Câu chuyện giáo dục - mở đầu cuộc Trò chuyện triết họcdang dở và... bất tận, nay được hân hạnh tái ngộ bạn đọc - sẽ thử làm công việc ấy một cách thật khái quát, góp phần vào nỗ lực suy nghĩ và thảo luận chung về vấn đề giáo dục đầy bức xúc.

Những học sinh lớp 1 năm học 2013 - 2014 tại lễ khai giảng. Ảnh: Văn Chung

KHẢ THỂ CỦA MỘT “QUYỀN TỰ NHIÊN”

Trước khi đi tìm “ngọn nguồn lạch sông” của vấn đề giáo dục về cả hai phương diện: phương diện lịch sử (các chủ thuyết hay các triết học giáo dục tiêu biểu) và phương diện hệ thống (các khái niệm “nền tảng” của giáo dục), hãy thử đặt giáo dục vào đúng “cương vị” của nó : như môt nhân quyền cơ bản.

Điều 26 của Tuyên Ngôn Phổ Quát về Nhân quyền của Liên Hợp Quốc ngày 10.12.1948 đã trịnh trọng khẳng định:

“1. Mọi người đều có quyền được hưởng giáo dục. Giáo dục phải miễn phí, ít nhất là ở bậc tiểu học và trung học cơ sở. Giáo dục tiểu học phải là bắt buộc, Giáo dục kỹ thuật và dạy nghề phải đến được với mọi người, và giáo dục đại học hay cao hơn phải theo nguyên tắc công bằng cho bất cứ ai có khả năng.

2. Giáo dục nhằm giúp con người phát triển đầy đủ về nhân cách và thúc đẩy sự tôn trọng các nhân quyền và các tự do cơ bản của con người. Giáo dục cũng phải nhằm tăng cường sự hiểu biết, lòng khoan dung và tình hữu nghị giữa tất cả các dân tộc, các nhóm chủng tộc hay tôn giáo, cũng như phải nhằm đẩy mạnh các hoạt động của Liên Hợp Quốc về duy trì hòa bình.

3. Cha mẹ có quyền ưu tiên lưa chọn các hình thức giáo dục cho con cái họ.”

Cùng với quyền được hưởng giáo dục vừa nói, các quyền về lao động, nghỉ ngơi, giải trí, an toàn và an sinh xã hội cũng được lần lượt nêu đầy đủ từ các Điều 22 đến 26. Vài nhận xét:

- Nhiều quyền xã hội được nêu trong các điều trên (chẳng hạn quyền lao động, nghỉ ngơi, giải trí, an sinh…) là rất quan trọng, cần được bảo vệ. Nhưng, liệu chúng có quyền yêu sách là thuộc cương vị những nhân quyền phổ quát? Thắc mắc ấy chính đáng, bởi chúng phụ thuộc vào các điều kiện xã hội nhất định, không “phổ quát” (chẳng hạn, quyền lao động, và cùng với nó, là quyền nghỉ ngơi, giải trí, an sinh.., chỉ có ý nghĩa trong xã hội có lao động làm thuê v.v..). Chúng quan trọng, nhưng không… tuyệt đối, không phải do “tư nhiên ban cho”, trái lại thuộc về pháp luật thực định. Thực tiễn chính trị đã nhận ra điều ấy, và không phải ngẫu nhiên khi chúng được gọi là “quyền”, thay vì “nhân quyền” khi được đưa vào các “Công ước quốc tế“ về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa của Liên Hợp Quốc ngày 19.12.1966.

- Ngoại lệ ở đây chính là quyền được hưởng giáo dục như một nhân quyền cơ bản đích thực! Biện minh cho điều này thật không dễ dàng và vượt ra khỏi khuôn khổ câu chuyện của chúng ta, vì phải chứng minh được hai điểm rất khó: quả có nhân quyền tự nhiên cơ bàn, và giáo dục là một trong những quyền ấy!

