Bên tách trà nóng và đĩa mứt ngọt mời khách, bà Kiềm cho biết, Nhà lớn Long Sơn do ông Trần xây dựng từ năm 1910 đến 1929, sau khoảng 10 năm đến xã đảo Long Sơn khai hoang, lập nghiệp. Ông Trần tên thật là Lê Văn Mưu, người quận Giang Thành, Hà Tiên (nay là huyện Giang Thành, tỉnh Kiên Giang).

Nhà lớn là một quần thể kiến trúc nghệ thuật theo lối cổ, được làm bằng gạch ngói và các loại gỗ quý, trên tổng diện tích khoảng 2ha, chia thành các khu: Đền thờ, nhà hội, trường học, chợ... và khu lăng mộ ông Trần. Những công trình này đều nằm chung trong một khuôn viên nên người dân quen gọi là Nhà lớn.

Sau khi ông Trần qua đời và được đưa vào thờ cúng trong Nhà lớn, nơi đây còn có thêm tên gọi nữa là đền ông Trần.

Theo bà Kiềm, nhiều người tin theo ông Trần dù đi làm, đi chợ, hay tới Nhà lớn phụng sự, đều mặc bộ bà ba bằng vải nhuộm màu đen, đi chân trần và búi tóc củ tỏi gọn gàng. Vào các ngày lễ, mọi người mặc áo dài đen.

Đám tang không trống kèn, phúng điếu

Một trong những điều nhiều người tò mò khi đặt chân tới đây là tục dùng chung lồng liệt (hay thường gọi là áo quan, quan tài) của những người theo đạo ông Trần sau khi chết.

Theo bà Kiềm, lồng liệt là cách gọi của những người sống trong Nhà lớn, có từ thời ông Trần. Lồng là mình theo trời theo Phật, còn liệt là nằm xuống. Ông Trần dạy con người ai cũng như nhau, “sống thì đồng tịch đồng sàng, thác đồng quan đồng quách”, giàu nghèo đều dùng chung lồng liệt.

Bà Kiềm cho hay, với những gia đình theo đạo ông Trần, khi có ai qua đời, người thân sẽ đến Nhà lớn xin thỉnh lồng liệt về để lo hậu sự. 

“Cùng với lồng liệt, Nhà lớn sẽ biếu cho những gia đình này một bó lá 6 tấm, một chiếc đệm đan bằng lá, một chiếc chiếu và 4,5m vải đỏ, 4,5m vải trắng. Đám tang không được để quá 24 giờ, nếu sáng mất thì chiều táng và chiều mất thì sáng táng".

Ngoài ra, khi đưa đám không có trống kèn, không nhận phúng điếu, khách chỉ dùng trà, sau đó đưa người đã khuất ra huyệt. Khi nhà ai có đám, mọi người đến phụ giúp, sau đó cùng ăn bữa cơm đạm bạc, không đòi hỏi.

Theo bà Kiềm, nghi thức đám tang được tổ chức rất đơn giản, người mất được quấn trong 3 lớp. 

“Tại nơi táng, dưới đáy huyệt để sẵn một đôi đệm, một đôi chiếu. Sau khi đưa thi hài xuống, người ta dùng 6 tấm lá chằm (lá dừa bện lại thành tấm) xếp vào huyệt, mỗi bên 3 tấm, mô phỏng hình nóc nhà 2 mái”, bà Kiềm nói.

Sau khi chôn cất người mất, lồng liệt được mang về lại Nhà lớn để dùng tiếp cho những người sau.

Bà Lê Thị Kiềm nói về tục dùng chung lồng liệt. Video: Quang Hưng

Bà Kiềm chia sẻ thêm, tất cả những tập tục này đều được các thế hệ trước truyền miệng, dạy bảo lại cho thế hệ sau mà không lưu lại bằng văn tự.

Năm 1991, Nhà lớn Long Sơn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Hàng năm, Nhà lớn Long Sơn thu hút nhiều du khách thập phương đến thăm viếng, đặc biệt vào ngày giỗ ông Trần (20/2 âm lịch) và tết Trùng cửu (9/9 âm lịch).

“Yes”có thể là câu trả lời cho một câu hỏi như “Have you seen where I put my briefcase?”hay “Do you understand?”.

Việc sử dụng “yes”ở đây thường không cần nhiều cảm xúc, vì thế có thể thay thế bằng một số cách trả lời đơn giản như:

- Certainly.

