽ có cơ hội cạnh tranh, không quan trọng là công ty trong nước hay nước ngoài , thị trường nội địa hay toàn cầu.

Với chủ đề liên quan trực tiếp tới AI, ông đánh giá những chương trình như Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam (VIC 2024) sẽ tác động thế nào tới sự phát triển của thị trường giải pháp AI trong nước?

Trần Việt Hùng:Hiện có nhiều chương trình, diễn đàn được tổ chức để thúc đấy sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Chương trình Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam (2024) do Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia và Meta phối hợp tổ chức mới đây là một ví dụ.

Đây là chương trình nhằm tìm kiếm và vinh danh các giải pháp, ứng dụng AI nhằm xây dựng, phát triển doanh nghiệp, gia tăng năng suất công việc. Những chương trình như vậy sẽ là nơi để người dùng, các doanh nghiệp đưa ra mong muốn cụ thể. Từ đề bài này, những người làm công nghệ sẽ bị hấp dẫn rồi tìm cách phát triển các giải pháp Generative AI để giải quyết nhu cầu.

Với sự hỗ trợ cả về kiến thức chuyên gia, cơ sở hạ tầng và tài chính cùng cơ hội phát triển thị trường, hy vọng những hoạt động này sẽ thu hút được lượng lớn các cá nhân và tổ chức tham gia. Từ đây, rất có thể sẽ có một số giải pháp thành công, mang lại giá trị lớn cho người dùng.

Trường học tạo hạnh phúc cho giáo viên: Trường học phải đảm bảo phát huy dân chủ, đem lại hạnh phúc cho thầy và trò, để không còn xảy ra tình trạng thầy cô xúc phạm thân thể, danh dự học sinh và cũng không còn việc bạo lực xảy ra trong học đường, để tinh thần “Tôn sư trọng đạo” vẫn là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta, học sinh phải biết kính trọng, vâng lời thầy cô.

Muốn vậy, hiệu trưởng trên hết và trước hết phải là người thực sự có tâm, có tài, có tầm nhìn chiến lược, có những quyết sách nhanh và đúng. Hiệu trưởng phải là người lãnh đạo tốt, quản lý giỏi, người quản trị tài… giáo viên, học sinh mới được hạnh phúc.    

Đời sống thầy cô được cải thiện:“Có thực với vực được đạo” là điều không thể phủ nhận. Tất cả thầy cô đều mong muốn từ 1/7/2024, khi thực hiện thang bảng lương mới, trả lương theo vị trí việc làm, thầy cô sẽ sống được bằng lương như mong ước bấy lâu nay. Để thầy cô chuyên tâm giảng dạy không còn phải bận tâm chi phối ảnh hưởng, tác động của chuyện cơm áo gạo tiền, phải dạy thêm tràn lan, bán hàng online... 

Khi thực hiện chính sách tiền lương mới vào ngày 1/7/2024, các cơ sở giáo dục có điều kiện hơn để chăm lo đến đời sống của giáo viên động viên, khích lệ tinh thần đối với các nhà giáo.

Chất lượng dạy – học thực chất:Năm 2024-2025, theo lộ trình hoàn thành Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tuy nhiên một số băn khoăn thầy cô mong được sớm tháo gỡ. Đó là môn dạy tích hợp: Lịch sử và Địa lý; Khoa học tự nhiên nếu không có đủ lực lượng giáo viên giảng dạy môn tích hợp theo đúng chương trình yêu cầu, Bộ GD-ĐT cần sớm xem lại có nên tách các môn tích hợp Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Hóa học, Sinh học.

Điều này giúp các trường thuận lợi hơn trong việc quản lý, phân công giảng dạy… chất lượng giảng dạy chuyên môn sâu hơn khi dạy học đơn môn.