HÀI HÒA CÁC MỤC ĐÍCH: HẠT NHÂN CỦA GIÁO DỤC

Bảo quyền tự nhiên là dựa vào “ý Trời” sẽ khó thuyết phục với người không có tín ngưỡng. Bảo nó là “sự kiện hiển nhiên” không cần và không thể chứng minh (như quan niệm nổi tiếng của Kant về “mênh lệnh nhất quyết”: khác với châm ngôn chủ quan, mệnh lệnh nhất quyết về luân lý là khách quan: “Hãy hành động sao cho châm ngôn chủ quan của bạn lúc nào cũng có thể trở thành một quy luật phổ quát” ) thì có vẻ chưa đủ vì chưa cho thấy sự tất yếu tại sao tôi phải tuân thủ nó. Khó thật, nhưng ít ra phải thừa nhận sự tất yếu rằng tự do của ta không phải vô giới hạn: thứ nhất là tất yếu tự nhiên vì tôi không thể tàng hình đến thăm bạn được, và thứ hai là tất yếu lôgíc khi không thể vừa muốn ăn vừa muốn giữ lại miếng bánh ngọt! Nghĩa là, ta tất yếu phải... muốn một số điều nhất định thôi, bởi hai sự tất yếu trên đây không cho ta có lựa chọn khác. Trong số các điều... “muốn” ấy, có các quyền cơ bản. Tại sao?

Thưa, vì ai ai cũng muốn đạt được những mục đích của mình. Mục đích khác với mong ước, vì mục đích, về nguyên tắc, không thể bất khả thi. Nó đòi hỏi phải tìm ra và sử dụng những phương tiện thích hợp, kể cả và nhất là để loại bỏ những trở ngại (muốn vào nhà, phải mở cửa!). Ta không thể đồng thời theo đuổi những mục đích trái ngược nhau đã đành, mà cũng không thể biết hết mục đích của những người khác. Cách duy nhất để tránh xung đột là phải có những quy tắc chung đảm bảo sự hài hòa phổ quát về các mục đích, khiến ta có thể nêu thành công thức: ai ai cũng muốn có sự hài hòa về mục đích theo những quy tắc chung. Từ đó mới có Ý niệm về (pháp) quyền, về (pháp) quyền khách quan và (pháp) quyền chủ quan.

Muốn chứng minh một quyền là nhân quyền cơ bản, ta phải chứng minh rằng thiếu nó sẽ không thể có sự hài hòa phổ quát về mục đích (đó là lý do một số quyền kinh tế, xã hội không hoàn toàn là những quyền cơ bản). Sự hài hòa ấy cũng không thể đạt được bằng cưỡng bách, nếu không muốn chỉ có sự hài hòa giả tạo, bề ngoài.

Vậy, chỉ có giáo dục mới góp phần thực hiện được sự hài hòa đích thực, qua hai bước khai minh: - dù có ý thức hay không, con người mặc nhiên muốn có sự hài hòa về mục đích (với mình và với người khác); - thấy rằng bạo lực, kỳ cùng, không thể mang lại sự hài hòa đích thực và lâu bền.

Từ đó, có thể phát biểu mục tiêu cơ bản của giáo dục theo tinh thần của Tuyên Ngôn, nhất là khoản 2, điều 26 với tư cách một nhân quyền cơ bản như sau:

Mọi người đều có quyền được hưởng giáo dục để giúp họ có thể thấu hiểu ý niệm về (pháp) quyền và nhận ra rằng bạo lực không phải là phương tiện thích hợp để đạt được những mục đích của mình.

Triết học phát triển những phương pháp để đặt cơ sở hoàn toàn thuần lý cho các chuẩn mực đạo đức và pháp quyền, vì thế, đã và sẽ luôn có mặt trong mọi nghị luận về giáo dục.

(Theo Bùi Văn Nam Sơn/ Người Đô Thị)

Thầy Hà Thanh Sơn đau đớn kể lại trận lũ kinh hoàng đã cướp đi đứa con 2 tuổi.

Thầy Đoàn Quang Trung, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Bản Khoang, cho biết suốt 10 năm dạy học ở đây, ông chưa bao giờ chứng kiến cảnh tượng kinh hoàng đến thế.

