CMCN 4.0: Có dám “máu lửa” hay không?

Cuộc CMCN lần thứ 4, mà chủ yếu là công nghệ số và chuyển đổi số (CĐS), mở ra cơ hội cái mới thay cái cũ, đại học mới thay thế đại học cũ. Mỗi cuộc cách mạng công nghiệp sẽ tạo ra cơ hội chỉ cho một vài nước bứt phá vươn lên thành nước phát triển, tạo ra cơ hội cho một số đại học bứt phá vươn lên thành đại học hàng đầu. Số ít đó là các nước, các đại học dám đi đầu, và đi nhanh thần tốc.

SV Trường ĐH Mở Hà Nội tham gia nhiều hoạt động học trực tuyến

Ba cuộc CMCN trước đây, cơ khí hoá, điện khí hoá và tự động hoá, thì thay đổi công cụ là chính, nó giải phóng lao động chân tay. Còn cuộc CMCN lần thứ 4 này - có thể gọi là thông minh hoá - thì thay đổi phương thức, mô hình là chính. Công nghệ số nếu tính chi phí trên đầu người thì rất rẻ, càng nhiều người dùng thì cảng rẻ, gần như bằng không. Bởi vậy, câu chuyện chính của cuộc CMCN 4.0, của CĐS, là chúng ta có muốn hay không, có dám hay không, có “máu lửa” hay không, chứ không phải là chúng ta có khả năng hay không.

Đột phá trong giáo dục đại học: Làm ngược

Nếu nói đến đột phá trong việc học đại học thì chung qui về một chữ là LÀM NGƯỢC.

Cuộc CMCN lần thứ 4 mở ra một cơ hội về sự làm ngược nhưng mang lại kết quả và hiệu quả bất ngờ, mở ra cơ hội của các đột phá. Cơ hội cho những người đi sau, nhưng không phải cho những người đi sau đi theo cách của người đi trước. Vì đi theo cách này thì sẽ mãi mãi là người đi sau. Các công nghệ 4.0 chủ yếu hỗ trợ cho sự làm khác, làm ngược, và bằng cách này, chúng ta sẽ đi trước một cách vượt trội các đại học đi trước.

CMCN lần thứ 4 đi liền với từ DISRUPTIVE, tức là phá huỷ các mô hình cũ. Sự phá huỷ mang tính sáng tạo. Người có quá nhiều quá khứ hoành tráng sẽ không có đủ can đảm để phá huỷ và không có nhu cầu thay đổi đang no ấm trong cái cũ.

Những ai không có gì hay có rất ít thứ trong tay, đang đói khát và khó khăn, thì cơ hội lại nhiều hơn, sự thúc đẩy lại mạnh mẽ hơn. CMCN 4.0 và CĐS tạo ra cơ hội cho các nước đi sau, các nước nghèo, các nước đang phát triển như Việt Nam. Nhưng để tận dụng được cơ hội này thì lãnh đạo phải có quyết tâm chiến lược.

Trước đây, đầu vào là quan trọng, cách học là quan trọng, dạy học là quan trọng. Bây giờ, chuẩn đầu ra là quan trọng, việc học thế nào thì sinh viên có thể tự lo. Có vẻ như là dạy bằng cách không dạy, mà định hướng và làm chặt tiêu chuẩn đầu ra. Và vì thế, việc dạy và việc học có thể dễ đi.

Trước đây, đại học so với chính mình. Bây giờ, đại học phải so với các đại học khác. Và vì thế, việc ban hành bộ tiêu chí và đo đạc, so sánh, đánh giá và công bố là quan trọng. Cái gì không đo được thì không quản lý được và không thúc đẩy được.

Trước đây, học cái đã có trong sách, giáo trình. Bây giờ, học cả cái chưa có trong sách. Và vì thế, đại học huy động được nhiều hơn những người không phải giáo viên chính thức vào giảng dạy.

Trước đây, giáo viên là thầy. Bây giờ, giáo viên là huấn luyện viên, sinh viên làm là chính. Và kết quả là trò giỏi hơn thầy.

