Ông Cường cho rằng, lễ hội là sự kiện văn hóa, du lịch có ý nghĩa quan trọng nhằm đẩy mạnh các hoạt động giao lưu văn hóa và tôn vinh các di sản văn hóa, xúc tiến, quảng bá du lịch giữa các tỉnh, thành phố trong nước và quốc tế, đồng thời là hoạt động thiết thực hưởng ứng ngày Di sản văn hoá Việt Nam (23/11). Dự kiến, Festival sẽ được tổ chức định kỳ 2 năm 1 lần.

Điểm nhấn của Festival năm nay là sự kết nối các tỉnh, thành phố trong nước và quốc tế có di sản được quốc gia và quốc tế công nhận, bao gồm di sản thế giới, di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại, di sản văn hoá phi vật thể quốc gia.

Các hoạt động hướng tới mục tiêu cốt lõi là giữ gìn, bảo tồn, tôn vinh các di sản văn hóa, góp phần xúc tiến du lịch, thương mại và mở rộng hợp tác. Tham gia Festival có 15 tỉnh, thành phố trong cả nước và đoàn nghệ thuật tỉnh Udomxay – Lào. Đại sứ của lễ hội là Hoa hậu Khánh Ngân.

“Trong lễ khai mạc chúng tôi mời các tỉnh thành tham gia, đưa các di sản lên sân khấu trong chương trình nghệ thuật để làm nổi bật sự kết nối cũng như thể hiện được bản sắc của các địa phương. Có rất nhiều di sản không được bảo tồn, có nguy cơ mai một nên chúng tôi muốn thông điệp để cùng chung tay bảo tồn di sản”, ông Nguyễn Mạnh Cường nói.

“Tỉnh Ninh Bình luôn ý thức sâu sắc về khối tài sản mà thiên nhiên ban tặng và các thế hệ người Ninh Bình đã bồi tụ cho vùng đất này. Vì thế chúng tôi đã lấy di sản văn hóa làm cốt lõi để xây dựng ý tưởng cũng như cách thức tổ chức festival để thực sự là nơi hội tụ, giao lưu, trao truyền và lan tỏa các giá trị di sản văn hóa của quốc gia và nhân loại”, ông Nguyễn Mạnh Cường nói.

Đặc biệt, 71 hoa hậu là đại diện của hơn 71 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới tham gia cuộc thi Hoa hậu Du lịch thế giới sẽ trình diễn trong chương trình khai mạc, chương trình Lễ hội đường phố. 

Trong khuôn khổ lễ hội sẽ có nhiều hoạt động như: triển lãm di sản văn hóa và lịch sử truyền thống, chương trình Lễ hội đường phố, chương trình đại nhạc hội di sản văn hóa và âm hưởng hiện đại...

Chương trình khai mạc ngày 17/11 tại Quảng trường Đinh Tiên Hoàng Đế, TP. Ninh Bình. Chương trình bế mạc diễn ra tại Phố cổ Hoa Lư, tập trung tôn vinh, giới thiệu và tri ân mở rộng vòng tay kết nối di sản từ Tràng An - Ninh Bình tới các tỉnh, thành trong nước và quốc tế.

Có nhiều lý do để chờ đợi dự thảo thông qua, sớm ngày nào hay ngày đó.

Thứ nhất, ngành y là nơi tập trung những người có trình độ và năng lực học tập tốt nhất của xã hội. Gần như năm nào, các khoa y cũng lấy điểm tuyển sinh đầu vào thuộc loại cao nhất.

Thời gian đầu tư cho nghề y cũng dài nhất, gấp đôi, gấp ba nhiều ngành nghề khác, đặc biệt là với các chuyên khoa sâu. Sau sáu năm đại học, các bác sĩ sẽ mất 2-3 năm nữa học nội trú, chuyên khoa I, chuyên khoa II; thêm vài năm nữa mới có chứng chỉ hành nghề. Đó là chưa kể đến các kỳ đào tạo, bổ túc kiến thức và tay nghề hàng năm. Bác sĩ phải học tập suốt đời.

Thứ ba là tính chất đặc biệt của loại công việc liên quan đến sức khỏe và tính mạng con người - vốn quý nhất của mỗi gia đình, xã hội.

