Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, sán lá phổi là bệnh do ký sinh trùng Paragonimus westermani gây ra có thể gặp ở mọi lứa tuổi, hay gặp ở một số tỉnh miền núi phía Bắc như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, là những địa phương có tập quán ăn món tôm, cua sống (gỏi hoặc nướng chưa chín).

Ấu trùng sán lá phổi sau khi vào cơ thể người theo đường ăn uống, sẽ xâm nhập qua thành ruột non, vào khoang bụng, xuyên qua cơ hoành lên phổi và tồn tại ở nhu mô phổi. Một thời gian sau, bệnh nhân sẽ bị đau ngực, ho kéo dài, ho ra cả đờm lẫn máu, sút cân và dẫn đến suy kiệt, thậm chí tử vong.

Nhiều bệnh nhân ho ra máu, tức ngực nên dễ bị chẩn đoán nhầm sang các loại bệnh khác như lao, viêm phổi hay u phổi. 

PGS Cường khuyến cáo người dân nên ăn chín uống sôi, không ăn đồ sống, nhất là gỏi tôm, gỏi cua. Nếu xuất hiện các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, đau ngực cần làm thêm các chỉ định tìm sán, tránh nhầm lẫn sang với các bệnh phổi khác.

Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) tiếp nhận một bệnh nhân nam, 31 tuổi, ở Điện Biên, nhập viện trong tình trạng tràn dịch, tràn khí màng phổi. Các xét nghiệm cho thấy bệnh nhân dương tính với Paragonimus (sán lá phổi).

Bệnh nhân cho biết, khoảng 1 tháng trước, anh lên chơi nhà bạn ở Lai Châu và ăn món gỏi cua sống. Sau vài tuần, bệnh nhân có dấu hiệu mệt mỏi, sút cân, buồn nôn, khi hoạt động gắng sức cảm thấy khó thở, đuối sức và ho. Anh đi khám nhưng không tìm ra bệnh.

Tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ xác định bệnh nhân dương tính với Paragonimus (sán lá phổi). Người bệnh được điều trị bằng thuốc tẩy sán và xuất viện vài ngày sau đó. 

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, sán lá phổi là bệnh do ký sinh trùng Paragonimus westermani gây ra có thể gặp ở mọi lứa tuổi, hay gặp ở một số tỉnh miền núi phía Bắc như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, là những địa phương có tập quán ăn món tôm, cua sống (gỏi hoặc nướng chưa chín).

Ấu trùng sán lá phổi sau khi vào cơ thể người theo đường ăn uống, sẽ xâm nhập qua thành ruột non, vào khoang bụng, xuyên qua cơ hoành lên phổi và tồn tại ở nhu mô phổi. Một thời gian sau, bệnh nhân sẽ bị đau ngực, ho kéo dài, ho ra cả đờm lẫn máu, sút cân và dẫn đến suy kiệt, thậm chí tử vong.

Nhiều bệnh nhân ho ra máu, tức ngực nên dễ bị chẩn đoán nhầm sang các loại bệnh khác như lao, viêm phổi hay u phổi. 

PGS Cường khuyến cáo người dân nên ăn chín uống sôi, không ăn đồ sống, nhất là gỏi tôm, gỏi cua. Nếu xuất hiện các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, đau ngực cần làm thêm các chỉ định tìm sán, tránh nhầm lẫn sang với các bệnh phổi khác.

Một trái tim nhân tạo hoạt động tương tự tim người

Hiện có 81 bệnh nhân đã được ghép tim nhân tạo trên toàn thế giới.

Không chỉ có tim nhân tạo, tạp chí học thuật nổi tiếng Nature gần đây đã chọn “Bảy công nghệ can thiệp lão hóa lớn”, bao gồm một dẫn xuất β-nicotinamide từ phòng thí nghiệm Harvard được đưa vào thực nghiệm. Sinclair, người đã phát hiện ra cơ chế hoạt động của chất này, tiết lộ rằng có một coenzyme quan trọng gọi là NAD +, tương đương với nhà máy sản xuất năng lượng của cơ thể, nhưng hàm lượng của enzyme này không tĩnh và sẽ giảm dần theo độ tuổi. Đây là nguyên nhân gây ra các vấn đề như lão hóa và suy nhược.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra chất dẫn xuất β-nicotinamide bổ sung mức độ enzyme để tăng tuổi thọ tuổi thọ. Tuy nhiên,  rào cản về giá của β-nicotinamide là một trở ngại lớn cần giải quyết. Ngân hàng đầu tư nổi tiếng Bank of America Merrill Lynch dự báo, ngành công nghiệp chống lão hóa toàn cầu có một thị trường khổng lồ đầy tiềm năng lên tới 600 tỷ USD.

