Trần Bình Tuyên(Giám đốc NXB Đại Học Huế)

Có chung sức mới dẹp được sách giả 

Những năm gần đây, vấn nạn sách giả không những không được đẩy lùi mà ngày càng có dấu hiệu lớn mạnh hơn, lợi dụng vào sự bùng nổ của công nghệ và Internet. Cụ thể, công nghệ hiện đại đã đẩy nhanh tốc độ sao chép của những “trùm lậu sách”. Nếu như trước đây, cần vài tháng hoặc vài tuần để làm ra một đầu sách nhái thì giờ đây có thể chỉ mất vài ngày. Bên cạnh những kênh mua bán trực tuyến khó quản lý, sách giả cũng tìm được cách vượt ra khỏi phạm vi của những chiếu sách vỉa hè, các cửa hàng nhỏ lẻ ở nông thôn, vùng ven để len lỏi vào tận các nhà sách ở những đô thị lớn. Bị bủa vây trên mọi mặt trận, cả người tiêu dùng lẫn người làm sách chân chính đang đứng trước những tình thế nguy cấp hơn bao giờ hết. 

Nhiều năm qua, các nhà xuất bản (NXB), doanh nghiệp tư nhân trong ngành sách đã chủ động tự bảo vệ mình bằng nhiều cách khác nhau để hạn chế sách lậu, sách giả. Một số NXB đã tự tổ chức mạng lưới cộng tác viên để phát hiện, truy vết sách giả và báo cáo cho các cơ quan chuyên trách. Tuy vậy, do nguồn lực có hạn trong khi quy mô sách giả trên thị trường quá lớn, họ chỉ có thể tập trung truy vết đối với một vài đầu sách bán chạy nhất. Vì thế, nỗ lực này tuy mang lại một vài kết quả nhất định nhưng vẫn chỉ như “muối bỏ bể”. 

Bên cạnh công tác truy vết, các NXB, công ty sách đã đẩy mạnh ứng dụng các loại tem thông minh, tem Hologram (tem 7 màu), tem nhiệt… giúp phân biệt sách thật - giả. Tuy nhiên, biện pháp này có hiệu quả khá hạn chế do đa số người tiêu dùng hiện nay chưa biết cách hoặc chưa có thói quen kiểm tra tem chống hàng giả. Theo thông tin từ Hội thảo “Ứng dụng tem điện tử vào quản lý sản phẩm in và phòng chống in lậu”, hiện chỉ có 3% độc giả tại Việt Nam sẵn sàng cào tem để phân biệt sách thật - sách giả. Ngoài việc ứng dụng các loại tem hiện đại, các đơn vị xuất bản cũng thường xuyên cập nhật thông tin, hướng dẫn cụ thể những dấu hiệu giúp người dùng nhận biết sách giả, sách lậu. 

Điều đáng nói là cả hai biện pháp trên sẽ “đổ sông đổ biển” nếu không có sự hợp tác tích cực từ phía người tiêu dùng. Để sách giả không còn đất sống, trước tiên, người dùng cần trang bị cho mình kiến thức về cách phân biệt sách giả, sách thật và nên chọn mua sách ở những nhà phân phối uy tín thay vì những chiếu sách lề đường, cửa hàng nhỏ lẻ hoặc trang bán hàng online không rõ nguồn gốc. Ngoài ra, người mua nên có thói quen bóc tem hoặc kích hoạt mã code đi kèm với sách, xem xét cẩn thận chất lượng giấy, chữ in, màu sắc… ngay tại chỗ để đồng kiểm và tạo áp lực cần thiết cho người bán. 

Song song với nỗ lực của NXB và người tiêu dùng, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan hữu quan mới mong triệt hạ được nạn sách giả. Những hình thức xử lý hiện nay như tịch thu tang vật, phạt hành chính với số tiền vài chục triệu đồng vẫn chưa đủ sức răn đe. Vì thế, bên cạnh những đợt truy quét, cần có chế tài nghiêm khắc hơn đối với các cơ sở in ấn, gia công, tiêu thụ sách giả mới hy vọng bài trừ được vấn nạn này. 