Trước đây, học cách giải quyết vấn đề là chính. Bây giờ, học cách tìm ra vấn đề là chính. Và vì thế, việc dạy và việc học cũng thú vị hơn, hữu ích nhiều hơn cho cả người học và người dạy.

Bây giờ là Reskill, là Upskill, là học cả đời thì việc học trong trường có thể rút ngắn đi.

Con đường nhanh nhất tạo ra đột phá cho giáo dục

Những thay đổi trên và nhiều thay đổi khác nữa có thể thực hiện rất nhanh thông qua CĐS giáo dục. Chương trình CĐS quốc gia mà TTg CP vừa ban hành đã đặt CĐS giáo dục lên vị trí ưu tiên cao nhất. CĐS giáo dục và đào tạo, nhất là đại học và dạy nghề, có lẽ là con đường đúng nhất và nhanh nhất để tạo ra sự đột phá cho ngành.

Tiểu ban Phát triển nhân lực thuộc Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực họp sáng ngày 3/12/2020, với sự tham gia của gần 50 đại biểu là các nhà chuyên môn và quản lý hàng đầu trong và ngoài nước của Việt Nam, đã bàn bạc kỹ, thống nhất cao và đề xuất chọn CĐS là khâu đột phá ngành giáo dục và đào tạo, nhất là đại học và dạy nghề, để ngành giáo dục và đào tạo Việt Nam bứt phá vươn lên, thay đổi thứ hạng, vào nhóm hàng đầu, sánh vai cường quốc năm châu về giáo dục và đào tạo.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ và Bộ Thông tin-Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trao đổi tại hội thảo chuyển đổi số giáo dục

Ngành cần có một nghị quyết của Ban cán sự Bộ và một đề án của Bộ trưởng về CĐS giáo dục và đào tạo. Tiếp theo là sự thay đổi một số thể chế về phương thức và mô hình dạy và học. Công cụ để thực hiện chuyển đổi số là các nền tảng – platforms – điều mà các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có thể làm được.

Chuyển đổi trường đại học thành quốc gia số thu nhỏ

Mục tiêu của CĐS đại học là nâng cao chất lượng đào tạo, giảm tải cho giáo viên, đổi mới mô hình dạy và học, hỗ trợ các công cụ giảng dạy mới.

CĐS đại học là tập trung vào thay đổi mô hình đào tạo thông qua việc áp dụng công nghệ số. Đại học đầu tư xây dựng các nền tảng số để nội dung giảng dạy được để trên nền tảng, giáo viên sẽ tập trung vào việc tạo giá trị tăng thêm trên nền tảng này, giáo viên đứng trên nền tảng này để giảng dạy.

Đây là nền tảng mở, hội tụ tinh hoa, không chỉ là nội dung mà còn cả cách thức giảng dạy, cách học, cách thức thi kiểm tra… Làm xong nền tảng này thì mặt bằng đại học sẽ ngay lập tức được nâng lên một mức đáng kể.

Việc đầu tiên cần làm là chuyển đổi toàn bộ trường đại học thành một “quốc gia số” thu nhỏ. Toàn bộ hoạt động của đại học, của giáo viên, của sinh viên sẽ chuyển lên môi trường số. Mỗi người trong đại học sẽ có một định danh số. Muốn đào tạo nhân lực thời CĐS thì hãy cho sinh viên sống, học tập và làm việc trong môi trường số, đây cũng là cách đào tạo kỹ năng số tốt nhất.

CMCN lần thứ 4 sẽ làm nhiều nghề biến mất và cũng tạo ra nhiều nghề mới, hầu hết các nghề khác không biến mất nhưng yêu cầu kỹ năng mới. Vì vậy, việc học nghề mới, việc học kỹ năng mới là nhu cầu rất lớn và thường xuyên của xã hội. Trong xã hội tương lai, việc học sẽ là nhu cầu cả đời của mỗi người. Đại học phải giải quyết nhu cầu này.

