Câu chuyện giáo dục - mở đầu cuộc Trò chuyện triết họcdang dở và... bất tận, nay được hân hạnh tái ngộ bạn đọc - sẽ thử làm công việc ấy một cách thật khái quát, góp phần vào nỗ lực suy nghĩ và thảo luận chung về vấn đề giáo dục đầy bức xúc.

Những học sinh lớp 1 năm học 2013 - 2014 tại lễ khai giảng. Ảnh: Văn Chung

KHẢ THỂ CỦA MỘT “QUYỀN TỰ NHIÊN”

Trước khi đi tìm “ngọn nguồn lạch sông” của vấn đề giáo dục về cả hai phương diện: phương diện lịch sử (các chủ thuyết hay các triết học giáo dục tiêu biểu) và phương diện hệ thống (các khái niệm “nền tảng” của giáo dục), hãy thử đặt giáo dục vào đúng “cương vị” của nó : như môt nhân quyền cơ bản.

Điều 26 của Tuyên Ngôn Phổ Quát về Nhân quyền của Liên Hợp Quốc ngày 10.12.1948 đã trịnh trọng khẳng định:

“1. Mọi người đều có quyền được hưởng giáo dục. Giáo dục phải miễn phí, ít nhất là ở bậc tiểu học và trung học cơ sở. Giáo dục tiểu học phải là bắt buộc, Giáo dục kỹ thuật và dạy nghề phải đến được với mọi người, và giáo dục đại học hay cao hơn phải theo nguyên tắc công bằng cho bất cứ ai có khả năng.

2. Giáo dục nhằm giúp con người phát triển đầy đủ về nhân cách và thúc đẩy sự tôn trọng các nhân quyền và các tự do cơ bản của con người. Giáo dục cũng phải nhằm tăng cường sự hiểu biết, lòng khoan dung và tình hữu nghị giữa tất cả các dân tộc, các nhóm chủng tộc hay tôn giáo, cũng như phải nhằm đẩy mạnh các hoạt động của Liên Hợp Quốc về duy trì hòa bình.

3. Cha mẹ có quyền ưu tiên lưa chọn các hình thức giáo dục cho con cái họ.”

Cùng với quyền được hưởng giáo dục vừa nói, các quyền về lao động, nghỉ ngơi, giải trí, an toàn và an sinh xã hội cũng được lần lượt nêu đầy đủ từ các Điều 22 đến 26. Vài nhận xét:

- Nhiều quyền xã hội được nêu trong các điều trên (chẳng hạn quyền lao động, nghỉ ngơi, giải trí, an sinh…) là rất quan trọng, cần được bảo vệ. Nhưng, liệu chúng có quyền yêu sách là thuộc cương vị những nhân quyền phổ quát? Thắc mắc ấy chính đáng, bởi chúng phụ thuộc vào các điều kiện xã hội nhất định, không “phổ quát” (chẳng hạn, quyền lao động, và cùng với nó, là quyền nghỉ ngơi, giải trí, an sinh.., chỉ có ý nghĩa trong xã hội có lao động làm thuê v.v..). Chúng quan trọng, nhưng không… tuyệt đối, không phải do “tư nhiên ban cho”, trái lại thuộc về pháp luật thực định. Thực tiễn chính trị đã nhận ra điều ấy, và không phải ngẫu nhiên khi chúng được gọi là “quyền”, thay vì “nhân quyền” khi được đưa vào các “Công ước quốc tế“ về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa của Liên Hợp Quốc ngày 19.12.1966.

- Ngoại lệ ở đây chính là quyền được hưởng giáo dục như một nhân quyền cơ bản đích thực! Biện minh cho điều này thật không dễ dàng và vượt ra khỏi khuôn khổ câu chuyện của chúng ta, vì phải chứng minh được hai điểm rất khó: quả có nhân quyền tự nhiên cơ bàn, và giáo dục là một trong những quyền ấy!