Hiện thực hóa giấc mơ bất tử bằng công nghệ

Sự bất tử sinh học từ công nghệ kéo dài sự sống chỉ giúp con người có thêm vài chục năm tuổi thọ, đó chưa phải là đích đến cuối cùng của tương lai nhân loại. Giờ đây, những thành tựu mới của trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ mở ra một hướng đi nhiều triển vọng. Bước tiến từ nghiên cứu giao diện máy tính - não của tỷ phú Elon Musk vừa qua đã vượt ra khỏi cơ sở thí nghiệm, cho thấy ranh giới giữa người và AI gần như đã được phá vỡ.

Từ ý tưởng từng bị cho là điên rồ, thành tựu nghiên cứu của Elon Musk và các nhà khoa học đã bước đầu có thể sửa đổi những hạn chế của con người. Những thử nghiệm đầu tiên đã mang lại hiệu quả với bệnh nhân bại liệt, thử thách tiếp theo mà dự án này hướng đến chính là phá vỡ giới hạn của con người…

Giao diện não-máy tính của Elon Musk mở ra cơ hội phá vỡ giới hạn của con người 

Sau giao diện não-máy tính, chỉnh sửa gen, robot nano hay sự ra đời của trái tim nhân tạo, những thành tựu mới đã bổ sung thêm nhiều vũ khí ma thuật mới vào lĩnh vực công nghệ kéo dài sự sống. Thành tựu gần đây nhất của công ty Promobot đã cho ra đời mẫu người máy mới do trí tuệ nhân tạo phát triển được bao phủ hoàn toàn bằng da nhân tạo. Người máy này có thể thể hiện hơn 600 biểu cảm bằng cách chuyển động mắt, lông mày, môi và các cử động cơ thể tương tự người thật.

Nếu có thể kết hợp với công nghệ nano y học hay nhân bản dựa trên kỹ thuật sinh sản vô tính, tạo ra cá thể sống với cấu tạo đa bào giống hệt bản gốc về mặt di truyền bằng siêu vật liệu Metamaterial, đồng thời tải về trí tuệ, ý thức, bộ nhớ của con người như Dự án Avatar (hay Dự án Trường sinh) của Nhà tài phiệt Dmitry Itskov, đó là lúc con người có thể trở nên bất tử theo đúng nghĩa đen và giấc mơ “trí tuệ nhân tạo bất tử"” sẽ trở thành hiện thực.

Có nhà tương lai học nhận định rằng trước khi cơ thể có thể đạt được sự bất tử, chúng ta hoàn toàn có thể kết nối suy nghĩ của mình với thế giới máy móc, và chúng ta sẽ sống tốt trên đám mây. Thậm chí, một công ty tang lễ của Thụy Điển đã tìm kiếm tình nguyện viên cho phép đưa người thân đã khuất vào thử nghiệm với hi vọng tạo ra các bản sao robot tái hiện người thân của họ. Trong tương lai gần, con người có thể lưu trữ ý thức của mình trên các phần cứng, đồng nghĩa với việc cánh cổng dẫn đến sự bất tử kỹ thuật số đã mở ra.

Điệp Lưu

EU dự định lập pháp để hạn chế lạm dụng trí tuệ nhân tạo

Dự thảo luật mới của Ủy ban châu Âu sẽ đưa ra những quy định cụ thể với mức phạt cao trong việc lạm dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo.    

Từng là khái niệm chỉ có trong trí tưởng tượng, con người đang ngày càng tiến gần hơn đến sự bất tử nhờ những thành tựu của khoa học và công nghệ hiện đại…

Theo Sử ký Tư Mã Thiên, vào năm 219 TCN, Tần Thủy Hoàng do lo sợ cái chết nên đã giao trọng trách cho ngự y tìm kiếm bí mật của sự bất tử. Đáng tiếc, giấc mơ của vị Hoàng đế đầu tiên thống nhất Trung Hoa đã không trở thành hiện thực. 

Sau này, ông hoàng dầu mỏ John Davison Rockefeller – được coi là người Mỹ giàu nhất mọi thời đại – đã trở thành người đầu tiên kéo dài sự sống thành công bằng 6 lần thay tim trong vòng 38 năm.