Giảm tải áp lực học đường: Thực hiện 12 nhiệm vụ trọng tâm ngành giáo dục đề ra trong năm học 2023-2024 là cơ bản trọng tâm, là thách thức, áp lực với ngành giáo dục nói chung, thầy cô nói riêng. Nhưng không thể nói đây là nhiệm vụ bất khả thi nếu thầy cô đồng tâm, hiệp lực và ngành giáo dục tạo động lực cho thầy cô thực hiện sẽ hoàn thành sứ mệnh trồng người vẻ vang này. 

Hiện giáo viên THCS, THPT có kế hoạch giáo dục của giáo viên; Kế hoạch bài dạy; Sổ theo dõi và đánh giá học sinh; Sổ chủ nhiệm (đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp). Theo thầy cô chỉ cần Kế hoạch bài dạy; Sổ theo dõi và đánh giá học sinh, còn Kế hoạch giáo dục của giáo viên chuyển thành kế hoạch của trường thực hiện để theo dõi quản lý, để thầy cô có thời gian nghiên cứu đầu tư cho tiết học, đổi mới phương pháp giảng dạy có chất lượng, hiệu quả tốt hơn. 

Đồng thời, Bộ GD-ĐT cần cắt giảm tinh gọn những phong trào cuộc thi nặng hình thức, phong trào như giáo viên dạy giỏi, chủ nhiệm giỏi, tổng phụ trách giỏi, vô vàn cuộc thi trực tuyến buộc giáo viên phải tham gia: Tìm hiểu Luật phòng chống ma túy; Tìm hiểu Luật bảo vệ môi trường; Tìm hiểu Luật an ninh mạng… đã lấy đi không ít thời gian của giáo viên.

Còn học sinh vô số cuộc thi tạo áp lực không cần thiết, không chỉ gây tốn kém kinh phí mà còn khiến học sinh mất đi cơ hội phát triển toàn diện, nhất là những cuộc thi có gắn mác quốc tế.

Đổi mới thi: Cải tiến việc thi theo hướng tinh gọn, nhất là kì thi tốt nghiệp THPT nên giao về cho các địa phương tổ chức thi hoặc xét để công nhận tốt nghiệp. Hiện nay, mới có 23 trường đại học công lập được quyền thí điểm thực hiện tự chủ đại học, các trường đại học còn lại vẫn đang được hoạt động theo cơ chế chủ quản. 

Việc thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 chỉ còn 4 môn, với 2 môn bắt buộc Toán, Ngữ văn và 2 môn tự chọn được dự đoán sẽ tác động đáng kể đến xu hướng chọn môn của học sinh ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau. Đây là hướng đi đúng phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018, phát huy phẩm chất, năng lực, định hướng nghề cho các em ngay từ đầu cấp THPT là khoa học phù hợp xu thế, thực tế.

Năm Giáp Thìn 2024 đã đến, mang theo nhiều kỳ vọng của nhiều nhà giáo với giáo dục nước nhà sẽ có những đổi mới và nhiều thành tựu mới.

12 nhiệm vụ trọng tâm ngành giáo dục xác định trong năm học 2023-2024 gồm:

Hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về giáo dục (1); Thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên (2); Nâng cao chất lượng, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục các cấp (3);

Bố trí, phân bổ ngân sách nhà nước và huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư cho giáo dục (4); Tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục quốc phòng an ninh (5); Tăng cường công tác giáo dục thể chất, hoạt động thể thao, y tế trường học (6); Bảo đảm an toàn trường học, chủ động phòng, chống và ứng phó hiệu quả với thiên tai, dịch bệnh (7); Quy hoạch, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học, đẩy mạnh thực hiện tự chủ đại học, nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực gắn với nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo (8); Hội nhập quốc tế trong giáo dục (9);

Đẩy mạnh chuyển đổi số, cải cách hành chính trong toàn ngành. Tăng cường chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, dạy học và kiểm tra đánh giá (10); Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực GD&ĐT (11); Tiếp tục thực hiện các phong trào thi đua trong toàn ngành (12).