Cách phân biệt sách thật - sách giả

Người tiêu dùng nên chọn mua sách ở những nhà sách uy tín, đồng thời lưu ý kiểm tra bìa sách, màu sắc, chất lượng giấy in, chữ in, nội dung bên trong cũng như mã kích hoạt trên mỗi cuốn SGK. Ví dụ, với SGK tiếng Anh i-Learn Smart Start, sau khi cào lớp tráng bạc, người mua có thể sử dụng mã kích hoạt để truy cập và kích hoạt ngay trên hệ thống Eduhome. Nếu là sách giả thì đa phần mã kích hoạt cũng là giả (hoặc cũ) nên không thể sử dụng để truy cập. Khi gặp các trường hợp này, người mua nên phản ánh ngay lập tức với cơ sở hoặc cửa hàng nơi họ mua sách. Ngoài ra, chúng tôi cũng khuyên quý phụ huynh và các em học sinh nên mua sách qua các kênh chính thống do NXB và đơn vị phân phối như Công ty TNHH Education Solutions Việt Nam để hạn chế mua phải sách giả, sách lậu.

Trần Bình Tuyên(Giám đốc NXB Đại Học Huế)

Khi khám lâm sàng, bác sĩ phát hiện trong khoang miệng của người bệnh có khối u kích thước khoảng 6cm, cứng, nhiều thùy múi, thâm nhiễm xung quanh, lan tỏa lưng lưỡi, cuống lưỡi và sàn miệng trái.

Trên bề mặt khối u sùi loét, lồi lõm không đều, nhiều giả mạc, lưỡi bị hạn chế vận động, di căn hạch dưới hàm trái…

Dựa vào kết quả khám, kết quả xét nghiệm, chiếu chụp cần thiết, các bác sĩ đã xác định người bệnh bị u ác bờ của lưỡi/ ung thư bờ lưỡi.

Đáng nói, tình trạng ung thư lưỡi của bệnh nhân đã ở giai đoạn muộn (giai đoạn T3) với kích thước khối u đã lớn, gây xâm lấn toàn bộ từ phía vùng niêm mạc miệng đến toàn bộ lớp cơ, mạch máu và hệ thống xung quanh vùng lưỡi.

TS Nhung cho biết, khi khai thác bệnh sử, người bệnh có tiền sử bị viêm màng não, tăng huyết áp. Hiện bà còn mắc chứng bệnh lẫn của tuổi già nên càng khó phát hiện sớm bệnh.

Con gái bệnh nhân cho biết, người bệnh thường xuyên chỉ và bảo bị đau miệng nên người nhà tưởng bị đau răng nên đã cho bà đi khám răng tại một cơ sở nha khoa.

Khi đi khám nha khoa, bác sĩ thấy bất thường nên đã cho người bệnh làm sinh thiết để tầm soát nguy cơ. Kết quả cho thấy bị ung thư biểu mô tế bào vảy, gia đình hoảng hốt đưa bệnh nhân vào Bệnh viện E khám.

Các bác sĩ quyết định thực hiện phẫu thuật cắt khối u lưỡi cho người bệnh. Các phẫu thuật viên đã tiến hành cắt rộng khối ung thư sàn miệng và 1/2 lưỡi kèm theo nạo vét hạch cổ giúp ngăn chặn khối u xâm lấn sang các vùng khác.

"Sau khi cắt khối u đã để lại một khuyết hổng lớn ở lưỡi và vùng chậu sàn miệng, chúng tôi đã phẫu thuật vi phẫu tạo hình lưỡi cho bệnh nhân bằng cách sử dụng vạt da ở vị trí cánh tay phải", TS Nhung thông tin.

Theo TS Nhung, ung thư lưỡi là một trong những loại ung thư phổ biến nhất của ung thư miệng, gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Đến nay, vẫn chưa xác định được căn nguyên chính xác gây bệnh ung thư lưỡi. Tuy nhiên, một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư lưỡi, như thói quen uống rượu và hút thuốc lá kéo dài, vệ sinh răng miệng kém, thói quen ăn uống chưa hợp lý, quan hệ tình dục không an toàn (bằng miệng), gen...

Các triệu chứng ban đầu của ung thư lưỡi không rõ ràng, mờ nhạt, thường dễ nhầm lẫn với các bệnh lý răng miệng thông thường khác, do đó khó phát hiện ngay khi ở giai đoạn khởi phát, bỏ qua giai đoạn vàng điều trị.