Đây là 2 trong nhiều ví dụ điển hình về khát khao trở nên bất tử của con người. Khát khao ấy ngày càng trở nên cháy bóng hơn, và dựa trên cơ sở thực tế cùng những thành tựu của khoa học công nghệ hiện tại, một ngày nào đó, giấc mơ bất tử của con người sẽ trở thành hiện thực…

Công nghệ kéo dài sự sống

Đối với các nhà khoa học, sự bất tử của con người cũng là một lĩnh vực nghiên cứu nhận được nhiều chú ý. Dù phủ định giả thuyết linh hồn bất tử theo một số quan điểm tôn giáo, những người thuộc chủ nghĩa vô thần duy trì lý luận về sự bất tử tương đối của Albert Einstein. Ngoài ra, các thành tựu khoa học hiện đại đang dần chứng minh khái niệm bất tử tương đối của cá nhân thông qua bất tử vật lý và bất tử sinh học, thay vì tiềm thức “có cái chết hóa thành bất tử”.

Kể từ đầu thế kỷ 21, sự phát triển của công nghệ can thiệp kéo dài sự sống đã có nhiều tiến bộ vượt bậc. Sinclair, giáo sư di truyền học tại Trường Y Harvard, cho rằng chúng ta đang chứng kiến những bước phát triển mới của công nghệ và một ngày nào đó tất cả con người có thể sống đến 150 tuổi..

Trong y học, những liệu pháp gen từ lâu đã được ứng dụng nhằm giúp con người có khả năng tự tái tạo và chống lại mọi bệnh tật. Những thành tựu hiện tại của phương pháp cấy ghép gen, đảo ngược quá trình lão hóa nhờ Enzym và NAD, tác động nhiễm sắc thể hay tế bào gốc…vẫn còn khá hạn chế. Dù có thể duy trì thêm tuổi thọ của con người lên tới 15%, hoặc thậm chí lâu hơn nhưng khoảng cách để đạt đến sự bất tử là cả một chặng đường rất dài.

Ngược lại, những nghiên cứu như tim nhân tạo của Syncardia và Carmat vừa được phê duyệt để sử dụng thương mại, sẽ giúp tiến trình bất tử của con người ngày càng trở nên thực tế hơn. Trái tim nhân tạo này sở hữu cấu trúc tương tự tim người và có thể tự động điều chỉnh tốc độ dòng chảy của máu khắp cơ thể. Chúng cũng có thể được thay thế khi đối mặt với tình trạng suy kiệt và tự thích ứng với cơ chế thay đổi của sự sống.

Một trái tim nhân tạo hoạt động tương tự tim người

Hiện có 81 bệnh nhân đã được ghép tim nhân tạo trên toàn thế giới.

Không chỉ có tim nhân tạo, tạp chí học thuật nổi tiếng Nature gần đây đã chọn “Bảy công nghệ can thiệp lão hóa lớn”, bao gồm một dẫn xuất β-nicotinamide từ phòng thí nghiệm Harvard được đưa vào thực nghiệm. Sinclair, người đã phát hiện ra cơ chế hoạt động của chất này, tiết lộ rằng có một coenzyme quan trọng gọi là NAD +, tương đương với nhà máy sản xuất năng lượng của cơ thể, nhưng hàm lượng của enzyme này không tĩnh và sẽ giảm dần theo độ tuổi. Đây là nguyên nhân gây ra các vấn đề như lão hóa và suy nhược.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra chất dẫn xuất β-nicotinamide bổ sung mức độ enzyme để tăng tuổi thọ tuổi thọ. Tuy nhiên,  rào cản về giá của β-nicotinamide là một trở ngại lớn cần giải quyết. Ngân hàng đầu tư nổi tiếng Bank of America Merrill Lynch dự báo, ngành công nghiệp chống lão hóa toàn cầu có một thị trường khổng lồ đầy tiềm năng lên tới 600 tỷ USD.

Hiện thực hóa giấc mơ bất tử bằng công nghệ

Sự bất tử sinh học từ công nghệ kéo dài sự sống chỉ giúp con người có thêm vài chục năm tuổi thọ, đó chưa phải là đích đến cuối cùng của tương lai nhân loại. Giờ đây, những thành tựu mới của trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ mở ra một hướng đi nhiều triển vọng. Bước tiến từ nghiên cứu giao diện máy tính - não của tỷ phú Elon Musk vừa qua đã vượt ra khỏi cơ sở thí nghiệm, cho thấy ranh giới giữa người và AI gần như đã được phá vỡ.