Nhu cầu này không kém gì nhu cầu học đại học, nhưng là một thị trường to lớn hơn rất nhiều. Để đáp ứng nhanh, cả về nội dung và người dạy, thì không gì bằng các nền tảng. Mỗi một nhu cầu mới sẽ được giải quyết bởi một nền tảng số. Đại học sẽ là một công ty công nghệ, phát triển công nghệ và nội dung để dạy học hơn là một trường truyền thống. Nhưng đại học sẽ là một công ty công nghệ bằng cách hợp tác với các công ty công nghệ để đưa tri thức dạy học của mình lên các nền tảng. Một đại học số có lẽ đã đủ điều kiện để cho thí điểm.

Chiến lược dễ làm, niềm tin kiên định

Chiến lược nhiều khi chỉ là một góc nhìn khác, một cách tiếp cận khác, một mô hình vận hành khác.

Làm tốt, làm xuất sắc một hoặc một vài cái khác biệt đúng thì có thể đã có một đại học xuất sắc. Một chiến lược tốt thì đầu tiên phải khả thi, dễ làm. Nhưng lại có một yêu cầu rất cao là phải có niềm tin. Vì chỉ có niềm tin mới giúp chúng ta làm đến nơi, đi đến cùng. Mà chỉ có như vậy thì mới thành công.

Chúng ta hãy cùng suy nghĩ thấu đáo và chọn cho mình một niềm tin đúng và đi đến tận cùng để xây lên những đại học xuất sắc thông qua CĐS. Vì đại học xuất sắc, vì giáo dục và đào tạo xuất sắc là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá vươn lên và hùng cường thịnh vượng.

(Quý độc giả có thể xem toàn văn phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng về chuyển đổi số giáo dục tại đây)

VietNamNet

- Chỉ riêng tại Hà Nội và TP.HCM, mỗi kỳ tuyển sinh lớp 10 sẽ có hàng chục nghìn học sinh có chỗ học công lập. Theo chính sách phân luồng sau trung học cơ sở (THCS), con số này sẽ còn tăng hơn nữa.

50 nghìn học sinh không có chỗ công lập

Năm học 2017 – 2018, toàn thành phố Hà Nội dự kiến có gần 83.000 học sinh xét tốt nghiệp THCS, nhưng chỉ tiêu tuyển sinh vào hệ THPT là 69.500; trong đó chỉ tiêu vào các trường công lập là 56.840. 

Như vậy, gần 30.000 học sinh sẽ phải học ở các khối ngoài công lâp. 

Các khối này đã có chỉ tiêu dành cho số học sinh còn lại, như trường ngoài công lập là 12.660, trung tâm giáo dục thường xuyên là 7.000. 

Số lượng được tuyển vào các trường trung học chuyên nghiệp là 6.443.

Học sinh thi vào lớp 10 tại TP.HCM (Ảnh: Đinh Quang Tuấn)

Trước đó một năm, chỉ tiêu thi vào lớp 10 các trường THPT công lập ở Hà Nội là 52.290; trong khi ở kì thi năm này có hơn 81.000 học sinh tham dự. Như vậy, chỉ trong vòng hai năm tại Hà Nội, số học sinh lớp 9 không được học công lập là gần 60.000 em.

Năm nay, mặc dù chỉ tiêu đã tăng gần 4.000 so với năm ngoái, nhưng nhìn một cách tổng thể, vẫn chỉ có khoảng 70% có cơ hội được học trong các trường THPT công lập. Điều này khiến “tỷ lệ chọi” vào lớp 10 các trường THPT công lập ở Hà Nội khá cao, thậm chí được đánh giá còn căng thẳng hơn cả kỳ thi tuyển sinh vào ĐH, CĐ.

Dự kiến, từ ngày 15-30/4/2017, Hà Nội sẽ công bố chỉ tiêu tuyển sinh vào tất cả các trường.

