Tại Hội thảo “Cảnh báo rủi ro và phòng chống lừa đảo qua mạng” do Hiệp hội An toàn Thông tin Việt Nam (VNISA) tổ chức vào sáng ngày 25/5/2023, đại diện MoMo ông Phạm Lê Minh, Trưởng phòng An toàn Thông tin đã có phần trình bày với chủ đề “Các giải pháp kỹ thuật xử lý nạn game cờ bạc sử dụng công nghệ cao”. 

Thông qua việc ứng dụng những công nghệ hàng đầu, MoMo xây dựng hệ thống bảo mật thông minh có khả năng nhận diện các giao dịch bất thường, những hành vi có dấu hiệu tội phạm… Bên cạnh những giải pháp kỹ thuật, MoMo còn liên tục cải tiến sản phẩm, tích cực phối hợp cùng các cơ quan chức năng để phát hiện và ngăn chặn kịp thời tội phạm đánh bạc công nghệ cao. Những nỗ lực này đều hướng đến xây dựng một môi trường kinh tế số tích cực, lành mạnh và bền vững.

Những năm gần đây, lợi dụng sự phát triển ngày càng vượt trội của công nghệ thông tin lẫn số lượng ví điện tử và trung gian thanh toán tại Việt Nam…, tội phạm đánh bạc công nghệ cao đang có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp, trở thành vấn nạn nan giải của xã hội. 

Hiện nay, các nền tảng thanh toán, như ví điện tử, các cổng thanh toán đều có thể bị và đang bị lợi dụng cho việc phổ biến hình thức cờ bạc chẵn lẻ/tài xỉu dựa trên mã giao dịch chuyển tiền. Trong đó, các đối tượng có xu hướng lựa chọn MoMo bởi đây là Siêu ứng dụng phổ biến, sở hữu lượng người dùng lớn, hệ thống máy chủ vận hành ổn định, tốc độ thực hiện một giao dịch nhanh và vượt trội.

Chia sẻ tại Hội thảo, đại diện MoMo ông Phạm Lê Minh cho biết, các đối tượng lợi dụng MoMo ở 2 điểm là lịch sử giao dịch và mã giao dịch chuyển tiền. Đứng trước vấn nạn này, để đảm bảo hoạt động kinh doanh lành mạnh, an toàn cho người dùng và doanh nghiệp, MoMo liên tục chủ động nâng cấp, cải tiến và xây dựng hệ thống bảo mật thông minh có khả năng nhận diện các giao dịch bất thường, từ đó có thể phát hiện sớm, ngăn chặn kịp thời các hành vi lợi dụng MoMo để tổ chức cờ bạc và các hành vi vi phạm pháp luật khác trên không gian mạng.

Cũng tại Hội thảo, ông Phạm Lê Minh đã chia sẻ 5 giải pháp chính trong hàng loạt giải pháp mà MoMo đã và đang áp dụng để phát hiện và ngăn chặn hành vi đánh bạc công nghệ cao. 

Cụ thể, MoMo xây dựng, phát triển hệ thống phát hiện bất thường dựa trên các luật (rule-based detection. Thông qua việc xây dựng các luật dựa trên một số hành vi có đặc trưng cơ bản của các đối tượng như nội dung chuyển tiền, lấy lịch sử giao dịch…, MoMo nhận biết những đối tượng có hành vi bất thường. Từ đó, hệ thống sẽ có những biện pháp xử lý phù hợp.

MoMo đã là xây dựng và phát triển hệ thống phát hiện bất thường dựa trên AI để học máy: Bằng việc áp dụng các đặc trưng và thuật toán AI phù hợp, hệ thống MoMo có thể phát hiện ra các nhóm game cờ bạc, không chỉ game bài chẵn - lẻ mà còn có thể phát hiện ra các game bài khác như tá lả, tài - xỉu…

Bên cạnh đó, MoMo sẽ xây dựng, tích hợp hệ thống phát hiện và chống giả mạo API (API Abuse): Làm thế nào để biết được một yêu cầu từ người dùng được gửi lên máy chủ xuất phát từ app MoMo hay từ một công cụ (tools), máy ảo, thiết bị không an toàn (root/jailbreak, bị nhiễm mã độc...). Với giải pháp này, MoMo xác định được request gửi lên server có phải của các nhóm liên quan đến cờ bạc hay không, từ đó có cơ sở để áp dụng các chính sách xử lý phù hợp.