Những lý do này không phải đặc thù của Việt Nam. Và quốc gia nào cũng vậy, đều trọng dụng và đãi ngộ người giỏi với kỳ vọng họ sẽ đem lại lợi ích gấp bội cho đa số còn lại trong cộng đồng. Vì thế, ở nhiều nước, lương khởi điểm của bác sĩ thường rất cao, bên cạnh một số nghề khác như luật sư, kỹ sư công nghệ...

Bác sĩ thu nhập cao là chuyện bình thường, thuận theo sự vận hành tự nhiên ở mọi xã hội.

Tại Việt Nam, năm 2005, Bộ Chính trị ban hành một nghị quyết rất quan trọng - Nghị quyết 46 về bảo vệ chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Nghề y được xác định "là một nghề đặc biệt, cần được tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt". Nhưng sau gần 20 năm, chúng ta vẫn chưa thể đảm bảo sự công bằng cho nghề y, chưa nói đến "đãi ngộ đặc biệt".

Tôi sẽ nói rõ hơn về sự công bằng. Trước khi cải cách tiền lương (áp dụng từ 1/7/2024), công chức hưởng lương khởi điểm như nhau. Nếu một người chỉ học bốn năm, thì sau 4-5 năm ra trường, anh ta đã có thể tăng hai bậc lương. Trong cùng thời gian đó, "bác sĩ tương lai" vẫn đang học. Tức là, vào thời điểm một bác sĩ vừa ra trường, nhận lương khởi điểm, thì một công chức cùng trang lứa ở ngạch khác có thể đã lên hai bậc lương.

Thực tế đó là một trong những nguồn động lực khiến chúng tôi kiên trì tham mưu để Chính phủ ban hành Quyết định 73, quy định một số chế độ phụ cấp đặc thù đối với công chức, viên chức, người lao động trong các cơ sở y tế công lập và chế độ phụ cấp chống dịch. Phiên trực 24 giờ, nhân viên y tế nhận được 115 nghìn đồng; mỗi ca phẫu thuật, bác sĩ mổ chính nhận 280 nghìn - mức dành cho các bệnh viện hạng cao nhất, vào năm 2011. Phụ cấp là một trong ba thành tố cấu thành thu nhập của công chức (bên cạnh lương cơ bản và thưởng).

Quyết định được ban hành, tôi xuống tỉnh, xuống huyện, thấy đồng nghiệp phấn khởi lắm, chia sẻ rằng mức phụ cấp không phải là lớn nhưng có ý nghĩa động viên về mặt tinh thần.

Nhưng mức phụ cấp này giữ nguyên suốt 13 năm qua, trong khi mức lương cơ sở đã được điều chỉnh thêm 8 lần.

Nhìn sâu hơn vào ngành, tôi rất thương và chia sẻ với những vất vả của đồng nghiệp. Tôi cũng tốt nghiệp y khoa, từ nhân viên đi lên, nên có điều kiện thấu hiểu môi trường này.

Năm 1976, vừa bước chân vào Đại học Y Hà Nội, tôi đã nghe các anh chị khóa trên đùa "Khổ thay con gái trường Y/ 36 cửa ải còn gì là xuân". Chúng tôi sáng thực hành ở bệnh viện, chiều học lý thuyết, tối học bài, mỗi tuần trực một đêm, nên không có thời gian đi chơi, lúc nào cũng nơm nớp lo "cày bài".

Ra trường đi làm, tôi thấm thía hơn nữa nỗi nhọc nhằn của nhân viên y tế.

Sau ca trực 24 giờ, nhân viên nữ mắt mũi thâm quầng, bơ phờ, còn nam giới râu ria mọc dài ra thấy rõ. Khó nhọc không chỉ bởi mất ngủ, mà còn bởi áp lực đối mặt với những căng thẳng liên tục: người nhà khóc lóc, bệnh nhân kêu ca, đứng giữa sự sống và cái chết; môi trường ồn ào, ngột ngạt, bắt buộc tiếp xúc gần với máu, chất nôn, chất thải...