HÀI HÒA CÁC MỤC ĐÍCH: HẠT NHÂN CỦA GIÁO DỤC

Bảo quyền tự nhiên là dựa vào “ý Trời” sẽ khó thuyết phục với người không có tín ngưỡng. Bảo nó là “sự kiện hiển nhiên” không cần và không thể chứng minh (như quan niệm nổi tiếng của Kant về “mênh lệnh nhất quyết”: khác với châm ngôn chủ quan, mệnh lệnh nhất quyết về luân lý là khách quan: “Hãy hành động sao cho châm ngôn chủ quan của bạn lúc nào cũng có thể trở thành một quy luật phổ quát” ) thì có vẻ chưa đủ vì chưa cho thấy sự tất yếu tại sao tôi phải tuân thủ nó. Khó thật, nhưng ít ra phải thừa nhận sự tất yếu rằng tự do của ta không phải vô giới hạn: thứ nhất là tất yếu tự nhiên vì tôi không thể tàng hình đến thăm bạn được, và thứ hai là tất yếu lôgíc khi không thể vừa muốn ăn vừa muốn giữ lại miếng bánh ngọt! Nghĩa là, ta tất yếu phải... muốn một số điều nhất định thôi, bởi hai sự tất yếu trên đây không cho ta có lựa chọn khác. Trong số các điều... “muốn” ấy, có các quyền cơ bản. Tại sao?

Thưa, vì ai ai cũng muốn đạt được những mục đích của mình. Mục đích khác với mong ước, vì mục đích, về nguyên tắc, không thể bất khả thi. Nó đòi hỏi phải tìm ra và sử dụng những phương tiện thích hợp, kể cả và nhất là để loại bỏ những trở ngại (muốn vào nhà, phải mở cửa!). Ta không thể đồng thời theo đuổi những mục đích trái ngược nhau đã đành, mà cũng không thể biết hết mục đích của những người khác. Cách duy nhất để tránh xung đột là phải có những quy tắc chung đảm bảo sự hài hòa phổ quát về các mục đích, khiến ta có thể nêu thành công thức: ai ai cũng muốn có sự hài hòa về mục đích theo những quy tắc chung. Từ đó mới có Ý niệm về (pháp) quyền, về (pháp) quyền khách quan và (pháp) quyền chủ quan.

Muốn chứng minh một quyền là nhân quyền cơ bản, ta phải chứng minh rằng thiếu nó sẽ không thể có sự hài hòa phổ quát về mục đích (đó là lý do một số quyền kinh tế, xã hội không hoàn toàn là những quyền cơ bản). Sự hài hòa ấy cũng không thể đạt được bằng cưỡng bách, nếu không muốn chỉ có sự hài hòa giả tạo, bề ngoài.

Vậy, chỉ có giáo dục mới góp phần thực hiện được sự hài hòa đích thực, qua hai bước khai minh: - dù có ý thức hay không, con người mặc nhiên muốn có sự hài hòa về mục đích (với mình và với người khác); - thấy rằng bạo lực, kỳ cùng, không thể mang lại sự hài hòa đích thực và lâu bền.

Từ đó, có thể phát biểu mục tiêu cơ bản của giáo dục theo tinh thần của Tuyên Ngôn, nhất là khoản 2, điều 26 với tư cách một nhân quyền cơ bản như sau:

Mọi người đều có quyền được hưởng giáo dục để giúp họ có thể thấu hiểu ý niệm về (pháp) quyền và nhận ra rằng bạo lực không phải là phương tiện thích hợp để đạt được những mục đích của mình.

Triết học phát triển những phương pháp để đặt cơ sở hoàn toàn thuần lý cho các chuẩn mực đạo đức và pháp quyền, vì thế, đã và sẽ luôn có mặt trong mọi nghị luận về giáo dục.

(Theo Bùi Văn Nam Sơn/ Người Đô Thị)

Hồ Lệ Thu thận trọng với bạn trai mới sau 3 cuộc hôn nhân đổ vỡ

Ba lần hủy hôn và hơn 20 cuộc tình của 'nữ thừa kế hư hỏng'

Hồng Nhung nhập viện sau khi chồng cũ lên tiếng lý do ly hôn

Tin sao Việt ngày 23/11: Diễn viên Thành Đạt cũng gửi lời chúc mừng sinh nhật đến bà xã Hải Băng: "Mẫu hậu vĩ đại của các hài nhi của Trẫm! Mọi năm cứ đến sinh nhật của nàng, Trẫm đều đau đầu nhức óc để nghĩ ra những lời hay ý đẹp và những chiêu trò để làm nàng vui. Nhưng sinh nhật lần này của nàng ta không muốn chiêu trò gì nữa, vì nàng đang mang trọng trách, đang mang cốt nhục hài nhi của ta. Nay ta cầu ơn trên ban cho nàng 1 năm sinh nhật thật vui vẻ, ấm áp, phụng thể an khang. Đặc biệt nàng phải luôn luôn rạng ngời hạnh phúc nhất thế gian vì luôn có Trẫm và các hài nhi bên cạnh cùng nàng vượt qua mọi sóng gió. Tiếp chỉ!"

