Giải mã tri kỷ: Hé lộ cuộc hôn nhân của NSƯT Công Ninh và bà xã kém 21 tuổi

Bài viết của TS Nguyễn Thế Dương (Viện Ngôn ngữ học) chia sẻ một góc nhìn về vấn đề dạy tiếng mẹ đẻ trong năm đầu cấp tiểu học từ thực tế của Úc, một quốc gia có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới.

Học chữ từ… 5 tuổi

Trẻ em tại Úc chính thức làm quen với chữ và học đọc từ năm 5 tuổi khi các em bắt đầu bước vào cấp tiểu học, tức là sớm hơn so với Việt Nam một năm.

Lớp học đầu tiên của tiểu học được gọi là Prep, tức là lớp “chuẩn bị”, tương tự như “lớp vỡ lòng” của Việt Nam trước đây, nơi học sinh bắt đầu tiếp xúc với môi trường học đường thông qua các môn tiếng mẹ đẻ, toán, khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.

Một giờ học Prep của trường học Úc. Ảnh: Thế Dương

Theo Chương trình Giáo dục của Úc, học sinh Prep cần phải phân biệt được âm và chữ.

Sau khi hoàn thành xong năm học đầu tiên của cấp tiểu học, học sinh phải nhận diện được toàn bộ các chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh và phân biệt được cách viết hoa và viết thường.

Các em cũng cần phải biết và sử dụng được những âm thông dụng nhất được thể hiện bằng hầu hết các chữ cái.

Học sinh khối vỡ lòng cần phải biết ghép các âm với nhau để đọc được các từ có cấu tạo theo dạng CVC (tức là phụ âm – nguyên âm – phụ âm).

Bên cạnh đó, các em cũng phải nhận diện và tạo ra các từ bắt vần với nhau, các từ có phần âm đầu giống nhau, các âm tiết và âm trong từ khi nói ra.

Về viết, học sinh cũng phải thể hiện được những hiểu biết về chữ cái và âm, bắt đầu sử dụng được dấu chấm câu và chữ viết hoa viết thường đúng cách, đúng chỗ. 

Dạy âm trước khi dạy chữ cái

Phương pháp dạy đọc và viết trong các trường của Úc được gọi là dạy âm tổng hợp (synthetic phonics).

Phương pháp này được áp dụng tại nhiều nước, trong đó có Anh, Canada, Mĩ… Nó chú trọng mối liên hệ giữa các âm vị (âm) và tự vị (chữ).

Các âm này được dạy riêng rẽ rồi sau đó mới được ghép với nhau qua các từ cụ thể.

Âm tại các vị trí khác nhau trong từ như đầu, cuối, giữa cũng được dạy và phân biệt rõ.

Học sinh Úc được dạy về âm trước.

Việc dạy âm được tiến hành thông qua các bài hát rất dễ thương và dễ hiểu. Đó là những giai điệu từ các bài hát quen thuộc với thiếu nhi nhưng được thay lời mới để phục vụ cho việc học âm.

Chẳng hạn, âm /k/ sẽ theo giai điệu của bài hát “She’ll be coming round the mountain” với lời như sau:

Kites are flying in the sky

/k/-/k/-/k/

Kites are flying in the sky

/k/-/k/-/k/

Kites are flying in the sky

… flying in the sky

… kites are flying in the sky

/k/-/k/-/k/

Khi hát, các em giơ tay lên cao, làm động tác như đang thả diều. Từ đó, các em sẽ nắm được các từ có âm “cờ” /k/ như kites, sky… đồng thời nắm được cách phát âm của âm /k/.

Bài học âm k. Ảnh: Tác giả cung cấp

Điều cần nhấn mạnh ở đây là thoạt đầu, phương pháp dạy âm tổng hợp không chú trọng đến dạy nghĩa, mà tập trung chủ yếu vào việc phát âm cho đúng.

Do đó, học sinh có thể tạo ra các từ vô nghĩa như feep hay choy, miễn là các em nhận diện và hiểu được âm đọc của các từ vô nghĩa này. Ngoài ra, giáo viên cũng thường hướng dẫn học sinh tập… làm thơ, mà thực chất là các câu có vần với nhau. Các “câu thơ” có thể ngô nghê nhưng quan trọng nhất là giúp các bé nắm được quy tắc về âm và vần.