Phụ cấp mổ hay tiền trực, trong bối cảnh giá cả leo thang, chỉ mang ý nghĩa tượng trưng chứ không bù đắp nổi công sức của y bác sĩ. Trong một nghiên cứu cuối năm 2021, Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam từng đánh giá tiền lương nhân viên ngành y đang ở mức thấp, trung bình 7,36 triệu đồng.

Đến đây, có một câu hỏi nhiều người vẫn đặt ra: căng thẳng, áp lực, thu nhập thấp, tại sao người ta vẫn đua nhau vào trường y?

Có ba lý do khiến nghề y hấp dẫn đặc biệt.

Thứ nhất là cơ hội cứu người - đánh thức khát vọng được làm những điều tốt đẹp. Thứ hai, đây là loại công việc mang lại kết quả ngay, mà không phải đợi lâu như những ngành nghề khác. Nhìn thấy tiến triển của bệnh nhân sau một xét nghiệm, chứng kiến mạng người được cứu sống sau ca mổ... là những điều mang đến cảm giác thăng hoa trong công việc. Y học là ngành khoa học khó và thú vị - tập hợp kiến thức của nhiều khoa học khác - tạo nên hấp lực với những người đam mê khám phá.

Lý do thứ ba là y tế Việt Nam đạt những thành tựu được quốc tế đánh giá cao trong điều kiện một nước thu nhập trung bình, từ y tế dự phòng, cho tới làm chủ các kỹ thuật chuyên sâu như ghép tạng...

Cũng như tôi, phần lớn người dân hẳn sẽ mong mỏi bác sĩ được trả công tốt hơn. Bài toán khó ở đây là ngân sách hạn chế, lấy tiền đâu mà tăng lương, thưởng, phụ cấp?

Giải pháp khó tránh khỏi là điều chỉnh giá dịch vụ y tế. Không thể bấu mãi vào ngân sách, phải có cơ chế tăng nguồn thu cho ngành y để bệnh viện có tiền chi trả. Nếu vẫn theo giá cũ, nguồn thu đầu vào của ngành y vẫn vậy, sẽ không có đủ tiền để thực hiện tăng lương cơ bản, tăng phụ cấp như chính sách đề ra.

Vì vậy, chính sách đảm bảo thu nhập cho y bác sĩ cần phải triển khai kèm theo việc điều chỉnh giá dịch vụ y tế theo hướng tính đúng tính đủ, với mục tiêu đổi mới mạnh mẽ tài chính y tế theo tinh thần Nghị quyết 20-NQ/TW/2022. Hiện giá dịch vụ y tế mới tính 4/7 yếu tố cấu thành: Thuốc, vật tư; điện, nước; bảo trì thiết bị; lương, phụ cấp. Nếu tính đủ 7 yếu tố sẽ còn bao gồm các chi phí: sửa chữa lớn tài sản cố định; khấu hao tài sản; chi phí đào tạo, nghiên cứu khoa học.

Năm 2012, lãnh đạo Bộ Y tế từng đối mặt với áp lực rất lớn khi ban hành Thông tư 04 về mức tối đa khung giá một số dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh. Hàng trăm dịch vụ y tế được điều chỉnh tăng. Dư luận phản ứng, báo chí phản biện khiến chính phủ ngần ngại. Nhưng chúng tôi kiên định thuyết phục.

Kết quả, Thông tư này đã làm thay đổi cơ bản chất lượng dịch vụ y tế. Bảo hiểm có khả năng trang trải nhiều hơn, người dân giảm chi tiền túi và được hưởng dịch vụ tốt hơn; bệnh viện lắp được quạt, máy lạnh ở phòng tiếp đón; nhân viên y tế có đồng phục đàng hoàng hơn, chất liệu tốt hơn... Thái độ cung cách phục vụ của bác sĩ và bệnh viện cũng thay đổi, nạn phong bì giảm dần.

Vào những thời điểm rất khó khăn của ngành y, tôi từng "nói cứng" với anh em: Đã dấn thân vào ngành này là phải chịu thiệt thòi, nếu cảm thấy không phù hợp nữa thì ra đi. Nhưng khi xã hội đã phát triển, thu nhập bình quân đầu người đã cải thiện, không thể để nhân viên y tế chịu khó chịu khổ mãi được.