Từ ý tưởng từng bị cho là điên rồ, thành tựu nghiên cứu của Elon Musk và các nhà khoa học đã bước đầu có thể sửa đổi những hạn chế của con người. Những thử nghiệm đầu tiên đã mang lại hiệu quả với bệnh nhân bại liệt, thử thách tiếp theo mà dự án này hướng đến chính là phá vỡ giới hạn của con người…

Giao diện não-máy tính của Elon Musk mở ra cơ hội phá vỡ giới hạn của con người 

Sau giao diện não-máy tính, chỉnh sửa gen, robot nano hay sự ra đời của trái tim nhân tạo, những thành tựu mới đã bổ sung thêm nhiều vũ khí ma thuật mới vào lĩnh vực công nghệ kéo dài sự sống. Thành tựu gần đây nhất của công ty Promobot đã cho ra đời mẫu người máy mới do trí tuệ nhân tạo phát triển được bao phủ hoàn toàn bằng da nhân tạo. Người máy này có thể thể hiện hơn 600 biểu cảm bằng cách chuyển động mắt, lông mày, môi và các cử động cơ thể tương tự người thật.

Nếu có thể kết hợp với công nghệ nano y học hay nhân bản dựa trên kỹ thuật sinh sản vô tính, tạo ra cá thể sống với cấu tạo đa bào giống hệt bản gốc về mặt di truyền bằng siêu vật liệu Metamaterial, đồng thời tải về trí tuệ, ý thức, bộ nhớ của con người như Dự án Avatar (hay Dự án Trường sinh) của Nhà tài phiệt Dmitry Itskov, đó là lúc con người có thể trở nên bất tử theo đúng nghĩa đen và giấc mơ “trí tuệ nhân tạo bất tử"” sẽ trở thành hiện thực.

Có nhà tương lai học nhận định rằng trước khi cơ thể có thể đạt được sự bất tử, chúng ta hoàn toàn có thể kết nối suy nghĩ của mình với thế giới máy móc, và chúng ta sẽ sống tốt trên đám mây. Thậm chí, một công ty tang lễ của Thụy Điển đã tìm kiếm tình nguyện viên cho phép đưa người thân đã khuất vào thử nghiệm với hi vọng tạo ra các bản sao robot tái hiện người thân của họ. Trong tương lai gần, con người có thể lưu trữ ý thức của mình trên các phần cứng, đồng nghĩa với việc cánh cổng dẫn đến sự bất tử kỹ thuật số đã mở ra.

Điệp Lưu

EU dự định lập pháp để hạn chế lạm dụng trí tuệ nhân tạo

Dự thảo luật mới của Ủy ban châu Âu sẽ đưa ra những quy định cụ thể với mức phạt cao trong việc lạm dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo.    

Tàu cao tốc, máy tính bỏ túi, máy nghe nhạc Walkman, đèn LED xanh, người máy Android… chỉ là 5 trong số các phát minh nổi tiếng của xứ sở mặt trời mọc. Mọi tiến bộ công nghệ mà Nhật Bản đạt được đều là giải pháp cho một vấn đề nào đó mà quốc gia và dân số đang gặp phải. Nhật Bản là một trong các nước đầu tiên nhận thức được sức mạnh thật sự của công nghệ và tận hưởng các lợi ích của nó. Vì thế, nước này đã đầu tư vào đổi  mới công nghệ từ rất sớm. Điều đó biến Nhật Bản trở thành một trong các cường quốc công nghệ hàng đầu với nhiều tên tuổi vang danh thế giới.

Nhật Bản tiến bộ từ khi nào?

Thành tựu của Nhật Bản ngày nay thực tế xuất phát từ năm 1868, thời Minh Trị. Mục tiêu của họ là ngang hàng với bất kỳ nước châu Âu nào về công nghệ. Khi đất nước mở cửa, các ý tưởng mới tràn ngập, là niềm cảm hứng cho mọi người bắt đầu hành trình sáng tạo. Đó chính là khởi nguồn cho sự bùng nổ trong lĩnh vực công nghệ sau này.

