Trả lại danh hiệu Di tích quốc gia: Không phải thích là được!

Sự việc 78 người dân của 60 hộ dân tại làng cổ Đường Lâm cùng kí tên vào lá đơn xin trả lại danh hiệu di tích quốc gia khiến Vietnamnet lập tức trở lại nơi này. Vì phải tuân theo Luật di sản khi Đường Lâm trở thành di tích quốc gia từ năm 2005 đã khiến toàn bộ các ngôi nhà trong làng cổ không được cấp phép xây dựng.

Điều đáng nói là dân số của làng ngày càng tăng nhưng người dân lại không được tự ý xây dựng hay cơi nới chính ngôi nhà của họ. Vì thế không ít hộ có tới 3 cặp vợ chồng cùng ngủ chung một phòng chỉ rộng hơn 10m2.

Không có đủ giường, đứa bé nằm chung với bố mẹ, đứa lớn trải chiếu nằm dưới đất. Có gia đình mọi thứ từ bàn ghế, giường chiếu, tủ quần áo, bếp gas và ban thờ đều "nhét" chung một phòng.

Khổ sở với việc sinh hoạt chật chội, nhiều người dân không thể giấu nổi bức xúc: “Tôi không thể hiểu giữa cuộc sống văn minh như hiện nay mà chúng tôi phải nấu cả bếp bên cạnh giường ngủ. Phòng ở thì nhỏ mà có tới đến 3 thế hệ đêm đến ngủ chung một nơi chả khác nào thời kì ăn hang ở lỗ cả, thử hỏi nếu là chú liệu chú có muốn sống ở đây nữa không?”

Căn nhà của bà Phan Thị Tuyết trong làngcổ Đường Lâm có 8 người sinh sống bao gồm bà Tuyết, 2 cặp vợ chồng làcon của bà và 3 đứa trẻ. Người con dâu của bà hiện tại đang mang bầu vàkhông biết khi sinh sẽ phải phân chia căn phòng này thế nào. Trong khinhà hàng xóm bên cạnh vừa được xây 2 tầng khang trang thì nhà của bà thìlại bị cấm xây.

Trong căn phòng này có 8 người sinh sống. Chỉ có 2 chiếc giường nên đêm đến chiếu sẽ được trải ra sàn lấy chỗ ngủ.

Phần mái bị hư hỏng được cột tạm bằng cây gỗ.

Ngay trên đầu giường, mái ngói gạch đã bị mục nát có thể nhìn xuyên qua. Khi trời mưa thì cả gia đình coi như mất ngủ.

Phần tường của căn nhà đã bắt đầu nứt thể hiện sự xuống cấp nghiêm trọng.

Vợ chồng hai người con của bà Tuyết đang phải sống chung trong cùng một phòng.

Ngôi nhà của ông Hạnh ngay tại mặt đường làng. Căn phòng nơi ông làm việc sửa chữa đồ điện tử cũng chính là phòng khách của gia đình.

Gia đình ông Hạnh ít chật hơn vì có 4 người. Đứa con trai lớn được nằm ở phòng ngoài ngăn bằng bức vách mỏng.

Những ngày hè nóng bức ông Hạnh phải trải chiếu nằm đất để nhường chỗ cho vợ và đứa con 3 tuổi.

Ngôi nhà của ông Phan Văn Toàn với 12 người sinh sống. Căn phòng rộng nhất cũng chưa tới 15m2 được kê liền nhau 3 chiếc giường.

Vì gia đình có nghề mộc, không có nơi làm xưởng nên hàng ngày việc nấu nướng được tiến hành ngay cạnh cửa ra vào.

Nhà ông Phan Văn Tuấn có 6 người gồm 2 người già, 1 cặp vợ chồng và 2 trẻ con.

Nhà của ông Tuấn chỉ có 1 gian nên tất cả việc sinh hoạt, nấu nướng, tiếp khách đều ở trong một căn phòng như thế này. Cả gia đình cùng nằm chung trên một chiếc phản và 1 chiếc giường. Tủ quần áo không đủ chỗ để cất nên cũng đành phải cho vào túi nilon để ở cuối giường.

Khi dịch Covid-19 bắt đầu diễn biến phức tạp, theo quy định của TP.HCM, xưởng in của anh Nhân phải đóng cửa.

Trong khi vợ con đã về quê ngoại ở Đồng Nai tránh dịch được gần 3 tháng nay, một mình anh vẫn ở lại TP.HCM để bảo trì máy móc mỗi ngày.

Nhân nói: “Trước đây, tôi không nhận dịch vụ in ảnh thờ. Thế nhưng, gần đây, tôi nhận được cuộc gọi của một người nhờ tôi in giúp một tấm ảnh.