Ngày 22/11, MV "Tâm sự tuổi 30" của Trịnh Thăng Bình chính thức cán mốc 100 triệu lượt xem trên Youtube sau 8 tháng ra mắt. Đây là bản OST nhẹ nhàng của bộ phim "Ông ngoại tuổi 30" do chính Trịnh Thăng Bình sáng tác và tự thể hiện. "Tâm sự tuổi 30" là sản phẩm âm nhạc thứ 11 của Vpop cán mốc 100 triệu lượt xem trong năm 2018 sau các MV "Người lạ ơi", "Tuý Âm", "Em gái mưa", "Yêu là tha thu", "Bốn chữ lắm", "Buồn của anh", "Mình cưới nhau đi", "Ngắm hoa lệ rơi" và "Chạy ngay đi".

Diễn viên Khả Ngân diện áo xẻ sâu gợi cảm cùng với quần jeans trẻ trung. Cô viết: "Tôi muốn thể hiện tình cảm với các bạn".

MC Trấn Thành đăng tải bức ảnh hài hước cùng nghệ sĩ Ngọc Giàu. Nam diễn MC viết: "Mẹ con em xa Sài Gòn vài hôm nha! Mẹ con em đi Hoa Kỳ nha!"

Ca sĩ Thanh Thảo gửi lời chúc vào ngày lễ tạ ơn đến tất cả mọi người bằng hình ảnh con gái đáng yêu của cô.

Sơn Tùng với thú vui câu cá. Anh chia sẻ: "Nếu bạn muốn bắt một con cá thật lớn, bạn phải trở thành một người nhẫn nại. Hãy thật bình tĩnh trước khi làm bất cứ gì".

Tăng Thanh Hà tâm sự: "Bao giờ bắt đầu một dự án mới cũng đầy lo lắng và đôi lúc là sợ hại, nhưng cái thú vị của cuộc sống là trải nghiệm những điều mới mẻ và vượt qua những giới hạn của bản thân".

Ca sĩ Hiền Hồ với mái tóc vừa mới cắt cùng biểu cảm dễ thương. Cô viết: "Đi cắt đầu tóc xong tự thấy mình thật ngố".

Siêu mẫu Minh Tú khoe đôi chân dài miên man trong váy xẻ cao trong ngày thứ 3 tại cuộc thi Hoa hậu Siêu quốc gia 2018. Cô và các thí đã có buổi chụp hình beauty, dạ hội và ghi hình các hoạt động trong khuôn khổ cuộc thi.

Diễn viên Jun Vũ (Vũ Phương Anh) đầy tâm trạng ở Fukushima, Nhật Bản.

Thanh Hằng nổi bật với phong cách full black thanh lịch, mạnh mẽ.

Nhạc sĩ Nguyễn Hồng Thuận gây bất ngờ khi tiết lộ hình thể mạnh mẽ và cường tráng của anh.

Diễn viên Lê Phương chia sẻ: "Đêm qua, phân đoạn quan trọng nhất của 100 tập phim "Gạo nếp gạo tẻ" đã được đạo diễn - Biên kịch quyết định dời quay vào một ngày khác. Để không phụ tình cảm của khán giả đã theo dõi phim từ đầu đến cuối, với một cái kết không thể tuyệt vời hơn này sẽ cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng về máy móc thiết bị, phục trang, bối cảnh, sức khoẻ, đặc biệt là nội dung đối thoại của hai nhân vật chính! Vậy là, vẫn còn vài ngày để sống trọn cuộc đời lần thứ hai của Hương! 3 năm cho một bộ phim. Có thể gọi, thanh xuân của Phương viết tắt là "Gạo" được không?"

Quốc Thống

Thành Đạt xuống tóc, ăn chay vì Hải Băng gặp nguy hiểm khi bầu lần 3

Trước việc Hải Băng đang mang thai con thứ 3 có nguy cơ nguy hiểm đến tính mạng, Thành Đạt đã xuống tóc và đi cầu bình an cho vợ con mình.