Sau Thế chiến II, chủ nghĩa tư bản công nghiệp được Nhà nước bảo trợ tạo ra môi trường bền vững cho các ngành công nghiệp phát triển mạnh mẽ. Chính phủ đốc thúc, hỗ trợ doanh nghiệp các dự án đổi mới. Lúc này, lĩnh vực công nghiệp là trọng tâm, không chỉ ở sản phẩm cuối mà cả công nghệ, kỹ thuật đằng sau sản phẩm. Máy tính và bán dẫn là một phần quan trọng của cuộc cách mạng điện tử. Do được vay tiền từ Nhà nước với lãi suất vô cùng thấp, công ty hướng đến tăng trưởng thay vì lợi nhuận. Nhật Bản chuyển hướng ưu tiên sang các sản phẩm giá rẻ, không như Mỹ đổ tiền vào hệ thống vũ khí và hàng không. Có thể nói, chính phủ có vai trò rất lớn trong định hướng sản xuất công nghiệp trong nước, thông qua Bộ Công nghiệp và Thương mại quốc tế (MITI).

Một yếu tố khác không thể không kể đến chương trình giảng dạy dựa trên STEM trong các trường đại học. Các trường đại học Nhật Bản muốn đào tạo nhiều cử nhân STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) nhất có thể. Những tân cử nhân này đóng góp rất lớn tới công cuộc phát triển của đất nước. Họ luôn chứng minh được năng lực khoa học, toán học trong số 37 nước thành viên OECD. Nguyên nhân dẫn tới thành công ấy là chính phủ duy trì tỉ lệ đáng kể GDP cho giáo dục. So với nước láng giềng Trung Quốc, người Nhật Bản tỏ ra vượt trội hơn cả về giáo dục lẫn sự quen thuộc với công nghệ. 93,3% người dân Nhật dùng công nghệ, trong khi tại Trung Quốc là dưới 53,1%. Nhật Bản cũng sở hữu một vài trường đại học tốt nhất thế giới.

Sẽ là một thiếu sót nếu không nhắc tới vai trò của Mỹ trên hành trình trở thành cường quốc công nghệ của Nhật Bản. Hiệp ước Hợp tác và an ninh tương hỗ được ký năm 1960 giữa chính phủ hai nước mở đường cho hàng hóa Nhật Bản tiến vào thị trường Mỹ. Với vốn đầu tư từ Mỹ, doanh nghiệp Nhật Bản có thể xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển công nghiệp nặng. Nó giúp Nhật Bản ở vào vị trí thuận lợi khi người tiêu dùng Mỹ bắt đầu quan tâm hơn đến thiết bị điện tử.

Thời kỳ đầu, đồ điện tử Nhật Bản rẻ, chất lượng không ổn định, giống với hàng Trung Quốc. Tuy nhiên, họ không ngừng đổi mới và cải tiến trên các sản phẩm đã có. Chẳng hạn, họ biến máy fax cồng kềnh, chậm chạp trở nên đơn giản, gọn nhẹ và nhanh nhẹn hơn. Rất nhanh chóng, các thương hiệu như Panasonic, Sony, Nintendo trở thành thương hiệu quốc dân nhờ sản phẩm chất lượng cao, đáng tin cậy. Mỹ chấp nhận hàng công nghệ Nhật Bản thúc đẩy kinh tế Nhật Bản ở cả cấp độ vi mô lẫn vĩ mô. Chính phủ Mỹ cung cấp nguồn lực, xóa bỏ các quy định xuất khẩu, nhập khẩu phức tạp đối với doanh nghiệp Nhật Bản. Tận dụng lợi thế này, doanh nghiệp Nhật Bản đã phát triển nền kinh tế đẳng cấp thế giới trong chính đất nước của mình.

Giải bài toán hạ tầng, nhân lực, biến đổi khí hậu

Tàu cao tốc (shinkansen) đầu tiên trên toàn cầu được xây dựng tại Nhật Bản. Tuyến đường sắt nối Tokyo và Osaka khánh thành năm 1964, giảm đáng kể thời gian di chuyển. Từ đó tới nay, đoàn tàu chuyên chở khoảng 10 tỷ lượt khách và chưa gặp phải bất kỳ tai nạn, va chạm nghiêm trọng nào. Hơn nữa, độ trễ trung bình là 36 giây. Shinkansen không chỉ là biểu tượng nổi bật của sáng tạo công nghệ Nhật Bản mà còn mang đến lợi ích to lớn cho nền kinh tế đất nước. Khi chỉ 20% diện tích Nhật Bản có thể sinh sống được, tàu cao tốc là phương tiện tuyệt vời giúp người lao động sống tại khu vực xa xôi đi lại thuận tiện đến các khu đô thị như Tokyo chỉ mất vài giờ. Ngoài ra, một lợi ích khác là du lịch bùng nổ. Du khách có xu hướng muốn ghé thăm những khu vực chưa phát triển, thúc đẩy kinh tế địa phương.