Thu nhập tương xứng sẽ tạo động lực cống hiến và đốt cháy mình cho công việc cứu người, sáng tạo, phát minh về y học, tạo thành xung lực thúc đẩy nền y tế phát triển.

Đề xuất tăng mức tiền trực, phụ cấp cho nhân viên y tế là một tín hiệu đáng mừng nhằm trả lại công bằng cho những người đang đảm nhận loại công việc khó, đòi hỏi nỗ lực rất lớn và trách nhiệm rất cao trong việc chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Nguyễn Thị Kim Tiến

Ông là tác giả của 7 cuốn tiểu thuyết, 5 trong số đó được đề cử cho Giải Gratiaen, giải thưởng văn học của Sri Lanka do Michael Ondaatje sáng lập. Tiểu thuyết mới nhất Người đàn ông không thể kết hônđã giành được Giải thưởng Gratiaen năm 2021. Cuốn sách Lời nói không ngừng của những con quỷdo ông sáng tác cũng được đưa vào danh sách đề cử cho Giải thưởng DSC.

Trong không gian ấm cúng đậm chất Việt, các khách mời cùng thảo luận về chủ đề trí tuệ nhân tạo (AI) và việc sử dụng AI trong sáng tác văn học. Phóng viên VietNamNet đã đặt câu hỏi và lắng nghe ý kiến của nhà văn Ashok Ferrey về vấn đề này. 

-Cảm nhận của ông về trí tuệ nhân tạo trong sáng tác văn học?

Tôi thấy trí tuệ nhân tạo (AI) đã biến những tác phẩm văn học trở nên hoàn hảo. Tuy nhiên, tôi lại thích đọc một tác phẩm văn chương không hoàn hảo do một nhà văn tự sáng tác hơn, chính sự không hoàn hảo đó thể hiện bản sắc của con người họ. Trong quá trình làm cho tác phẩm trở nên hoàn hảo, AI đã "là phẳng" đi tất cả những góc cạnh thể hiện cá tính riêng của mỗi nhà văn. 

-Trải nghiệm cá nhân của ông như thế nào đối với việc sử dụng AI trong sáng tác?

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo hết sức phổ biến trong sáng tác văn học. Tại Sri Lanka, khi tôi gửi bản thảo cho tòa soạn, họ sẽ đưa nó vào Chat GPT để xử lý. Sau đó, Chat GPT đưa ra những đề xuất để bản thảo tốt hơn và tòa soạn yêu cầu tôi làm theo. Một ví dụ khác là người bạn nhà báo của tôi. Hôm qua, chúng tôi vừa nói chuyện với nhau và cô ấy phàn nàn rằng đã viết một bài rất hay và được đăng lên báo. Sau đó, nhiều người phản hồi và cho rằng chắc cô đã sử dụng AI để viết bài nên mới hay như vậy. Điều ấy khiến cô cảm thấy bất công và phẫn nộ. 

-Theo lời ông kể ảnh hưởng của AI đã hết sức sâu rộng trong giới xuất bản. Thời đại công nghệ 4.0 này, có một xu hướng là cái gì cũng phải có nhanh, ngay lập tức, rất ít người giữ được tâm huyết và đắm chìm trong quá trình sáng tác tác phẩm. Ông suy nghĩ gì về điều này?

Tôi từng học chuyên ngành toán ở đại học, thời ấy chưa có máy tính. Sau đó, tôi được chứng kiến sự thay đổi mang lại bởi máy tính: các nhân viên thu ngân không còn tự tính nhẩm trong đầu nữa mà chỉ cần bấm máy. Dần dần, phần lớn chúng ta đều sử dụng máy tính và không còn giữ thói quen tính nhẩm nữa, điều đó làm cho khả năng tính nhẩm kém đi. Tôi sợ rằng điều tương tự sẽ diễn ra với văn chương. Trong thời đại ngày nay, khoảng thời gian mà một người có thể tập trung vào một công việc là rất ngắn. Vì thế, các sản phẩm ngắn như video Tiktok rất được ưa chuộng. Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì, khi tôi viết tay để sáng tác thì sản phẩm lại chất lượng hơn đánh máy. Tôi sợ rằng sự sản xuất nhanh chóng và hoàn thành trong nháy mắt của AI sẽ khiến con người đánh mất thói quen đào sâu suy nghĩ và sáng tạo. 