Con gái Mai Phương cầu nguyện cho mẹ khỏi ung thư

Diễn quá sung, Soobin Hoàng Sơn 'vồ ếch' trên sân khấu

Bảo Anh, Vũ Cát Tường "đứng ngồi không yên" vì Michael Jackson nhí

Xuất hiện vào một buổi chiều mùa đông khá lạnh tại Hà Nội, nữ ca sĩ, diễn viên Maya vẫn vô cùng xinh đẹp sau một thời gian “ở ẩn” khá lâu.

Từng có thời gian một mình sang Mỹ sinh con, Maya lần đầu có những chia sẻ về con gái, về những khó khăn gặp phải và những kế hoạch cô chuẩn bị cho sự quay trở lại của mình thời gian sắp tới.

Maya quyết định sinh sống tại Hà Nội sau khi trở về Việt Nam.

Lần đầu có nụ hôn đồng giới trên phim

- Tại sao rất lâu rồi Maya mới xuất hiện trước công chúng, trong thời gian ở ẩn, chị đã làm gì?

Một năm gần đây Maya gần như ít hoạt động vì những công việc cá nhân riêng. Tôi dành thời gian chủ yếu để chăm sóc con cái, bên con và lo những việc cá nhân cho chu toàn trước khi muốn làm một điều gì đó mới.

Lần này, sự trở lại của Maya cũng chỉ đơn giản thôi. Tôi muốn gửi tới khán giả một sản phẩm âm nhạc mới. Khá nhiều người quan tâm hỏi tôi nên tôi cũng hoàn thành một bài hát hoàn chỉnh để gửi tới mọi người. "Lừa dối" là bài hát về tình yêu và rất hợp nghe vào mùa đông. Hy vọng mọi người sẽ yêu thích sản phẩm mới này của tôi.

Thời gian vừa qua, tôi cũng dành nhiều thời gian của mình để đi quảng bá bộ phim "Người vợ ba" tại nhiều liên hoan phim ở nước ngoài.

- Chị có thể chia sẻ sâu hơn về vai diễn của mình trong bộ phim này?

Bộ phim "Người vợ ba" chưa chiếu ở Việt Nam và hy vọng năm 2019 sẽ được công chiếu ở nước ta. Bộ phim kể về 3 bà vợ, cô vợ ba là một người mới chỉ có 14 tuổi đã được cưới về làm vợ ba trong một gia đình phong kiến. Phim nói về cuối thế kỷ 19, thời đàn ông Việt Nam còn 5 thế 7 thiếp, những người phụ nữ thì cam chịu điều đó như một điều bình thường.

Bên cạnh đó, bộ phim cũng nói về những góc khuất, tâm tư của mỗi nhân vật trong cuộc sống gia đình và của mỗi thành viên.

Trong phim này, Maya vào vai người vợ hai tên Xuân. Cô ấy ôn òa, yêu thiên nhiên và quan tâm tới mọi người. Xuân có 3 người con gái và sống rất an phận. Cuộc sống của Xuân cũng có nhiều góc khuất trong tình cảm, cô ấy nảy sinh tình cảm với cậu con trai của bà cả, đồng thời, đây cũng là người mà cô vợ ba trong gia đình này có quan hệ tình cảm đồng tính.

Nữ ca sĩ vào vai một người đàn bà đẹp trong bộ phim mới nhất tham gia.

- Trong phim có cảnh nóng khá chi tiết của Maya, chị có gặp khó khăn gì trong việc đóng những cảnh này?

Trong phim có cảnh nóng của nhiều nhân vật nhưng có lẽ vai Xuân là một vai táo bạo nhất trong phim. Cô ấy có tình cảm với con trai của người vợ cả và có cảnh nóng với chàng trai trẻ tuổi này.

Thực ra, trước khi quay bộ phim, cả đoàn phim đã có khoảng thời gian dài hơn 1 tháng sống chung cùng nhau và làm quen nên khi vào vai chúng tôi cũng không gặp quá nhiều khó khăn hay gượng gạo gì nhiều.