Hiện MoMo đang áp dụng một số giới hạn như hạn mức Ví MoMo, hạn mức nhận tiền, hạn mức chuyển tiền, hạn mức thanh toán, hạn mức tra cứu lịch sử giao dịch…

Cuối cùng, MoMo đã bổ sung “mã tham chiếu” tại màn hình “thanh toán an toàn” khi thực hiện chuyển tiền từ ví sang ví. Mã tham chiếu sẽ trùng với mã giao dịch. Như vậy, thay vì chuyển tiền xong người dùng mới nhận được mã giao dịch, MoMo cho phép người dùng biết trước mã này, chặn đứng việc các đối tượng lợi dụng mã giao dịch của MoMo để chơi game bài chẵn - lẻ.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Minh cho biết: “Khi áp dụng các giải pháp trên thì các đối tượng chuyển sang các hình thức, phương thức mới như thay đổi nội dung chuyển tiền, thay đổi cách tính kết quả chẵn - lẻ dựa vào mã tự sinh ra từ hệ thống của đối tượng để lừa người chơi... Khi các đối tượng thay đổi phương thức, hình thức mới thì hệ thống của chúng tôi sẽ tự động cập nhật các luật, đặc trưng, thuật toán để phát hiện và ngăn chặn kịp thời. Đồng thời, MoMo không ngừng chủ động nâng cấp, cải tiến sản phẩm, quy trình, quy định để có thể nhận diện sớm, xử lý kịp thời các hành vi lợi dụng MoMo để tổ chức cờ bạc và các hành vi vi phạm pháp luật khác trên không gian mạng”.

Cũng trong phần trình bày, đại diện MoMo chia sẻ những kết quả tích cực khi áp dụng các giải pháp kỹ thuật để nhận diện và xử lý các hành vi đánh bạc công nghệ cao. Cụ thể, MoMo phát hiện và chặn hàng chục nghìn Ví MoMo nghi ngờ có hành vi cờ bạc. Về cơ bản, MoMo đã xử lý hết được các ví có dấu hiệu cờ bạc (làm nhà cái).

Cùng với đó, MoMo chủ động phối hợp cung cấp thông tin với cơ quan công an, cơ quan điều tra để truy bắt các đối tượng tổ chức đánh bạc. Điển hình là việc MoMo phối hợp công an tỉnh Bắc Giang triệt phá đường dây đánh bạc 2.000 tỷ đồng vào cuối năm 2022.

Cuối bài chia sẻ, ông Minh phân tích những bài học kinh nghiệm mà MoMo đúc kết được là cập nhật thường xuyên thông tin về các hình thức, phương thức, thủ đoạn mới mà các nhóm đối tượng cờ bạc chủ động xây dựng lên và chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng Nhà nước để cung cấp các thông tin cần thiết, từ đó phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi tổ chức đánh bạc công nghệ cao.

ZaloPay QR đa năng hiện đã được đưa vào hoạt động tại các hệ thống cửa hàng bán lẻ và dịch vụ lớn trên cả nước, đặc biệt là các chuỗi mua sắm, ăn uống như: Viettel Store, Mykingdom, Decathlon, Coolmate, Lee&Tee, Sukiya, Tous les Jours, KFC, Pepper Lunch, Papa’s Chicken, Bonchon Chicken…

Với sản phẩm kết hợp giữa mã QR của ZaloPay và VietQR này, người dùng sẽ có thể linh hoạt sử dụng ứng dụng ngân hàng bất kỳ hoặc Ví điện tử ZaloPay để quét mã ZaloPay QR đa năng. Trọn bộ quy trình được diễn ra trên cùng một nền tảng đem đến trải nghiệm thông suốt và liền mạch cho khách hàng, vừa giúp hạn chế tối đa sai sót, vừa rút ngắn thời gian giao dịch.

Còn đối với doanh nghiệp bán lẻ, mã QR đa năng từ ZaloPay sẽ giúp doanh nghiệp khắc phục khó khăn khi phải vận hành nhiều hệ thống quản lý riêng biệt tương ứng với các mã QR khác nhau.

Thứ nhất, hệ thống quản lý của ZaloPay tích hợp đầy đủ chức năng như thông báo tự động các giao dịch và trạng thái thanh toán; lưu trữ - đối soát minh bạch; hoàn tiền khi phát sinh giao dịch không chính xác… giúp doanh nghiệp dễ dàng đối soát, theo dõi nguồn tiền. Doanh nghiệp không cần thay đổi cách vận hành mà vẫn tiếp nhận, quản lý và đối soát nguồn tiền từ các ngân hàng với độ chính xác như khi khách hàng thanh toán qua ví điện tử.