Vài năm qua, robot trở thành giải pháp “phải có” cho tình trạng thiếu hụt lao động kinh niên của Nhật Bản. Dân số giảm nhanh, ảnh hưởng tới thị trường lao động. Các nghiên cứu cho thấy 49% việc làm trong nước ngày nay có thể tự động hóa. Tự động hóa đã định nghĩa lại sức lao động và phong cách làm việc trong một số ngành, dịch vụ. Dù vài nước lo lắng tự động hóa lao động sẽ tác động tiêu cực tới kinh tế, với Nhật Bản, đây là điều cần thiết. Nó giúp nhân viên làm việc hiệu quả hơn, năng suất hơn. Chẳng hạn, những công việc sản xuất lặp lại hay bê vác vật liệu nặng tại công trường không còn làm khó nhân viên được nữa nhờ vào các cánh tay robot. Hơn nữa, tự động hóa với robot và AI giúp cải thiện chất lượng sản phẩm, cho phép doanh nghiệp đi trước đối thủ. Sự tiến bộ không ngừng của robot và AI kích thích kinh tế đất nước, tăng thu nhập cho người lao động, tăng sản lượng.

Ngày nay, mọi quốc gia đều phải đối mặt với các vấn đề môi trường nghiêm trọng. Từ trái đất nóng lên, ô nhiễm không khí đến thời tiết cực đoan, tất cả đều ảnh hưởng đến toàn thế giới. Những thách thức mà Nhật Bản gặp phải đã thúc đẩy họ tìm kiếm giải pháp bằng sáng tạo công nghệ. Nhật Bản là một trong những nước đầu tiên đưa ra quy định và cách tiếp cận nhằm giải quyết các vấn đề môi trường. Để giảm ô nhiễm, bảo đảm sức khỏe, an toàn cho người dân, xe chạy xăng không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải bị cấm lưu thông. Tự động hóa được sử dụng trong sản xuất xe điện, xe hybrid – các loại xe xả thải thấp. Công nghiệp xây dựng với sự giúp sức từ tự động hóa, robot đã cải thiện đáng kể về năng suất. Các hệ thống xây dựng tự động hóa được phát triển tại nhiều doanh nghiệp trong nước nhằm tăng tốc quá trình xây dựng, sẵn sàng đối phó với thảm họa như động đất, sóng thần.

Tại Hội nghị giao ban quản lý nhà nước quý I/2021 của Bộ TT&TT, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, từ 2021 trở đi Bộ TT&TT sẽ công bố những bài toán lớn ra xã hội nhằm kêu gọi các cơ quan, doanh nghiệp chung tay, góp sức cùng đưa ra lời giải. Khẳng định TT&TT sẽ là Ngành tiên phong dẫn dắt công cuộc chuyển đổi số quốc gia, dùng công nghệ để giải các bài toán của đất nước nhằm hiện thực hóa khát vọng hùng cường của dân tộc, Bộ trưởng nhấn mạnh: Ngành TT&TT sẽ phát triển trên đôi cánh của sức mạnh tinh thần và công nghệ. Trong đó, báo chí truyền thông là tạo nên khát vọng tinh thần và phần còn lại là do công nghệ, mà chủ yếu là công nghệ số. Từ đôi cánh ấy sẽ góp phần đưa Việt Nam bay lên, đạt mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 khi đất nước tròn 100 năm thành lập.

Du Lam

Trước khi tàu cao tốc Hikari No.1, di chuyển từ Tokyo tới Osaka – hai thành phố lớn nhát Nhật Bản – mất gần 7 tiếng. Song, với tốc độ lên tới 210 km/giờ, đoàn tàu cao tốc đầu tiên trên thế giới đã giảm hành trình xuống còn 4 tiếng. Ngày nay, nhờ tiến bộ công nghệ, chuyến đi chỉ còn hơn 2 tiếng và sẽ sớm chỉ còn khoảng 1 tiếng.

Tàu cao tốc, máy tính bỏ túi, máy nghe nhạc Walkman, đèn LED xanh, người máy Android… chỉ là 5 trong số các phát minh nổi tiếng của xứ sở mặt trời mọc. Mọi tiến bộ công nghệ mà Nhật Bản đạt được đều là giải pháp cho một vấn đề nào đó mà quốc gia và dân số đang gặp phải. Nhật Bản là một trong các nước đầu tiên nhận thức được sức mạnh thật sự của công nghệ và tận hưởng các lợi ích của nó. Vì thế, nước này đã đầu tư vào đổi  mới công nghệ từ rất sớm. Điều đó biến Nhật Bản trở thành một trong các cường quốc công nghệ hàng đầu với nhiều tên tuổi vang danh thế giới.