Đó là một giáo viên. Chị ấy nói, phụ huynh học sinh của chị vừa mất và không thể tìm được địa chỉ làm ảnh thờ. Chị ấy đã dùng máy in mực đen trắng thường ngày vẫn dùng in tài liệu để in một tấm ảnh cho người mất”.

Dù không yêu cầu nhưng người giáo viên ấy đã gửi thêm cho anh hình ảnh thực tế bàn thờ và tấm ảnh thờ đen trắng sơ sài của người đã khuất. Buồn thương và muốn san sẻ nỗi đau mất mát với gia đình người vừa ra đi, Nhân nhận lời làm lại cho họ tấm ảnh thờ.

Anh tải xuống tấm ảnh chất lượng nhất mà người giáo viên gửi rồi tiến hành xử lý lại hình ảnh, in ấn, lồng ảnh vào khung. Tất cả những công đoạn ấy, anh thực hiện tỉ mẩn, chu đáo nhất. Hôm sau, anh gửi ảnh đến cho gia đình người quá cố.

Một lần khác, Nhân nhận được cuộc điện thoại của người anh trai vừa mất đứa em ruột vì Covid-19. Không thể tìm được một bức ảnh đủ tốt để làm ảnh thờ cho em, người này đành đem chứng minh nhân dân (CMND) của người quá cố đi photo để lấy ảnh trong đó làm ảnh thờ.

Thành Nhân và vợ.

Khi biết Nhân làm ảnh thờ miễn phí, người này đã liên hệ, gọi điện nhờ anh hỗ trợ.  Nhân nhớ lại: “Anh ấy lấy ảnh photo từ giấy CMND của người đã khuất và nhờ tôi in giúp anh tấm ảnh của em mình. Tôi nhận lời”.

"Tôi cho rằng đây là việc tốt, giúp san sẻ nỗi đau, mất mát với các gia đình có người thân ra đi trong mùa dịch. Nghĩ vậy, tôi quyết định công khai việc sẽ nhận làm ảnh thờ miễn phí cho người cần để có thể hỗ trợ được cho nhiều người hơn”, anh nói thêm.

Nhận lời làm ảnh thờ miễn phí cho người cần, Nhân công khai số điện thoại trên mạng xã hội. Người có nhu cầu sẽ chủ động nhắn tin, gửi hình ảnh người quá cố qua mạng xã hội cho Nhân. Mỗi ngày, anh cặm cụi bên máy tính để chỉnh sửa ảnh rồi in ấn, đóng khung hoàn chỉnh một bức ảnh thờ.

Do dịch bệnh, chỉ còn lại Thành Nhân ở xưởng in của gia đình để bảo trì máy móc.

Anh chia sẻ: “Các ảnh tôi nhận về từ thân nhân người quá cố đều là ảnh chụp lại từ ảnh trong CMND, bằng lái, hình thẻ… Tôi phải bỏ nhiều thời gian để xử lý sau đó mới in ấn và đóng khung. Việc này tốn nhiều thời gian nên mỗi ngày, tôi chỉ làm được hơn 10 tấm ảnh thờ”, anh chia sẻ.

Tuy vậy, Thành Nhân không từ chối bất cứ lời đề nghị nào và anh cũng không hỏi chuyện về người đã mất. Anh nói, dù với lý do gì, khi mất vào thời điểm này, sự mất mát ấy đều rất buồn, rất đáng thương và luôn cần được san sẻ.

Suốt nhiều ngày qua, một cách thầm lặng, Nhân vẫn nhận ảnh và cố gắng hoàn thành những tấm ảnh thờ cho người mất trong thời gian đại dịch đang diễn biến căng thẳng. Nhân nói rằng, sau mỗi tấm ảnh, anh đều nhận về lời cám ơn từ thân nhân người quá cố.

“Đó là những lời cám ơn tự đáy lòng của họ và tôi luôn trân trọng nó. Từ đó, tôi thấy việc mình làm có ý nghĩa, san sẻ được chút gì đó từ nỗi đau của những gia đình có người thân mất trong lúc dịch dã như thế này”, anh Thành Nhân nói.

Bài:Nguyễn Sơn

Ảnh:Nhân vật cung cấp

Cô gái lai Việt - Thái kể chuyện chống dịch: Bị dân mắng, được dân thương

Bật khóc khi bị người dân mắng mỏ, rưng rưng xúc động khi được người dân dúi vào tay lốc sữa... - những trải nghiệm vui buồn đã giúp cô gái 19 tuổi trưởng thành và trân quý cuộc sống hơn.