- I do hoặc I have.

Hoặc bạn có thể sử dụng cách trả lời đời thường hơn:

- Sure. 

- Yep.

- Yeah.

“Yep” và “yeah” là những thay thế phổ biến cho “yes”, nhưng nên được dùng với bạn bè, những người bạn thân quen. Bạn có thể nhận được một cái cau mày nếu sử dụng nó ở những nơi như công sở, khi nói chuyện với ông chủ.

Để trả lời cho một lời đề nghị, như “Could you pass the butter please?”, bạn có thể dùng:

- Of course.

- Sure I can!

- Yeah.

- No problem!

Hoặc với đề nghị như “Please make sure the paperwork is finished for 5 o’clock.”,bạn có thể trả lời một cách lịch sự:

- I will.

- Definitely.

- Absolutely.

- By all means.

Với những lời đề nghị như: ““I’ve got spare tickets to the big game this weekend if you’d like one?”hay “I could help you with your homework tonight if you like?”, bạn có thể trả lời:

- OK.

- I’d love that!

- You bet!

- Alrighty!

- Fo sho! –một từ lóng có nghĩa là “chắc chắn rồi”.

Với những lời khẳng định mang nghĩa tích cực, như “That was a great evening”hay “Wasn’t that a fantastic lunch?”, bạn có thể trả lời:

- Yes, it was!

- Sure was!

- Wasn’t it just!

Những câu trả lời trên đây đều mang nghĩa rất tích cực. Tuy nhiên, mức độ nhiệt tình khác nhau có thể được thể hiện phụ thuộc vào từ thay thế mà bạn dùng. Dưới đây là một số ví dụ:

- “Totally!”– đây là cách trả lời thay thế cho “yes” có nguồn gốc từ văn hóa trượt ván và lướt sóng của giới trẻ Mỹ. Cách dùng từ này hiện nay đã quá phổ biến và thường được sử dụng bởi những người bản ngữ trẻ tuổi.

- “Yeah, right”– cách trả lời này có thể được sử dụng với nghĩa châm biếm. Với những ví dụ trên, nếu bạn dùng cách này, có thể thực ra bạn nghĩ rằng buổi tối rất buồn chán hoặc bữa trưa rất tệ.

- “Yes”có thể được sử dụng để đáp lại một lời kêu gọi để thu hút sự chú ý. Ví dụ: “Oh, Mrs Smith”. “Yes?”.

Một số cách đáp lại thông tục hơn:

- Uh-huh?

- Yep?

Một số cách trang trọng hơn:

- Yes, what is it?

- Yes, what can I do for you?

- You called?

“Yes” có thể được dùng để khuyến khích ai đó tiếp tục nói. Ví dụ như trong đoạn hội thoại này:

Mike: “When you bought those photographs…”

Dave: “Yes?”

Mike: “Did you get them from the shop on the high street?”

Ở đây, Dave đang gửi đi thông điệp là anh ta đã nghe thấy những gì Mike nói, và khuyến khích Mike tiếp tục đặt câu hỏi. Bạn sẽ thường xuyên nghe thấy người đối diện nói “yes” trong những cuộc trao đổi điện thoại, hoặc trong nhiều trường hợp khác. Trong những tình huống này, có thể sử dụng một số thay thế cho “yes”:

- I hear you– sử dụng phù hợp ở những nơi như công sở.

Hoặc những cách đời thường hơn:

- Uh-huh?

- Mmm hmm?

- Yep?

Nếu bạn nghe thấy ai đó lặp lại “Uh-huh... uh-huh...”quá nhiều khi họ đang nghe ai đó nói chuyện, đó có thể là dấu hiệu của một cuộc trò chuyện nhàm chán.

- I see– từ này có thể được dùng khi ai đó cho bạn một số thông tin hơn là hỏi bạn một câu hỏi. Ví dụ như:

Mike: “There’s a problem with the report…”

Dave: “I see…”

Mike: “…it contains some errors in the last paragraph.”

“Yes” có thể dùng để thể hiện niềm vui hoặc hứng thú. Ví dụ như: “You got tickets for the gig? YES!”.

Trong trường hợp này, có nhiều lựa chọn thay thế mà bạn có thể dùng:

- Ace!

- Brilliant!

- Cool!

- Hell, yes!

Nguyễn Thảo(Theo EF)