Thầy Trung kể rằng chiều 4/9, dù trời mưa to nhưng toàn bộ giáo viên trong trường vẫn trang hoàng và căng bạt làm mái che để chuẩn bị cho ngày khai giảng năm học mới. “Tuy rất mệt song mọi người hồ hởi và phấn khởi lắm. Thế nhưng trận lũ kinh hoàng đã khiến thầy và trò chúng tôi không thể có ngày khai giảng”, thầy Trung nghẹn ngào.

Thầy Trung cho biết khoảng hơn 21h, khi vợ chồng ông đang nằm trên giường thì bỗng nhiên nghe tiếng rầm rầm rung chuyển như động đất. Vợ chồng chưa kịp phá cửa để lao ra thì lũ đã ập vào.

“Vì vợ tôi đang mang thai tháng thứ 8 nên tôi phải ôm và cho vợ nằm trên, tôi nằm dưới trượt theo dòng nước. Bị cuốn trôi đi khoảng 400m thì dừng lại. Lúc đó máu me đầy người nhưng tôi biết là vợ chồng tôi đã may mắn sống sót”, thầy Trung kể lại.

Còn thầy Hà Thanh Sơn, quê ở Bắc Giang, lên đây dạy học từ năm 2006, nói trong nước mắt: “Nghe tiếng ầm ầm, tôi chạy ra ngoài thì nhìn thấy nước tràn đến cửa nhà rồi, chỉ vừa kịp chạy vào bế con và ôm vợ thì dòng nước tràn vào kéo sập ngôi nhà...

Lũ cuốn trôi chúng tôi đi một đoạn khoảng hơn 100 m thì hất tung vợ chồng tôi ra. Tôi chỉ kịp nghe thấy con khóc lên một tiếng rồi im bặt. Cháu mới có 2 tuổi, đã biết gì đâu...”.

Tang thương bản nghèo

Đường sá ngổn ngang sau trận lũ quét ở bản Khoang, huyện Sa Pa, Lào Cai.

Chiều 5/9, mưa vẫn rơi trắng trời bản Khoang làm mờ đục những đôi mắt thất thần của những người ở lại. Đêm xuống, cả thôn Can Hồ A không ai ngủ. Họ chuẩn bị tang lễ cho những người xấu số. Chỉ riêng gia đình Chảo Láo Sử đã có 6 người thân bị chết trong đêm 4/9.

Một góc Trường THCS Bản Khoang nay đã thành đống đổ nát, hoang tàn. Chỉ mới hôm qua thôi, những thầy cô nơi đây còn thức để chuẩn bị ngày khai giảng cho những học trò nghèo; những trang giáo án chuẩn bị lên lớp với học trò vẫn còn thơm mùi mực; những tài sản nhỏ nhoi cóp nhặt bao năm cõng chữ lên non nay đã trôi theo dòng nước lũ.

Tính đến tối 5/9, trận lũ quét đã làm 10 người chết (4 trẻ em), 1 người mất tích và 16 người bị thương nặng (4 giáo viên). Về vật chất, ước tính tổng thiệt hại khoảng 200 tỷ đồng, trong đó có 10 nhà bị cuốn trôi, 15 nhà và trụ sở bị hư hỏng.

UBND huyện Sa Pa đã hỗ trợ 7 triệu đồng cho mỗi người bị chết, 2 triệu đồng cho mỗi người bị thương và hỗ trợ lương thực cho các gia đình bị thiệt hại. Các cơ quan ban ngành của tỉnh và huyện Sa Pa đã ủng hộ người dân thôn Cán Hồ A 209 triệu đồng, 3 thùng quần áo, 15 chiếc chăn bông, 30 chiếc màn, 95 thùng mì tôm, 140 kg gạo.

Lở núi chôn vùi hàng chục người

Trưa 5/9, tại khu khai thác vàng trái phép Rừng Vầu, Rừng Xanh thuộc xã Minh Lương, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai đã xảy ra sạt lở núi, chôn vùi hàng chục người đang dựng lán khai thác vàng trái phép tại đây.