Về miền cổ tích chỉ có trong tranh

Khán giả trẻ thích thú với triển lãm tranh 'Vũ điệu sắc màu'

Bảo tàng Đường Hồ Chí Minh nằm trong hệ thống Bảo tàng lực lượng vũ trang, là bảo tàng hạng 2 trong hệ thống bảo tàng Quốc gia, là Chi hội trực thuộc Trung ương Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, thành lập ngày 13/7/1995 trên cơ sở của Bảo tàng Trường Sơn trong những năm chiến tranh, có khuôn viên rộng trên 20.000m2, nằm ở Km15 - Quốc lộ 6, phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông, Hà Nội. (Trong ảnh là hình ảnh Trường Sơn thủa ban đầu – bí mật vận chuyển thô sơ).

Đây là công trình văn hóa mang tính đặc thù của Bộ đội Trường Sơn, nơi duy nhất ở Việt Nam lưu giữ một con đường bằng một bảo tàng riêng: Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh. (Trong ảnh là hình ảnh Đường 20 quyết thắng)

Với hơn 15.000 hiện vật gốc, bảo tàng Đường Hồ Chí Minh có một quy mô không nhỏ so với hệ thống các nhà Bảo tàng trên toàn quốc. (Ảnh: Đồ dùng tự tạo: Bộ đội Trường Sơn tự tạo từ vỏ ống pháo sáng thu được của Mỹ sử dụng trên tuyến đường Trường Sơn).

Bảo tàng Đường Hồ Chí Minh phản ánh một cách sinh động sự trưởng thành lớn mạnh của Bộ đội Trường Sơn trên con đường huyền thoại với ý chí quyết thắng, lòng dũng cảm, trí thông minh của con người Việt Nam và tình đoàn kết chiến đấu của 3 dân tộc Đông Dương, góp phần làm nên thắng lợi trọn vẹn mùa Xuân 1975, kết thúc 30 năm chiến tranh giải phóng và thống nhất đất nước. (Ảnh: Cánh quạt máy gạt -  Một bộ phận của chiếc máy gạt C100 do Anh hùng Vũ Tiến Đề, Tiểu đoàn 33 công binh, Binh trạm 14, sử dụng bảo đảm giao thông tại khu vực Cua chữ A – đường 20 quyết thắng, 1965 – 1967).

Với diện tích trưng bày trong nhà 2.700m2, tuy chưa thật đầy đủ nhưng người xem đã được nhìn tận mắt con đường Trường Sơn thu nhỏ cùng những khó khăn, gian lao, ác liệt mà nó đã trải qua, trân trọng những thành tựu và sự cống hiến, hy sinh của lớp lớp những người con thân yêu một thời “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” để giành Độc lập Dân tộc. (Ảnh Áo giáp Anh hùng lái xe Khúc Văn Lượng, Đại đội 10, Tiểu đoàn 781, Binh trạm 14 sử dụng từ năm 1963 – 1969, đã lập nhiều thành tích xuất sắc trong công tác vận chuyển).

Vỏ đạn pháo 12,7mm: Một trong số vỏ đạn của khẩu đội 12,7mm do Anh hùng Phạm văn Cơ thuộc Đại đội 4, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 98 chỉ huy, ngay từ loạt đạn đầu tiên đã hạ được một chiếc trực thăng của Mỹ tại ngầm Nava – Xiêng vông (Lào), đường 32, Tây Trường Sơn, ngày 31/12/1971).

Hệ thống đường kín.

Máy chữ OTIMA: Trang bị của Trạm văn thư bảo mật thuộc Bộ Tham mưu Đoàn 559 đã sử dụng đánh công văn, tài liệu phục vụ cho việc mở đường chi viện chiến dịch Trường Sơn.

Bộ sưu tập Hành trang chiến sỹ Trường Sơn.

Một số công trình tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc.

Mẫu đá: Xí nghiệp xây dựng cầu 11 – Công ty xây dựng 99, khoan cọc số 1, mố M1 – cầu Trạ Ang ở độ sâu 39, 19m đường Hồ Chí Minh, xã Xuân Sơn, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, ngày 19/5/2012.

Sa bàn thế trận Trường Sơn.

Hầm Sở chỉ huy cơ bản Trường Sơn.

Hệ thống trưng bày ngoài trời.

Tình Lê 

Tới thăm khu tưởng niệm liệt sĩ tại Bảo tàng đường Hồ Chí Minh

Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ Trường Sơn tại Bảo tàng đường Hồ Chí Minh ghi danh 19.243 liệt sĩ đã ngã xuống trên tuyến đường lịch sử này.