Mặc dù yêu cầu cần đạt khi học hết lớp Prep là học sinh phải nắm được tên các chữ cái nhưng ở giai đoạn đầu tiên của Prep, giáo viên không dạy cho các em tên các chữ cái.

Tên của chữ chỉ được dạy khi các em nắm vững sự tương hợp âm/chữ và cách ghép âm để đọc.

Thông thường, tên của chữ cái được giới thiệu thông qua bài hát rất nổi tiếng về bảng chữ cái (ABC song).

Năng lực đọc được chuẩn hóa thành các cấp độ

Sau khi nắm được các nguyên tắc về âm, mỗi tuần, giáo viên đưa cho các em một bản danh sách gồm 12 từ thị giác (sight words).

Đó là những từ vựng cơ bản, thường được sử dụng với tần số cao và có thể ghi nhớ toàn bộ khối từ bằng mắt mà không cần phải tách âm hay vần, chẳng hạn như I, you, we, in… Cho đến hết Prep, các em được dạy 200 từ thị giác.

Với vốn từ thị giác và các kiến thức về âm và vần làm nền tảng, học sinh Prep cũng bắt đầu làm quen với việc học đọc.

Một bài học của học sinh Prep. Ảnh: Tác giả cung cấp

Năng lực đọc của trẻ em ở Úc được chia làm 30 cấp độ từ dễ đến khó. Chương trình giáo dục của nước này kì vọng học sinh sẽ hoàn tất 30 cấp độ đọc này khi học xong lớp 2. Sau khi học xong lớp Prep, học sinh được kì vọng sẽ đạt được cấp độ đọc 6.

Tuy nhiên, sự kì vọng này không đồng nghĩa với việc tất cả học sinh bắt buộc phải vượt qua cấp độ 6 này khi học xong Prep.

Trong bất cứ lớp nào, năng lực đọc của học sinh cũng không thể đồng đều. Có những em học đọc chậm hơn, cho nên, sau khi hoàn thành lớp Prep cũng chỉ vượt qua được cấp độ 4, hoặc thậm chí cấp độ 2.

Mặc dù không đạt được ngưỡng kì vọng nhưng các em này vẫn được lên lớp bình thường.

Ngược lại, những em thể hiện năng lực đọc tốt, hoàn toàn được phép “nhảy cóc”, nghĩa là có thể bỏ qua một vài cấp độ.Do đó, trong cùng một lớp, sau một năm học Prep, có em đạt được cấp độ đọc 23 nhưng cũng có em chỉ đạt cấp độ 2 hoặc 3.

Thông thường, giáo viên sẽ phân chia lớp theo các nhóm đọc khác nhau, tuỳ theo cấp độ đọc. Do đó, trong một lớp, nếu một học sinh có cấp độ đọc vượt trội so với các bạn cùng lớp và không thể ghép nhóm đọc với các bạn khác được thì học sinh đó, trong giờ tập đọc được chuyển sang lớp khác để ghép với các bạn có năng lực đọc tương đương. Tuy nhiên, hầu hết các em đều đạt được cấp độ đọc cao nhất sau khi hoàn thành lớp 2.

Hoàn toàn không có sách giáo khoa dạy tập đọc

Điểm đáng chú ý là Úc không có hệ thống sách giáo khoa cố định như ở Việt Nam.

Thay vào đó, để giúp học sinh đọc và đánh giá năng lực đọc các em, nước Úc có một hệ thống sách đọc rất phong phú, đầy đủ, hoàn thiện và khoa học.

Nội dung sách rất phong phú từ truyện vui, truyện hư cấu đến các sách khoa học được viết từ đơn giản nhất đến khó dần lên theo từng cấp độ đọc.