Thứ hai, hệ thống thanh toán của ZaloPay đạt tiêu chuẩn ISO/IEC 27001, được đánh giá và xác nhận bởi một tổ chức độc lập. Các kiểm soát an toàn thông tin trong hệ thống của ZaloPay được xây dựng và triển khai một cách có hệ thống, theo dõi, đánh giá thường xuyên, đảm bảo vận hành với cơ chế bảo mật cao nhất, giúp hạn chế tối đa rủi ro về gian lận, bảo vệ thông tin cá nhân, tài chính của cả doanh nghiệp và khách hàng.

Thứ ba, doanh nghiệp bán lẻ có thể tiết kiệm chi phí đầu tư vào cơ sở hạ tầng và nhân sự quản lý, đồng thời gia tăng doanh số bán hàng nhờ khả năng chấp nhận thanh toán đa dạng của ZaloPay QR đa năng. 

Với nỗ lực để doanh nghiệp và người dùng luôn có được trải nghiệm thanh toán tốt nhất và đáp ứng được nhu cầu thay đổi của thị trường, bà Lê Lan Chi, Tổng Giám đốc ZaloPay cho biết: “Từ thực tế các chủ hộ kinh doanh phải đau đầu quản trị và vận hành nhiều mã QR riêng biệt và trưng bày rất nhiều mã khác nhau trong một diện tích quầy thu ngân hạn chế, ZaloPay đã nghiên cứu và phát triển giải pháp mã QR đa năng. Các tính năng ưu việt được tích hợp vào sản phẩm sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm nguồn lực trong đầu tư cơ sở hạ tầng và quản lý, từ đó có nhiều thời gian tập trung phát triển kinh doanh.”

Trong bối cảnh tăng cường chuyển đổi số, thúc đẩy xây dựng xã hội không tiền mặt tại Việt Nam, mã QR hiện đang là hình thức thanh toán phổ biến có tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc. Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, trong 5 tháng đầu năm 2023, tăng trưởng thanh toán bằng mã QR đã tăng hơn 150% về số lượng so với cùng kỳ năm 2022.

ZaloPay hiện là ví điện tử và hệ thống thanh toán trực tuyến hàng đầu thị trường với lợi thế tích hợp cùng ứng dụng nhắn tin Zalo. ZaloPay đã ghi nhận hơn 11,5 triệu người dùng thanh toán thường xuyên năm 2022; sở hữu mạng lưới rộng khắp với hàng chục ngàn đối tác và điểm thanh toán trên cả nước; và cũng là ví điện tử có tốc độ phát triển người dùng nhanh nhất trong 3 năm qua. 

TS Nguyễn Việt Cường đưa ra phân tích của mình:

“Số liệu khảo sát mức sống của hộ gia đình (do Tổng cục Thống kê điều tra) có một câu hỏi về số tiền mà hộ gia đình chi bình quân trong 30 ngày qua cho việc cúng lễ. Số tiền này chỉ là tiền mua vàng mã, hương hoa và đồ cúng không phải thực phẩm (tức không bao gồm bánh kẹo, quả hay thịt...). Khảo sát được thực hiện vào 5 tháng trong năm, và không bao gồm tháng Tết, như vậy không bị ảnh hưởng của yếu tố mùa vụ. Ngoài ra, các hộ chi tiêu quá cao cho cúng lễ được bỏ ra khỏi tính toán.

Kết quả cho thấy bình quân một hộ gia đình nước ta chi 574 nghìn đồng cho cúng lễ vào năm 2012 và con số này tăng lên 654 nghìn đồng vào năm 2016 (đã loại bỏ ảnh hưởng lạm phát). Nếu nhân con số này với tổng số hộ cả nước của từng năm thì tổng mức chi tiêu cho cúng lễ là khoảng 13 nghìn tỷ năm 2012 và tăng lên 16 nghìn tỷ đồng năm 2016. Đấy là chưa kể tiền đi lại, ma chay, giỗ chạp lớn…

Đáng lưu ý là chi tiêu cho đồ cúng của cả nước cao gấp gần 8 lần chi tiêu cho đồ chơi và sách truyện cho trẻ em (không bao gồm SGK). Nếu chỉ xét trong các hộ gia đình có trẻ từ 0-17 tuổi thì tỷ lệ này là 5 lần. Sách truyện và đồ chơi được cho là đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ và là một trong những chỉ số đo lường nghèo đa chiều trẻ em của UNICEF. Theo báo cáo Nghèo đa chiều trẻ em của UNICEF thì ở Việt Nam, 20% trẻ em dưới 15 tuổi chưa có đồ chơi và hơn 50% trẻ em 0-4 tuổi không có truyện tranh. Tín ngưỡng là quan trọng nhưng chi tiêu ra sao cho hợp lý cũng quan trọng không kém. Thay vì lãng phí quá nhiều tiền vào vàng mã hay đồ cúng lễ, chúng ta nên mua thêm sách truyện cho trẻ nhỏ”.