UBND tỉnh Điện Biên, Sở VHTTDL tỉnh Điện Biên đề nghị, huyện Mường Nhé tích cực phối hợp với Sở VHTTDL cùng ngành chức năng tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị di sản; tăng cường tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của di sản. Cùng với đó, huyện thường xuyên kiểm kê và tư liệu hóa giúp cho việc nhận diện và phát huy giá trị di sản một cách hiệu quả; khuyến khích nhân dân gìn giữ, trao truyền các nghi thức thực hành di sản một cách bền vững. Huyện cũng cần quan tâm tới các nghệ nhân, người có uy tín, già làng, trưởng bản và thực hiện chương trình, dự án về công tác bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc Hà Nhì nói riêng, các dân tộc khác trên địa bàn huyện Mường Nhé nói chung 

UBND huyện Mường Nhé (Điện Biên) vừa tổ chức Lễ công bố và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ Gạ Ma Thú (Cúng bản).

Chính quyền địa phương cần tiếp tục tạo điều kiện để người Hà Nhì tham quan, học tập, giao lưu, quảng bá, giới thiệu di sản văn hóa của dân tộc mình với đồng bào các dân tộc trong cả nước; đưa các loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian, gồm điệu múa, trò chơi dân gian truyền thống của người Hà Nhì vào trường học thuộc khu vực cư trú của người Hà Nhì. Đặc biệt, các địa phương cần thành lập và duy trì hoạt động của các câu lạc bộ trình diễn, truyền dạy nghi lễ truyền thống và nghệ thuật trình diễn dân gian tại các bản, nhóm dân cư dân tộc Hà Nhì.

Trước đó, tại Quyết định số 446/QĐ-BVHTTDL, ngày 29/1/2019, của Bộ VHTTDL về việc công bố danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đợt 26, lễ Gạ Ma Thú nằm trong danh mục 17 di sản được tôn vinh.

Trong lễ tục vòng đời, lễ Gạ Ma Thú là nghi lễ lớn, quan trọng nhất trong năm của cộng đồng người Hà Nhì, được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hằng năm để hướng về cội nguồn, tổ tiên, ông bà, tri ân các vị tiền bối có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất, tổ tiên, các đấng siêu nhiên phù hộ cho người dân mạnh khỏe, vạn vật sinh sôi, làm ăn phát triển... Đây cũng là dịp để mọi người cùng nghỉ ngơi, vui chơi, mừng mùa Xuân mới.

Trong 3 ngày diễn ra lễ Gạ Ma Thú, người dân dừng các công việc trên nương rẫy, không gây mất đoàn kết, không ăn thịt thú rừng, không bắt hoặc mang vào bản các con vật sống trong hang, lòng đất để tránh rủi ro cho nhân dân trong bản. Các thầy cúng trong những ngày này phải giữ mình sạch sẽ để thực hiện các nghi lễ với 8 mâm cúng.

Trong ngày thứ nhất và ngày thứ hai, các gia đình chuẩn bị lễ vật của mình, đàn ông chuẩn bị lợn, gà, đan giỏ đựng trứng; phụ nữ chuẩn bị gạo, trứng gà nhuộm đỏ, xôi nhuộm vàng... Buổi chiều, các gia đình mang lễ vật tượng trưng cho những vật dụng trong sinh hoạt, lao động sản xuất và thể hiện một cuộc sống thanh bình sung túc, vật phẩm phong phú của dân bản để làm 8 mâm cúng, thực hiện các nghi thức: Cúng đầu bản (cúng chính), cúng thần nước (phía Tây), cúng thần rừng (phía Đông), cúng thần gió (phía Bắc), cúng thần đất (phía Nam), cúng vong linh...

Ngày thứ ba, khi còn tinh mơ, cả bản đã thơm lừng mùi cơm nếp, bánh ngô để làm quà cho khách phương xa đến chơi. Các hoạt động vui chơi như đánh đu, bập bênh, đu quay, ném còn, đánh cù, hát, múa cũng diễn ra trên khắp các bản làng.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Đào Ngọc Lượng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên cho biết: Lễ Gạ Ma Thú của người Hà Nhì được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã xác lập một di sản mới trên mảnh đất Điện Biên, nâng tổng số Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của tỉnh lên 8 di sản. Lễ Gạ Ma Thú là một loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng độc đáo của người Hà Nhì được bồi đắp, hun đúc, sáng tạo, giữ gìn, trao truyền qua nhiều thế hệ. Lễ Gạ Ma Thú không chỉ phản ánh đời sống văn hóa tinh thần mà còn là nơi bảo tồn, khuyến khích sự phát triển những giá trị văn hóa cộng đồng, qua đó góp phần giáo dục nhân cách, truyền thống lịch sử cho thế hệ trẻ và khơi dậy niềm tự hào về văn hóa truyền thống của người Hà Nhì.