Chỉ có điều là cảnh nóng của tôi được quay vào mùa đông và được thực hiện ở những nơi khá hoang dã như rừng tre, rừng trúc nên cũng khá khó khăn để thực hiện cảnh quay sao cho nghệ thuật nhất.

- Chị lấy tư liệu cho mình ở đâu để có thể làm tốt được vai diễn mới nhất của mình?

Đạo diễn nước ngoài họ có cách làm việc rất chi tiết để có thể đẩy sức nặng tâm lý của diễn viên lên cao. Họ kể những câu chuyện rất cụ thể và chi tiết để diễn viên có thể nắm và hiểu được hoàn toàn câu chuyện.

Ở ngoài đời, tôi cũng đã có con và là một người mẹ nên có thể hiểu được tâm lý của người vợ và người mẹ như thế nào. Từ những thứ rất đời thực mà tôi có thể tự tạo tâm lý cho mình sao cho có thể thể hiện tốt nhất tính cách của nhân vật.

Maya của hiện tại vô cùng hạnh phúc và an nhiên.

- Vậy còn về tình cảm đồng tính trong phim thì sao, chị làm sao để quen và diễn tả được tốt tâm lý nhân vật?

Nhân vật Xuân là người hài hòa và an phận nên cô ấy rất cởi mở trong việc chỉ bảo cho người vợ ba. Thậm chí cô ấy còn thoải mái chỉ cho cô vợ mới của chồng mình cách để chiều chồng tốt nhất.

Nhưng sự đàn bà của Xuân đã khiến cô vợ ba nảy sinh tình cảm với mình từ lúc nào không hay.

Trong phim cũng có cảnh cô vợ ba hôn nhân vật Xuân. Đó là lần đầu tiên tôi đóng một cảnh tâm lý nặng như vậy và cũng là lần đầu tiên tôi có một nụ hôn với người cùng giới. Tôi nghĩ đó cũng là một trải nghiệm mới mẻ trong sự nghiệp diễn của mình. Chúng tôi phải quay đi quay lại khá nhiều lần, nhưng có lẽ là hôn đàn ông thì vẫn dễ hơn là hôn phụ nữ.

- Chị có hài lòng về vai diễn mới này của mình?

Phim được khá nhiều liên hoan phim quốc tế đánh giá cao và thời gian này tôi cũng dành nhiều thời gian để đi quảng bá bộ phim.

Hiện tại, khi xem lại phim, tôi cảm thấy thực sự hài lòng vì những gì mình đã làm. Không chỉ tôi mà cả đoàn phim cũng cảm thấy hài lòng. Tôi chỉ hy vọng, bộ phim sẽ được chiếu tại Việt Nam để khán giả có thể đến gần hơn với bộ phim và tự có nhận xét của riêng mình.

Maya chia sẻ giữ quan hệ đúng mực với bố của con gái mình.

Tôi và bố con gái giữ quan hệ đúng mực

- Chị rất hay chia sẻ ảnh hạnh phúc với con gái Bồ Câu, hiện tại chị có hài lòng về cuộc sống của một bà mẹ đơn thân?

Ở thời điểm này, tôi đang cảm thấy vô cùng hạnh phúc vì con gái đã lớn, có thể chia sẻ với mẹ mọi thứ. Đó không chỉ là cô gái mang lại cho tôi nguồn động lực lớn để có thể dồn tâm sức vào công việc, Bồ Câu còn như một người bạn mang lại niềm vui mỗi ngày cho tôi.

Bồ Câu là cô gái thông minh, nhanh nhẹn và rất dễ thương, khéo tay và năng động. Con gái tôi rất tự lập làm tất cả mọi thứ và thường xuyên trò chuyện với mẹ. Thậm chí bé còn khuyên tôi mặc đồ màu gì trong những dịp đi gặp bạn bè. Hiện tại, tôi cảm thấy rất vui vẻ và may mắn khi có được cuộc sống an nhiên.

- Những điều hiện tại có làm cho chị cảm thấy lựa chọn sinh con một mình trong quá khứ là điều đúng đắn?

Maya là một người sống đơn giản, tôi không thích bon chen và tạo ra sóng gió nhưng đôi khi trong cuộc sống có những điều không mong muốn ập đến. Đến bây giờ nghĩ lại, tôi chưa bao giờ hối hận về những gì mình đã lựa chọn. Cuộc sống muôn màu muôn vẻ, mỗi người phải đón nhận những điều khác nhau nên chúng ta phải tự quyết định cuộc sống của mình, phải tự bình thản và tự tìm thấy niềm vui trong cuộc sống.