Theo ông Hoàng Minh Loan, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Văn Bàn, đến 16h ngày 5/9 đã có 7 người bị thương được đưa tới điều trị tại bệnh viện huyện, 5 người điều trị tại trạm xá xã Minh Lương, chủ yếu là nam giới tuổi từ 16 đến 40.

Cũng tại huyện Văn Bàn, do mưa lớn kéo dài, vào lúc 10 giờ cùng ngày, sạt lở đất đã làm đổ 1/2 trụ sở làm việc của UBND xã Thẩm Dương và 1 nhà dân bên cạnh.

(Theo Người Lao Động)

Thủy Tiên tiết lộ đây là lần đầu tiên hai vợ chồng cô có thể sắp xếp công việc để tham dự cùng nhau và công bố giải thưởng. Trước nay, cả hai vợ chồng cô đều nhận được nhiều lời mời với tư cách người trao giải nhưng thường chỉ có Thuỷ Tiên hoặc Công Vinh đi được vì lịch làm việc của cả hai đều bận rộn.

Với Công Vinh, đây là lần hiếm hoi anh có mặt trong sự kiện trao giải của ngành giải trí. Anh cảm thấy “ngợp” với sự náo nhiệt của đông đảo người hâm mộ đến sự kiện để ủng hộ cho thần tượng của mình. Cựu cầu thủ chia sẻ: “Không khí này rất khác biệt với những buổi lễ trao giải bóng đá với thường khá trang nghiêm cùng sự có mặt của các quan chức ngành thể thao của cả nước”.

Đến tham dự sự kiện còn có hai nghệ sĩ Hứa Vĩ Văn và Diễm My 9x. Cả hai diện trang phục đơn giản với tông màu đen trắng nhưng vẫn toát lên sự sang trọng.

Nữ diễn viên diện đầm xẻ cao khoe khéo đôi chân thon thả của mình phối cùng trang sức, phụ kiện ánh bạc.

Diễm My 9x hào hứng chia sẻ: “Tôi là fan của Làn sóng xanh từ thời anh Lam Trường, chị Phương Thanh, anh Đan Trường nhưng hôm nay là lần đầu tiên tôi được tham dự và trao giải trong chương trình”.

Siêu mẫu Xuân Lan xuất hiện sang trọng và quyến rũ với đầm đỏ lệch vai, cùng mái tóc tém đã gắn liền với cô trong suốt nhiều năm qua.

Mỹ Tâm trình diễn ca khúc "Nơi mình dừng chân":

Đêm trao giải "Làn sóng xanh 2018" còn gây bất ngờ cho khán giả khi lần đầu tiên Mỹ Tâm mang bản hit “Nơi mình dừng chân” - nhạc phim "Chị trợ lý của anh" lên sân khấu. Nữ ca sĩ mang lại cho người nghe nhiều cảm xúc với phần trình diễn đầy nội lực.

Bộ phim điện ảnh "Chị trợ lý của anh" nhận được sự quan tâm của khán giả trong thời gian qua không chỉ bởi kịch bản, cặp đôi diễn viên chính Mỹ Tâm - Mai Tài Phến mà ca khúc chủ đề của phim cũng gây sốt cộng đồng mạng.

Chỉ trong gần 2 ngày sau khi chính thức ra mắt, MV "Nơi mình dừng chân" đã thu hút 2,5 triệu lượt xem cùng hàng chục ngàn lượt yêu thích, chia sẻ, bình luận.

Lưu Hằng

Luật cũng quy định "Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người chưa thành niên phạm tội". Tòa án chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người chưa thành niên phạm tội khi xét thấy các hình phạt và biện pháp khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.

Khi xử phạt tù có thời hạn, Tòa án cho người chưa thành niên phạm tội được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người thành niên phạm tội tương ứng và với thời hạn thích hợp ngắn nhất.

Biện pháp xử lý chuyển hướng là một nội dung quan trọng được nêu trong rất nhiều quy định của luật.