Nhật Bản tiến bộ từ khi nào?

Thành tựu của Nhật Bản ngày nay thực tế xuất phát từ năm 1868, thời Minh Trị. Mục tiêu của họ là ngang hàng với bất kỳ nước châu Âu nào về công nghệ. Khi đất nước mở cửa, các ý tưởng mới tràn ngập, là niềm cảm hứng cho mọi người bắt đầu hành trình sáng tạo. Đó chính là khởi nguồn cho sự bùng nổ trong lĩnh vực công nghệ sau này.

Sau Thế chiến II, chủ nghĩa tư bản công nghiệp được Nhà nước bảo trợ tạo ra môi trường bền vững cho các ngành công nghiệp phát triển mạnh mẽ. Chính phủ đốc thúc, hỗ trợ doanh nghiệp các dự án đổi mới. Lúc này, lĩnh vực công nghiệp là trọng tâm, không chỉ ở sản phẩm cuối mà cả công nghệ, kỹ thuật đằng sau sản phẩm. Máy tính và bán dẫn là một phần quan trọng của cuộc cách mạng điện tử. Do được vay tiền từ Nhà nước với lãi suất vô cùng thấp, công ty hướng đến tăng trưởng thay vì lợi nhuận. Nhật Bản chuyển hướng ưu tiên sang các sản phẩm giá rẻ, không như Mỹ đổ tiền vào hệ thống vũ khí và hàng không. Có thể nói, chính phủ có vai trò rất lớn trong định hướng sản xuất công nghiệp trong nước, thông qua Bộ Công nghiệp và Thương mại quốc tế (MITI).

Một yếu tố khác không thể không kể đến chương trình giảng dạy dựa trên STEM trong các trường đại học. Các trường đại học Nhật Bản muốn đào tạo nhiều cử nhân STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) nhất có thể. Những tân cử nhân này đóng góp rất lớn tới công cuộc phát triển của đất nước. Họ luôn chứng minh được năng lực khoa học, toán học trong số 37 nước thành viên OECD. Nguyên nhân dẫn tới thành công ấy là chính phủ duy trì tỉ lệ đáng kể GDP cho giáo dục. So với nước láng giềng Trung Quốc, người Nhật Bản tỏ ra vượt trội hơn cả về giáo dục lẫn sự quen thuộc với công nghệ. 93,3% người dân Nhật dùng công nghệ, trong khi tại Trung Quốc là dưới 53,1%. Nhật Bản cũng sở hữu một vài trường đại học tốt nhất thế giới.

Sẽ là một thiếu sót nếu không nhắc tới vai trò của Mỹ trên hành trình trở thành cường quốc công nghệ của Nhật Bản. Hiệp ước Hợp tác và an ninh tương hỗ được ký năm 1960 giữa chính phủ hai nước mở đường cho hàng hóa Nhật Bản tiến vào thị trường Mỹ. Với vốn đầu tư từ Mỹ, doanh nghiệp Nhật Bản có thể xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển công nghiệp nặng. Nó giúp Nhật Bản ở vào vị trí thuận lợi khi người tiêu dùng Mỹ bắt đầu quan tâm hơn đến thiết bị điện tử.

Thời kỳ đầu, đồ điện tử Nhật Bản rẻ, chất lượng không ổn định, giống với hàng Trung Quốc. Tuy nhiên, họ không ngừng đổi mới và cải tiến trên các sản phẩm đã có. Chẳng hạn, họ biến máy fax cồng kềnh, chậm chạp trở nên đơn giản, gọn nhẹ và nhanh nhẹn hơn. Rất nhanh chóng, các thương hiệu như Panasonic, Sony, Nintendo trở thành thương hiệu quốc dân nhờ sản phẩm chất lượng cao, đáng tin cậy. Mỹ chấp nhận hàng công nghệ Nhật Bản thúc đẩy kinh tế Nhật Bản ở cả cấp độ vi mô lẫn vĩ mô. Chính phủ Mỹ cung cấp nguồn lực, xóa bỏ các quy định xuất khẩu, nhập khẩu phức tạp đối với doanh nghiệp Nhật Bản. Tận dụng lợi thế này, doanh nghiệp Nhật Bản đã phát triển nền kinh tế đẳng cấp thế giới trong chính đất nước của mình.