Còn tại TP.HCM, theo số liệu vừa được Sở GD-ĐT thông báo, năm nay toàn thành phố có 81.000 học sinh lớp 9 đăng ký dự thi, tăng khoảng 13.000 so với năm ngoái. Trong khi đó, chỉ tiêu vào lớp 10 các trường công lập là hơn 63.000 học sinh. Do đó, có gần 20.000 em học sinh không vào các trường công lập, sẽ phải tìm nơi học ở các trường THPT tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên hoặc các trường nghề.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM cho biết, dù số học sinh tăng cao, nhưng hạn mức tuyển vào lớp 10 công lập chỉ khoảng 76-77% trong tổng số dự thi. Mặt khác, theo định hướng phân luồng học sinh sau THCS của thành phố, bắt đầu từ năm học này, chỉ tiêu vào lớp 10 công lập mỗi năm sẽ giảm 3%. Đến năm 2020, tỷ lệ học sinh theo học THPT công lập chỉ còn 70%. Năm nay, dù chỉ tiêu vào lớp 10 công lập đã tăng 1.000 nhưng chắc chắn học sinh lớp 9 sẽ gặp áp lực lớn nếu muốn có 1 suất công lập.

Học sinh Hà Nội thi lớp 10 năm 2016

Ông Đạt cũng cho biết, chỗ học sau khi tốt nghiệp THCS ở TP.HCM là không thiếu. Ngoài chỉ tiêu vào lớp 10 THPT công lập, chỉ tiêu ở các TTGDTX là 12.000, chỉ tiêu các trường THPT ngoài công lập khoảng 21.000; còn ở các trường Trung cấp nghề, Trung cấp chuyên nghiệp con số này khoảng 40.000. 

Như vậy, tổng chỉ tiêu ở các trường ngoài công lập nói chung hơn 70.000.

Số lượng này đảm bảo cho học sinh có nhiều chọn lựa. Đặc biệt, TP.HCM lại có chính sách những học sinh tốt nghiệp THCS có hộ khẩu thành phố theo học hệ Trung cấp chuyên nghiệp đều được miễn 100% học phí. 

Áp lực đổ dồn lên nội thành

Năm ngoái, tại một số trường ở Hà Nội tỷ lệ chọi khá cao nếu tính cả 2 nguyện vọng như Trường THPT Trần Hưng Đạo (quận Thanh Xuân) 480 chỉ tiêu/4.000 lượt thí sinh đăng ký; THPT Nguyễn Trãi (quận Ba Đình) là 480 chỉ tiêu/ 2.387 lượt đăng ký; THPT Cầu Giấy 480 chỉ tiêu/2.107 lượt đăng ký; THPT Trương Định chỉ tiêu 600/2647 lượt đăng ký; THPT Thạch bàn 440 chỉ tiêu, tổng số học sinh đăng ký là 2880; THPT Nguyễn Văn Cừ 460 chỉ tiêu/2.700 lượt đăng ký; THPT Trần Nhân Tông 520 chỉ tiêu/2.630 lượt học sinh đăng ký;...

Các trường có số học sinh đăng ký nguyện vọng 1 nhiều như THPT Trung Văn với 1.180 em trong khi chỉ tiêu là 400, tức là 3 em thì chỉ có 1 em vào. Hay như THPT Yên Hòa với 1.245 em trong khi chỉ tiêu là 480; THPT Trương Định với 1.394/600.

Học sinh thi vào lớp 10 tại TP.HCM (Ảnh: Đinh Quang Tuấn)

Trong khi đó, ở TP.HCM các trường THPT trong nội thành có điểm trúng tuyển khá cao, dẫn đến áp lực cho học sinh. Thậm chí, nhiều trường học sinh phải đạt 8 điểm/môm mới có cơ hội trúng tuyển. Năm 2016, điểm chuẩn Trường THPT Bùi Thị Xuân (Q.1) là  là 37.5 - 38.5 - 39,5. Trường THPT Lê Quý Đôn (Q.3) 7,5 - 37,5 - 38,5 , THPT Nguyễn Thị Minh Khai là 39,5- 40,5 - 41,5, còn Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền là 41,25- 42,25-43,25.