Luật nêu rõ khái niệm "biện pháp xử lý chuyển hướng" là biện pháp giám sát, giáo dục, phòng ngừa áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội, bao gồm các biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng và biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng.

Chương III của luật quy định về các biện pháp xử lý chuyển hướng, trong đó nêu rõ trường hợp áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng gồm:

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 38 của Luật này

- Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội ít nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 38 của Luật này

- Người chưa thành niên là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

Người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng nếu phạm tội rất nghiêm trọng về một trong các tội phạm: giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, sản xuất trái phép chất ma túy.

Người phạm tội rất nghiêm trọng 2 lần trở lên hoặc phạm nhiều tội rất nghiêm trọng; phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, cũng không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.

Người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng nếu phạm tội nghiêm trọng về một trong các tội: hiếp dâm, sản xuất - tàng trữ - mua bán - vận chuyển trái phép và chiếm đoạt chất ma túy.

Trường hợp tái phạm, tái phạm nguy hiểm; phạm tội nghiêm trọng do cố ý 2 lần trở lên hoặc phạm nhiều tội nghiêm trọng do cố ý; phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý hoặc phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, cũng không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.

Ngoài ra, luật cũng quy định trường hợp không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng là "người chưa thành niên đã được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng mà phạm tội mới".

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết có ý kiến đề nghị mở rộng thêm một số tội danh và một số trường hợp không cho phép người chưa thành niên được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng nếu bổ sung thêm các trường hợp không được phép áp dụng xử lý chuyển hướng sẽ làm tăng nặng hơn rất nhiều trách nhiệm hình sự của người chưa thành niên so với hiện hành.

Do đó, đề nghị Quốc hội cho giữ quan điểm không bổ sung các trường hợp không được phép xử lý chuyển hướng mà gây bất lợi và làm nặng hơn trách nhiệm hình sự của người chưa thành niên so với quy định của hiện hành.

Điều kiện về trại giam cho phạm nhân là người chưa thành niên

Liên quan đến điều kiện cơ sở vật chất của trại giam, Điều 162 của Luật quy định trại giam riêng, phân trại hoặc khu giam giữ dành riêng cho người chưa thành niên là phạm nhân phải được bố trí, thiết kế phù hợp với lứa tuổi, giới tính.

Theo luật, buồng giam phải bảo đảm thoáng mát về mùa hè, kín gió về mùa đông, hợp vệ sinh môi trường. Diện tích chỗ nằm tối thiểu cho mỗi người chưa thành niên là phạm nhân là 2,5m2.

Trại giam riêng, phân trại hoặc khu giam giữ dành riêng cho người chưa thành niên phải lắp đặt thiết bị để người chưa thành niên có thể tham gia các hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, nghe đài, đọc sách, báo, xem truyền hình và các hình thức vui chơi giải trí khác phù hợp…

Về nội dung này, có ý kiến đề nghị chỉ quy định mô hình "phân trại hoặc khu giam giữ riêng trong trại giam cho người chưa thành niên là phạm nhân" để bảo đảm tính khả thi.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết hiện nay, số lượng người chưa thành niên chấp hành án tại các trại giam không lớn, nhưng được bố trí ở nhiều trại giam trên cả nước.

Đáng lưu ý, có những trại giam chỉ có khoảng hơn 20 phạm nhân là người chưa thành niên nên rất khó khăn cho việc bố trí dạy văn hóa, dạy nghề, cũng như khó đáp ứng được các yêu cầu riêng đặt ra đối với người chưa thành niên.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉnh lý khoản 1 Điều 162 của dự thảo luật theo hướng quy định 3 mô hình để lựa chọn: Trại giam riêng, phân trại hoặc khu giam giữ dành riêng cho người chưa thành niên trong trại giam. Việc lựa chọn mô hình nào đã được Luật giao cho Bộ trưởng Công an, Bộ trưởng Quốc phòng căn cứ tình hình thực tế để quyết định.