Hệ thống sách này được cung cấp đến từng lớp học. Trong mỗi lớp, thường có một giá sách rất lớn. Sách được sắp xếp trên giá theo từng cấp độ. Các em ở cấp độ đọc nào sẽ tự lựa chọn sách phù hợp, mang về nhà đọc. Giáo viên sẽ là người kiểm tra xem học sinh đã vượt qua được cấp độ đọc đó chưa và đưa ra quyết định cho ở lại cấp độ đọc đó, có lên cấp độ hoặc cho nhảy cóc.

Trong một lớp mà học sinh ở nhiều trình độ đọc khác nhau, giáo viên không bao giờ cảm thấy phiền lòng hay bị áp lực về thành tích của học sinh cả.

Ngược lại, học sinh được phát triển một cách tự nhiên, theo đúng năng lực bản thân. Học sinh được là chính mình, chứ không bị cuốn vào guồng quay thành tích và tiêu chuẩn chung của trường lớp. 

TS Nguyễn Thế Dương (Viện Ngôn ngữ học) 

7 điều trao đổi cùng người thẩm định chương trình Công nghệ giáo dục

Sau khi đọc bài viết Mấy điều trao đổi về phát biểu của GS Hồ Ngọc Đại trong buổi thuyết trình, TS Chương xin được trao đổi cùng Chủ tịch Hội đồng quốc gia thẩm định Tài liệu Tiếng Việt 1 - Công nghệ Giáo dục 7 điều.

6 huyệt đạo quan trọng giúp giảm cân thần tốc
Giảm cân nhờ thay đổi thói quen ăn uống
Ăn gì để giảm cân ngay bây giờ?

Ngày thứ nhất:

Ngày đầu tiên khi áp dụng cách giảm cân cấp tốc trong ba ngày sẽ khiến bạn có cảm giác mệt mỏi. Nguyên nhân do cơ thể bạn đã quá quen với việc được cung cấp lượng dinh dưỡng dồi dào, nay cắt đột ngột nên khiến bạn hụt hẫng, đói và có phần hơi mệt. Song đừng vội nản mà bỏ cuộc nhé, vào ngày thứ hai cảm giác này sẽ mất dần đi. Thực đơn giảm cân trong ngày đầu ăn chay như sau:

Uống nước lọc ấm khi vừa ngủ dậy

Bữa sáng: Được đánh giá là cần thiết cho cơ thể, giúp bạn duy trì hoạt động trong ngày. Vì vậy, dù đang trong giai đoạn ép cân thì bạn cũng đừng bỏ qua nhé! Hãy dùng ngay một ly nước ấm khi vừa ngủ dậy, nước sẽ giúp rửa ruột, loại bỏ tạp chấp dính lại trong dạ dày từ đêm hôm trước.

Đồng thời kích thích hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn nhiều. Tiếp theo, khoảng 30 phút sau thì dùng ngay một ổ bánh mì không, có thể kèm theo cà chua và xà lách nhé! Cuối cùng thì dùng một ly nước ép bưởi để có thêm vitamin mà không bị tích mỡ.

Bữa trưa: Bữa trưa bạn cũng không nên bỏ qua nhưng cũng không cần ăn quá nhiều. Bạn chỉ cần dung nạp một đĩa salad rau tươi, một quả chuối cùng với uống một cốc nước chanh pha mật ong ấm là có đủ năng lượng mà không sợ béo.

Bữa tối: Bữa tối nên ăn nhẹ nhàng và chỉ ăn những thực phẩm xanh như một đĩa su su luộc và ½ quả bưởi mà thôi.

Ngày thứ 2:

Trong ngày thứ hai, cơ thể đã có phản ứng với việc ăn chay nên cũng bớt mệt mỏi hơn. Lúc này bạn cần đặc biệt duy trì chế độ ăn chay theo kế hoạch mình đã vạch ra. Thực đơn ăn như sau:

Bữa sáng: Dùng một cốc sữa đậu nành, một đĩa súp lơ xanh luộc. Ngoài ra, không ăn thêm bất cứ món gì khác ngay cả hoa quả tươi.

Bữa trưa: Có thể ăn ½ bát cơm với một thanh đậu phụ, bí đao luộc và uống một cốc ép nước dứa.

Bữa tối: Ăn ngọn su su luộc chấm muối vừng, uống một ly nước ép bưởi. Đói quá có thể dùng vài lát bánh mì không.