- Thời gian chị đi Mỹ sinh con một mình, chị đã gặp những khó khăn như thế nào?

Đúng là không thể nói là không có khó khăn khi tôi quyết định đi nước ngoài sinh con một mình. Nhưng tôi rất may mắn khi được rất nhiều người mới quen giúp đỡ nhiều trong cuộc sống. Thời gian tôi sang Mỹ, tôi vô tình được nhiều người hỏi han và quan tâm. Đến bây giờ nghĩ lại, tôi vẫn thấy mình thực sự là một người rất may mắn vì có nhiều người tốt xung quanh chăm sóc.

Tôi sang Mỹ sinh con không phải vì chạy trốn điều gì cả mà chỉ muốn con mình có một tương lai tốt, được chăm sóc tốt nhất.

Nữ ca sĩ luôn mang con gái theo trong mỗi lần đi công tác.

- Tại sao chị lại quyết định về sau khoảng gần 1 năm sinh con?

Tôi đã phải suy nghĩ rất nhiều khi quyết định mang con về Việt Nam. Thứ nhất tôi không muốn mẹ mình phải sống xa quê hương. Ở Hà Nội, mẹ tôi có nhiều họ hàng, người thân nên bà sẽ vui hơn khi ở những nơi thân thuộc. Con tôi ở Việt Nam cũng có nhiều người thân quen chăm sóc hơn.

Có lẽ sau này khi con gái lớn hơn, tôi sẽ nghĩ một hướng phát triển mới cho con ở nước ngoài nhưng chưa phải bây giờ.

- Mối quan hệ hiện tại của chị với bố bé Bồ Câu ra sao?

Hiện tại, tôi và bố của Bồ Câu vẫn giữ một mối quan hệ đúng mực với vai trò là bố và mẹ của bé. Những gì đã qua thì tôi muốn để nó qua và không muốn nhắc lại. Ai có trách nhiệm như thế nào thì vẫn luôn làm đầy đủ trách nhiệm của mình. Với tôi chỉ thế là đủ.

- Hiện tại, chị có quan hệ tình cảm với một người đàn ông nào khác?

Thực ra, tôi cũng có những người đàn ông quan tâm đến mình. Bản thân tôi hiện tại vẫn muốn lo cho con nhiều hơn nhưng tôi cũng vẫn có mối quan hệ chừng mực với những người bạn khác giới để có thể chia sẻ và động viên nhau trong cuộc sống. Để mà nghĩ đến tương lai xa xôi thì tôi cũng chưa nghĩ đến quá nhiều. Nhưng biết đâu, tôi sẽ tìm thấy một người hợp về mọi thứ và yêu thương con mình thì tôi cũng sẽ sẵn sàng mở lòng.

Hàn Triệt

BTC Grammy gây thất vọng khi đề cử nhóm nhạc Kpop

Làn sóng tranh cãi lớn xảy ra khi BTC Grammy đề cử nhóm BTS cho hạng mục "Bìa album xuất sắc nhất".

Ảnh minh họa

““Cô – con” vừa sống vừa sượng”

Độc giả Đỗ Huỳnh Hiền kể một kỷ niệm về cách xưng hô giữa thầy trò ngày xưa: “Tôi còn nhớ rất rõ vào những năm 1995 - 1996 khi là sinh viên khoa luật của ĐH Tổng hợp, TP.HCM, khi một bạn cùng lớp xưng tôi khi phát biểu với cô giảng viên, đã bị chất vấn ngay là "em bao nhiêu tuổi mà xưng tôi với tôi". Đây là một sự việc có thật, cũng trong năm học đó với Luật sư Đào Quang Huy, khi sinh viên xưng "con với thầy" thì bị chỉnh ngay là "xưng tôi" và chấp nhận cho chúng tôi gọi là "quý đồng nghiệp".

Trường hợp của bạn đọc Đặng Như Cương thì oái oăm hơn vì là cán bộ đi học nên nhiều thầy cô ít tuổi hơn “nhưng cũng không dám xưng ‘tôi’ với thầy cô mà vẫn phải xưng ‘em’”.