Do vậy, khi gặp bất cứ triệu chứng bất thường nào ở lưỡi, má, hoặc bất cứ vị trí nào vùng khoang miệng… cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh cũng nên thường xuyên tầm soát ung thư, nhằm phát hiện sớm bệnh. Đặc biệt ở những người trên 40 tuổi, có tiền sử hút thuốc, uống rượu và những người có thói quen quan hệ tình dục không an toàn… cần tầm soát ung thư lưỡi.

Ngày 16/9, Bệnh viện E thông tin về trường hợp ung thư bờ lưỡi được phẫu thuật thành công.

TS.BS Nguyễn Hồng Nhung, khoa Răng Hàm Mặt (Bệnh viện E), giảng viên Bộ môn Phẫu thuật Miệng và Hàm mặt, Trường Đại học Y Dược (Đại học Quốc gia Hà Nội), cho biết, nữ bệnh nhân được người nhà đưa đến khám do bị đau lưỡi nhiều ngày chưa đỡ, dù đã uống nhiều loại thuốc.

Khi khám lâm sàng, bác sĩ phát hiện trong khoang miệng của người bệnh có khối u kích thước khoảng 6cm, cứng, nhiều thùy múi, thâm nhiễm xung quanh, lan tỏa lưng lưỡi, cuống lưỡi và sàn miệng trái.

Trên bề mặt khối u sùi loét, lồi lõm không đều, nhiều giả mạc, lưỡi bị hạn chế vận động, di căn hạch dưới hàm trái…

Dựa vào kết quả khám, kết quả xét nghiệm, chiếu chụp cần thiết, các bác sĩ đã xác định người bệnh bị u ác bờ của lưỡi/ ung thư bờ lưỡi.

Đáng nói, tình trạng ung thư lưỡi của bệnh nhân đã ở giai đoạn muộn (giai đoạn T3) với kích thước khối u đã lớn, gây xâm lấn toàn bộ từ phía vùng niêm mạc miệng đến toàn bộ lớp cơ, mạch máu và hệ thống xung quanh vùng lưỡi.

TS Nhung cho biết, khi khai thác bệnh sử, người bệnh có tiền sử bị viêm màng não, tăng huyết áp. Hiện bà còn mắc chứng bệnh lẫn của tuổi già nên càng khó phát hiện sớm bệnh.

Con gái bệnh nhân cho biết, người bệnh thường xuyên chỉ và bảo bị đau miệng nên người nhà tưởng bị đau răng nên đã cho bà đi khám răng tại một cơ sở nha khoa.

Khi đi khám nha khoa, bác sĩ thấy bất thường nên đã cho người bệnh làm sinh thiết để tầm soát nguy cơ. Kết quả cho thấy bị ung thư biểu mô tế bào vảy, gia đình hoảng hốt đưa bệnh nhân vào Bệnh viện E khám.

Các bác sĩ quyết định thực hiện phẫu thuật cắt khối u lưỡi cho người bệnh. Các phẫu thuật viên đã tiến hành cắt rộng khối ung thư sàn miệng và 1/2 lưỡi kèm theo nạo vét hạch cổ giúp ngăn chặn khối u xâm lấn sang các vùng khác.

"Sau khi cắt khối u đã để lại một khuyết hổng lớn ở lưỡi và vùng chậu sàn miệng, chúng tôi đã phẫu thuật vi phẫu tạo hình lưỡi cho bệnh nhân bằng cách sử dụng vạt da ở vị trí cánh tay phải", TS Nhung thông tin.

Theo TS Nhung, ung thư lưỡi là một trong những loại ung thư phổ biến nhất của ung thư miệng, gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Đến nay, vẫn chưa xác định được căn nguyên chính xác gây bệnh ung thư lưỡi. Tuy nhiên, một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư lưỡi, như thói quen uống rượu và hút thuốc lá kéo dài, vệ sinh răng miệng kém, thói quen ăn uống chưa hợp lý, quan hệ tình dục không an toàn (bằng miệng), gen...

Các triệu chứng ban đầu của ung thư lưỡi không rõ ràng, mờ nhạt, thường dễ nhầm lẫn với các bệnh lý răng miệng thông thường khác, do đó khó phát hiện ngay khi ở giai đoạn khởi phát, bỏ qua giai đoạn vàng điều trị.