Giải bài toán hạ tầng, nhân lực, biến đổi khí hậu

Tàu cao tốc (shinkansen) đầu tiên trên toàn cầu được xây dựng tại Nhật Bản. Tuyến đường sắt nối Tokyo và Osaka khánh thành năm 1964, giảm đáng kể thời gian di chuyển. Từ đó tới nay, đoàn tàu chuyên chở khoảng 10 tỷ lượt khách và chưa gặp phải bất kỳ tai nạn, va chạm nghiêm trọng nào. Hơn nữa, độ trễ trung bình là 36 giây. Shinkansen không chỉ là biểu tượng nổi bật của sáng tạo công nghệ Nhật Bản mà còn mang đến lợi ích to lớn cho nền kinh tế đất nước. Khi chỉ 20% diện tích Nhật Bản có thể sinh sống được, tàu cao tốc là phương tiện tuyệt vời giúp người lao động sống tại khu vực xa xôi đi lại thuận tiện đến các khu đô thị như Tokyo chỉ mất vài giờ. Ngoài ra, một lợi ích khác là du lịch bùng nổ. Du khách có xu hướng muốn ghé thăm những khu vực chưa phát triển, thúc đẩy kinh tế địa phương.

Vài năm qua, robot trở thành giải pháp “phải có” cho tình trạng thiếu hụt lao động kinh niên của Nhật Bản. Dân số giảm nhanh, ảnh hưởng tới thị trường lao động. Các nghiên cứu cho thấy 49% việc làm trong nước ngày nay có thể tự động hóa. Tự động hóa đã định nghĩa lại sức lao động và phong cách làm việc trong một số ngành, dịch vụ. Dù vài nước lo lắng tự động hóa lao động sẽ tác động tiêu cực tới kinh tế, với Nhật Bản, đây là điều cần thiết. Nó giúp nhân viên làm việc hiệu quả hơn, năng suất hơn. Chẳng hạn, những công việc sản xuất lặp lại hay bê vác vật liệu nặng tại công trường không còn làm khó nhân viên được nữa nhờ vào các cánh tay robot. Hơn nữa, tự động hóa với robot và AI giúp cải thiện chất lượng sản phẩm, cho phép doanh nghiệp đi trước đối thủ. Sự tiến bộ không ngừng của robot và AI kích thích kinh tế đất nước, tăng thu nhập cho người lao động, tăng sản lượng.

Ngày nay, mọi quốc gia đều phải đối mặt với các vấn đề môi trường nghiêm trọng. Từ trái đất nóng lên, ô nhiễm không khí đến thời tiết cực đoan, tất cả đều ảnh hưởng đến toàn thế giới. Những thách thức mà Nhật Bản gặp phải đã thúc đẩy họ tìm kiếm giải pháp bằng sáng tạo công nghệ. Nhật Bản là một trong những nước đầu tiên đưa ra quy định và cách tiếp cận nhằm giải quyết các vấn đề môi trường. Để giảm ô nhiễm, bảo đảm sức khỏe, an toàn cho người dân, xe chạy xăng không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải bị cấm lưu thông. Tự động hóa được sử dụng trong sản xuất xe điện, xe hybrid – các loại xe xả thải thấp. Công nghiệp xây dựng với sự giúp sức từ tự động hóa, robot đã cải thiện đáng kể về năng suất. Các hệ thống xây dựng tự động hóa được phát triển tại nhiều doanh nghiệp trong nước nhằm tăng tốc quá trình xây dựng, sẵn sàng đối phó với thảm họa như động đất, sóng thần.

Tại Hội nghị giao ban quản lý nhà nước quý I/2021 của Bộ TT&TT, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, từ 2021 trở đi Bộ TT&TT sẽ công bố những bài toán lớn ra xã hội nhằm kêu gọi các cơ quan, doanh nghiệp chung tay, góp sức cùng đưa ra lời giải. Khẳng định TT&TT sẽ là Ngành tiên phong dẫn dắt công cuộc chuyển đổi số quốc gia, dùng công nghệ để giải các bài toán của đất nước nhằm hiện thực hóa khát vọng hùng cường của dân tộc, Bộ trưởng nhấn mạnh: Ngành TT&TT sẽ phát triển trên đôi cánh của sức mạnh tinh thần và công nghệ. Trong đó, báo chí truyền thông là tạo nên khát vọng tinh thần và phần còn lại là do công nghệ, mà chủ yếu là công nghệ số. Từ đôi cánh ấy sẽ góp phần đưa Việt Nam bay lên, đạt mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 khi đất nước tròn 100 năm thành lập.

Du Lam