Theo nhận định của anh Đức Hùng thì việc chuyển xưng hô từ “cô – em” sang “cô – con” bắt đầu từ năm 2001-2002. “Ban đầu nhiều học sinh cũng rất phản cảm, nhưng dần dần thấy các bạn xưng hô "con" với "cô, thầy" ngọt xớt, "cô, thầy" đồng ý, chẳng lẽ mình không theo” – anh chia sẻ.

Anh Phạm Chương thẳng thắn nhận định cách xưng hô “cô – con” với cả học sinh cấp 2, cấp 3 là rất “sống sượng”. “Tôi không biết có văn bản nào quy định về cách xưng hô trong giáo dục không, nhưng trước đây gọi là "cháu mẫu giáo, em học sinh, anh (chị) sinh viên. Còn bây giờ các giáo viên, giảng viên gọi "các con học sinh" tôi thấy nó vừa sống vừa sượng”.

Phản đối cách xưng hô này, độc giả Hoàng Đạo đưa ra ví dụ cụ thể: “Tôi không hiểu một thầy cô giáo mới ra trường (thạc sỹ 25 tuổi) khi dạy các em cấp THPT (cấp 3) mà xưng hô thầy, cô - con có phù hợp không? Trong khi ở nhà em út của mình mới vài tuổi bọ. Đặc biệt phụ huynh học sinh THPT thường hơn cả tuổi cha mẹ mình, thậm chí ngang tuổi ông bà của các thầy cô - rất phản cảm. Đến ở trường Đại học mà vẫn xưng như vậy là thiếu tôn trọng các sinh viên. Thế hệ chúng tôi qua trên nửa thế kỷ đến giờ vẫn xưng hô thầy cô xưng em đầy sự kính trọng và được tôn trọng”.

Nhìn ở một góc độ khác, một bạn đọc cho rằng vấn đề tuy đơn giản nhưng lại phản ánh thực chất vấn đề phục tùng và quyền lực mà tác giả bài viết đề cập tới. Không chỉ riêng gì giáo dục, mà trong nhiều lĩnh vực khác. “Hiện nay, trong giới công chức, xưng hô bằng con - chú - bác rất phổ biến” – độc giả này chia sẻ.

Quy định cách xưng hô, nên chăng?

Bàn về vấn đề này, độc giả Vi Việt Đức nhận xét: “Việc xưng hô hiện nay diễn ra không theo một trật tự nào. Điều này về lâu dài có thể dẫn tới nhiều hệ lụy không tốt trong cách xưng hô. Tôi thấy đây là vấn đề chúng ta nên xem xét để xây dựng những quy chuẩn riêng trong cách xưng hô. Tiếng Việt phong phú và đa dạng nhưng không vì thế mà chúng ta sử dụng từ một cách bừa bãi”.

Chị Lan Phương tán thành quan điểm “cách xưng hô phải thể hiện cái tôi cá nhân”. Chị cho rằng: “Xưng tôi là hợp lý trong trường hợp người nói từ cấp 3 trở lên và xưng em ở các cấp thấp hơn”.

Đồng tình với quan điểm này, bạn đọc Huy Đức cho rằng các bé mầm non và học sinh cấp 1 nên xưng là “con”, cấp 2 nếu thầy cô trẻ thì là “em”, thầy cô trung tuổi thì là “con”, cấp 3 và đại học là “em”.

Trong khi đó, có một số ý kiến ủng hộ cách xưng hô “gần gũi, thân mật” này. Độc giả Rubi nói: “Tôi nghĩ đó là văn hoá người Việt mình, luôn có sự tôn trọng trong giao tiếp ứng xử. Đừng đem Văn hoá Tây vào mà làm hỏng tôn ti trật tự, lễ nghĩa phép tắc vốn là truyền thống của dân tộc mình”.

Một giáo viên cho rằng bài viết làm “phức tạp hóa vấn đề”, đồng thời chia sẻ quan điểm: “Đành rằng xưng hô thể hiện mối quan hệ xã hội nhưng xưng hô cũng để bày tỏ tình cảm. Một khi học sinh thương yêu và kính trọng thầy cô như cha mẹ chứng tỏ thầy cô ấy đã có một nhân cách, một tri thức, một sự quan tâm ấm áp dành cho trò thì trò mới xưng con và ngược lại”.

• Nguyễn Thảo(tổng hợp)