Ngày thứ 3:

Đây là ngày cuối cùng trong cách giảm cân cấp tốc trong ba ngày mà bạn đã định. Vì thế, hãy phấn chấn lên và thực hiện theo thực đơn sau đây:

Bữa sáng: Bạn ăn một bát bắp cải nấu cà chua, cùng với hai quả chuối chín. Có thể dùng thêm một chiếc bánh bao chay.

Bữa trưa: Có thể ăn một đĩa rau tươi, hai trái táo và uống 1 cốc nước chanh mật ong gừng.

Bữa tối: Lúc này bạn có thể nấu cho mình một bát cháo chay gồm gạo và các loại đậu để có thêm dưỡng chất. Cùng với uống một ly nước ép bưởi để giúp giảm cân nhanh nhất.

Tuy nhiên, với cách giảm cân cấp tốc trong ba ngày bằng thực đơn chay này chỉ cho hiệu quả khi bạn thực hiện đúng. Hơn nữa, kết hợp thêm tập luyện thường xuyên thì mỡ mới có thể tiêu biến giúp cơ thể thon gọn hơn.

Thái Thị Hậu

Những mô hình MUN trước đây chỉ dành riêng cho học sinh, sinh viên các trường quốc tế và chi phí tham gia khá cao – khoảng 3 triệu đồng, trong khi chi phí tham gia của chúng em chỉ có 300 nghìn đồng.

Mô hình mô phỏng Liên Hợp Quốc (MUN) là mô hình thu nhỏ các cuộc họp diễn ra tại trụ sở Liên Hợp quốc được các bạn trẻ từ 15-25 tuổi tự lên ý tưởng và tổ chức.

Khuất Minh Thu Giang (học sinh lớp 12, Trường Quốc tế Singapore) – trưởng ban tổ chức tổ chức Việt Nam – Hà Nội mô phỏng Liên Hợp Quốc (VNHNMUN) cho biết nhóm của em tổ chức hoạt động này theo mô hình của ĐH Harvard, nghĩa là sau khi kết thúc, ban tổ chức sẽ trao giải thưởng cho các đại biểu xuất sắc.

Trước đó, tại Việt Nam, MUN cũng từng được tổ chức bởi học sinh Trường quốc tế Liên Hợp Quốc Hà Nội. “Tuy nhiên, hội thảo của bọn em khác với những mô hình Liên Hợp Quốc được tổ chức trước đây tại Việt Nam. Tại VNHNMUN, tất cả học sinh, sinh viên cả nước đều có thể đăng ký tham gia và có điều phối viên, thành viên ban tổ chức đến từ nhiều quốc gia khác nhau.

“Hôm nay trong căn phòng này, tôi có một nhóm bạn đặc biệt gồm 100 học sinh, sinh viên và 25 thành viên trong ban tổ chức tới từ các tỉnh thành khác nhau của Việt Nam đã tới tham dự hội thảo. Mặc dù khác nhau về quốc tịch, hoàn cảnh sống, nền tảng giáo dục và tôn giáo, nhưng tất cả chúng ta đều có một sân chơi chung là VNHNMUN 2015” – Tổng thư ký Khuất Minh Thu Giang nói trong phát biểu khai mạc. Ảnh: Taichi Kobayashi

Nữ sinh 18 tuổi cho biết, em cùng nhóm bạn đã ấp ủ ý tưởng và lên kế hoạch trong vòng nửa năm để tổ chức VNHNMUN chỉ diễn ra trong vòng 2 ngày. Nhóm của Giang gồm có 25 bạn trẻ hiện đang là học sinh, sinh viên của các trường THPT, các trường quốc tế, đại học tại Việt Nam cũng như các du học sinh Anh, Mỹ, Nga, Ấn Độ.

Theo chia sẻ của Thu Giang, thành viên ban tổ chức đều là những bạn có khả năng nói tiếng Anh tốt, đã có kinh nghiệm tham gia các hội thảo MUN trong và ngoài nước cũng như các hoạt động xã hội khác. Bản thân Thu Giang là trưởng ban tổ chức kiêm vị trí Tổng thư ký của VNHNMUN. Cô gái năng động này đã từng tham dự : hội thảo mô phỏng Liên Hợp Quốc do Trường Quốc tế Liên Hợp Quốc tổ chức, sự kiện lãnh đạo trẻ châu Á Thái Bình Dương.