Ngược lại, hai trường có điểm chuẩn thấp nhất thành phố, mỗi môn 2,7 là đỗ là Trường THPT Cần Thạnh (huyện Cần Giờ) và THPT Trung Lập (huyện Củ Chi). ở hai huyện điểm trúng tuyển chưa năm nào vượt quá 15. 

Tương tự, tại Hà Nội mức điểm chuẩn vào các trường công lập trên địa bàn lại có sự chênh lệch khá lớn. 

Thậm chí cùng là trường công lập song mức điểm đầu vào lại chênh nhau hơn 30 điểm. Cụ thể, Trường THPT Chu Văn An lấy cao nhất với 55,5 điểm. Tiếp theo đó là các trường THPT Phan Đình Phùng, Thăng Long, Việt Đức, Kim Liên, Yên Hòa có mức điểm đều trên 52. Trong khi đó, có những trường mức điểm thấp nhất là THPT Đại Cường và THPT Lưu Hoàng chỉ 22 điểm.

Theo Sở GD-ĐT TP.HCM số liệu 81.000 học sinh đăng ký dự thi lớp 10 năm nay là con số trên báo cáo của các quận huyện. Năm 2016 số liệu học sinh đăng ký dự thi là 68.000 nhưng chỉ hơn 63.000 thí sinh dự thi. Từ thực tế này, số liệu học sinh dự thi thấp hơn số liệu báo cáo từ 5.000 - 7.000 học sinh. Như vậy, số liệu dự thi năm nay chắc chắn sẽ thấp hơn con số 81.000 học sinh. 

Thanh Hùng - Lê Huyền

(Còn tiếp)

Việc Vietnam Post và KazPost ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác phát triển thương mại điện tử và các lĩnh vực bưu chính khác là nhằm góp phần thiết lập và phát triển sự hợp tác lâu dài, hiệu quả và cùng có lợi giữa Vietnam Post và KazPost trên cơ sở bình đẳng, thiện chí, tôn trọng và tin tưởng, dựa trên các hoạt động chung được chấp nhận, đồng thời tuân thủ luật pháp hiện hành của 2 nước, bao gồm các yêu cầu của Luật chống tham nhũng.

Để thúc đẩy hợp tác phát triển dịch vụ, chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp nhằm hướng tới đáp ứng nhu cầu thị trường, khách hàng mới, Vietnam Post và KazPost đã thống nhất các nội dung hợp tác, phạm vi hợp tác trong các lĩnh vực chính như tem bưu chính, dịch vụ bưu chính, dịch vụ tài chính bưu chính, thương mại điện tử và phân phối bán lẻ…

Bên cạnh đó, Vietnam Post và KazPost cũng thống nhất thời gian tới sẽ trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm giải pháp, mô hình mà 2 bên đã triển khai thành công tại thị trường nội địa.

Ông Nguyễn Trường Giang, phụ trách Hội đồng thành viên Vietnam Post cho biết, Vietnam Post và KazPost đang duy trì mối quan hệ hợp tác thông qua việc trao đổi chuyến thư bưu phẩm, bưu kiện bằng đường hàng không.

Tuy nhiên, sản lượng bưu phẩm, bưu kiện trao đổi giữa hai nước trong các năm gần đây có chiều hướng suy giảm do những tác động chung của kinh tế thế giới và ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 đã gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

“Thông qua thỏa thuận hợp tác mới ký kết, Vietnam Post cũng như KazPost mong muốn thúc đẩy quan hệ hợp tác nhằm đưa ra các giải pháp để gia tăng sản lượng trao đổi, tạo ra những cơ hội phát triển song phương giữa bưu chính hai nước, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại điện tử để góp phần phát triển bưu chính”,ông Nguyễn Trường Giang cho hay.

Để hiện thực hóa các nội dung trong biên bản ghi nhớ, Vietnam Post và Kazpost sẽ thành lập Tổ công tác song phương. Tổ công tác sẽ trao đổi, lập kế hoạch cho các hoạt động chung. Đây là sự khởi đầu và cũng là khung pháp lý để 2 bên có cơ sở triển khai sâu rộng hơn các nội dung hợp tác thông qua các hợp đồng sau này.