Nếu như những năm trước, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân vẫn dành khoảng 10% chỉ tiêu để xét học bạ kết hợp điểm thi tốt nghiệp THPT đối với nhóm học sinh trường chuyên, năm nay, theo phương án tuyển sinh năm 2024, nhà trường không còn dành chỉ tiêu cho việc xét tuyển bằng học bạ.

Theo Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế Quốc dân Bùi Huy Nhượng, điều này là do những năm qua, qua rà soát, nhà trường nhận thấy những học sinh trường chuyên có kết quả học tập tốt đa phần đủ điều kiện trúng tuyển theo nhiều phương thức khác, chẳng hạn như có chứng chỉ tiếng Anh quốc tế hoặc điểm cao trong các kỳ thi đánh giá tư duy, đánh giá năng lực. Cho nên việc bỏ xét tuyển học bạ cũng sẽ giúp giảm tỷ lệ ảo vì một số em có thể sử dụng theo nhiều phương thức.

Bên cạnh đó, nhiều em không đủ điều kiện trúng tuyển theo phương thức khác đã sử dụng phương thức xét tuyển bằng học bạ, nhưng đa phần khi theo học tại trường có kết quả học tập không tương đồng với điểm đầu vào.

“Vì những lý do ấy, nhà trường nhận thấy không cần thiết phải duy trì phương thức này”, ông Nhượng nói.

Tại Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM, kể từ trước năm 2022, trường vẫn đưa vào sử dụng phương thức xét tuyển học bạ đối với tất cả thí sinh, chiếm khoảng 30% tổng chỉ tiêu. Tuy nhiên đến năm 2022, trường đã thay thế bằng việc xét điểm kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM. Hiện nay, trường chỉ còn sử dụng hình thức xét học bạ với học sinh các trường THPT chuyên, năng khiếu. 

Có trường xét học bạ chiếm tới 70% tổng chỉ tiêu

Trong khi đó, một số trường (chủ yếu là ngoài công lập) lại ra thông báo tuyển số lượng lớn theo phương thức xét tuyển học bạ, chiếm khoảng 50-70% trong tổng số chỉ tiêu tuyển sinh.

Chẳng hạn, Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM dự kiến tuyển 6.610 chỉ tiêu trong năm 2024, trong đó trường dành 70% tổng chỉ tiêu cho việc xét học bạ. Cụ thể, trường dành 30% cho việc xét tuyển học bạ lớp 12 theo tổ hợp 3 môn, 40% chỉ tiêu xét tuyển học bạ theo tổng điểm trung bình 3 học kỳ. Với phương thức xét học bạ, trường bắt đầu nhận hồ sơ xét tuyển từ 15/1.

Trường ĐH Gia Định cũng sử dụng 3 phương thức xét tuyển trong năm 2024, gồm xét điểm học bạ, xét điểm thi tốt nghiệp THPT 2024, xét kết quả kỳ thi Đánh giá năng lực do ĐH Quốc Gia TP.HCM tổ chức. Trong đó, ở phương thức xét tuyển học bạ, trường nhận hồ sơ xét tuyển từ ngày 5/1 với khoảng 1.200 chỉ tiêu, chiếm khoảng 60% trên tổng chỉ tiêu tuyển sinh dự kiến.

Trường ĐH Công nghệ TP.HCM cũng dự kiến dành 50% tổng chỉ tiêu xét tuyển đối với các phương thức xét tuyển học bạ. Thời gian xét tuyển theo phương thức này của trường chia thành 8 đợt. Với phương thức xét học bạ lớp 12 theo tổ hợp 3 môn, thí sinh cần có tổng điểm trung bình năm lớp 12 của 3 môn trong tổ hợp xét tuyển đạt từ 18 điểm trở lên. Với phương thức xét tuyển học bạ 3 học kỳ, thí sinh cần có tổng điểm trung bình 3 học kỳ xét tuyển (gồm 2 học kỳ lớp 11 và học kỳ 1 lớp 12) đạt từ 18 điểm trở lên.