-Theo ông có cách nào để người viết vừa tận dụng AI vừa giữ được bản sắc riêng trong tác phẩm?

Thật sự tôi thấy rất khó. Ngày xưa, chúng ta cần thợ để may áo, nhưng bây giờ chỉ cần ra hàng là mua được một cái áo may sẵn như tôi đang mặc đây. Và giá của áo may sẵn bao giờ cũng rẻ hơn nhiều giá áo may tay hay may đo riêng. Tôi nghĩ rằng có thể xu hướng thị trường văn học trong tương lai cũng như vậy, có sản phẩm tạo ra bởi AI và có sản phẩm được sáng tác theo cách truyền thống. Tôi cũng tìm cách để dung hòa các yếu tố nhưng vẫn chưa có giải pháp. 

-Có thể miêu tả rõ hơn hình dung của ông về bối cảnh ngành xuất bản trong tương lai?

Tôi nghĩ rằng cũng giống như áo may tay hiếm có và đắt tiền, có thể một bộ phận nhỏ các nhà văn sẽ tiếp tục đi theo lối sáng tác truyền thống và cho ra đời những tác phẩm có chất lượng cao hơn. AI rất thông minh nhưng không thể thay thế được cảm xúc mà chỉ con người mới có. Như vậy các tác phẩm được sáng tác theo cách truyền thống sẽ có giá trị cao hơn và các sản phẩm của AI sẽ mang tính đại trà. Tôi hơi bi quan về bối cảnh đó, vì trong nền kinh tế thị trường văn chương truyền thống với giá cao và thời gian sáng tác lâu rất khó cạnh tranh với văn chương AI vừa nhanh vừa rẻ và ai cũng làm được. 

-Nhiều ý kiến cho rằng AI đóng góp rất tốt vào sự phát triển của nhân loại, ông nghĩ sao về điều này?

Tôi không phủ nhận điều đó, nhưng vẫn nghĩ rằng một sản phẩm văn học được đào sâu và đầu tư thời gian sẽ tốt hơn. Tôi cũng là một kiến trúc sư, theo kinh nghiệm của mình những nhà xây vội thường dẫn tới xây ẩu, hay bị bỏ qua chi tiết. Nhà xây càng nhanh thì tồn tại càng ngắn, mau xuống cấp. Nhưng nhà xây cẩn thận sẽ đứng vững hơn, sử dụng được nhiều năm hơn. 

-Ông có điều gì muốn nhắn nhủ với các tác giả Việt Nam?

Tôi rất vui vì ngày hôm nay được trò chuyện với các văn nghệ sĩ Việt Nam về một chủ đề quan trọng như vậy. Tôi mong rằng tất cả chúng ta sẽ giữ vững được bản sắc cá nhân trong sáng tác. Xin mời các bạn đến thăm Sri Lanka và tham gia Lễ hội văn học Sri Lanka do tôi tổ chức vào năm sau! Mong rằng sẽ có nhiều cơ hội hơn để giao lưu văn học giữa hai nước. 

Sao Khuê

3 quyển sách viết về những người phụ nữ tiên phong

Sau nhiều năm đi thuê nhà, chúng tôi cũng dồn được ít tiền, mượn người thân và vay ngân hàng để mua một căn nhà nhỏ. Nợ nần gánh trên vai, tôi phải nai lưng kiếm tiền. Ngoài việc chính, tôi còn bán hàng online. 

Hai năm gần đây, công việc quá áp lực, công ty nợ lương cộng với nhiều vấn đề, tôi quyết định xin nghỉ. Để đưa ra quyết định này, tôi đã suy nghĩ rất kĩ. 

Mỗi ngày tôi đều vất vả bán hàng online. Ngoài bán trên trang cá nhân, tôi bán thêm đồ ăn trong chung cư. Khách thường yêu cầu giao hàng lúc chiều tối để tiện bữa cơm nên lúc nào tôi cũng quay cuồng chóng mặt vừa nấu cơm vừa đi "ship" hàng. 

Có hôm được vài chục đơn hàng, tôi đi hết tòa này đến tòa kia, thang máy thì chậm, mồ hôi cứ túa ra. Có lần, vừa đi giao hàng thì chợt nhớ ra chưa tắt bếp, tôi vội chạy về, nồi canh suýt cháy. 