Không khí phòng họp Đại hội đồng. Ảnh: Taichi Kobayashi

Các đại biểu đại diện cho các quốc gia tham gia thảo luận. Ảnh: Taichi Kobayashi

Trong số 25 thành viên ban tổ chức, có 1 Tổng thư ký, 4 trưởng nhóm và các chủ tọa ở mỗi phòng Ủy ban. Mỗi trưởng nhóm phụ trách một mảng: nội dung, hậu cần, tài chính, quan hệ truyền thông. Ở mỗi mảng này đều có một vài thành viên hỗ trợ trưởng nhóm. Ngoài ra, còn có chủ tọa các phòng: Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an, Hội đồng Kinh tế và xã hội, các tổ chức phi Chính phủ.

Hội thảo gồm có 100 bạn trẻ tham dự, đóng vai là các đại biểu đại diện cho khoảng 40 quốc gia. “Mỗi bạn sẽ đại diện cho một quốc gia, nhưng ở mỗi phòng họp khác nhau có thể sẽ có đại diện của cùng một nước, nên có 100 đại biểu nhưng chỉ có 40 quốc gia” – Thu Giang giải thích về cách thức hoạt động của hội thảo.

Sau phần tuyên bố khai mạc của Tổng thư ký, hội thảo bắt đầu bằng bài phát biểu giới thiệu của mỗi nước ở trong các phòng Ủy ban. Sau đó, các nước có chung mối quan tâm đến một trong những vấn đề mà Ban Nội dung chọn ra sẽ cùng nhau bàn bạc, thảo luận để đưa ra một bản nghị quyết hoàn chỉnh. Do các nước có thể có nhiều ý kiến khác nhau về cách giải quyết vấn đề, nên các đại biểu cần phải vận động hành lang và dùng kỹ năng đàm phán, ngoại giao để đạt được thỏa thuận từ các bên.

Đại biểu của Việt Nam trình bày ý kiến tại hội thảo. Ảnh: Taichi Kobayashi

“Mọi thành viên trong Ủy ban đều đọc bản nghị quyết và bất kỳ nước nào có ý kiến thuận hoặc bất bình với điều khoản trong nghị quyết sẽ giơ thẻ tên nước lên để được mời lên nói. Khi thời gian tranh luận kết thúc, các đại biểu sẽ tiến hành bỏ phiếu cho nghị quyết đó” .

“Mục tiêu của bọn em khi tổ chức hoạt động này là muốn tạo một sân chơi để các bạn học sinh, sinh viên rèn luyện khả năng giao tiếp tiếng Anh, kỹ năng thuyết trình cũng như nâng cao hiểu biết về các vấn đề kinh tế, chính trị trong nước cũng như thế giới. VNHNMUN năm nay sẽ bàn về một số vấn đề như: nguồn nước sạch ở các quốc gia đang phát triển, tham nhũng…” – Thu Giang chia sẻ.

Một đại biểu đang nêu quan điểm của mình. Ảnh: Taichi Kobayashi

Được biết, nhóm của Giang đã nhận được khoảng 200 hồ sơ đăng ký tham gia, nhưng các bạn chỉ chọn ra 100 hồ sơ dựa trên bài luận tiếng Anh, trình bày hiểu biết và quan điểm về các vấn đề hiện nay của Việt Nam cũng như thế giới.

“Em nghĩ rằng, người Việt trẻ bây giờ cần phải có kỹ năng làm việc nhóm, suy nghĩ độc lập, biết sàng lọc thông tin, biết nói lên ý kiến của mình và bảo vệ ý kiến đó. Để làm được gì đó cho nước nhà, các bạn trẻ cũng cần phải quan tâm tới các vấn đề chính trị, xã hội nhiều hơn để hiểu về Việt Nam và quan hệ của Việt Nam với các quốc gia trên thế giới” – Thu Giang nói.

• Nguyễn Thảo