Ông cho biết thêm hiện chưa phát hiện ca bệnh EVALI tại Việt Nam nhưng Bệnh viện Bạch Mai đã cảnh báo các bệnh viện để sàng lọc chẩn đoán, xét nghiệm kỹ hơn khi có bệnh nhân ngộ độc do hút thuốc lá điện tử.

EVALI là bệnh nguy hiểm, các bệnh nhân đều phải nhập viện, 76% phải hỗ trợ hô hấp bằng cách thở oxy, 22% thở máy không xâm nhập, 26% đặt ống nội khí quản, một số ca phải can thiệp ECMO (hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể). Khi hồi phục, 25-85% bị di chứng xơ phổi với các mức độ khác nhau...

Triệu chứng của EVALI xuất hiện hàng giờ, hàng tuần trước khi nhập viện, gồm khó thở, ho, đau ngực, tiêu chảy, đau bụng, sốt, mệt. Hình ảnh chụp Xquang cho thấy phổi tổn thương trông lỗ chỗ như bánh mì hoặc như bỏng ngô.

Năm 2020, nghiên cứu cho thấy 3,6% người trưởng thành tại Việt Nam hút thuốc lá điện tử, trong khi năm 2015 chỉ 0,2%. Đối với nhóm tuổi học sinh từ 13-15, điều tra năm 2022 cho thấy tỷ lệ này là 3,5%. Trong khi điều tra năm 2019 của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 15-17 tuổi tại Việt Nam là 2,6%. 

Thực tế gần đây, nhiều học sinh phải cấp cứu vì ngộ độc nicotin và các dung dịch có trong sản phẩm thuốc lá điện tử.

Trong công văn gửi 4 Bộ: Giáo dục Đào tạo, Công thương, Thông tin Truyền thông và Công an, hồi tháng 5, Bộ Y tế cho hay những sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và shisha, đều chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại thị trường Việt Nam, tuy nhiên việc mua bán, quảng cáo đang diễn ra phổ biến, đặc biệt trên mạng internet.

Bộ Y tế đề nghị các Bộ liên quan tăng cường truyền thông và ngăn ngừa sử dụng các sản phẩm trên; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp mua, bán, vận chuyển, tàng trữ, khuyến mại, tiếp thị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. 

Mùa thu Hà Nội thảnh thơi với ai, nhưng vẻ như với anh thì chưa bao giờnhỉ? Nhất là năm nay?

- Năm nay, cũng như mọi năm, tháng 8 là tháng tôi thường về VN, tranh thủ kỳnghỉ hè ở Châu Âu nhưng không phải để nghỉ ngơi, thăm thân… mà là về “phục vụ”quê hương bằng những cuộc biểu diễn khác nhau. Ngày 9, 21 và 22.8 với Dàn nhạcgiao hưởng quốc gia VN và Nhà hát nhạc vũ kịch TPHCM cùng người bạn đời của mìnhlà nghệ sĩ violon Lidia Dobrevska, 30.8: “Giai điệu mùa thu” (TP.HCM), 2.9:“Điều còn mãi” (Hà Nội) và vào ngày 12.9 tới là chương trình “Giai điệu tự hào”tại TPHCM.

Nhạc trưởng Lê Phi Phi.

Cùng thời điểm, nghe nói bố anh còn nhập viện? Những ngày qua hẳn là quábề bộn với anh?

- Rất may là suốt hai tháng 6 và 7, trong khi bố tôi nằm viện thì tôi chưavướng các chương trình biểu diễn. Tháng 8, ông đã được xuất viện và cố gắng quaytrở lại nhịp sống thường ngày, ăn, ngủ, tập đi những bước ngắn… Vì vậy, việcchăm sóc ông không cần thiết phải túc trực 24/24 nữa nên tôi vẫn đủ thời gian đểlàm các chương trình đã định sẵn của mình.

Con số chẵn 70 năm có khiến cảm hứng “cầm đũa” của anh dạt dào hơn hẳnnhững “cùng kỳ năm ngoái”?

- Đúng là cảm hứng của tôi có đặc biệt hơn trước vì con số chẵn 70, chứ thựcra năm nào cũng biểu diễn đúng vào dịp lễ Quốc khánh 2.9 với “Điều còn mãi”. Nămnay có cái khác nữa là “Điều còn mãi” đã được nâng lên là một chương trình hòanhạc quốc gia.

Khán giả đã nhìn thấy giọt nước mắt của Đăng Dương khi khép lại “Điều cònmãi” bằng ca khúc “Tổ quốc gọi tên mình”. Anh có nghĩ, những chuyến về nướcthường niên của Lê Phi Phi cũng chính là vì “Tổ quốc gọi tên mình”?

- Nhạc trưởng Lê Phi Phi không chỉ rơi nước mắt ở một bài hát cụ thể nào, mànước mắt của ông đã chảy rất lâu trong tâm hồn. Từ đó, thể hiện được những cảmxúc sâu sắc khi chỉ huy tất cả các tác phẩm trong buổi hòa nhạc. Thay vì “nhìnthấy”, bạn hãy cảm nhận nó.

Tiết mục nào khiến anh ưng ý và xúc động nhất trong “Điều còn mãi”, đó cóphải chính là tác phẩm của bố anh không?

- Tất nhiên khi chỉ huy “Bài ca xây dựng”, tôi đã có nhiều cảm xúc nhất vì đólà bài hát tôi yêu thích của cha mình. Hơn nữa, hai cha con vừa trải qua một đợtchống chọi với bệnh tật, chưa bao giờ tôi gần cha nhiều như vậy. Hàng ngày,chúng tôi vẫn cùng nghe với nhau các tác phẩm bất hủ để đời của ông, bàn luận,phân tích… Trong đó có “Bài ca xây dựng”.