Do vậy, khi gặp bất cứ triệu chứng bất thường nào ở lưỡi, má, hoặc bất cứ vị trí nào vùng khoang miệng… cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh cũng nên thường xuyên tầm soát ung thư, nhằm phát hiện sớm bệnh. Đặc biệt ở những người trên 40 tuổi, có tiền sử hút thuốc, uống rượu và những người có thói quen quan hệ tình dục không an toàn… cần tầm soát ung thư lưỡi.

Thủ phạm trong cách ăn tiết kiệm

Ung thư đại trực tràng không có tính lây nhiễm, nhưng môi trường sống và nếp sinh hoạt giống nhau có thể góp phần gây ra bệnh. Bác sĩ cho rằng thói quen ăn uống không lành mạnh có thể là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh của vợ chồng ông Zhang.

Họ thường tiết kiệm và không chú ý đến chế độ ăn uống, thường ăn đồ thừa từ các bữa trước.

"Nếu không ăn hết các món trong một bữa, họ sẽ cất đồ thừa vào tủ lạnh và tiếp tục dùng trong bữa thứ hai, có lúc ăn một món trong 3 ngày. Đôi khi họ trộn đồ cũ với rau tươi và xào lên để ăn", bác sĩ thông tin.

Theo chuyên gia, hàm lượng nitrite trong dưa chua và đồ ăn để qua đêm cao có thể kết hợp với các amin trong cơ thể tạo thành nitrosamine, một chất gây ung thư nguy hiểm.

Thay đổi lối sống lành mạnh với một chế độ ăn lành mạnh, giàu chất xơ, hạn chế ăn thịt đỏ, tăng cường vận động, không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia... sẽ giúp làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.

Người dân cũng cần lên lịch kiểm tra sức khỏe và tầm soát ung thư định kỳ tùy theo độ tuổi và xem xét các nguy cơ mắc bệnh.

Đối với những người từ 45 tuổi trở lên, bác sĩ khuyến cáo nên thực hiện nội soi tiêu hóa ít nhất 1-2 năm/lần.

Với những người có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng như người có tiền sử gia đình mắc bệnh, người bị viêm đại tràng mãn tính... cần thực hiện nội soi tiêu hóa sớm hơn và thường xuyên hơn.

Ngoài ra, điều quan trọng là bạn không nên chủ quan với bất kỳ triệu chứng bất thường nào trong cơ thể và nên tìm đến các chuyên gia y tế để được kiểm tra và đánh giá nguyên nhân đằng sau.

Các triệu chứng cảnh báo ung thư đại trực tràng

Theo thống kê của Globocan, ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ 3 trên thế giới với hơn 1,9 triệu ca mắc mới trong năm 2020. Tại Việt Nam, đây là loại ung thư phổ biến thứ 4 ở nam giới sau ung thư gan, phổi và dạ dày; phổ biến thứ 3 ở nữ giới sau ung thư vú và phổi.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ ba trên toàn cầu. Nguy cơ mắc bệnh có thể giảm bớt bằng cách ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên, không hút thuốc lá và hạn chế uống rượu. Người trên 50 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Sự chủ quan của người bệnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến những hệ lụy khôn lường, thậm chí là tử vong. Trong trường hợp mắc ung thư đại trực tràng, nếu người bệnh chủ quan không đi khám sớm, khi bệnh đã ở giai đoạn muộn thì tỷ lệ sống sót còn khoảng 14% ở ung thư đại tràng và 17% ở ung thư trực tràng.

Việc phát hiện sớm và điều trị sớm là chìa khóa để chữa ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh này có thể dễ bị bỏ qua do tương tự với các bệnh khác.

Các triệu chứng bao gồm: Đau bụng âm ỉ, khó chịu hơn khi đại tiện; thay đổi thói quen đại tiện đột ngột, phân bất thường, có máu; sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi; táo bón đột ngột ở người cao tuổi.

Theo Aboluowang, một cặp vợ chồng ở Hàng Châu (Trung Quốc) đã được chẩn đoán mắc ung thư đại trực tràng giai đoạn đầu, sau khi cùng nhau đi nội soi tiêu hóa.