Biểu đồ so sánh mức chi tiêu cho đồ cúng lễ, vàng mã với sách truyện, đồ chơi của các hộ gia đình của TS Nguyễn Việt Cường.

Những phân tích của TS Nguyễn Việt Cường nhanh chóng nhận được sự quan tâm, chia sẻ và nhiều bình luận từ cộng đồng.

Ông Đỗ Hoàng Sơn, giám đốc Công ty sách Long Mình bày tỏ sự ủng hộ với quan điểm này. 

“Mua đồ thờ cúng và vàng mã là một việc đối thoại với quá khứ, còn mua sách là đối thoại với tương lai của xã hội. Khi người dân, quan chức và trí thức mua sách ít hơn nhiều lần mua vàng mã và đồ thờ cúng có nghĩa là xã hội chúng ta lo đối thoại với quá khứ và hiện tại nhiều hơn rất nhiều lần so với việc đối thoại với tương lai.

Một xã hội như thế sẽ càng tụt hậu và lạc hậu hơn nữa.

Thực tế ở nông thôn còn đau lòng hơn, khi những quan chức, trí thức, doanh nhân, người xa quê, cựu học sinh, đa số chỉ về quê để lo cúng giỗ và các công việc hiện tại, không có nhiều người lo mang sách và công nghệ mới về quê để khai trí nên nhiều nơi học sinh trường làng "đói sách đọc thêm", thiếu những điều kiện cơ bản để đối thoại với tương lai. Đó là một nỗi đau cần chữa ngay” - ông Sơn đưa quan điểm.

Chị Kiều Dung (Hà Nội) lại có cách nhìn nhận khác: “Thật ra, tín ngưỡng trường tồn là do đáp ứng được nhu cầu xoa dịu những bất hạnh, kém may mắn trong cuộc sống. Thế nên nói rằng thay vì đốt vàng mã, hãy mua sách cho trẻ em cũng chưa chắc đúng. Mỗi thế hệ cũng cần lo cho hạnh phúc của riêng mình, trong đó nhu cầu tâm linh cũng là một nhu cầu chính đáng".

Chia sẻ với VietNamNet, TS Nguyễn Việt Cường cho hay anh đưa ra phân tích này khi thấy việc cúng lễ và đốt vàng mã quá nhiều lãng phí và cũng được đề cập nhiều song chưa có số liệu nào so sánh.

“Ở Việt Nam, thì có thể có smartphone hay đồ chơi tự làm, nhưng thực tế là 20% trẻ em không có đồ chơi và 60% trẻ em từ 0-4 tuổi không có sách, truyện (theo báo cáo của UNICEF)".

Trước những ý kiến cho rằng việc đưa 2 chủ thể so sánh có phần chưa hợp lý, TS Cường cho hay: “Thực tế là giáo dục ở Việt Nam cũng khá tốt so với các quốc gia cùng GDP xét theo tỷ lệ đi học. Nhưng vấn đến sách, truyện, đồ chơi lại ít được quan tâm, đặc biệt ở nông thôn và miền núi. Nghèo đa chiều trẻ em cao cũng do yếu tố này. Trong khi đó lại lãng phí nhiều về cúng lễ và đốt vàng mã.

Cá nhân tôi thì thấy cúng lễ rồi đốt chút vàng mã cũng là một nét văn hóa của nước mình, nhưng đốt nhiều quá rất tốn kém và ô nhiễm môi trường, hại sức khỏe. Một số người trực ở nghĩa trang từng kể với tôi có gia đình đốt gần 1 xe ô tô chở vàng mã, trông như hỏa hoạn”.

Thanh Hùng

Vàng mã đốt nghi ngút, tiền lẻ rải kín phủ Tây Hồ rằm tháng Giêng

Hàng nghìn người đổ về phủ Tây Hồ đi lễ dịp rằm tháng Giêng, dòng người đã phải xếp hàng chờ dâng lễ, tiền lẻ đã rải kín phủ.