Thật ra, tôi không ưng ý về cách phối lại bài này cho dàn nhạc giao hưởng củamột bạn nhạc sĩ trẻ, bạn ấy đã hoàn toàn không hiểu về tinh thần của tác phẩm,hoàn cảnh ra đời của nó… Nhưng vì thời gian gấp gáp nên tôi không có lựa chọnnào hơn và bắt buộc phải sử dụng nó. Thật đáng tiếc! Bù lại, Đăng Dương đã hátrất hay tác phẩm này.

“Thiêng liêng hơn cả với tôi là sự im lặng trong Nhà hát Lớn”

Kể ra, nếu rảnh, anh sẽ tận hưởng mùa thu Hà Nội theo cách nào?

- Qủa là một thiệt thòi! Tôi thậm chí không có lấy một buổi sáng cho bản thânmình chứ đừng nói là một ngày để có thể tận hưởng trọn vẹn mùa thu ở Hà Nội. Tôithèm được ngồi nhâm nhi một ly càphê sáng ở phổ cổ, mơn man một cơn gió thu vàngắm nhìn những mảng ánh sáng vàng mà chỉ có mùa thu mới có… - Thế thôi, là đủ!

Điều gì anh chỉ có thể tìm thấy ở mùa thu Hà Nội? Hình ảnh nào thườngkhiến anh xao động nhất, mỗi khi trở về?

- Nếu ngược về ký ức tuổi thơ thì mùa thu Hà Nội còn mãi trong tôi với RằmTrung thu, phố Hàng Mã, đèn ông sư, mặt nạ, múa sư tử, đêm trăng rước đèn phá cỗ,quả hồng quả bưởi, bánh dẻo bánh nướng… Nhưng hình ảnh luôn làm tôi xao độngnhất là những con đường rải lá sấu rụng vàng ươm. Năm nay, tôi tiếc là chưa kịpchụp cho mình một bức ảnh thu Hà Nội nào.

Anh sẽ nói gì với vợ con anh về Hà Nội của những ngày này: Lễ diễu binh,diễu hành, những đường phố ngập tràn băng rôn, biểu ngữ, những mặt người dự hội,Nhà hát Lớn và sự im lặng tuyệt đối dưới “cây đũa thần” của anh…? Đó có phải làmột phần lý do của sự trở về?

- Từ năm ngoái qua năm nay, tôi không còn “phải nói” với vợ con mình về mùathu Hà Nội trong dịp lễ Quốc khánh nữa. Hai mẹ con đã cảm nhận được tận mắt. Đẹpvà thiêng liêng hơn cả đối với tôi, hẳn là sự im lặng tuyệt đối của khán giảtrong Nhà hát Lớn, nơi những người nghệ sĩ chúng tôi “gọi Tổ quốc” theo cách củamình.

Nhạc trưởng Lê Phi Phi nhận hoa của Tổng biên tập Phạm Anh Tuấn trong Điều Còn Mãi 2015.

Hà Nội rộn ràng náo nức, nhưng ở đâu đó trong một góc nhỏ buồn, là tác giảcủa những ca khúc cách mạng từng lay động mạnh mẽ lòng người đang phải đối diệnvới “sinh lão bệnh tử”. Cảm giác của anh khi đi từ ngoài đường về bên giườngbệnh của bố anh - nhạc sĩ Hoàng Vân?

- Lúc đó, tôi chỉ muốn hứa với bố: “Chỉ cần bố đi lại được vững vàng hơn chútnữa là con sẽ đưa bố xuống phố đi ăn sáng, uống càphê, ngắm vẻ náo nhiệt của phốphường với mùa thu Hà Nội, như hàng bao năm nay bố con mình vẫn làm, bố nhé!”…

Con anh, nghe nói, lại mê nhạc rock? Anh thấy thú vị, hay thất vọng?

- Sao tôi lại phải thất vọng? Nhạc rock, theo tôi, cũng là một thể loại âmnhạc giải trí đáng được trân trọng. Tuổi trẻ có tự do của mình, các cháu muốnnghe nhạc gì là sự lựa chọn cá nhân, cha mẹ không nên can thiệp. Có chăng làhướng dẫn cho cháu biết thưởng thức một cách hiệu quả nhất.

Lấy vợ cùng nghề, cùng dàn nhạc, sát cánh cùng nhau trong những chuyến lưudiễn, hỏi thật, có lúc nào anh muốn được… dãn ra một chút không?

- Chưa bao giờ.

Tôi rất thích cái tên của anh, vừa mạnh mẽ vừa ấm áp. Riêng dành cho anh,hẳn là anh cũng thế?

- Vì sao tôi lại có cái tên như vậy thì phải hỏi bố tôi. Còn tôi có phải làngười đàn ông như vậy không thì phải dành cho phái đẹp nói chung, trong đó cóbạn (cười).

Thật ra, anh có giỏi cầm đũa không, khi… đứng bếp?

- Quá giỏi là khác! Mỗi cuối tuần, hay khi nhà có khách, tôi thường vào bếpnấu các món ăn Việt yêu thích cho mọi người. Thời sinh viên đi du học thì làm gìcó ai nấu cho, “muốn ăn phải lăn vào bếp” thôi. Sống ở Macedonia là một đất nướcnhỏ có hơn 2 triệu dân, không hề có quán ăn Việt và rất ít các quán Á, lại tiếptục phải “lăn”. Và cái chính vẫn là do “bệnh mê cầm đũa” (cười)!

(Thuỷ Lê /Lao Động)
Ảnh: Khánh Hiển