Cụ thể, ông Zhang và bà Sun có polyp ở đại tràng. Kết quả giải phẫu bệnh ghi nhận tổn thương mức độ cao trong biểu mô.

Nửa tháng sau đó, cặp vợ chồng này được các bác sĩ tiến hành nội soi cắt các khối polyp. Trong khi tất cả polyp của bà Sun được cắt bỏ thành công, ông Zhang lại gặp khó khăn khi chưa thể loại bỏ hoàn toàn các khối polyp.

Bác sĩ cho biết: "Cả hai đều bị ung thư đại trực tràng giai đoạn đầu nhưng đã phát hiện kịp thời". Điều này đồng nghĩa với việc thời gian sống của họ được kéo dài và chất lượng cuộc sống sau này sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Thủ phạm trong cách ăn tiết kiệm

Ung thư đại trực tràng không có tính lây nhiễm, nhưng môi trường sống và nếp sinh hoạt giống nhau có thể góp phần gây ra bệnh. Bác sĩ cho rằng thói quen ăn uống không lành mạnh có thể là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh của vợ chồng ông Zhang.

Họ thường tiết kiệm và không chú ý đến chế độ ăn uống, thường ăn đồ thừa từ các bữa trước.

"Nếu không ăn hết các món trong một bữa, họ sẽ cất đồ thừa vào tủ lạnh và tiếp tục dùng trong bữa thứ hai, có lúc ăn một món trong 3 ngày. Đôi khi họ trộn đồ cũ với rau tươi và xào lên để ăn", bác sĩ thông tin.

Theo chuyên gia, hàm lượng nitrite trong dưa chua và đồ ăn để qua đêm cao có thể kết hợp với các amin trong cơ thể tạo thành nitrosamine, một chất gây ung thư nguy hiểm.

Thay đổi lối sống lành mạnh với một chế độ ăn lành mạnh, giàu chất xơ, hạn chế ăn thịt đỏ, tăng cường vận động, không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia... sẽ giúp làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.

Người dân cũng cần lên lịch kiểm tra sức khỏe và tầm soát ung thư định kỳ tùy theo độ tuổi và xem xét các nguy cơ mắc bệnh.

Đối với những người từ 45 tuổi trở lên, bác sĩ khuyến cáo nên thực hiện nội soi tiêu hóa ít nhất 1-2 năm/lần.

Với những người có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng như người có tiền sử gia đình mắc bệnh, người bị viêm đại tràng mãn tính... cần thực hiện nội soi tiêu hóa sớm hơn và thường xuyên hơn.

Ngoài ra, điều quan trọng là bạn không nên chủ quan với bất kỳ triệu chứng bất thường nào trong cơ thể và nên tìm đến các chuyên gia y tế để được kiểm tra và đánh giá nguyên nhân đằng sau.

Các triệu chứng cảnh báo ung thư đại trực tràng

Theo thống kê của Globocan, ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ 3 trên thế giới với hơn 1,9 triệu ca mắc mới trong năm 2020. Tại Việt Nam, đây là loại ung thư phổ biến thứ 4 ở nam giới sau ung thư gan, phổi và dạ dày; phổ biến thứ 3 ở nữ giới sau ung thư vú và phổi.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ ba trên toàn cầu. Nguy cơ mắc bệnh có thể giảm bớt bằng cách ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên, không hút thuốc lá và hạn chế uống rượu. Người trên 50 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Sự chủ quan của người bệnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến những hệ lụy khôn lường, thậm chí là tử vong. Trong trường hợp mắc ung thư đại trực tràng, nếu người bệnh chủ quan không đi khám sớm, khi bệnh đã ở giai đoạn muộn thì tỷ lệ sống sót còn khoảng 14% ở ung thư đại tràng và 17% ở ung thư trực tràng.

Việc phát hiện sớm và điều trị sớm là chìa khóa để chữa ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh này có thể dễ bị bỏ qua do tương tự với các bệnh khác.

Các triệu chứng bao gồm: Đau bụng âm ỉ, khó chịu hơn khi đại tiện; thay đổi thói quen đại tiện đột ngột, phân bất thường, có máu; sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi; táo bón đột ngột ở người cao tuổi.