Tôi bảo chồng cố gắng sắp xếp công việc về sớm, đỡ đần vợ lúc giao hàng nhưng anh vẫn ngồi lì đến 19h mới chịu về dù được nghỉ lúc 17h. Một mình tôi đón con đi học về, đi chợ, lấy đồ, giao hàng. 

Ấy vậy mà lúc nào chồng cũng nói: “Ở nhà có phải làm gì đâu, đón con là đúng rồi còn chờ chồng làm gì nữa?”. 

Cãi nhau rất nhiều lần về chuyện anh không chịu về sớm đón con, tôi cảm thấy chán, không còn thiết đề cập.

Nhưng chuyện đi giao hàng, tôi thực sự cần có người hỗ trợ. Nếu giao đủ hàng cho người ta, tôi sẽ không thể nấu kịp cơm cho cả nhà, không thể tắm giặt cho con, không kịp cho con ăn những ngày con đi học thêm.

Nhưng hôm nào nhờ chồng là anh trừng mắt: “Ai bảo cô chọn nghỉ việc ở nhà bán hàng thì cô phải chấp nhận. Tôi đi giao hàng hộ cô thì tôi làm hai việc à? Việc của ai người ấy làm, ai cũng phải kiếm tiền, ai cũng phải làm tốt công việc của mình”. 

Nghe chồng nói vậy, tôi sôi máu: “Vậy thì anh nấu cơm, đón con, tắm cho con, cho con ăn đi. Tại sao anh lại để mọi việc cho tôi làm?”. Chồng im lìm, không nói gì.

Có hôm tôi đang nấu cơm, chuẩn bị cho con ăn đi học thêm thì khách ở chung cư gọi. Tôi lấy hàng, ghi rõ căn hộ cho chồng đi giao, nhưng anh quyết không làm.

Lần trước đang ăn vội bát cơm vì vừa đi giao hàng về thì lại có khách gọi tiếp, tôi mới mở lời nhờ chồng đi giúp. Lúc này anh đã ăn xong và đang nằm trên ghế xem phim nhưng nhất định không đi. 

Anh lẩm bẩm: “Việc ai người ấy làm, đi xong thì về ăn tiếp. Giờ đi giao, vào thang máy, gặp bao nhiêu người quen, biết giấu mặt đi đâu, xấu hổ chết đi được. Đi làm cả ngày về mệt lại còn phải đi giao hàng thì chết à?”.

Tôi buộc phải buông đũa xuống, nước mắt cứ thế ứa ra. Việc vất vả bao nhiêu tôi không ngại nhưng buồn nhất là thái độ của chồng. Nghe câu chồng nói, tôi tức chỉ muốn đập tung đồ đạc. Với anh, việc đi giao hàng là đáng xấu hổ vậy sao?  

Từ ngày tôi nghỉ việc ở nhà bán hàng, chồng luôn tỏ ra lạnh nhạt.

Có hôm cả nhà đi chơi, vô tình gặp bạn của chồng nên tất cả ngồi ăn chung. Anh bạn kia tiện miệng hỏi về công việc của tôi. Tôi chưa kịp trả lời thì chồng nhanh nhảu đáp: “Vợ anh làm văn phòng bình thường thôi”. Rõ ràng, chồng đang xấu hổ vì vợ ở nhà bán hàng online. Tự nhiên tôi thấy uất ức.

Mấy hôm trước, tôi đọc được dòng tin nhắn trong điện thoại của chồng nói với mẹ. Cảm giác buồn bực lại dâng lên. Anh chê bai tôi học hành đàng hoàng mà giờ ở nhà bán hàng, làm anh xấu hổ chẳng dám đưa đi gặp bạn bè. 

Nghĩ đến cảnh tối nào chồng cũng vắt chân lên ghế xem điện thoại, coi như vợ không tồn tại, tôi thực sự không còn chịu đựng nổi nữa. Tôi đang nghiêm túc nghĩ đến chuyện ly hôn.

Độc giả giấu tên

Chán chồng, 'bà thím' U60 đi du lịch bụi suốt 3 năm chưa muốn về nhà